Allin kaqta ruwashallasun

‘Allin kaqta ruwashallaychis.’ (LUC. 6:35.)

1, 2. ¿Imaraykun sasa hukkunapaq allin kaqta ruway?

SASAN runamasinchiskunapaq allin kaqta ruwayqa. Runakunata sumaqtaña tratanchis chaypas, manan kaqllatachu tratawanchis. Paykunapi interesakuspan “kusisqa Diosmanta” Churinmantawan ancha allin willakuykunata willanchis, chaywanpas manan uyariwanchischu, mana uyariq mana agradecikuq kasqankurayku (1 Tim. 1:11, NM). Hinaspapas, wakin ‘runakunan Cristoq cruzpi [kurkupi, NM] wañusqanta pisichanku’ (Fili. 3:18). ¿Imaynatan cristianokuna chay runakunata tratananchis?

² Jesucristo yachachisqankunaman niran: ‘Munakushallaychis awqaykichiskunata [otaq enemigoykichiskunata], allin kaqtataq ruwapuychis’, nispa (Luc. 6:35). Kay estudiopin t’aqwisunchis chay textoq nisqanmanta, hukkunapaq allin kaqta ruwananchispaq Jesuspa yuyaychasqankunamantapas.

“Munakuychis awqaykichiskunata”

3. a) Pisillapi willay Mateo 5:43-45 textopi Jesuspa rimasqanmanta. b) ¿Imaynatan qhawariranku religionpi umalliqkuna judío runakunata wak llaqtayoq runakunatapas?

³ Orqo Patapi yachachishaspan Jesús uyariqninkunaman niran: Awqaykichista otaq enemigoykichista munakuychis, qatiykachaqniykichispaq mañapuychis, nispa (leeychis Mateo 5:43-45). Jesuspa uyariqninkunaqa llapallankun judío runa karanku, chaymi allinta yacharanku kay kamachikuyta: “Aman vengakunkichu, amallataq llaqta-masiykikunapaqpas phiñakushallankichu, aswanpas qan kikiykita hinan runa-masiykitaqa munakunki” (Lev. 19:18). Qallariy siglopi, religionpi umalliqkunaqa judío runakunallatan qhawariranku ‘llaqta-masinkupaq’ ‘runa-masinkupaqpas’. Hinaspapas paykunaqa niranku: Moisesmi Kamachikuy Simipi niwanku huk llaqtakunamanta t’aqakunaykupaq,  nispa. Chaymi religionpi umalliqkunaqa wak llaqtayoq runakunata cheqniranku awqankuta hinataq qhawarirankupas.

4. ¿Imaynatan Jesuspa qatikuqninkuna awqankuta tratananku karan?

⁴ Jesusmi ichaqa niran: ‘Munakushallaychis awqaykichiskunata, mañapuychis [...] qatiykachaqniykichiskunapaqpas’, nispa (Mat. 5:44). Jesuspa qatikuqninkunaqa munakuywanmi tratananku karan cheqnikuqninkunata. Lucaspas Jesuspa rimasqanmanta kayta niran: “Uyariwaqniykunamanmi niykichis: –Munakuychis awqaykichiskunata, allinta ruwaychis cheqnikuqniykichiskunapaq, sumaq simiwan kutichiychis ñakaqniykichiskunaman, yanqamanta tumpaqniykichiskunapaqpas [k’amiqniykichiskunapaqpas, NM] Diosmanta mañapuychis”, nispa (Luc. 6:27, 28). Ñoqanchispas qallariy siglopi Jesuspa qatikuqninkuna hina kasukunanchis Jesuspa yachachikuyninkunata. Chhaynaqa, ¿imaynatan ‘allin kaqta ruwasunman cheqnikuqninchiskunapaq’? Mana allin ruwasqankumanta sumaq ruwaykunawan kutichispa. ¿Imaynatan ‘sumaq simiwan kutichisunman ñakaqninchiskunaman’? Sumaq sonqowan, allin yuyaywan rimapayaspa. ¿Imaynatan maqaspa k’amispa ‘qatiykachawaqninchiskunapaq’ mañapusunman? Jehová Diosmanta mañakunanchis chay runakuna kawsayninkuta cambianankupaq paypa allin qhawarisqan kanankupaqpas. Chayta ruwaspan rikuchinchis awqanchiskuna munakusqanchista.

5, 6. ¿Imaraykun awqanchiskunata munakunanchis?

⁵ ¿Imaraykun cristianokuna awqanchiskunata munakuywan tratananchis? Jesús niran: ‘Ahinapin hanaq pachapi kaq Yayaykichispa wawankuna kasqaykichista [rikuchinkichis]’, nispa (Mat. 5:45). ¿Imaynapin Diospa wawankuna kasqanchista rikuchinchis? Jehová Diosman rikch’akuspa, “payqa intintan lloqsichimun allinkunapaqpas mana allinkunapaqpas, parachimullantaqmi chaninkunapaqpas mana chaninkunapaqpas”, Lucaspas nillarantaq: “Payqa mana reqsikuqninkunapaq, mana allinkunapaqpas sumaq sonqon”, nispa (Luc. 6:35).

⁶ Jesusqa allintapuni qatikuqninkunaman rikuchiran awqankuta munakunankupaq, kayta niran: “Munakuqnillaykichista munakuwaqchis chayqa, ¿ima premioyoqtaq kawaqchis? ¿Manachu contribución cobraqkunapas chay hinallatataq ruwanku? Wawqeykichiskunallatachus napaykunkichis chayqa, ¿hukkunaq ruwasqanmantaqa astawanchu ruwashankichis? ¿Manachu Diospi mana iñiqkunapas chay hinallatataq ruwashanku?” nispa (Mat. 5:46, 47). Munakuqnillanchista munakusunman chayqa, manan ima ‘premiotapas’ Diosmanta chaskisunmanchu nitaq allinpaqchu qhawariwasunman. Contribución cobraqkunapas munakurankun munakuqninkutaqa mana allin qhawarisqaña karanku chaypas (Luc. 5:30; 7:34).

7. ¿Imaraykun wayqenkunallata napaykuq mana aswan allintachu hukkunamanta ruwasharan?

⁷ Judío runakunaqa “thak-kay kachun” nispa napaykunakuranku, chaywanmi runamasinkuta nisharanku qhalilla, allillan kamuy nispa (Jue. 19:20, NM; Juan 20:19). Chayrayku, wayqenkunallata napaykuq manan aswan allintachu hukkunamanta ruwasharan. Jesuspa nisqan hina, ‘Diospi mana iñiqkunapas chay hinallatataq ruwaqku’.

8. Jesús uyariqninkunata niran ch’uya kaychis nispa, ¿imatan chaywan nisharan?

⁸ Awqanku munakuymanta rimayta tukuspan Jesús niran: “Imaynan hanaq pachapi Taytaykichispas chaninpuni [ch’uya, NM], chay hinallataq  qankunapas chaninpuni kaychis”, nispa (Mat. 5:48). Cristoq qatikuqninkunaqa manan ch’uyachu karanku Adanpa miraynin kasqankurayku (Rom. 5:12). Chhaynaqa, ¿imamantan Jesús rimasharan? Hanaq pachapi kaq Taytanku hina munakuyninkupi “ch’uya” hunt’asqa kanankumanta. ¿Imaynata chayta ruwankuman? Awqankunatapas munakuspa. Kay tiempopipas kaqllatataqmi cristianokuna ruwananku.

¿Imarayku pampachananchis?

9. Yayayku mañakuypa nisqanman hina, ¿imaynatan allin kaqta ruwasunman?

⁹ Hinaspapas, allin kaqta ruwanchis contranchispi huchallikuqkunata pampachaspa. Yayayku mañakuypi khaynata nin: “Huchaykutapas pampachawayku, imaynan ñoqaykupas contraykupi huchallikuqta pampachayku hinata”, nispa (Mat. 6:12).

10. ¿Imaynatan Jehová Diosman rikch’akusunman pampachaspa?

¹⁰ Diosqa sumaq sonqo kaywanmi pampachan huchankumanta pesapakuqkunata, chaymi llapallanchis pay hina kananchis. Apóstol Pablo qelqaran: “Sumaq sonqo kaychis, khuyapayanakuq, pampachaykunakuq, imaynan Diospas Cristopi qankunata pampacharqasunkichis ahinata”, nispa (Efe. 4:32). Salmista Davidpas khaynata takiran: “Señor Diosqa khuyapayakuqmi sumaq sonqoyoqmi, mana usqhaylla phiñakuqmi, ancha munakuqmi. [...] Manan mana chanin ruwasqanchiskunaman hinachu ñoqanchistaqa muchuchiwanchis, manan huchanchiskunaman hinapaschu pagawanchis. [...] Imaynan inti lloqsimuyta inti haykuytawan karunchan, ahinatan huchanchiskunata karunchawanchis. Imaynan taytaqa wawankunata khuyayta [otaq anchata] munakun, ahinatan Señor Diosqa manchakuqninkunata khuyayta munakun. Payqa reqsiwanchismi imayna kasqanchista, yuyarikuwanchismi ñut’u hallp’a kasqanchista”, nispa (Sal. 103:8-14).

11. ¿Pikunatan Jehová Dios pampachanqa?

¹¹ Jehová Dios huchanchista pampachawananchispaqqa ñoqanchisraqmi contranchispi huchallikuqta pampachananchis (Mar. 11:25). Khaynatan Jesús niran: “Runakunatachus contraykichispi huchallikusqankuta pampachankichis chayqa, qankunatapas hanaq pachapi kaq Yayaykichisqa pampachallasunkichistaqmi. Ichaqa contraykichispi runakunaq huchallikusqankuta mana pampachankichischu chayqa, manallataqmi Yayaykichispas huchallikusqaykichiskunata pampachasunkichischu”, nispa (Mat. 6:14, 15). Arí, Jehová Diosqa pampachanqa runamasinkuta tukuy sonqowan pampachaqkunallata. Chhaynaqa, apóstol Pabloq khayna yuyaychasqanta ruwasunchis, paymi niran: “Imaynan Jehová Diospas pampacharasunkichis, chay hinallataq qankunapas pampachaychis”, nispa (Col. 3:13, NM). Chayta ruwaspaqa allin kaqtapuni runamasinchispaq ruwashanchis.

“Ama hukkunata huchachaychischu”

12. ¿Ima niranmi Jesús hukkuna huchachaymanta?

¹² Orqo Patapi yachachishaspa uyariqninkunaman Jesús niran: Ama hukkunata huchachankichischu, nispa, chaywanmi rikuchishallarantaq allin kaqta ruwanankupaq. Chhayna yuyaychasqan qhepamanmi huk rikch’anachiy simita willaran yachachisqanta allinta sut’inchananpaq (leeychis Mateo 7:1-5). ¿Imatan Jesús nisharan: “Ama hukkunata huchachaychischu”, nispa? Ñawpaqtaqa chayta allinta sut’inchasunchis.

13. ¿Imata ruwanankupaqmi Jesús yuyaycharan uyariqninkunata?

¹³ Jesuspa rimasqanmanta Mateo khaynata niran: “Ama hukkunata huchachaychischu, ahinapin Diosqa mana huchachasunkichischu”, nispa (Mat. 7:1). Lucaspas khaynata niran: “Ama runa-masiykichista juzgaychischu, ahinapin Diospas mana juzgasunkichischu. Ama huk runakunata huchachaychischu, ahinapin Diospas mana huchachasunkichischu. Hukkunata pampachaychis, ahinapin pampachasqallataq kankichis”, nispa (Luc. 6:37). Fariseokunaqa runakunata sinchita huchacharanku paykunaq costumbrenkuman hina mana ruwasqankumanta. Chhayna ruwaqkunata Jesús niran: “Ama runa-masiykichista juzgaychischu”, aswanpas huchankumanta “pampachaychis”, nispa. Apóstol Pablopas yaqa chhaynallatataqmi pampachaymanta yuyaycharan Efesios 4:32 textopi nisqanman hina.

14. ¿Imaraykun Jesuspa qatikuqninkuna huk runakunata pampachananku karan?

¹⁴ Sichus Jesuspa qatikuqninkuna huk runakunata pampachankuman chayqa, paykunapas kaqllatataqmi ruwankuman. Chaymi Jesús niran: “Imaynatachus hukkunata huchachankichis chay hinallatataqmi Diospas qankunataqa  huchachasunkichis, imaynatachus hukkunata ruwankichis chay hinallatataqmi Diospas qankunataqa ruwasunkichis”, nispa (Mat. 7:2). Runakunawan kawsaspaqa imachus tarpusqanchistan cosechanchis (Gál. 6:7).

15. ¿Imaynatan Jesús rikuchiran hukkunamanta rimapakuy mana allin kasqanta?

¹⁵ Hukkunamanta rimapakuy mana allin kasqanta rikuchinanpaqmi Jesús tapuran: “¿Imaraykun wawqeykiq ñawinpi qhellita [ichhuta, NM] qhawanki, manataq ñawiykipi kaq kurkutaqa reparakunkichu? Chay hinari, ¿imaynatan wawqeykita ninki: Ñawiykimanta qhellita horqosqayki, nispa, ñawiykipitaq kurku kashaqtin?” nispa (Mat. 7:3, 4). Hukkunamanta rimapakuq runaqa wayqenpa “ñawinpi” pisi qhelli kasqanta qhawan, chaywanmi payqa nishan, kay wayqeyqa mana allin ruwaq, mana allin reparaq nispa. Manaña sinchitachu wayqen pantan chaypas, ruwasqanmanta anyan “ñawiykimanta ichhuta horqosqayki”, nispa. Iskay uya kaspa millay sonqowan wayqenta yanapayta munan allin reparaq kananpaq.

16. ¿Imarayku nisunman fariseokunaq ñawinpi ‘kurku’ karan nispa?

¹⁶ Religionpi umalliq judío runakunaqa k’utupayashallaqkupuni hukkunata. Huk kutinmi, ñawsa kasqanmanta Jesuspa qhaliyachisqan runa niran: Jesusqa Diospa kachamusqanmi nispa, fariseokunataq niranku: “Qanqa huchapipunin nacerqanki, chaychu, ¿ñoqaykuta yachachiwankikuman?” nispa (Juan 9:30-34). Fariseokunaqa laqhayaypin tarikuranku manan juzganankupaq hinapaschu karanku ñawinkupin ‘kurku’ karan, chaymi mana allintachu reparayta atiranku. Paykuna hina ruwaq runakunatan Jesús niran: “¡Iskay uya! Ñawpaqtaqa ñawiykimantaraq kurkuta horqokuy, chayraqmi wawqeykiq ñawinmanta qhellita [otaq ichhuta] horqonaykipaq allinta rikunki”, nispa (Mat. 7:5; Luc. 6:42). Sichus allinkaqta ruwasun chayqa, manan hukkunata k’utupayasunchu nitaq sapa kutillachu qhawashasun wayqe pananchiskunaq pantasqankuta. Hinaspapas pantaq runa kasqanchista reparakuspa manaña wayqe pananchiskunata huchachasunchischu.

Imaynata runamasinchista tratananchis

17. Mateo 7:12 nisqanman hina, ¿imaynatan hukkunata tratananchis?

¹⁷ Orqo Patapi Jesuspa yachachisqan hina, Jehová Diosqa munakuq Tayta hinan sumaq sonqo kaywan tratawanchis mañakusqanchistapas uyariwanchis (leeychis Mateo 7:7-12). Jesusqa yachachillarantaqmi imaynata hukkunata tratanapaq, paymi niran: “Imaynatachus runakunaq ruwanasuykichista munankichis, chhaynallatataq qankunapas paykunata ruwaychis”, nispa (Mat. 7:12). Runamasinchista chhaynata trataspallan rikuchisunchis Jesuspa cheqaq qatikuqninkuna kasqanchista.

18. ¿Imaraykun nisunman ‘Kamachikuy Simiqa’ allinta rikuchiran runamasinkuta sumaqta tratanankupaq nispa?

¹⁸ Imaynatachus runakunaq ruwanasuykichista munankichis, chhaynallatataq qankunapas paykunata ruwaychis, nisqan qhepamanmi Jesús niran: “Chay hinatan kamachikun Diospa Kamachikuy Siminpas Profetakunaq qelqasqanpas”, nispa. Runamasinchista imayna trataymanta kamachikuyta hunt’anchis chayqa, ‘Kamachikuy Simiq’ nisqanman hina ruwashanchis (chaykunan tarikun Génesis libromanta Deuteronomio librokama). Chay librokunan willaran imaynata Dios mirayta rikhurichinan karan mana allinkaqta tukuchinanpaq. Chaymantapas, 1513 watapi manaraq Jesús hamushaqtin Jehová Dios askha kamachikuykunata Moisesman qoran Israel llaqtapaq, chaykunapas chay librokunapin tarikun (Gén. 3:15). Chay kamachikuykunan allinta rikuchiran imaynata Israel runakuna runamasinkuta tratananku karan: mana pimanpas sayapakuspan chaninchananku karan, pisichasqakunatapas wak llaqtayoqkunatapas allintan tratananku karan (Lev. 19:9, 10, 15, 34).

19. ¿Imaynatan ‘Profetakunaq qelqasqan’ rikuchin allin kaqta ruwananchispaq?

 ¹⁹ Jesusqa ‘Profetakunaq qelqasqanmanta’ rimaspa, hebreo rimaypi qelqasqa profeciamanta willaq librokunamanta rimasharan. Chay librokunapin tarikun Mesiasmanta willaq profeciakuna, chaykunaqa Jesuspin hunt’akuran, chaymantapas rikuchillantaq imaynata Dios kamachinkunata saminchan otaq bendicen paypa munayninman hina ruwaqtinku runamasinkuta allinta trataqtinkupas. Yachanapaq, Isaías libron Israel runakunata khaynata yuyaycharan: “Señor Diosmi nin: Chaninkaqta ruwaychis, chaninta kawsaychis, [...] kusisamiyoqmi chayta ruwaq runaqa. [...] Manataq ima mana allintapas ruwanchu chayqa”, nispa (Isa. 56:1, 2). Arí, Diosqa munanmi kamachinkuna allin kaqta ruwashanallankuta.

Ruwashallasunpuni allin kaqta

20, 21. ¿Imaynan sientekuranku Orqo Patapi Jesuspa yachachisqanta uyariq runakuna, imarayku chay yachachikuykunapi yuyaymananayki?

²⁰ Orqo Patapi Jesuspa allin yachachikuyninmanta wakillantaña yachanchis chaypas, allintan reparanchis imarayku uyariqninkuna khaynata sientekuranku. Biblia nin: “Chaykunata rimayta Jesús tukuqtintaq runakunaqa yachachikuyninmanta muspharqanku. Atiywanmi paykunataqa yachachirqan, manan kamachikuy simita yachachiqkuna hinallachu”, nispa (Mat. 7:28, 29).

²¹ Jesucristoqa allintapuni rikuchiran Isaías libroq nisqanman hina “Musphana [...] Yuyaychaq” kasqanta (Isa. 9:6). Jesusqa allintapunin yacharan hanaq pachapi kaq Taytanpa yuyaykusqanta , chaytan allinta rikuchiran Orqo Patapi yachachispa. Hinaspapas, Orqo Patapi Jesuspa yachachisqanqa kaykunamantawanmi willashan: imaynata cheqaq kusikuyta tarinapaq, imaynata qhelli kawsaymanta karunchakunapaq, imaynata chanin kaqta ruwanapaq, imaynata hamuq tiempopi kusikuy kawsayta tarinapaq, hukkunamantapas. Chay yachachikuykunamanta aswan allinta entiendenaykipaq wakmanta leey Mateo librota 5 capitulomanta 7 capitulokama. Jehová Diosmanta mañakuspa Orqo Patapi Jesuspa yachachisqankunapi yuyaymanay, kallpachakuytaq ruwayman churanaykipaq. Chayta ruwaspaqa Jehová Diostan kusichinki, runamasiykitapas allinta tratanki, allin kaqtapas ruwashallanki.

¿Imaynata kutichiwaq?

• ¿Imaynata tratananchis awqanchiskunata?

• ¿Imaraykun pampachananchis runamasinchiskunata?

• ¿Ima niranmi Jesús hukkuna huchachaymanta?

• Mateo 7:12 textoq nisqanman hina, ¿imaynata tratananchis runamasinchista?

[Tapuykuna]

[15 paginapi willakuy]

¿Yachankichu imarayku Jesús niran: “Ama hukkunata huchachaychischu”, nispa?

[12 paginapi foto]

¿Imaraykun qatiykachawaqninchiskunapaq mañapunanchis?

[15 paginapi foto]

¿Imaynatachus tratawananchista munanchis chhaynatapunichu runamasinchista tratashanchis?