Pabloq ejemplonta qatikuspan cristiano kawsayniykipi wiñarinki

“Allin maqanakuytan maqanakuniña, llank’anaytan tukuniña, iñiyniypin qaqata sayarqani.” (2 TIM. 4:7.)

1, 2. ¿Imayna clase runamanmi Saulo tukupuran? ¿Ima ruwaytan qallariran?

TARSO llaqtayoq Sauloqa allin yuyayniyoq mana iskayaq runan karan. Ichaqa ‘sonqonpa millay munasqankunapin purirqan’ (Efe. 2:3). Pay kikinmi willakun: “Jesucristota pisichaspan millaytapuni [payta] k’amirqani, paypi iñiqkunatapas ñak’arichispan qatiykacharqani”, nispa (1 Tim. 1:13).

² Qhepamanmi Sauloqa ñawpaq kawsayninta saqepuspa, kallpachakuran ‘manaña paypa allinnillanta maskhananpaq, aswanpas askhaq allinninta maskhananpaq’ (1 Cor. 10:33). Sumaq sonqo runamanmi tukupuran, anchatataq munakapuran ñawpaqpi sinchi cheqnisqan runakunatapas (leeychis 1 Tesalonicenses 2:7, 8). Paymi niran: “Diosmi khuyakuyninpi Jesucristomanta allin willakuykunata willanaypaq churawarqan [...]. Ñoqaqa llapan iñiqkunamantapas aswan huch’uyllapunin kani, ichaqa Diosmi churawarqan Cristoq mana tukukuq saminchayninmanta allin willakuykunata mana judío runakunaman willanaypaq”, nispa (Efe. 3:7, 8).

3. Apóstol Pabloq cartankuna estudiay Dios servisqanmantapas yachay, ¿imapin yanapawasunman?

³ Sauloqa ratullan wiñariran cristiano kawsayninpi (Hech. 13:9). Sichus apóstol Pabloq cartakuna qelqasqanta, Dios servisqantapas allinta qhawarispa paypa ruwasqanta hina ruwasunchis chayqa, ñoqanchispas ratullan wiñarisunchis cristiano kawsayninchispi (leeychis 1 Corintios 11:1; Hebreos 13:7). Kay estudiopin yachasunchis imaynatas apóstol Pabloq ejemplon yanapawasunman sapa p’unchay Biblia estudianapaq, runamasinchis munakunapaq, k’umuykukuq kananchispaqpas chayta.

 Pabloqa estudiallaqpunin Diospa Simin Qelqakunata

4, 5. ¿Ima ruwaytan apóstol Pablo atiran Diospa Simin Qelqakunata estudiaq kasqanrayku?

⁴ Apóstol Pabloqa fariseon karan, ‘yachachiqnintaqmi Gamaliel karan, paymi allinta yachachirqan ñawpa taytakunaq kamachikuy siminta’, chaymi payqa askhataña yacharan Diospa Simin Qelqakunamanta (Hech. 22:1-3; Fili. 3:4-6). Bautizakusqan qhepallamanmi Pabloqa “Arabia suyuta” riran, yaqapaschá Siria provinciapi ch’inneq orqoman (Gál. 1:17). ¿Imapaq chayman riran? Yaqapaschá Pabloqa Diospa Simin Qelqakunapi mayqen textokuna Jesús Mesías kasqanta rikuchin chaykunapi yuyaymanayta munaran. Chaymantapas preparakunanmi karan allin willakuykunata willananpaq (leeychis Hechos 9:15, 16, 20, 22). Qhawasqanchis hina, apóstol Pabloqa tiempotan hap’iran Dios serviyninpi yuyaymanananpaq.

⁵ Apóstol Pablotaqa Diospa Simin Qelqakunata allinta estudiasqanmi yanaparan allin sut’inchasqata Diospa yachachikuyninkunata runakunaman yachachinanpaq. Ejemplopaq, Pisidia provinciapi Antioquía llaqtaq sinagoganpin Pabloqa Hebreo Qelqakunamanta phisqa textokunawan runakunaman sut’ita rikuchiran Jesús Mesías kasqanta, chaymantapas askha kutipin Hebreo Qelqakunaq nisqanta paykunaman willaran. Diospa Simin Qelqakunamanta allin sut’inchasqata yachachisqanraykun “askha judío runakuna, judío t’aqaman t’ikrakuspa Diosta yupaychaqkunapiwan Pablota Bernabetawan qatikurqanku” astawan yachayta munaspa (Hech. 13:14-44). Unay watakuna qhepamantaq Roma llaqtapi tiyaq judiokuna Pablota watukuq riranku, Pabloqa wasinpin soldadoq qhawasqan kasharan, chay judiokunamanmi “p’unchay-ch’isiyaqta yachachirqan Diospa qhapaqsuyunmanta willaspa. Chay hinatan Moisespa kamachikuy siminta profetakunaq qelqasqanta sut’inchaspa, Jesuspi iñichiytapuni munarqan” (Hech. 28:17, 22, 23).

6. Apóstol Pablo pruebakunapi tarikushaqtin, ¿iman yanaparan iñiyninpi allinta sayananpaq?

⁶ Imaymana pruebakunapiña apóstol Pablo tarikusharan chaypas, payqa estudiashallaranpunin Diospa Simin Qelqakunata, chhaynapin kallpata hap’iran chay pruebakunata aguantananpaq (Heb. 4:12). Roma llaqtapi preso kashaspapas pisi tiempollaña wañuchinankupaq faltashaqtinmi Timoteota valekuran ‘qelqa k’uyukunata’ ‘qarapi qelqasqakunatawan’ payman apananpaq (2 Tim. 4:13). Chay qelqakunaqa wakin Diospa Simin Hebreo Qelqakunan kanman karan, chaykunatachá Pabloqa ñawpaqmantapacha allinta estudiaqpuni karan. Diospa Simin Qelqakunata sapa kutilla estudiaq kasqanraykun Pabloqa iñiyninpi allinta sayaran.

7. ¿Imanaqtinmi Bibliata sapa p’unchay estudiananchis?

⁷ Sichus sapa p’unchay Bibliata estudiaspa yachasqanchispi yuyaymanasun chayqa, allintan ñawparisunchis cristiano kawsayninchispi (Heb. 5:12-14). Diospa Simin ancha chaniyoq kasqanmanta rimaspan Salmo takita qelqaq niran: “Ñoqapaqqa yachachikuy simiykikunan aswan allin waranqa-waranqa qorimantapas qolqemantapas. Kamachikuyniykikunaqa ñoqallawanpunin kashan, chaykunan awqaykunamantapas aswan yachayniyoqman tukuchiwan. Simiykita hunt’anaypaqmi tukuy mana allin ñanmanpas mana thaskiykunichu”, nispa (Sal. 119:72, 98, 101). ¿Ñachu t’aqarankiña tiempoykita sapa p’unchay Bibliata estudianaykipaq? Sichus sapa p’unchay Bibliata estudianki yuyaymanankitaq yachasqaykipi chayqa, preparakushankiñan Diospa llaqtanpi imaymana ruwaykunapi yanapakunaykipaq.

 Runakuna munakuytan yacharan

8. ¿Imaynatan Saulo trataran mana judío religionpi kaq runakunata?

⁸ Manaraq Jesuspa qatikuqnin kashaspan Sauloqa judiokunaq religionninman allin hap’ipasqa karan, manan interesakuranchu mana judío religionpi kaq runakunamantaqa (Hech. 26:4, 5). Allinpaqmi qhawariran wakin judiokuna Estebanta rumiwan ch’aqespa wañuchisqankutapas. Chayta qhawaspachá Pabloqa astawanraq kallpachakuran cristianokunata qatiykachaspa ñak’arichimunanpaq (Hech. 6:8-14; 7:54–8:1). Biblian willawanchis: “Saulotaq iglesiata ch’inyachinanpaq, wasin-wasinta haykuspa, qharikunatapas warmikunatapas aysaspa carcelman churachirqan”, nispa (Hech. 8:3). Chaymantapas Sauloqa sinchi ‘k’arakta phiñakuspan cristianokunata maskharqan karu llaqtakunapiwanraq’ (Hech. 26:11).

9. ¿Imanaqtinmi Saulo manaña millaytachu runakunata trataran?

⁹ Huk kutinmi Sauloqa Damasco llaqtata risharan Cristoq qatikuqninkunata ñak’arichimunanpaq, hinaspan ñanpi qonqaylla Jesús sinchita k’ancharispa payman rikhuriran. Jesuspa k’anchayninmi Saulota ñawsayachiran, chaymi Sauloqa manaña payllamantaqa puriyta atiranchu. Chay qhepamanmi Jehová Diosqa Ananiasta Sauloman kacharan, hukmanta qhawarichinanpaq, chaymantapachan Sauloqa manaña ñawpaqpi tratasqanta hinatañachu runakunata trataran (Hech. 9:1-30). Cristianoman tukupusqanmantapachan anchata kallpachakuran Jesús hina lliw runakunapi interesakunanpaq. Chayta ruwananpaqmi millay k’arak runa kasqanta saqepuspa ‘llapa runawan sumaqpi kawsayta’ yachanan karan (leeychis Romanos 12:17-21).

10, 11. ¿Imaynatan Pablo rikuchiran runamasinta anchata munakusqanta?

¹⁰ Pabloqa manan runakunawan sumaqpi kawsayllatachu munaran, aswanpas kallpachakuranmi runamasinta cheqaqtapuni munakunanpaq. Chayraykun allin willakuykunata paykunaman willaran. Misionero kaspan Pabloqa ñawpaqkaq kuti viajasqanpi Asia Menor llaqtakunapi predicaran. Chay llaqtakunapi askha runakunaña Pablo contra compañeronkuna contra hatariranku chaypas, paykunaqa kallpachakurankun llamp’u sonqo runakunata yanapanankupaq. Runakunata yanapayta munaspankun Listra Iconio llaqtakunapipas hukmanta kutispa predicaranku, wañuchiytaña chay llaqtakunapi Pablota munasqaku chaypas (Hech. 13:1-3; 14:1-7; 19-23).

¹¹ Iskaykaq viajenpiñataq Pabloqa compañeronkunawan Filipos llaqtapi predicaspa maskharanku allin sonqoyoq runakunata. Chaypin judío religionman t’ikrakuq Lidia sutiyoq warmi Pabloq predicasqanta uyarispa cristianaman tukupuran. Chay qhepamantaq Pablota Silastawan hap’ispanku llaqta kamachikuqkunaman entregaranku, paykunataq varakunawan p’anachispanku carcelman wisq’achimuranku. Carcelpiña kashaspapas Pabloqa carcelerotan predicaran, chaymi carceleroqa familiantin bautizakapuranku (Hech. 16:11-34).

12. ¿Imaraykun Saulo hatunchakuq kashaspa llamp’u sonqo apostolman tukupuran?

¹² ¿Imanaqtintaq Saulori cristianokunata sinchita qatiykachashaspapas cristianoman tukupuran? ¿Imanaqtinmi millay hatunchakuq kashaspapas llamp’u sonqo runaman tukupuran? ¿Imanaqtintaq wañuyta mana manchakusparaq hukkunata yachachiran Diosmanta Cristomantawan? Pablon kutichin: “Diosmi [...] khuyapayaykuwaspa waqyawarqan. Paymi munayninman hina Churin Jesucristota ñoqaman reqsichiwarqan”, nispa (Gál. 1:15, 16). Chaymantapas amigon Timoteomanmi kayta qelqaran: “Diosmi [...] khuyapayawarqan, mana tukukuq paciencianta Jesucristo ñoqapi rikuchinanpaq. Chay hinapin ñoqaqa aswan huchasapaña kashaspaypas yachaqakunankupaq churasqa kani Jesucristopi iñispanku wiñay kawsayniyoq kanankupaq”, nispa (1 Tim. 1:16). Jehová Diosqa Pablota khuyapayaspan huchankunata pampachapusqa, chaymi Pabloqa Diosta agradecekuspa allin willakuykunata runakunaman willaran.

13. ¿Imanaqtinmi runamasinchista munakunanchis? ¿Imakunata ruwaspan munakuyninchista rikuchisunman?

¹³ Ñoqanchispa huchanchistapas Jehová Diosqa pampacharanmi (Sal. 103:8-14). Salmo takita qelqaqmi niran: “Señor Diosníy, huchakunatachus yuyashawaq chayqa, ¿pitaq manaqa huchachasqachu kanman?”, nispa (Sal. 130:3). Manachus Jehová Dios khuyapayawasunman chayqa, manan pipas payta serviyta atisunmanchu nitaq hamuq tiempopipas wiñay kawsayta chaskisunmanchu. Jehová Diosqa anchatan  khuyapayawaranchis, chaymi ñoqanchispas apóstol Pablo hina munakuyninchista rikuchinanchis runamasinchisman predicaspa, Diospa yachachikuyninkunata yachachispa, wayqe pananchiskunatapas kallpachaspa (leeychis Hechos 14:21-23).

14. ¿Servicionchispi ima ruwananchispaqmi kallpachakunanchis?

¹⁴ Apóstol Pabloqa munaranmi astawan predicayta aswan allinta yachachiytapas; chaypaqmi Jesuspa ejemplon yanaparan. Jesusqa predicaspan rikuchiran runamasinta anchata munakusqanta. Jesusmi niran: “Cosechanaqa askhapunin, llank’aqkunataq ichaqa pisilla. Chayrayku, chakrayoqta valekuychis cosechanman llank’aqkunata kachamunanpaq”, nispa (Mat. 9:35-38). Apóstol Pabloqa tukuy sonqowan predicaspanmi rikuchiran cosechaman aswan askha llank’aqkuna hamunanta munasqanta. Qanrí, ¿kallpachakuwaqchu aswan allinta predicanaykipaq? ¿Kallpachakuwaqchu astawan predicanaykipaq, precursor kanaykipaqpas? Cheqaqtapuni runamasinchista munakuspaqa Jehová “Diospa kawsachiq siminta” paykunaman yachachisun (Fili. 2:16).

¿Imaynatan Pablo pay kikinta qhawarikuran?

15. ¿Imaynatan Pablo pay kikinta qhawarikuran? ¿Imaynatan huk cristianokunatapas qhawariran?

¹⁵ Apóstol Pabloqa allin ejemplotan qowallanchistaq pay kikinta imayna qhawarikusqanpi. Diospa llaqtanpi hatun llank’aykunataña chaskiran chaypas, manan chaykunata chaskinanpaq hinachu payqa qhawarikuran. Pabloqa yacharanmi Diospa khuyapayasqanraykulla chaykuna chaskisqanta, manataq allin llank’aq kasqanraykuchu. Payqa yacharanmi huk cristianokunapas allin yachachiq kasqankuta. Diospa llaqtanpi hatun llank’anayoqña karan chaypas, k’umuykukuqmi karan (leeychis 1 Corintios 15:9-11).

16. Qhari kay qarachata señalakuymanta ch’aqway kaqtin, ¿imaynatan Pablo rikuchiran k’umuykukuq kasqanta?

¹⁶ Qhawarisunchis imatan apóstol Pablo ruwaran Antioquía llaqtapi cristianokuna qhari kay qarachata señalakuymanta ch’aqwayta qallariqtinku (Hech. 14:26–15:2). Apóstol Pablo mana judío runakunaman predicananpaq akllasqaña karan chaypas, payqa manan niranchu: Ñoqaqa allintan yachani mana judío runakuna imayna kasqankuta, preparasqataq kashanipas kay ch’aqwayta allichanaypaq, nispa (leeychis Gálatas 2:8, 9). Chay ch’aqwayta mana allichayta atiqtinmi, Antioquía cristianokunaqa Pablota akllaranku Jerusalén llaqtapi apostolkunaman umalli runakunamanpas chay ch’aqwaymanta willamunanpaq, hinaspa paykuna chayta allichamunankupaq. Pabloqa k’umuykukuspan Antioquía cristianokunaq nisqankuman hina Jerusalén llaqtata riran. Chaypin apostolkuna umalli runakunapas Pabloq nisqanta uyarispa decidiranku amaña qhari kay qarachata selañakunankupaq, hinaspa Pablota kamachiranku chay decidisqankuta congregacionkunaman willamunanpaq (Hech. 15:22-31). Pabloqa kasukuranmi apostolkunaq umalliqkunaq decidisqankuta, chayta ruwaspan rikuchisharan wayqe panakunata ‘respetasqanta aswan allinpaq qhawasqantapas’ (Rom. 12:10b).

17, 18. a) ¿Imaynan apóstol Pabloq sonqon karan wayqe panakunapaq? b) ¿Imanaqtinmi umalliqkuna khuyayta waqaranku Pabloq ripunanta yachaspa?

¹⁷ Pabloqa k’umuykukuq kaspan wayqe panakunamanta mana karunchakuranchu. Aswanmi paykunawan hukllachakuran. Chayrayku Romanos cartaq tukuyninpi iskay chunka más cristianokunataraq sutinmantakama napaykuran, paykunamanta askhaq sutinmi mana rikhurinchu huk textokunapi, wakillankutaqmi congregacionpi hatun llank’anayoqpas karanku. Ichaqa llapallankun  Diosta tukuy sonqo serviranku, chaymi Pabloqa paykunata anchata munakuran (Rom. 16:1-16).

¹⁸ Pabloqa llamp’u sonqo munakuqmi karan, chhayna kasqanmi cristianokunata kallpacharan. Éfeso llaqtapi umalli wayqekunawan huñukuyta tukuqtinmi umallikunaqa “llapallanku khuyayta waqarqanku, hinaspan Pablota abrazaykuspa much’aykurqanku, manañan uyaytaqa rikunkichisñachu, nisqanmanta khuyaytapuni llakikuspanku”. Sichus Pablo hatunchakuq runa kanman karan, wayqe panakunamantapas karunchakunman karan chayqa, manachá Pablo ripuqtin khuyayta llakikunkumanchu karan (Hech. 20:37, 38).

19. ¿Imaynatan ‘huch’uyaykukuywan’ wayqe pananchiskunata tratasunman?

¹⁹ Pipas cristiano kawsayninpi wiñariyta munaqqa apóstol Pablo hinan k’umuykukuq kanan. Apóstol Pablon cristianokunata niran: “Ama imatapas ruwaychischu allinnillaykichista maskhaspapas hatunchakuspapas, aswanpas huch’uyyaykukuspa hukkunata aswan allinpaq hap’iychis kikiykichismantaqa”, nispa (Fili. 2:3). ¿Imaynatan chay nisqanta kasukusunman? Congregacionpi umalliqkunatan yanapana, paykunaq nisqanman hina ruwaspa, huchallikuqkunata juzgaspa ima decidisqankutapas respetaspa (leeychis Hebreos 13:17). K’umuykukuq kasqanchistan rikuchillasunmantaq wayqe pananchiskunata sumaqta qhawarispa. Wakin congregacionkunapin kanku huk nacionkunamanta, huk costumbrekunayoq, hukniray colorniyoq wayqe panakuna. Chayraykun Pablo hina sumaqta munakuywan mana pimanpas sayapakuspa chay wayqe panakunata tratananchis (Hech. 17:26; Rom. 12:10a). Biblian niwanchis: “Diosninchis yupaychasqa kananpaq sumaqtapuni chaskiykunakuychis imaynan Cristopas chaskiykuwarqanchis hinata”, nispa (Rom. 15:7).

Kawsayman apaq carrerata “tukuy sonqo phawasun”

20, 21. ¿Iman yanapawasun wiñay kawsayman chayananchiskama carreranchista phawananchispaq?

²⁰ Cristianoq kawsayninqa karuta phawana carreramanmi rikch’akun. Chaymi Pabloqa niran: “Llank’anaytan [‘phawanaytan’, NM] tukuniña, iñiyniypin qaqata sayarqani. Kunanqa chanin kawsasqaymantan hanaq pachapi corona suyashawan, chaytan chanin Juez Señorqa taripay p’unchaypi qowanqa, manataq ñoqallamanchu, aswanpas paypa kutimunanta makillaña llapa suyaqkunamanpas qollanqataqmi”, nispa (2 Tim. 4:7, 8).

²¹ Apóstol Pabloq ejemplonta qatikuspaqa, wiñay kawsayman chayananchiskaman carreranchista allinta phawasun (Heb. 12:1). Chay hinaqa, kallpachakusun Bibliata sapa p’unchay estudianapaq, runamasinchista astawan munakunapaq, k’umuykukuq kanapaqpas, chayta ruwaspan cristiano kawsayninchispi ñawpaqman purishallasun.

¿Imanispan kutichiwaq?

• ¿Imatan apóstol Pablo ruwayta atiran Diospa Simin Qelqakunata estudiallaqpuni kasqanrayku?

• ¿Imanaqtinmi runamasinchista anchata munakunanchis?

• ¿Imaynan kananchis lliw runata sumaqta tratananchispaq?

• ¿Imaynatan Pabloq ejemplon yanapasunkiman umalliqkunata kasukunaykipaq?

[Tapuykuna]

[26 paginapi dibujo]

Apóstol Pablo hina Bibliata estudiaspa kallpata hap’iy

[28 paginapi foto]

Runamasiyki munakusqaykita rikuchiy allin willakuykunata predicaspa

[29 paginapi dibujo]

¿Imanaqtinmi wayqe panakuna anchata munakuranku apóstol Pablota?