¿Imatan casadokuna ruwananku kusisqa kawsanankupaq?

“Yachay kaqtinmi wasiqa perqakun, allin yuyay kaqtinmi qaqata sayan.” (PRO. 24:3.)

1. ¿Imaynatan Dios yachayniyoq kasqanta rikuchiran Adán sapallanraq kashaqtin?

TUKUY yachayniyoq Taytanchis Jehová Diosqa yachanmi imachus allinninchispaq kasqanta. Jehová Diosqa yacharanmi kayta: runakunapaq munaynin hunt’akunanpaqqa “manan allinchu [karan Edén huertapi] qhariq sapallan kanan”. Diosqa munaranmi casado warmi qhari wawayoq kaspa pachantinman hunt’anankuta (Gén. 1:28; 2:18).

2. ¿Imatan Jehová Dios qallarichiran runaq allinninpaq?

² Jehová Diosmi niran: “Paypaq hinapuni yanapaqninta ruwapusaq”, nispa. Hinan Jehová Diosqa runata misk’ita puñurachispa huknin waqtanninta horqoran, chay waqtanmantataq ch’uya sumaq warmita ruwaran, hinaspan qhariman pusaran. Chaymi qhariqa niran: “¡Kaymá! Tulluy tulluyoqqa, aychay aychayoqqa, kaymi ‘Warmi’ sutiyoq kanqa qharimanta horqosqa kasqanrayku”, nispa. Evaqa  Adanpaq hinapunin karan, paypas Diosman rikch’akuq ch’uya kamasqa karan, chaywanpas manan Adanwan kaqllachu karan imayna yuyaykuyninpi tratayninpipas. Qhawasqanchis hina, Jehová Diosmi casado kawsaytaqa qallarichiran. Adanwan Evawanqa kusisqan casarakuranku Diospa munayninman hina, casarakusqanku qhepamantaq sumaqta yanapanakunanku karan (Gén. 1:27; 2:21-23).

3. ¿Imaynatan askha runakuna qhawarinku casarakuyta? ¿Ima tapukuykunan kan casado kawsaymanta?

³ Kunan tiempopi runakunan ichaqa munasqankuman hinalla kawsanku, chayraykun imaymana problemakunapi rikukunku. Ichaqa manan Dioschu huchayoq chhaynapi kawsasqankumantaqa. Askha runakunan mana allinpaq qhawarinku casarakuyta, paykunan ninku: Manañan allinñachu casarakuyqa, llakikuykunallatan apamun, nispa. Askha casarakuqkunataq t’aqanakapunku. Chaymantapas askha tayta mamakunan wawankuta manaña munakunkuchu. Wakintaq k’aminakushaspanku wawankumanta rimayta qallarinku amenazanakunankupaq, chhaynapi munasqankuman hina imapas ruwakunanpaq. Casarasqakunaqa manan llamp’u sonqo kayta munankuchu casado kawsayninkupi huk ratollapas thakpi kawsanankupaq (2 Tim. 3:3). Chhayna sasa tiempopitaq kawsashanchis chayqa, ¿imatan cristiano casadokuna ruwankuman kusisqa kawsanankupaq? ¿Imaynatan llamp’u sonqo kay, Dios kasukuypas casadokunata yanapanman mana t’aqanakunankupaq? ¿Unayña kusisqa kawsaq casadokunamanta imatan yachasunman?

Jehová Diospa kamachikuyninkunata kasukusun

4. a) ¿Imanispan apóstol Pablo kamachiran casarakuy munaqkunata? b) ¿Imatan ruwanku Diosta kasukuq cristianokuna?

⁴ Diospa yuyaychasqanmi apóstol Pablo viudakunata kamachiran, wakmanta casarakuyta munaspaqa ‘Señorpi iñiqllawan’ casarakunankupaq (1 Cor. 7:39). Judío cristianokunaqa yacharankuñan iñiqmasillankuwan casarakuymantaqa. Ñawpaq Israel llaqtanmanmi Jehová Diosqa kamachiran mana Dios serviq wak llaqtayoq runakunawan ama casarakunankupaq. ¿Imanaqtinmi chayta kamachiran? Diosmi niran: “[Wak llaqtayoqqa] wawaykichistan Señor Dios servinankuta waqllichinqa, hinaspa wawaykichis wak dioskunata servinqaku. Hinan Señor Diosqa qankuna contra sinchita phiñakuspa ñawi ch’ipiq-niypi ch’usaqyachisunkichis”, nispa (Deu. 7:3, 4). ¿Imatan Dios munan kay tiempopi serviqninkunamanta? ‘Señorpi iñiqllawan’ casarakunankuta, bautizasqa cristianokunallawan. Diospa kamachikusqanman hina casarakuspaqa allintan ruwashanchis.

5. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin casarakuqkunaq prometenakusqankuta? ¿Imaynatan casarasqakunapas qhawarinallankutaq?

⁵ Jehová Diosqa ancha valorniyoqtan qhawarin casarakuqkuna prometenakusqankuta. Adán Evaq casarakusqankumanta rimaspan Diospa Churin Jesús niran: “Runaqa Diospa hukllachasqantaqa ama t’aqachunchu”, nispa (Mat. 19:6). Salmo takita qelqaqmi yuyarichiwanchis promesakunata hunt’anapuni kasqanta: ‘Gracias qoy sacrificiota Diosman hayway, prometekusqaykikunata Ancha Hatun Diospaq hunt’ay’, nispa (Sal. 50:14). Chayllaraq casarakuqkuna kusisqaña kashanku chaypas, yachanankun prometenakusqankuta hunt’anankupuni kasqanta (Deu. 23:21).

6. ¿Imatan yachasunman Jeftemanta?

⁶ Jeftemanta rimasunchis. Paymi Israel llaqtapi umalliq karan yaqa waranqa iskay pachak wata ñawpaqta manaraq Jesús hamushaqtin. Paymi Jehová Diosman prometekuran: “Ñoqamanchus Amón runakunata hap’ichiwanki chayqa, paykunata atiparqospa kutipushaqtiy, mayqenchus wasiymanta ñawpaqta taripamuwanqa, chaytan qanman ruphachina sacrificiota haywamusqayki”, nispa. Mizpá llaqtapi wasinman Jefté kutipuqtintaq sapallan ususin taripaqnin lloqsimuran. ¿Imatan Jefté ruwaran? ¿P’akiranchu Diosman prometekusqanta? Manan. Aswanmi niran: “Señor Diosmanmi prometekurqani, chaytaqa hunt’asaqpunin”, nispa (Jue. 11:30, 31, 35). Jefteqa hunt’aranpunin prometekusqanta mana mirayniyoqña qhepapunan karan chaypas. Jefteq prometekusqan manaña casarakuy promesachu karan chaypas, prometekusqanta hunt’asqanqa allin ejemplon casadokunapaq.

¿Imatan casadokuna ruwankuman kusisqa kawsanankupaq?

7. ¿Imakunamanmi yachakunanku casarakuqkuna?

⁷ Askha casadokunan kusisqa yuyarinku reqsinakushasqanku tiempota. Ancha kusikuymi paykunapaq karan sapa p’unchay astawan reqsinakuyninku. Reqsinakusqankuman hinataq astawanraq  munanakuranku. Ichaqa casarakusqanku qhepamanqa casado kawsaymanmi yachakunanku karan. Wakin llaqtakunapiqa tayta mamakunallan rimanakuspa wawankuta casarachinku, chhayna casarakuqkunapas yachakunallankutaqmi casado kawsayman. Huk qosan nin: “Qallariypiqa sasan ñoqaykupaq karan casado kawsayman yachakuy, manañan soltero hina kawsayta atiraykuchu. Tiempowanñan entienderayku amigoykuwan familiaykuwan manaña nishuta huñunakunaykuta”, nispa. Kinsa chunka wataña casarasqa qosapas willallantaqmi imaynas payqa esposanwan rimanakusparaq imatapas decidinan karan chayta. Kunankamapas payqa ima ruwananpaqpas may rinanpaq invitaqtinkupas esposanwanraqmi riman, chayman hinañan imatapas decidin. Chayta ruwanankupaqmi casadokunaqa llamp’u sonqo kananku (Pro. 13:10).

8, 9. a) ¿Imanaqtinmi casado warmi qhari sut’illanta rimanakunanku? b) ¿Imakunatan casadokuna allin yuyaywan decidinanku? ¿Imaraykun chayta ruwananku?

⁸ Wakin casarakuqkunaqa manan kaq llaqtallamantachu kanku, nitaq kaq costumbrekunallayoqchu kankupas. Chhayna kaqtinqa astawanraqmi kallpachakunanku sut’illanta rimanakunankupaq. Warmiwan qhariwanqa hukniraymantan willanku yuyaykusqankuta. Chayrayku qosaykita otaq esposaykita aswan allinta entiendenaykipaqqa qhawariy imaynata familianwan riman chayta. Manan ima rimasqallanwanchu qosapas esposapas reqsichikunku imayna kasqankuta, aswanpas imayna rimasqankuwanmi. Mana rimaspallapas reqsichikunkumanmi imayna kasqankuta (Pro. 16:24; Col. 4:6). Chayrayku qosawan esposawan kusisqa kawsanankupaqqa allin yuyaywan tukuy imatapas reparaq kananku (leeychis Proverbios 24:3).

⁹ Askha casadokunaq willasqankuman hina, casado kawsaypi kusikuy kananpaqqa, allin yuyaywanmi decidinanku hayk’a tiempota qonqaku pukllaykunaman huk ruwaykunamanpas chayta. Yaqapaschá soltero kashaspa qosapas otaq esposapas anchata qokuqku wakin pukllaykunaman, huk kusirikuykunamanpas. Chhayna kaqtinqa kallpachakunankun amaña chaykunaman nishuta qokunankupaq (1 Tim. 4:8). Kallpachakunallankutaqmi amaña nishu tiempota familiankuwan pasanankupaqpas. Casado warmi qhariqa tiempotan hap’inanku Dios serviyninkuta huk ruwaykunatapas kuska ruwanankupaq (Mat. 6:33).

10. ¿Imanaqtinmi casarasqa wawakunapas tayta mamankupas llamp’u sonqo kananku?

¹⁰ Casarakuqqa taytantapas mamantapas saqepunmi (leeychis Génesis 2:24). Chaywanpas casarakuqkunaqa respetashanallankun tayta mamankuta, chaytan Diosqa kamachin. Chaymi casarakuqkunaqa watukunallanku familiankuta. Iskay chunka phisqayoq wataña casarasqa cristianon niran: “Esposaypa munasqanmi mayninpi mana tupaqchu familiaykuq munasqanwan, chaymi sasa ñoqapaq karan. Ichaqa Génesis 2:24 nisqanmi yanapawaran allinta decidinaypaq. Yachanin familiaykupi interesakunayta, ichaqa chay texton yachachiwaran esposaypiraq ñawpaqta interesakunayta”, nispa. Casarakuqkunaq tayta maman llamp’u sonqo kaspaqa entiendenqakun casarasqa wawanku sapaq familiaña kasqanta chaypitaq qosa umalliq kasqantapas.

11, 12. ¿Imanaqtinmi casadokuna kuska estudiananku Diosmantapas kuska mañakunanku?

¹¹ Sichus Dios serviq casarasqakuna sapa semana kuska Bibliata estudianqaku chayqa, paykunaq allinninpaqmi kanqa. Askha familiakunan chayta ruwaspa allinta yanapachikushanku. Wakinpaqqa sasapaschá kanman sapa semana kuska estudiayqa. Huk qosan niran: “May allinpunin kanman karan sichus casarakusqaykumantapacha esposaywan kuska estudianaykupaq huk horariota churakuykuman karan chayqa, anchatataq kallpachakuykuman karan chay horarioykuta hunt’anaykupaq”, nispa. Chay qosan nillantaq: “Kunanqa anchatan esposayqa kusikun estudiashaspayku Bibliamanta sumaq yachachikuykunata entiendeqtiyku”, nispa.

¹² Diosmanta kuska mañakuypas ancha allinpunin (Rom. 12:12). Sichus casadokuna Diosman allinta hap’ipakunqaku chayqa, aswan hukllachasqan kawsanqaku (Sant. 4:8). Huk cristianon willakun: “Sichus esposaykita phiñarachinki chayqa, kaq ratun disculpakunayki pisillapiña pantaruranki chaypas, chaymantapas esposaykiwan kuska Diosmanta mañakushaspa rimawaqmi pantarusqaykimanta, chhaynapin rikuchinki sonqomantapuni disculpakusqaykita”, nispa (Efe. 6:18).

Llamp’u sonqo kasun casado kawsaypi

13. ¿Imaniranmi apóstol Pablo casadokunaq warmi qhari puñuyninkumanta?

¹³ Kay pachapi runakunaqa qhelli kaqtan ruwanku  warmi qhari puñuyninkupi. Diosta serviq casado cristianokunaqa manan chay qhellikunata ruwankuchu. Apóstol Pablon ichaqa warmi qhari puñuymanta niran: “Qosaqa esposanpaq qosa kasqanta hunt’achun, hinallataq esposapas qosanpaq hunt’achun. Esposaqa manan kikin cuerponmantaqa sapallanchu munayniyoq, aswanpas qosanpiwanmi, hinallataq qosapas manan kikin cuerponmantaqa sapallanchu munayniyoq, aswanpas esposanpiwanmi”, nispa. Chaymantan apóstol Pablo kamachiran: “Warmi-qhari puñukuyniykichistaqa ama hark’anakuychischu, aswanpas iskayniykichis rimanaykukuspa huk pisi tiempolla puñukuyniykichista saqeriychis, Diosmanta mañakunaykichispaq tiempoykichis kananpaq”, nispa. Ichaqa nillarantaqmi: “Chaymantaqa kaqlla puñukapuychis, paqtan saqra huchallichisunkichisman, cuerpoykichista mana sujetayta atiqtiykichis”, nispa (1 Cor. 7:3-5). Mañakuymanta rimaspan apóstol Pablo cristianokunata kallpachasharan Dios serviyninkuta ñawpaqman churanankupaq. Ichaqa yuyarichillarantaqmi casado kawsaypi warmi qhari puñuyninkuta ama qonqanankutapas.

14. ¿Ima kamachikuykunan casadokunata yanapanman warmi qhari puñuyninkupi?

¹⁴ Qosapas esposapas sut’illantan rimanakunanku, entiendenankutaqmi warmi qhari puñuyninkupi mana sumaq tratanakuy kaqtin problemakuna kananta (leeychis Filipenses 2:3, 4; tupachiy Mateo 7:12). Chaykunan mayninpi suceden casado kawsaypi hukninku mana Dios serviq kaqtin. Chhaynapiña tarikuspapas Dios serviq casadokunaqa allin ruwayninkuwan sumaq tratayninkuwanmi sumaqta kawsankuman (leeychis 1 Pedro 3:1, 2). Sichus casarasqakuna munanakunqaku, Jehová Diosta munakunqaku, llamp’u sonqotaq kanqakupas chayqa, kusisqan kawsanqaku.

15. ¿Imaynata casadokuna respetanakuspa kawsankuman?

¹⁵ Llamp’u sonqo qosaqa huk ruwaykunapipas respetowanmi esposanta tratan. Ejemplopaq, tukuy imapipas esposanpa imayna sientekusqantan uyarin. Wakinpaqqa chay ruwayqa sasapaschá kanman. Tawa chunka qanchisniyoq wataña casarasqa cristianon nin: “Astawanraqmi kallpachakunay esposaypa imayna sientekusqanta uyarinaypaq”, nispa. Esposakunatapas Bibliaqa kamachinmi qosankuta anchata respetanankupaq (Efe. 5:33). Sichus huk esposa qosanmanta mana allinta riman otaq hukkunaman willan imakunapi qosan pantasqanta chayqa, manan qosanta respetashanchu. Proverbios 14:1 nin: “Yachayniyoq warmiqa wasintan sayarichin,  mana yuyayniyoqmi ichaqa makinkunawan thunin”, nispa.

Ama Saqraman campota qosunchu

16. ¿Imaynatan casadokuna Efesios 4:26, 27 nisqanta kasukunkuman?

¹⁶ Biblian nin: “Phiñakunkichischus chayqa, ama huchallikuychischu, ama p’unchay ch’isiyaqqa phiñasqa kaychischu, amapuni imaynallamantapas saqraq huchallichinasuykichistaqa munaychischu”, nispa (Efe. 4:26, 27). Sichus casarasqakuna kasunqaku Bibliaq kay nisqanta chayqa, allichanqakun ima problemankutapas, manañataq huk problemakunapipas rikukunqakuñachu. Huk esposan willakun: “Qosaywan imallamantapas phiñanarachikuspaykuqa rimaykupunin allipunakapunaykukama askha horataña rimanayku kaqtinpas”, nispa. Casarakusqankumantapachan qosanwan rimanakusqaku kaq p’unchayllapi ima problemankutapas allichanankupaq. Kay esposaqa nillantaqmi: “Qosaywanmi rimanakurayku imamantapas phiñachinakuspaykuqa allipunakapunaykupaq, ima mana allin ruwasqaykutapas qonqapunaykupaq. Chaymi huk kaq p’unchaypaqqa phiñachinakusqaykutaqa manaña yuyariqchu kayku”, nispa. Chayta ruwaspan paykunaqa ‘manapuni imaynallamantapas saqraq huchallichinanta munarankuchu’.

17. Sichus yuyaykunki qosayki otaq esposayki mana qanpaq hina kasqanta chayqa, ¿imatan ruwawaq?

¹⁷ Yuyaykunkipaschá qosayki otaq esposayki mana qanpaq hinachu kasqanta. Qhawarinaykipaqqa manapaschá casado kawsayniykipi munanakuy kanchu huk familiakunapi hina. Sichus chhaynata yuyaykushanki chayqa, yuyarinaykin imaynata Dios casado kawsayta qhawarisqanta. Diospa yuyaychasqanmi apóstol Pablo cristianokunata niran: “Casarakuytaqa lliwlla ancha allinpaq hap’ichunku, casarasqakunapas amataq wasanchanakuchunkuchu. Ichaqa qhelli huchapi puriqkunatan wasanchaqkunatawanmi Diosqa huchachanqa”, nispa (Heb. 13:4). Bibliaqa nillantaqmi: ‘Kinsanpasqa q’aytuqa sasatan p’itikun’, nispa (Ecl. 4:12). Sichus qosawan esposawan Diospa sutin ch’uyanchasqa kanantaraq ñawpaqta maskhanqaku chayqa, Jehová Diosmanmi hukllachasqa kanqaku, huk sonqollataq iskayninku kawsanqaku. Iskayninkun anchata kallpachakunanku casado kawsayninkupi kusisqa kawsanankupaq, chhaynapin casado kawsay Paqarichiq Jehová Diosta hatunchanqaku (1 Ped. 3:11).

18. ¿Diosta serviq casadokuna imamantan seguro kashanku?

¹⁸ Dios serviq casadokunaqa atinkumanmi kusisqa kawsayta, ichaqa kallpachakunanku llamp’u sonqo kanankupaq. Jehová Diospa testigonkuna ukhupi askha casadokunan chayta ruwaspa kusisqa kawsashanku.

¿Imanispan kutichiwaq?

• Casadokunaqa kusisqan kawsankuman, ¿imaynapin chayta yachanchis?

• ¿Imatan casadokuna ruwankuman kusisqa kawsanankupaq?

• ¿Imaynan casadokuna kananku?

[Tapuykuna]

[15 paginapi foto]

Qosawan esposawanqa ñawpaqtan rimanakunanku manaraq ima invitaciontapas chaskishaspa otaq imataña ruwanankupaqpas

[16 paginapi foto]

Kaq p’unchaylla allipunakapuychis, amataq “imaynallamantapas saqraq huchallichinasuykichistaqa munaychischu”