Jehová Diosta hatunchasun anchata respetaspa

“[Jehová Diospa] ruwasqanqa munayllañan, qhapaq-atiynintan sut’inchan.” (SAL. 111:3.)

1, 2. a) ¿Imataq “qhapaq-atiyri”? b) ¿Ima tapuykunatan kay estudiopi kutichisunchis?

JEHOVÁ DIOSQA anchata respetanapaqmi, Biblian paymanta nin: ‘Qhapaq-atiywanmi, lliphlli kaywanmi p’achasqa kashan’, nispa (Sal. 104:1). Runakunaqa imaymana ruwasqanchispin Diospa qhapaq atiynintaqa rikuchisunman. Rikuchisunmanmi imayna p’achakuyninchispi allichakuyninchispipas. Apóstol Pablon cristianakunata yuyaycharan: ‘Allinta hap’iq p’achawan churakuychis, iman p’achakunata hinalla allin yuyaywan, ichaqa ama qoriwanpas, perlakunawanpas, ancha valorniyoq p’achawanpas p’achakuychischu, amallataq chukcha ñaqch’akuyniykichistapas k’achanchakuychischu’, nispa (1 Tim. 2:9). Ichaqa manan p’achakuynillanchiswanchu ‘qhapaq-atiywan’ p’achasqa Diosninchistaqa hatunchasunman (Sal. 111:3).

² “Qhapaq-atiyqa” hebreo rimaypi kay ninantan nin: “lliphlli kayniyoq”, “kamachikuq”, “hatun kay”, “ancha respetana”, nispa; español rimaypitaq anchata respetanapaq ninanta nin. Jehová Diosllan lliwmantapas aswan respetasqa hatunchasqaqa kanan. Chayraykun cristianokunaqa Diosta hatunchanku rimayninkuwan imayna kawsasqankuwanpas, chhaynapin rikuchinku respetasqankuta. Ichaqa, ¿imaraykun runakuna respetowan hukkunata tratasunman? ¿Imaynatan Jehová Diospa qhapaq atiynin rikukun kamasqankunapi? ¿Imaynatan yanapawanchis chaypi yuyaymanay? ¿Imatan yachasunman respetowan runakunata Jesús tratasqanmanta? ¿Imaynatan Diosta yupaychashaspa respetowan comportakusunman?

Imaraykun runakuna respetowan hukkunata tratasunman

3, 4. a) ¿Imatan ruwananchis Diospa hatunchasqan kasqanchisrayku? b) ¿Pimantan rimashallantaq Salmo 8:5-9 texto? (Qhaway willakuyta.) c) ¿Pikunatan Jehová Dios ñawpaq tiempopi hatuncharan?

³ Jehová Diosqa payman rikch’akuqtan runakunata kamaran, chayraykun ñoqanchispas Jehová Dios hina hukkunata respetasunman. Jehová Diosmi Adanta hatuncharan sumaq llank’ayta qospa, payqa Jehová Diospa kamasqantan kay Hallp’api cuidanan karan (Gén. 1:26, 27). Huchallikurankuña runakuna chaypas, Diosqa manan qechuranchu llank’ayninkuta, chayraykun Biblia nin: ‘Runakunatan hatuncharanki’, nispa (leeychis Salmo 8:5-9). * Chhaynatataq Jehová Dios hatunchawanchis chayqa, chayman hinan kawsananchis, tukuy sonqonchiswantaq ancha hatun sutinta hatunchananchis.

⁴ Jehová Diosqa sumaqtan serviqninkunata hatunchan. Paymi Abelta hatuncharan ofrendanta  chaskispa. Cainpa ofrendantan ichaqa mana chaskiranchu (Gén. 4:4, 5). Jehová Diosmi Moisesta nillarantaq: ‘Josueman wakin atiyniykita qoy qanpa rantiykipi Israel llaqtata kamachinanpaq’, nispa (Núm. 27:20). Davidpa churin Salomonmantan Biblia nin: “Señor Diostaq anchata Salomonta hatuncharqan, chaytan llapan Israel runakunaqa yacharqanku. Suyu kamachisqanpitaq hatun atiyta qorqan, chaymi Israel suyupi ñawpaqta mana pay hina reyqa karqanchu”, nispa (1 Cró. 29:25). Diosqa hatunchallanqataqmi hanaq pachapaq kawsariq cristianokunatapas, paykunaqa kay Hallp’api kashaspan tukuy sonqowan Diospa ‘kamachikuyninmanta qhapaq atiyninmantawan willaranku’ (Sal. 145:11-13). Wak ovejamanta kaqkunapas ancha sumaq llank’aytan chaskinku (Juan 10:16).

Jehová Diospa qhapaq atiyninqa kamasqankunapin rikukun

5. ¿May hatunmi Jehová Dios?

⁵ Runakunaqa manan imapaschu kanchis Jehová Diospa qhapaq atiyninwan tupanachisqaqa, chaymantan Salmo 8 capítulo willashan, Davidmi takiran: “Señor Diosniyku, ¡ancha hatunmi sutiykiqa teqsimuyuntinpi! ¡Qhapaq-atiyniykiqa hanaq pachaq haqayninkamaraqmi mast’arikun!”, nispa (Sal. 8:1). Jehová Diosllan lliwmantapas aswan hatunchasqaqa kanan, manan pipas pay hina ancha qhapaq atiyniyoqqa kanchu. Payqa chay hinañan karan manaraq ‘hanaq pachatapas kay pachatapas kamashaspaqa’. Diosqa kaqllapunin kashanqa kay Hallp’a paraisoman tukupuqtinpas, llapa runakuna ch’uyaman tukupuqtinpas. Arí, payqa wiñaymanta wiñaykamapas kaqllan (Gén. 1:1; 1 Cor. 15:24-28; Apo. 21:1-5).

6. ¿Imaraykun nisunman Jehová Diosqa qhapaq atiywanmi p’achasqa kashan, nispa?

⁶ Salmo qelqata qelqaqqa anchatachá admirakuran hanaq pachapi askha ch’askakunata qhawarispa. Chaymi Jehová Diospa tukuy imaymana kamasqanta, ‘hanaq pachatapas karpata [“telata”, NM] hina chutarisqanta’ qhawarispa niran: “Qhapaq-atiywanmi p’achakunki”, nispa (leeychis Salmo 104:1, 2). Tukuy atiyniyoq Diosta manaña rikunchischu chaypas, kamasqankunata qhawarispan reparanchis qhapaq atiyninta lliphlli kaynintapas.

7, 8. ¿Imaynatan ch’askakunamanta yachasqanchis rikuchiwanchis Jehová Diospa qhapaq atiyninta?

⁷ Vía Láctea nisqa galaxianchismanta rimasunchis. Kay galaxiaqa sinchi askha ch’askakunayoqmi, kallantaqmi askha planetakunapas, Intimanta aswan hatuchachaq ch’askakunapas, chaypin Hallp’anchisqa rikhurin huk ñut’u aqo hinalla. Kay galaxianchispiqa pachak waranqa millón más ch’askakunaraqmi tarikun. Sichus chay ch’askakunata sapa segundo hukta yupasunman chayqa, kinsa waranqa wata maspiraqmi yupayta tukusunman.

⁸ Chay tukuy ch’askakunataq Vía Láctea galaxiallapi tarikun chayqa, ¿hayk’a ch’askakunataq teqsimuyuntinpiri tarikunman? Ch’askakunata estudiaqkunan ninku: “Yaqachus hina teqsimuyuntinpiqa kanman 50.000 otaq 125.000 millón  galaxiakuna”, nispa. Chhaynaqa, ¿hayk’a ch’askakunan teqsimuyuntinpi kanman? Runakunaqa manan entiendeytapas atisunmanchu hayk’a ch’askakunachus teqsimuyuntinpi tarikun chaytaqa. Jehová Diosmi ichaqa “hayk’achus ch’askakuna kasqanta yupan, sapankatan sutinmantakama waqyan” (Sal. 147:4). Jehová Diospa chhayna hatun kasqanmanta qhapaq atiyninmantapas yachasqanchisqa kallpachawanchismi ancha hatun sutinta hatunchananchispaq.

9, 10. ¿Imatan t’anta yachachiwanchis Jehová Diospa yachayninmanta?

⁹ Jehová Diosqa manan ‘hanaq pachatawan kay pachallatawanchu’ kamaran, payqa kamallarantaqmi trigotapas cebadatapas ‘yarqasqakunaman mikhuchinanpaq [“t’antata qonanpaq”, NM]’ (Sal. 146:6, 7). Chay plantakunapin Diospa qhapaq atiyninqa rikukullantaq (leeychis Salmo 111:1-5). Chaymi kunanqa t’antamantañataq rimasunchis. Jesusmi qatikuqninkunata yachachiran khaynata mañakunankupaq: “Sapa p’unchay t’antaykuta qowayku”, nispa (Mat. 6:11). Ñawpaq tiempopiqa askha llaqtakunapin t’antata mikhuqku, Israel llaqtapipas. T’anta ruwayqa manan sasachu, ichaqa t’antata ruwanapaq masaq tupasqanqa admirakunapaqmi.

¹⁰ Ñawpa tiempopi Israel runakunaqa t’antata ruwaqku trigo otaq cebada hak’uwan, chay hak’utan unuwan tupachiqku mayninpitaq levaduratawan churaqku. T’anta lloqsinanpaq llapan chaykuna imayna tupasqanqa sasa entiendeymi. Imaynatachus chay t’anta cuerponchista alimentasqanqa aswan sasa entiendeyraqmi. Chaychá salmistaqa takiran: “Señor Diosníy, ¡mana yupay atiyraqmi ruwasqaykikunaqa! Llapallantan yachaywan ruwarqanki”, nispa (Sal. 104:24). ¡Lliw chaykuna ruwasqanmantan Jehová Diostaqa hatunchananchis!

¿Imaynatan yanapawasunman Jehová Diospa qhapaq atiyninpi yuyaymanay?

11, 12. ¿Imaynatan yanapawasunman Diospa ruwasqankunapi yuyaymanasqanchis?

¹¹ Manaña ch’askakunata estudiaqchu kanchis chaypas, llapallanchismi admirakunchis tutapi ch’askakunata qhawaspaqa, chaymantapas manaña ingeniero químico nisqachu kanchis chaypas llapanchismi t’antataqa sumaqta mikhunchis. Ichaqa manan lliw runachu Diospa qhapaq atiynintaqa ancha sumaqpaq qhawarin. ¿Imarayku? Manayá lliw runakunachu kamasqanpiqa yuyaymanan. ¿Imaynatan yanapawasunman Diospa ruwasqankunapi yuyaymanay? Chayta yachanapaq qhawarisun Jehová Diospa huk ruwayninkunata.

¹² Jehová Diosqa admirakunapaqmi ñawpa tiempopi Israel llaqtanta yanaparan, chay ruwasqankunapi yuyaykuspan David takiran: “Ancha sumaq qhapaq-atiyniykimantan [...] musphana ruwasqaykikunamanta rimasaq”, nispa (Sal. 145:5). Jehová Diospa ruwasqankunamanta yachananchispaqqa Bibliatan estudiananchis hinaspa tiempota hap’inanchis chaypi yuyaymananapaq. Chayta ruwasun chayqa, aswan allintan Jehová Diospa qhapaq atiyninta reparasun, kallpachawasuntaq tukuy sonqowan hatunchananchispaq. Chhaynapin sapankanchis David  hina Jehová Diosta nisunchis: ‘Hatun-kayniykimantan willasaq’, nispa (Sal. 145:6). Arí, Jehová Diospa ancha allin ruwasqankunapi yuyaymanaymi yanapawasun Diosman astawan achhuykunanchispaq tukuy sonqowan paymanta rimananchispaqpas. Chhaynaqa, ¿tukuy sonqowanchu allin willakuykunata predicashanki? ¿Yanapashankichu runakunatapas Jehová Diospa hatun kayninta qhapaq atiynintawan reparanankupaq?

Jesusqa Jehová Dios hinan respetowan runakunata tratan

13. a) Daniel 7:13, 14 textoq nisqanman hina, ¿imaynatan Jehová Dios Churinta hatuncharan? b) ¿Imayna reymi Jesús?

¹³ Jesucristoqa tukuy sonqonwanmi allin willakuykunata willaran hatuncharantaq ancha hatun Taytantapas. Jehová Diospas hatuncharanmi sapan Churintaqa rey kananpaq “kamachikuy atiyta” qospa (leeychis Daniel 7:13, 14). Chay atiyta chaskispapas Jesucristoqa manan hatunchakunchu. Aswanmi payqa khuyapayakuq rey, payqa yachanmi maykama ima ruwaytapas atisqanchista, munakuywan respetowantaqmi tratawanchispas. Manaraq rey kananpaq atiyta chaskishaqtinpas chhaynatañan runakunataqa trataran, astawanqa pisichasqa kaqkunata.

14. ¿Imaynatan lepra onqoyniyoq runata Israel runakuna qhawariqku?

¹⁴ Ñawpaq tiempopi lepra onqoyniyoq runakunaqa unayta onqospan wañupuqku. Lepra onqoyqa pisi-pisimantan runaq llapa cuerponman ch’eqeriq, manataqmi ima hampipas karanchu chay onqoymanta qhaliyanankupaq, chaymi lepra onqoyniyoqta hampiytaqa mana atikuranchu, imayna wañusqatapas mana kawsarichiyta atisunmanchu hina (Núm. 12:12; 2 Rey. 5:7, 14). Lepra onqoyniyoq runakunataqa sinchitan pisichaqku qhellita hinataq qhawariqkupas. Runaman achhuykuspan qapariqku: “¡Qhellin kani! ¡Qhellin kani!”, nispa (Lev. 13:43-46). Kawsashaqtinkupas wañusqata hinan qhawariranku. Judío runakunaq qelqanpi nisqanman hinaqa, yaqa iskay metrota hinan runakunamanta karupi kananku karan. Huk kutis judío religionpi umalliq runa lepra onqoyniyoq runata rikuspa rumiwan ch’aqesqa payman mana qayllaykunanpaq.

15. ¿Imaynatan Jesús lepra onqoyniyoq runata trataran?

¹⁵ Huk lepra onqoyniyoq runan Jesusman achhuykuspa valekuran qhaliyachinanpaq. ¿Imaynatan Jesús trataran chay runata? (leeychis Marcos 1:40-42). Hukkuna hina millakuspa tratananmantaqa khuyapayaspan respetowan trataran, payqa repararanmi ima hinallaña qhaliyay munasqanta. Anchata khuyapayaspan Jesusqa kaq rato lepra onqoyniyoq runata llamiykuspa qhaliyachiran.

16. ¿Imatan yachanchis Jesús runakunata imayna tratasqanmanta?

¹⁶ Jesusqa Taytan hinan sumaqta respetowan runakunata trataran. ¿Imaynatan cristianokunapas Jesús hina runakunata tratasunman? Lliw runata respetowan sumaqta trataspa: qhapaqña, wakchaña, onqosqaña, kurakña, huch’uyña kaqtinkupas (1 Ped. 2:17). Chaytan astawanqa ruwananku congregacionpi umalliqkuna, qosakuna, tayta mamakuna, chhaynapi cuidasqanku runakunaq sonqonta mana k’irinankupaq. Llapa cristianokunan chhaynata tratanakunanchis, Biblian nin: “Wawqe-panantin hinapuni munanakuychis, respetanakuspa hukkuna hukkunawan aswan allinpaq qhawanakuychis”, nispa (Rom. 12:10).

Diosta yupaychashaspa respetowan comportakusun

17. ¿Imaynatan Biblia rikuchin Diosta yupaychashaspa respetowan comportakunanchista?

¹⁷ Chaymantapas Jehová Diosta yupaychashaspaqa ancha respetowanmi comportakunanchis. Eclesiastés 5:1 texto yuyarichiwanchis: “Dios yupaychana wasita rispaykiqa qhawarikuy maypichus kashasqaykita”, nispa. Moiseswan Josuewanpas manaraq ch’uya pampata saruykushaspan usut’ankuta ch’utikuranku, chaywanmi rikuchiranku Jehová Diosta anchata respetasqankuta (Éxo. 3:5; Jos. 5:15). Israel llaqtapi sacerdotekunapas cinturamanta moqokama chayaq lino calzoncillowanmi churakunanku karan, ‘q’ala cuerponkuta pakanankupaq’ (Éxo. 28:42, 43). Chhaynapin mana pipas q’ala cuerponkuta rikuqchu altar patapi sacrificiota haywashaqtinku.  Chaymantapas sacerdoteq familianqa Diospa kamachikuyninkunata kasuspan kawsananku karan.

18. ¿May allinmi Diosta yupaychashaspa respetowan comportakuy?

¹⁸ Diosta yupaychashaspa allinta comportakuspaqa paytan respetashanchis. Hukkunatapas respetanallanchistaqmi, chayllan paykunapas respetawasunchis. Ichaqa sonqomantan respetananchis manan hawa sonqollachu. Jehová Diosqa sonqonchis imayna kasqantan qhawan (1 Sam. 16:7; Pro. 21:2). Sichus respetaq kasunchis chayqa, allin runan kasunchis, sumaqtataq runamasinchista tratasun, kikinchistapas chaniyoqpaqmi qhawarikusun. Chhayna kasqanchistaqa sapa kutillanmi hukkunapas reparanqaku ruwasqanchispi rimasqanchispipas. Sichus respetowan comportakusun allin yuyaywantaq p’achakusunchis allichakusunchispas chayqa, apóstol Pablo hinan nisunchis: “Manan pimanpas ima misk’anatapas churaykuchu, llank’ayniykumanta ama p’enqayta rimanankupaq. Aswanpas tukuypin Diospa kamachinkuna kasqaykuta rikuchikuyku”, nispa (2 Cor. 6:3, 4). Arí, ‘Qespichiqninchis Diosmanta yachachikuy tukuypi sumaqpuni kasqantan rikuchinanchis’ (Tito 2:10).

Diospa hatunchawasqanchisman hina comportakusun

19, 20. a) ¿Imata ruwaspan runamasinchista respetanchis? b) ¿Imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis?

¹⁹ Hanaq pachapaq akllasqa cristianokunaqa ‘Cristoq rantinpi willanankupaqmi churasqa kanku’, chay llank’ayta chaskisqankuman hinan paykunaqa Diosta servinku (2 Cor. 5:20). Paykunata yanapaq ‘wak ovejamanta’ kaqkunapas sumaq llank’aytan chaskinku, chay llank’ayqa Diospa Reinonmanta allin willakuykunata willaymi. Kamachikuqpa rantinpi rimaq runaqa mana manchakuspan riman. Ñoqanchispas chhaynatan rimananchis Diospa Reinonmanta predicaspa (Efe. 6:19, 20). Chaymantapas ‘allin willakuykunata’ runakunaman willaspaqa paykuna respetasqanchistan rikuchishanchis (Isa. 52:7).

²⁰ Chay hinaqa, kallpachakusun Jehová Dios hina munakuq respetaq kananchispaq, chayta ruwaspan payta hatunchasunchis (1 Ped. 2:12). Sichus Jehová Diosta, wayqe pananchiskunatapas anchata respetasun, Diosta yupaychashaspapas allinta comportakusun chayqa, qhapaq atiywan p’achakuq Diosninchistan kusichisunchis.

[Uranpi willakuy]

¿Imanispan kutichiwaq?

• ¿Imaynatan yanapawanchis Jehová Diospa qhapaq atiyninpi yuyaymanay?

• Lepra onqoyniyoq runata Jesús imayna tratasqanmanta, ¿imatan yachanchis?

• ¿Imaynatan respetowan comportakusunman Jehová Diosta yupaychashaspa?

[Tapuykuna]

[16 paginapi dibujo]

¿Imaynatan Jehová Dios Abelta hatuncharan?

[17 paginapi dibujo]

Jehová Diospa qhapaq atiynintaqa reparanchismi sapa p’unchay t’anta mikhusqanchispipas

[18 paginapi dibujo]

Lepra onqoyniyoq runata Jesús imayna tratasqanmanta, ¿imatan yachanchis?

[20 paginapi dibujo]

Diosta yupaychashaspaqa allintan comportakunanchis, chhaynapin rikuchisun respetasqanchista