¿Iman kawsayninchispi cheqaqtapuni kusichiwasunman?

“Diosta manchakuy, kamachikuyninkunatapas hunt’ay.” (ECL. 12:13.)

1, 2. ¿Imatan Eclesiastés qelqapi yachasun?

KARANMI huk allin reqsisqa kamachikuq. Kawsasqan tiempopiqa paymi karan tukuy kay pachapi runakunamanta aswan qhapaq aswan yachaysapa. Runaq qhawarinanpaqqa chay runamanqa mana imapas faltaranchu. Chaywanpas payqa tapukuranraqmi: ¿Imapunitaq cheqaq kusikuytari qowanman? nispa.

² Chay runaq kawsasqan tiempomantaqa kinsa waranqa watañan pasarun. Sutinmi karan Salomón. Eclesiastés qelqapin willawanchis imaynata pay cheqaq kusikuyta maskharan chayta (Ecl. 1:13). Askhatan yachasunman Salomonpa willawasqanchismantaqa. Eclesiastés qelqapin yachasunchis imakunata kawsayninchispi maskhananchis cheqaq kusikuyta tarinapaq chayta.

“Wayra hap’iykuy hinalla”

3. ¿Imaraykun tiemponchista mana usuchinachu?

³ Salomonpa nisqan hina, Jehová Dios kay pachapi tukuy imaymana kamasqanqa ancha sumaqpunin, chaymi chaykunata qhawaspaqa mana hayk’aqpas sayk’usunmanchu. Ichaqa pisi tiempolla kawsasqanchisraykun pisillata t’aqwiyta atinchis Jehová Diospa tukuy imaymana kamasqanta (Ecl. 3:11; 8:17). Bibliaq willasqan hina, pisillan kawsayninchisqa, usqhayllataq pasapunpas (Job 14:1, 2; Ecl. 6:12). Chayraykun allin yuyaywan kawsananchis tiemponchista mana usuchispa. Ichaqa sasan chhayna kawsayqa kanman, ¿imanaqtin? Kay pachapiqa Satanasmi imaymanawan tanqawanchis mana allin ruwaykunapi tiemponchista usuchinanchispaq.

4. a) ¿Imaninantan nin “yanqa” nisqa simi? b) ¿Runakuna ima ruwaykunapi afanakusqankumantan rimasunchis kay estudiopi?

⁴ Kawsasqanchis tiempota mana valeq ruwaykunapi usuchiytan Salomonqa Eclesiastés qelqapi yaqa kinsa chunka kutitaraq “yanqa” nispa nin. “Yanqa” nisqa simiqa mana imapaq valeq, ch’usaq, qasi, tukukuqlla ninantan nin (Ecl. 1:2, 3). Salomonqa “yanqa” ruwaykunapi afanakuymanta nillantaq “wayrata hap’iykuy hinallan” nispa (Ecl. 1:14; 2:11). Yachasqanchis hina, imataña ruwaspapas manan wayra hap’iytaqa atisunmanchu, chayqa yanqa ruwaymi kanman. Yanqa ruwaykunapi afanakuypas wayra hap’iy hinan kanman. Kawsasqanchis tiempoqa sinchi pisillan, chaymi mana allinchu kanman tiemponchista yanqa ruwaykunapi usuchiyqa. Chayrayku kay estudiopi rimasunchis runakuna imakuna maskhaypi afanakusqankumanta. Ñawpaqtaqa rimasunchis kusirikuykunamanta qhapaq kaykuna maskhaymantawan, chaymantataq rimasunchis  ima llank’ay Jehová Diosta kusichisqanmanta, chaykunamantan Salomón willawanchis.

¿Aycha kusirichiykuna cheqaq kusikuyta qowasunmanchu?

5. ¿Imakunapin Salomón cheqaq kusikuyta tariyta munaran?

⁵ Kay tiempopi askha runakuna hinan Salomonqa aycha kusirichiypi cheqaq kusikuyta maskharan. Paymi willakun: “Sonqoypa ima munasqantapas manan hark’arqanichu”, nispa (Ecl. 2:10). ¿Imakunatan ruwaran kusirikunanpaq? Eclesiastés iskay capitulopi willasqan hina, cuerponta vinowan kusichiran ichaqa allin yuyaywan manan machanankamachu. Chaymantapas huertakunata ruwaran, qhapaq wasikunata ruwaran, allin takiqkunaq takisqanta uyariran, sumaq mikhunakunatataq mikhuranpas.

6. a) ¿Imanaqtinmi mana huchachu kanman kawsayninchispi kusirikuy? b) ¿Imaynatan qhawarinanchis aycha kusirichiykunata?

⁶ ¿Huchachu kanman amigonchiskunawan huñukuspa kusirikuy? Manan. Salomonpa nisqan hina, ch’isiyaq llank’asqanchis qhepaman sumaqta mikhuyqa Diospa regalo qowasqanchismi (leeychis Eclesiastés 2:24; 3:12, 13). Jehová Dios kikinmi wayna sipaskunata kallpachan ‘wayna sipas kashaspa q’ochukunankupaq’, ichaqa chayta ruwananku Diosman cuenta qonankuta yachaspa (Ecl. 11:9). Llapanchispas necesitanchismi samarikuyta kusirikuytapas (tupanachiy Marcos 6:31). Ichaqa manan chaykunata ruwaspallañachu kawsananchis. Kusirikuykunaqa kanan mikhuyta tukuspa refrescota ukyay hinallan. Gustawasunmanña refrescota ukyay chaypas, sichus mikhunaq rantinta refrescollata ukyasunman chayqa, amiruwasunmanmi pisi kallpayasunmantaq. Chaymanmi rikch’akun aycha kusirichiykunallaman qokuyqa. Chaytan Salomonpas yacharan, chaymi aycha kusirichiymanta rimaspa niran: “Wayra hap’iykuy hinalla karqan”, nispa (Ecl. 2:10, 11).

7. ¿Imanaqtinmi allin yuyaywan akllakunanchis imakunapi kusirikuyta?

⁷ Chaymantapas manan llapan aycha kusirichiykunachu allinqa. Wakinqa sinchi mana allinmi kanman, Jehová Diosmantan karunchawasunman, huchamantaq urmachiwasunmanpas. Waranqanpi runakunan “kusirikushallaykun” nispanku drogakunku, machayman qokunku, qolqepaqpas pukllanku. ¡Llakikunapaqmi chhayna kawsasqankuqa! Jehová Diosqa munakuywanmi yuyarichiwanchis, sichus sonqonchispa ñawinchispa munasqanman hina mana allinkunata ruwasun chayqa, mana allinpin tukusunchis (Gál. 6:7).

8. ¿Imanaqtinmi sapankanchis qhawarikunanchis imayna kawsasqanchista?

⁸ Chaymantapas, sichus sinchita qokusunman kusirikuykunaman chayqa, manan tiemponchis aypawasunmanchu allin kaqkunata ruwananchispaq. Yachasqanchis hina, pisi tiempollan kawsanchis, qonqayllan imamantapas onqosunman ima llakipipas rikukusunman. Chayrayku, Salomonpa nisqan hina, aswan allinmi kanman wañuqpa wasinman riy “q’ochukuna wasiman” riymantaqa, astawanqa risunman sichus Dios sonqo iñiqmasinchis wañupuran chayqa (leeychis Eclesiastés 7:2, 4). ¿Imarayku allin kanman chayman riy? Wañuqta p’ampapunanku p’unchaypin huk discursota qokun, chaypin willakun wañupuq iñiqmasinchis Diosta tukuy sonqo servisqanmanta, chayta uyarispaqa qhawarikusunmanmi imayna kawsashasqanchista, hinaspa allinta yuyaykusunman tiemponchista mana usuchispa allin yuyaywan kawsananchispaq (Ecl. 12:1).

¿Qhapaq kaykuna cheqaq kusikuyta qowasunmanchu?

9. ¿Imatan Salomón repararan qolqeyoq kaymanta?

⁹ Salomón Eclesiastés librota qelqasqan  tiempopaqqa, paymi kay pachapi lliw runakunamanta aswan qhapaq karan (2 Cró. 9:22). Atiranmi ima munasqantapas rantiyta. Chaymi niran: “Ñawiypa rikusqantaqa manan hark’arqanichu”, nispa (Ecl. 2:10). Ichaqa cuentatan qokuran qolqeyoq kay mana cheqaq kusikuyta qosqanta. Chaymi niran: “Qolqeman sonqollikuqqa, astawanpunin munan, imaymanayoq kayta munaqpas, astawanraqmi tariyta munan”, nispa (Ecl. 5:10).

10. ¿Imata ruwaspan qhapaq kasun kusisqataq kawsasunpas?

¹⁰ Qhapaq kaykuna tukukuqllaña chaypas, askha runakunan chayllapiña yuyaykunku. Qaynakunallan Estados Unidos llaqtapi huk watallaraq universidadpi estudiadkunata tapuranku imapaq astawan kallpachakusqankuta. Pachakmanta qanchis chunka phisqayoq estudiantekunan niranku: “Qhapaq kanaykupaqmi kallpachakuyku”, nispa. Yaqapaschá qhapaq kanqaku, ichaqa ¿kusisqachu kawsanqaku? Manan. Aswanpas sapa kutillanmi rikukushan, qhapaq kayta maskhaqkuna mana kusisqa kawsasqankuta. Ñawpaqpiraqmi Salomonpas chaymanta niranña: “Huñullarqanitaqmi qolqetapas, qoritapas, reykunaq illankunatapas [...] ichaqa tukuymi yanqakama wayra hap’iykuy hinalla karqan”, nispa (Ecl. 2:8, 11). * Ichaqa sichus Jehová Diosta tukuy sonqo servisunchis chayqa, Diosqa cheqaq qhapaq kaykunatan qowasunchis (leeychis Proverbios 10:22).

¿Ima llank’aymi cheqaq kusikuyta qowasunman?

11. ¿Imaynatan Biblia rikuchin llank’ay allin kasqanta?

¹¹ Jesusmi niran: “Yayayqa llank’ashallanpunin, ñoqapas llank’ashallanitaqmi”, nispa (Juan 5:17). Jehová Diospas Jesuspas kusikunkun llank’asqankuwanqa. Biblian willawanchis Jehová Dios kay pachapi imaymana kamasqanwan anchata kusikusqanmanta: “Diosmi rikurqan llapa ruwasqankunata ancha allin kasqanta” (Gén. 1:31). Angelkunapas Diospa kamasqanta qhawarispankun ‘kusisqa q’ochukuranku’ (Job 38:4-7). Salomonpas allinpaqmi qhawariran runakunaq allin llank’asqanta (Ecl. 3:13).

12, 13. a) ¿Imaninkun iskay runakuna llank’anankumanta? b) ¿Imaraykun askha runakuna llakisqa qhepanku llank’anankuwan?

¹² Kunan tiempopipas askha runakunan allinpaq qhawarinku llank’asqankuta. José sutiyoq allin reqsisqa pintormi nin: “Umallaypi rikusqayta huk cuadropi dibujani chayqa, hatun orqotapas wasapashayman  hinan sientekuni”, nispa. Miguel * sutiyoq comerciantepas nillantaq: “Llank’aspaymi kusikuni, chaywanmi familiayta manteneni, ima munasqaytapas ruwayta atini”, nispa.

¹³ Wakin runakunan ichaqa mana kusisqachu llank’anankupi tarikunku kaqllata p’unchay p’unchay ruwasqankurayku. Wakinqa sinchi llakisqa tarikunku chay llank’ay mana paykunapaq hina kasqanrayku, otaq mana allin tratasqa kasqankurayku. Salomonpa nisqan hina, qella runapas qhapaq amigonkunawan yanapachikuspa hap’ikapunmanmi allin llank’aq runaman tupasqanta (Ecl. 2:21). Huk razonkunapas kallantaqmi runakuna llank’asqankuwan mana kusikunankupaq. Wakinqa allin negociopi llank’ayta qallarispapas mana imayoqmi rikukunkuman tiyasqanku llaqta wakchayaqtin otaq qonqaylla imapas sucedeqtin (leeychis Eclesiastés 9:11). Sapa kutillanmi rikukun qhapaq kanankupaq llank’aq runakuna sinchi phiñasqa llakisqa qhepapusqankuta. Paykunaqa cuentatan qokunku ‘may sasawan llank’asqanku yanqapaq’ kasqanta (Ecl. 5:16).

14. ¿Ima llank’aymi cheqaq kusikuyta qowanchis?

¹⁴ Ichaqa, ¿kanmanchu mana hayk’aqpas llakichiq llank’ay? Arí, kanmi. Naqha rimasqanchis Josemi nillantaq: “Sumaq cuadrokuna pintasqayqa tiempowanqa chinkapunmanmi, thantakapunmanmi; Diospaq llank’asqaymi ichaqa mana hayk’aqpas yanqapiqa tukunmanchu. Jehová Diospa yanapayninwan allin willakuykunata predicaspaymi askha runakunata yanaparani Dios sonqo cristiano kanankupaq, chayqa wiñaypaqmi paykunaq allinninpaq kanqa. Chay ruwasqayqa ancha valorniyoqmi”, nispa (1 Cor. 3:9-11). Miguelpas willanmi Reinomanta predicaspa anchata kusikusqanta. Paymi nin: “Pitapas Bibliamanta yachachiqtiy yachasqanman hina ruwayta qallariqtinqa anchatan kusikuni, manan ima ruwaypas astawanqa kusichiwanmanchu”, nispa.

“T’antaykita unuman wikch’uy”

15. ¿Imapunitaq kawsayninchispi cheqaq kusikuyta qowasunman?

¹⁵ Chhaynaqa, ¿imapunitaq kawsayninchispi cheqaq kusikuytari qowasunman? Kay pachapi tukuy kawsasqanchis p’unchaykuna allin kaqta ruwaspa Jehová Diosta serviymi cheqaq kusikuytaqa qowanchis. Chayrayku tukuy atisqanchista ruwasun astawan Diosman achhuykunapaq, Diospa kamachikuyninkunata wawanchisman yachachinapaq,  runamasinchista Diosmanta yachachinapaq, wayqe pananchiskunawan sumaqta kawsananchispaqpas (Gál. 6:10). Chay ruwaykunapi kallpachakuyqa wiñay allinninchispaqmi kanqa. Salomonmi rikch’anachiy simipi rimaran hukkunapaq allin kaqta ruway ancha valorniyoq kasqanta, niranmi: “T’antaykita unuman wikch’uy; p’unchaykuna pasaqtinqa tarikapullankin”, nispa (Ecl. 11:1, NM). Jesuspas qatikuqninkunatan nillarantaq: “Runa-masiykichisman qoykuychis, ahinapin Diosqa qosunkichis”, nispa (Luc. 6:38). Kikin Jehová Diospas prometeranmi qoykukuqkunaman kutichipunanpaq (Pro. 19:17; leeychis Hebreos 6:10).

16. ¿Hayk’aqmantapachan allinta yuyaykunanchis kawsayninchispi ima ruwananchista?

¹⁶ Bibliaqa wayna sipaskunatan yachachin kawsayninkupi ima ruwanankuta, chhaynapi qhepaman mana llakikuykunapi tarikunankupaq (Ecl. 12:1). Manan allinchu kanman wayna sipas kasqanchis tiempota mana valeq ruwaykunapi usuchiyqa. Chayqa wayra hap’iy hinan kanman, yanqa mana imapaq valeq.

17. ¿Imatan ruwananchis kusisqa kawsanapaq?

¹⁷ Munakuq Taytanchis Jehová Diosqa munanmi kusisqa kawsananchista, allin kaqta ruwananchistapas; ichaqa manan munanchu yanqallamanta llakikuykunapi tarikunanchistaqa (Ecl. 11:9, 10). Chay hinaqa, ¿imatan ruwananchis? Ñawpaqmanta yuyaykunanchis Dios serviyninchis yapayta, kallpachakunanchistaq yuyaykusqanchista hunt’ananchispaq. Yaqa iskay chunka wata hinañan Javier iñiqmasinchis akllakunan karan universidadpi estudiaspa doctor kayta otaq tukuy tiempo Jehová Dios serviyta. Paymi willakun: “Doctor kaspa kusikuymanña karan chaypas, manan chay kusikuyqa igualakunmanchu Diosta reqsinankupaq runakunata yanapaspa kusikusqaywanqa. Jehová Diosta llapan tiempoywan servispaymi cheqaq kusikuytaqa tarini. Ñawpaqmantapacha chayta ruwayman karan chayqa aswantaraqmi kusikushayman karan”, nispa.

18. ¿Imanaqtinmi kay pachapi Jesuspa kawsasqan ancha valorniyoq karan?

¹⁸ Chay hinaqa, ¿iman ñoqanchispaq aswan allin kanman? Eclesiastés qelqan kutichin: “Aswan allinmi sumaqpaq hap’isqa kay, q’apaq hawinamantaqa. Aswan allinmi wañukapuy p’unchay nacemuy p’unchaymantaqa”, nispa (Ecl. 7:1). Jesuspa kawsasqanmi chayta sut’ita rikuchiran. Hunt’aq sonqo kaspanmi Jesusqa Jehová Diospa ñawpaqenpi sumaqpaq qhawarisqa karan. Wañunankama hunt’aq kaspanmi Jesusqa defenderan Jehová Dioslla Ancha Hatun Kamachikuq kasqanta, chaymantapas sacrificakusqanwanmi ñanta kichariran runakunaq huchan pampachasqa kananpaq, chhaynapi wiñay kawsayman aypanankupaq (Mat. 20:28). Jesús kay pachapi pisi tiempollaña kawsaran chaypas, allin ejemplotan saqewaranchis imayna kawsananchispaq, chaymi llapanchis paypa yupinta qatikunanchis (1 Cor. 11:1; 1 Ped. 2:21).

19. ¿Salomonpa ima nisqantan kasukunanchis?

¹⁹ Ñoqanchispas Jehová Diospa ñawpaqenpi sumaqpaq hap’isqa kasunman, chaymi aswan valorniyoq qhapaq kaymantaqa (leeychis Mateo 6:19-21). Sapa p’unchaymi ruwananchis Jehová Dios allinpaq qhawarisqan ruwaykunata, chhaynapin kusisqa kawsasunchis. Chay ruwaykunamanta wakinmi kaykuna: runamasinchisman allin willakuykunata willay, casado kawsaypipas familianchiskunawanpas aswan sumaqta kawsay, Bibliata estudiaspa huñunakuykunaman rispa Jehová Dioswan astawan hukllachakuypiwan (Ecl. 11:6; Heb. 13:16). ¿Munawaqchu kusisqa kawsayta? Chay hinaqa kallpachakuy Salomonpa nisqanta kasukushanallaykipaq: “Diosta manchakuy, kamachikuyninkunatapas hunt’ay, chaypunin runaq ruwananqa” (Ecl. 12:13).

[Uranpi willakuykuna]

¿Imaynatan kutichiwaq?

• ¿Imaraykun allinta yuyaykunanchis kawsayninchispi ima ruwananchista?

• ¿Imaynatan qhawarinanchis aycha kusirikuykunata qhapaq kay maskhaytapas?

• ¿Ima llank’aymi cheqaq kusikuyta qowanchis?

• ¿Iman ñoqanchispaq aswan allin kanman?

[Tapuykuna]

[27 paginapi foto]

¿Hayk’a tiempotan qonanchis kusirikuykunaman?

[28 paginapi foto]

¿Imanaqtinmi anchata kusichiwanchis predicay?