“¿Pipas qankuna ukhupi yachaysapa yuyaysapa kanchu?”

“¿Pipas qankuna ukhupi yachaysapa yuyaysapa kanchu? Kan chayqa rikuchikuchun allinta kawsasqanpi yachaywan huch’uyyaykukuspa ruwasqankunapi.” (SANT. 3:13.)

1, 2. Kay pachapi yachayniyoqpaq qhawarisqa runakuna, ¿yachayniyoqchu Diospa qhawarinanpaq kanku?

¿PITAN yachayniyoq niwaq? ¿Papaykita? ¿Mamaykita? ¿Kurak runata? ¿Universidadpi yachachiqta? Huch’uyllaraq kasqankumantapacha imayna yachachisqa kasqankuman hinan runakunaqa ninkuman pichus yachayniyoq kasqanta. Jehová Diosta serviqkunan ichaqa yachayta munanchis pikunatachus Dios yachayniyoqta qhawarin chayta.

² Manan lliw kay pachapi yachayniyoqpaq qhawarisqa runakunatachu Diosqa qhawarin yachayniyoqpaq. Yachayniyoqpaq qhawarikuq runakunatan Job niran: “Manan qankunapiqa hukllatapas yachayniyoqta [tarinichu]”, nispa (Job 17:10). Apóstol Pablopas Diospa yachayninta pisichaqkunamanta rimaspan niran: “Yachaysapamanmi tukurqanku, ichaqa mana yuyayniyoqmi kapurqanku”, nispa (Rom. 1:22). Kikin Jehová Diospas profeta Isaiaswanmi willachiran: “¡Ay, qankunamanta! Yachaysapa tukuqkuna”, nispa (Isa. 5:21).

3, 4. ¿Imaynan kananchis yachayniyoq kanapaq?

³ Qhawasqanchispas hina, Diospa sumaq qhawarisqan kananchispaqqa allintaraqmi yachananchis imata ruwasunman yachayniyoq kanapaq chayta. Proverbios 9:10 nin: “Yachayniyoq kanapaqqa ñawpaqtaraqmi Señor Diosta manchakuna, yuyayniyoq kanapaqqa Ch’uya Diostaraqmi reqsina”, nispa. Yachayniyoq runaqa Dios manchakuqmi kanan, kasukunantaq Diospa kamachikuyninkunata. Chayrayku yachayniyoq runaqa manan: Diosqa kanmi, kamachikuyninkunatapas qoranmi, ninallanchu. Jesuspa qatikuqnin Santiagon allinta yuyaymanachiwanchis yachayniyoq runa imayna kasqanmanta (leeychis Santiago 3:13). Santiagon yachayniyoq runamanta niran: “Rikuchikuchun allinta kawsasqanpi [...] ruwasqankunapi [ima]”, nispa. Arí, yachayniyoq kasqanchistaqa rikuchinanchis tukuy ima ruwasqanchispi, rimasqanchispipas.

⁴ Yachayniyoq kanapaqqa, allin yuyaykuqmi kananchis, yachaywantaq allinta reparaspa tukuy imatapas ruwananchis. ¿Imaynatan ruwayninchiskunapi rikuchisunman yachayniyoq kasqanchista? Santiagon willawanchis yachayniyoq runakuna imayna kasqankumanta. * ¿Imaynatan Santiagoq qelqasqan yanapawasunman iñiqmasinchiskunawan, huk runakunawanpas sumaqpi kawsananchispaq?

Kawsayninchismi rikuchin yachayniyoq kasqanchista

5. ¿Imaynatan kawsan yachayniyoq runa?

⁵ Santiagoq nisqan hina, yachayniyoq runaqa allin kawsayninwanmi rikuchin yachayniyoq kasqanta. Yachayniyoq kanapaqqa Jehová Diostaraqmi manchakuna, chayraykun yachayniyoq runaqa tukuy atisqanta ruwan Diospa kamachikuyninman yachachikuyninman hina kawsananpaq. Manan mayqenninchispas yachayniyoqñachu naceranchis, ichaqa sichus sapa p’unchay Bibliata estudiasunchis,  yachasqanchispitaq yuyaymanasunpas chayqa, yachayniyoqmi kasun. Efesios 5:1 niwanchis: ‘Diosman rikch’akuq kaychis’, nispa. Diosman rikch’akunanchispaqqa Bibliatan estudiananchis yachasqanchispitaq yuyaymanananchispas. Jehová Diospa yachayninqa aswan hatunmi yachayninchismantaqa, chayrayku sichus Diosman astawan rikch’akusunchis chayqa, aswan yachaywanmi kawsasunchis (Isa. 55:8, 9). Diosman rikch’akusqanchistaqa mana iñiq runakunapas reparanqakun.

6. ¿Imanaqtinmi Dios serviqkuna llamp’u sonqo kananku? ¿Imaynataq llamp’u sonqo runari?

⁶ Santiagoq nisqan hina, Jehová Diosmanqa rikch’akullasunmantaqmi ‘yachaywan huch’uyyaykukuspa [otaq llamp’u sonqo kaspa]’. Llamp’u sonqo runaqa samp’an, ichaqa imatapas respetachinan kaqtinqa respetachinmi. Jehová Diosqa tukuy atiyniyoqña chaypas llamp’u sonqon, chaymi paymanqa mana manchakuspa achhuykunchis. Diospa Churin Jesucristoqa Taytan hina llamp’u sonqon, chaymi niran: “Ñoqaman hamuychis llapa sayk’usqakuna q’episapakuna, ñoqan samachisqaykichis. Yugoyman k’umuykukuychis, hinaspa ñoqamanta yachaqakuychis llamp’ulla, huch’uyyaykukuq sonqoyoq kasqayta, chaymi qankunaqa samakuyta tarinkichis”, nispa (Mat. 11:28, 29).

7. ¿Imaynapin yachanchis Moisés llamp’u sonqo runa kasqanta?

⁷ Bibliaqa willawanchismi Moisesmanta, payqa llamp’u sonqo runan karan. Israel llaqtataña umalliran chaypas, “Moisesqa aswan llamp’u sonqon karqan, kay pachantin qharikunamantapas” (Núm. 11:29; 12:3). Jehová Diosmi Moisestaqa kallpacharan munayninta hunt’ananpaq. Diosqa llamp’u sonqo runakunawanmi munayninta hunt’achin.

8. Huchayoqña kanchis chaypas, ¿imaynatan ‘yachaywan llamp’u sonqo’ kasqanchista rikuchisunman?

⁸ Huchayoqña kanchis chaypas, atisunmanmi ‘yachaywan llamp’u sonqo kayta’. Ichaqa, ¿imata ruwasunman aswan llamp’u sonqo kananchispaq? Llamp’u sonqo kayqa santo espirituq ruruchisqanmi (Gál. 5:22, 23). Chay hinaqa, Jehová Diosmanta mañakuna santo espiritunta, kallpachakunataq llamp’u kayta kawsayninchispi ruruchinapaq. Jehová Diosninchisqa yanapawasunmi aswan llamp’u sonqo kanapaq. Salmo qelqaqmi niwanchis imarayku llamp’u sonqo kananchis chayta, paymi nin: “[Jehová Diosqa] k’umuykukuqkunatan allin ñanninta pusan”, nispa (Sal. 25:9).

9, 10. ¿Imaraykun sasa kanman llamp’u sonqo kay?

⁹ Ichaqa sasapaschá kanman llamp’u sonqo kayqa. Yaqapaschá tayta mamanchis mana yachachiwaranchischu llamp’u sonqo kayta. Runamasinchispas niwasunmanpaschá: Phiña runapaqqa phiñallataqmi kana, nispa. Ichaqa, ¿yachayniyoqchu kasunman paykunata kasuspa? Sichus wasiykipi imapas yawrariyta qallarinman chayri, ¿imawantaq ninata wañuchiwaq: gasolinawanchu icha unuwanchu? Gasolinata hich’awaq chayqa astawanchá ninaqa yawrarinman, unawanmi ichaqa ninata wañuchiwaq. Chaymi Bibliaqa nin: “Llamp’u simiwan kutichikuqqa phiñakuytan thasnun, k’arak simin ichaqa astawan phiñachin”, nispa (Pro. 15:1, 18). Chay hinaqa pipas phiñachiq hina rimapayawaqtinchisqa, llamp’u simillawan kutichisun, chayta ruwaspan rikuchisun yachayniyoq kasqanchista (2 Tim. 2:24).

¹⁰ Nisqanchis hina, runakunaqa munasqankuman hinallan kawsashanku, chaymi mana munakuyniyoq kanku, manataq samp’apaschu kanku, nitaq thak kawsaytapas yachankuchu. Chayraykun askha runakuna millay kanku runamasinkutapas pisichanku. Chayta yachaspan Santiagoqa cristianokunata anyaran ama chay runakuna hina kanankupaq. ¿Imakunamantawanmi Santiago rimaran?

¿Imaynan kanku mana yachayniyoqkuna?

11. ¿Imaynan kanku mana yachayniyoq runakuna?

¹¹ Santiagon sut’ita rimaran mana yachayniyoq runakuna imayna kasqankumanta (leeychis Santiago 3:14). Mana yachayniyoqkunaqa ‘envidiakuq churanakuqkuna’ iman kanku, chay runakunaqa aychankuq munasqanman hinalla imatapas ruwanku manataq Diospa munayninman hinachu. Kaymanta huk ejemplota qhawarisunchis. Jerusalén llaqtapin tarikun Santo Sepulcro nisqa iglesia, runakunaq rimasqanman hina chay cheqaspis Jesusta wañuchinkuman p’ampankuman ima karan. Soqta religionkunan dueño  kanku chay iglesiamanta, paykunaqa ch’aqwaspallan kawsanku. 2006 watapin Time nisqa revista willaran, qayna watakunallapin chay religionkunamanta monjekuna “askha hora maqanakusqaku [...] hatun candelerokunawanraqsi p’ananakusqakupas”. Manan paykuna pura confianakunkuchu, chaymi iglesiaq llaventapas musulmán runamanraq hap’ichisqaku.

12. ¿Iman sucedenman mana yachaywan kawsaqtinchis?

¹² Cheqaq cristianokuna ukhupiqa manan hayk’aqpas chhayna churanakuykunaqa kananchu. Mayninpin ichaqa wakin iñiqmasinchiskunaqa runa kayninkupi yuyaykusqankuman hinapuni imatapas ruwachiyta munankuman hukkunata mana uyarispa, chaywantaq ch’aqwaykunata hatarichinkuman. Apóstol Pablon yacharan Corinto congregacionpi chay problema kasqanta, chaymi paykunaman qelqaran: “Qankuna envidianakunkichis, churanakunkichis chayqa, aychaq munasqanman hinan purishankichis, Diospi mana iñiq runakuna hinallan ruwashankichis”, nispa (1 Cor. 3:3). Chay qhepamanpas Corinto llaqta cristianokunaqa chhaynatan kawsasharanku huk tiempo. Kunan tiempo cristianokunapas makillan kashananchis ama chhayna churanakuykuna ch’aqwaykunapas ñoqanchis ukhupi paqarinanpaq.

13, 14. ¿Imaynapin congregacionpi churanakuykuna envidianakuykunapas paqarinman?

¹³ Churanakuykunaqa pisi pisimantan congregacionpi paqarinman. Ejemplopaq, Huñunakuy Wasita ruwakushaqtin manapaschá wakin iñiqmasinchiskunaqa kaqllatachu yuyaykunkuman imayna ruwakunanmanta. Yaqapaschá huk iñiqmasinchis phiñakunman paypa yuyaykusqanman hina mana ruwakuqtin, hinaspa piwanpas simi pura hap’inakuyta qallarinman otaq mana allinta rimayta qallarinman wasita imayna ruwakushasqanmanta. Hinaspa manapaschá llank’aytapas munanmanñachu. Chhayna ruwaqqa manan yuyarinchu Diospa llaqtanpi ima llank’aypas allinta ruwakunanpaqqa manan hukpa nisqanman hina ruwakunanmantachu, aswanpas cristianopura thakpi llank’anankumantan. Jehová Diosqa llamp’u sonqowan llank’aqkunatan allinpaqqa qhawarin, manan churanakuqkunatachu (1 Tim. 6:4, 5).

¹⁴ Huk ejemplomantañataq rimasunchis. Huk iñiqmasinchismi unayña anciano kashan huk congregacionpi, ichaqa wakin ancianokunaq qhawarinanpaqqa manañan anciano kananpaq Bibliaq nisqanta hunt’anñachu. Yanaparankuña chaypas payqa manan kallpachakunchu Bibliaq nisqanta hunt’ananpaq. Chaymi superintendente congregacionta visitaspa wakin ancianokuna hina paypas nillantaq: Manañan ancianoqa kanmanchu, nispa. ¿Imatan chay iñiqmasinchis ruwanqa? ¿Kasukunqachu ancianokunaq decidisqankuta, Bibliawan consejokuna qosqankutapas? ¿Kallpachakunqachu hukmanta anciano kananpaq Bibliaq kamachikuyninkunata hunt’ananpaq? ¿Icha sientepakunqachu manaña anciano kasqanmanta, hinaspa wakin ancianokunamanta envidiakunqa? Llapan ancianokunañataq ninku: Manañan anciano kanmanchu, nispa chayqa, ¿imanaqtintaq payri mana kasukunmanchu? Chhayna ruwananmantaqa, aswanpas huch’uyyaykukuspan ancianokunaq nisqanta kasukunan.

15. ¿Imarayku Santiago 3:15, 16 textoq nisqanpi allinta yuyaykunanchis?

¹⁵ Huk ruwaykunapipas cristianokunaqa envidianakusunmanmi churanakusunmanmi, chayraykun anchata kallpachakunanchis ama chaykunaman  urmananchispaq (leeychis Santiago 3:15, 16). Santiago nisqan hina chay millay ruwaykunaqa “kay pachamantan” hamun, mana Diosmantachu aswanpas aychaq munayninmantan. Santiago nillarantaq chay ruwaykunaqa “runamantan [‘uywamantan’, NM]” hamun nispa, mana yuyaykuq uywakunaq ruwasqan hina kasqanrayku. Chaymantapas nillarantaq “kikin saqramantawanmi” hamun nispa, chaytaqa niran chay ruwaykuna Saqraq munayninman hina kasqanrayku. Chayrayku cristianokunaqa mana hayk’aqpas chay ruwaykunaman urmananchischu.

16. ¿Imatan llapallanchis ruwananchis? ¿Iman yanapawasun chayta ruwananchispaq?

¹⁶ Llapa cristianokunan kawsayninchista allinta qhawarikunanchis, hinaspa kallpachakunanchis mana allin ruwaykunata ñoqanchismanta chinkachinanchispaq. Congregacionpi umalliqkunan astawanqa chayta ruwananku congregacionpi yachachiq kasqankurayku. Ichaqa, sasatapaschá chaykunata chinkachisunman, huchayoq kasqanchisrayku kay millay pachapi kawsasqanchisraykupiwan. Kayqa rikch’akunman lluskha qhatata wichaymanmi. Mana imamanta hap’ipakunanchispaq kaqtinqa urmasunmanmi riki. Dios serviqkunapas ñawpaqman purishanallapaqqa qaqatan hap’ipakunanchis Bibliaq yachachikuyninman. Chaymantapas pachantinpi iñiqmasinchiskunan yanapawanchis (Sal. 73:23, 24).

¿Imaynan kanku yachayniyoq runakuna?

17. ¿Imatan yachayniyoq runakuna ruwanku tentacionkunapi tarikuspa?

¹⁷ (Leeychis Santiago 3:17.) Kunanqa rimasunchis ‘Diosmanta hamuq yachayniyoq runakuna’ imayna kasqankumanta. Yachayniyoq runakunaqa ch’uya kawsayniyoqmi kanku. Ch’uya runaqa manan qhelli kaqtachu ruwan, nitaq qhelli kaqpipaschu yuyaykunpas. Chayraykun cristianokunaqa mana allin ruwaykunamanta ayqekunankupacha. Pipas ñawiykita dedonwan tupayruyta munaqtinqa kaqpachan makiykiwan hark’anki otaq ayqekunki. Chayta ruwanaykipaqqa manan yuyaykunkiraqchu riki. Chay hinallataqmi ch’uya sonqoyoq Bibliaq yachachisqanman hina allin concienciayoq cristianoqa ayqekunpacha tentacionkunamanta (Rom. 12:9). Bibliaq willasqan hina, askha runakunan ayqerankupacha tentacionkunamanta, ejemplopaq, Jacobpa churin José, Jesucristopas (Gén. 39:7-9; Mat. 4:8-10).

18. a) ¿Imata mana ruwankuchu thakpi kawsaqkuna? b) ¿Imatan ruwanku thakpi kawsanapaq allipunachiq runakuna?

¹⁸ ‘Diosmanta hamuq yachayniyoq runakunaqa’ sumaqpin thakpin kawsanku, chayraykun karunchakunku churanakuykunamanta ch’aqwaykunamantapas. Santiagon nillarantaq: “Thak-kaypi kawsanapaq allipunachiq runakunaqa sumaqpi kawsaspan allinta ruwanku chanin  kawsayta ruruta hina cosechanankupaq”, nispa (Sant. 3:18). Qhawasqanchispas hina, Santiago rimaran “thak-kaypi kawsanapaq allipunachiq” runakunamanta. ¿Congregacionpi thakpi kawsanapaq yanapakuqmantachu reqsisqa kanchis, icha ch’aqwa hatarichiqmantachu? ¿Sapa kutillachu iñiqmasinchiskunawan phiñachinakunchis? ¿Imallamantapas phiñakunchispachachu? ¿Chhaynan ñoqaqa kani nispachu ninchis, icha kallpachakunchischu imayna kasqanchista cambiananchispaq? Piwanpas phiñachinarukuqtinchis, ¿kallpachakunchischu pampachanakuspa allipunanakapunanchispaq? Sichus qhawarikusun imayna kasqanchista chayqa, reparasunchá ‘Diosmanta hamuq yachayniyoq runakuna’ hina kananchispaq imakunapi allinyananchisraq kashan chayta.

19. ¿Imaynan kananchis allin yuyaykuq kasqanchista rikuchinapaq?

¹⁹ Santiago nillarantaq ‘Diosmanta hamuq yachayniyoq runakuna’ allin yuyaykuq kasqankuta. Sichus pipas: Khaynata kayta ruwasunchis niwasunman, manataq chay niwasqanchismanta Biblia imaninmanpaschu chayqa, ¿uyarikunchischu, icha munasqanchisman hinalla ruwakunantachu munanchis? ¿Uyariq samp’a runamantachu reqsisqa kanchis? Chhayna kaspaqa rikuchisunchis allin yuyaykuq kasqanchista.

20. Sichus thak kayta maskhasun, llamp’u sonqo allin yuyaykuqtaq kasunpas chayqa, ¿imaynatan hukkunawan kawsasun?

²⁰ Sichus llapallanchis tukuy atisqanchista ruwasun Santiagoq nisqanta kasukunanchispaq chayqa, congregacionpin huk nisqalla kawsasunchis (Sal. 133:1-3). Sichus thak kawsayta maskhasunchis, llamp’u sonqo kasunchis, allin yuyaykuqtaq kasunpas chayqa, sumaqta hukkunawan kawsasunchis. Chaymantapas ‘Diosmanta hamuq yachayniyoq runakuna’ kasqanchistan rikuchisunchis. Jehová Dios hina hukkunata qhawariypas yanapawasunmi llamp’u sonqo kanapaq thakpi kawsanapaq allin yuyaykuq kanapaqpas. Qatimuq estudiopi yachasunchis Jehová Dios hina hukkunata qhawariymanta.

[Uranpi willakuy]

¿Imanispan kutichiwaq?

• ¿Imaynapin Diospa qhawarinanpaq yachayniyoq kasunman?

• ¿Imaynatan ‘Diosmanta hamuq yachayniyoq runa’ kasqanchista astawan rikuchisunman?

• ¿Imaynan kanku Diospa qhawarinanpaq mana ‘yachayniyoqkuna’?

• ¿Imayna kanaykipaqmi astawan kallpachakushallanki?

[Tapuykuna]

[23 paginapi foto]

¿Imaynatan congregacionpi paqarinman churanakuykuna?

[24 paginapi foto]

¿Kaqpachachu ayqekunchis mana allin ruwaykunamanta?