¿Ancha respetowanchu hukkunata tratashanki?

“Respetanakuspa hukkuna hukkunawan aswan allinpaq qhawanakuychis.” (ROM. 12:10.)

1. ¿Iman wakin llaqtakunapi sucedeshan?

WAKIN llaqtakunapiqa manan allin qhawarisqachu kuraq runa tiyashaqtin ladonpi erqekunaq sayananqa, sayaspaqa manas kuraq runata respetashanmanchu; chayraykun paywan kuska tiyan. Chaymantapas kuraq runakunataqa respetanku ñawpankupi mana tiyaspan. Sapanka llaqtakunapipas costumbrenkuman hinan runakunaqa hukkunata respetanku. Ichaqa imaynataña respetanakuqtinkupas chaykunaqa kay kamachikuypa nisqantan yuyarichiwanchis: “Machu runaq ñawpaqenpin sayaykunki, hinaspan payman k’umuykukunki  [otaq respetanki]” (Lev. 19:32). Wakin llaqtakunapiqa manañan ñawpaqpi hinañachu respetowan tratanakunku, chayqa llakikunapaqmi. Mana respetowan tratanakuyqa hinantinpin rikukushan.

2. a) ¿Ima ninantan nin hatunchay? b) Diospa Simin Qelqaq nisqan hina, ¿pikunatan respetananchis?

² Bibliaqa ancha allinpaqmi qhawarichin hukkuna hatunchayta, hatunchayqa ancha respetowan trataymi. Biblian niwanchis Jehová Diosta churin Jesustapas respetananchista (Juan 5:23, NM). Niwallanchistaqmi familianchista, iñiqmasinchiskunata, mana iñiq runakunatapas respetananchista (Rom. 12:10; Efe. 6:1, 2; 1 Ped. 2:17). Ichaqa, ¿imaynatan rikuchisunman Jehová Dios respetasqanchista, iñiqmasinchiskuna respetasqanchistapas? Chaymanta hukkunamantawan yachasunchis.

Jehová Diosta respetasun sutintapas hatunchasun

3. ¿Imaynatan rikuchisunman Jehová Dios hatunchasqanchista?

³ Jehová Diostaqa hatunchanchis sutinta respetaspan. Ñoqanchisqa ‘sutinta’ apaq llaqtan kanchis (Hech. 15:14, Mosoq Rimanakuy). ¡May allinmi tukuy atiyniyoq Jehová Diospa sutinta apayqa! Profeta Zacariasmi willaranña: “Ñoqan llaqtay runakunata kallpachasaq, chaymi sutiypi purinqaku”, nispa (Zac. 10:12). Diospa ‘sutinpiqa purinchis’ sapa p’unchay Jehová Diospa munayninman hina kawsaspan. Roma llaqtapi cristianokunaman apóstol Pabloq yuyarichisqan hina, manachus allin willakuykuna predicasqanchisman hina kawsasunman chayqa, runakunan ‘Diosta k’aminkuman’ otaq sutinta p’enqayman churankuman (Rom. 2:21-24).

4. ¿Imaynatan qhawarinki Diosmanta runakunaman willayta?

⁴ Jehová Diostaqa hatunchallanchistaqmi allin willakuykunata runakunaman willaspa. Ñawpaq tiempopin Jehová Diosqa Israel runakunata akllaran paypa testigon kanankupaq, paykunan ichaqa mana allintachu Diospa sutinta aparanku (Isa. 43:1-12). Sapa kutillan mana kasukuspanku “llakichirqanku” (Sal. 78:40). Chaymi Diosqa manaña allinpaqchu Israel llaqtata qhawariran. Ñoqanchismi ichaqa ancha chaniyoqpaq qhawarinchis Paymanta sutinmantawan willayta. ¿Imarayku?, payta anchata munakusqanchisrayku, sutin ch’uyanchasqa kananta mayta munasqanchisrayku ima. Ñoqanchisqa allintataq Diosta reqsinchis yachanchistaq hamuq tiempopaq munayninmantapas chayqa, ¿imaynataq chaykunamantari manaña predicasunmanchu? Apóstol Pablo hinan sientekunchis, paymi niran: “Willanaypaq churasqapunin kani. ¡Ay, ñoqamanta, manachus allin willakuykunata willayman chayqa!” nispa (1 Cor. 9:16).

5. ¿Imaraykun nisunman Diospi confiaspaqa paytan respetashanchis nispa?

⁵ Jehová Diostaqa hatunchallanchistaqmi paypi confiaspa. Davidmi niran: “Señor Diosníy, qanpin suyakunku reqsiqniykikunaqa, manan saqerparinkichu maskhaqniykikunataqa”, nispa (Sal. 9:10). Sichus Diosta allinta reqsisun sutintapas respetasun chayqa, ñawpaq tiempopi hunt’aq serviqninkuna hinan payman hap’ipakusun. Qhawarisun Jehová Diospi confiay payta respetaywan imayna tupasqanta. Israel runakuna manaña Diospi confiaqtinkun Moisesta tapuran: ¿Hayk’aqkamataq kay runakunari pisichashallawanqa? Paykuna ukhupi askha milagrokunata ruwashaqtiypas, ¿manapunichu hap’ipakuwanqaku?” nispa (Núm. 14:11). Ichaqa sichus tukuy sonqowan Diospi confiasun sinchi sasachakuykunapi tarikuqtinchis yanapawananchista chayqa, payta respetasqanchistan rikuchisun.

6. ¿Imatan ruwananchis Diosta anchata respetanapaq?

⁶ Jesuspa nisqan hina, Jehová Diostaqa sonqomantan respetananchis. Ñawpaq tiempopin wakin runakuna mana tukuy sonqowanchu Diosta yupaycharanku, chaymi Jesusqa chay runakunaman niran Taytanpa kay nisqanta: “Kay runakunaqa simillanwanmi yupaychawan, sonqonkutaq ichaqa ñoqamanta karupi kashan”, nispa (Mat. 15:8). Chhaynaqa, Diosta respetanapaqqa tukuy sonqomantan payta munakunanchis (1 Juan 5:3). Amapuni hayk’aqpas  qonqasunchu Diospa kay promesanta, paymi niwanchis: “Ñoqa hatunchawaqniytaqa hatunchasaqmi”, nispa (1 Sam. 2:30).

Umalliqkuna hukkunata respetowan tratanku

7. a) ¿Imaraykun umalliqkuna wayqe panakunata respetowan tratananku? b) ¿Imaynatan Pablo rikuchiran iñiqmasinkuna respetasqanta?

⁷ Apóstol Pablon kayta yuyaycharan: “Respetanakuspa hukkuna hukkunawan aswan allinpaq qhawanakuychis”, nispa (Rom. 12:10). Diospa llaqtanpi umalliqkunaqa allin ejemplon kananku llapa wayqe panakunata respetowan trataspa. Paykunaqa apóstol Pablomantan yachaqakunkuman (leeychis 1 Tesalonicenses 2:7, 8). Pabloq visitasqan t’aqakunapi kaq iñiqkunaqa allintan kayta yacharanku: Payqa manan hayk’aqpas iñiqmasinkunamanta mañanmanchu pay kikinpuni mana atisqan ruwaykunata ruwanankupaqqa. Chhaynapin Pabloqa rikuchiran iñiqmasinkunata anchata respetasqanta, chayraykun paytapas anchata respetaqku. Pablon paykunata niran: ‘Valekuykichismi ñoqamanta yachaqakunaykichispaq’, nispa. Chay nisqantaqa makillachá kasukuranku allin ejemplo kasqanrayku (1 Cor. 4:16).

8. a) ¿Imaynatan Jesús discipulunkunata respetaq? b) ¿Imatan umalliqkuna ruwankuman Jesuspa ejemplonta qatikunankupaq?

⁸ Umalliqkunaqa iñiqmasikunaman yuyaychaspa otaq imatapas kamachispaqa allintan sut’inchananku imarayku chaykuna nisqankuta, chhaynapin rikuchillanqakutaq respetowan tratasqankuta. Chayta ruwaspaqa Jesús hinan ruwashanqaku. Jesusmi yachachisqankunata niran: “Chakrayoqta valekuychis cosechanman llank’aqkunata kachamunanpaq”, nispa, sut’incharantaq imarayku chay nisqanta: “Cosechanaqa askhapunin, llank’aqkunataq ichaqa pisilla”, nispa (Mat. 9:37, 38). ‘Makilla kashanankupaq’ yuyaychaspapas sut’inchallarantaqmi, “manan yachankichischu ima horatachus Señorniykichispa kutimunanta”, nispa (Mat. 24:42). Arí, Jesusqa manan discipulunkunata chayta ruwaychis nispallachu niq aswanpas willaqmi imarayku ruwanankuta. Chayta ruwaspan rikuchiq paykuna respetasqanta. Chaymi Jesusqa ¡ancha allin ejemplo umalliqkunapaq!

Diospa llaqtanta respetasun churasqan umalliqkunatapas kasukusun

9. ¿Pitan hatunchanchis Diospa llaqtanta respetaspa chaypi umalliqkunata kasukuspapas? Sut’inchay imarayku chhayna kutichisqaykita.

⁹ Jehová Diosta hatunchanapaqqa llaqtantapas churasqan umalliqkunatapas respetanallanchistaqmi. Allin yuyayniyoq hunt’aq kamachiq nisqanta kasukuspaqa Jehová Dios umalliqkunawan pusawasqanchistan respetashanchis. Apostolkunaq tiemponpin wakin cristianokuna mana respetasqakuchu Diospa churasqan umalliqkunata, chaymantan apóstol Juan paykunata anyaran (leeychis 3 Juan 9-11). Apóstol Juanpa qelqasqanpin kayta reparanchis: chay cristianokunaqa umalliqkunata mana respetasqankumantapas manan respetarankuchu yachachisqankuta nitaq kasukurankuchu kamachisqankutapas. Ichaqa pisillan chhayna karanku, apostolkuna kawsashaqtinqa anchatan iñiqkuna Diospa churasqan umalliqkunata respetaranku (Fili. 2:12).

10, 11. Bibliawan sut’inchay imarayku Diospa llaqtanpi umalliqkunaq kanan allin kasqanta.

¹⁰ Jesusmi qatikuqninkunata niran: “Qankunaqa llapaykichismi wawqellantin kankichis” nispa, chay nisqanta hap’ikuspan wakin runakuna ninku: Manan Diospa llaqtanpiqa umalliqkuna kananchu, nispa (Mat. 23:8). Biblian ichaqa willashan ñawpaq tiempopi askha runakunata Dios umalliq kananpaq churasqanmanta. Ñawpa taytakunamanta, juezkunamanta, reykunamantawan yachasqanchispin sut’ita rikunchis Jehová Dios churasqan runakunawan llaqtan pusasqanta. Ñawpaq tiempopi Israel runakuna Diospa churasqan runakunata mana respetaqkuchu chayqa, Diosmi paykunata castigaq (2 Rey. 1:2-17; 2:19, 23, 24).

¹¹ Ñawpaq siglopiqa apostolkunan Diospa llaqtanta umalliqku chaytaqa allinpaqmi lliw cristianokunapas qhawariqku (Hech. 2:42). Apóstol Pablopas umalliq kaspan iñiqmasinkunata  kamachiq imakuna ruwanankuta (1 Cor. 16:1; 1 Tes. 4:2). Ichaqa umalliqña kashaspapas makillan kasukuran paymanta aswan autoridadniyoq umalliqkunataqa (Hech. 15:22; Gál. 2:9, 10). Qhawasqanchispas hina, apóstol Pabloqa mana chuchupakuspan Diospa llaqtanpi umalliqkunaq nisqanman hina ruwaq.

12. ¿Imakunatan yachanchis Jehová Dios llaqtanta umalliqkunawan pusarisqanmanta?

¹² ¿Imatan ñawpaq tiempomanta yachasunman? Ñawpaqkaqpi: ‘Allin yuyayniyoq hunt’aq kamachin’ Umalliq T’aqata utilizan Diospa llaqtanpi umalliqkunata churananpaq, chaymantapas wakin iñiqmasinchiskunamanmi aswan autoridadta qon huk umallikunaq llank’asqanta qhawarinankupaq (Mat. 24:45-47; 1 Ped. 5:1-3). Iskaykaqpi, llapallanchismi Diospa llaqtanpi umalliqkunataqa respetananchis, umalliq kanapaq churasqakunapas respetananchismi ñoqanchismanta aswan autoridadniyoq iñiqmasinchiskunata. Chhaynaqa, ¿imaynatan rikuchisunman Diospa llaqtanpi kaq umalliqkuna respetasqanchista?

Iñiq t’aqakunata watukuq umalliqkunata respetasun

13. ¿Imaynatan rikuchisunman iñiq t’aqakunata watukuq umalliqkuna respetasqanchista?

¹³ Pablon kayta niran: “Wawqe-panaykuna, valekuykichismi, qankuna ukhupi llank’aqkunata respetanaykichispaq. Paykunan Señorwan kawsayniykichispi umallispa pusasunkichis yuyaychasunkichis. Paykunataqa llank’asqankuraykun allinta rikunaykichis, anchatataq munakunaykichispas. Qankunapura sumaqta kawsaychis”, nispa (1 Tes. 5:12, 13). Arí, iñiq t’aqakunata watukuq umallikunaqa anchatan ‘llank’anku’, chayraykun paykunataqa ‘allinta rikunanchis’ otaq anchata respetananchis. Chaytaqa ruwasunman yuyaychawasqanchiskunata makilla kasukuspan. Allin yuyayniyoq hunt’aq kamachiq nisqanman hina paykuna kamachiwaqtinchisqa ‘yachayniyoq runakuna’ hinan usqhaylla kasukunanchis (Sant. 3:17).

14. ¿Imaynatan sapanka iñiq t’aqakuna rikuchisunman watukuq umalliqkunata respetasqanchista? ¿Imaraykun chay allinninchispaq kanqa?

¹⁴ Ichaqa, ¿kasukusunmanchu mana hayk’aq ruwasqanchista kamachiwaqtinchis? Chhayna kaqtinqa paykunata respetasunman nisqankuman hina ruwanapaq kallpachakuspa, manan allinchu kanman khayna yuyaykuyqa: “Kaypiqa manan chhaynatachu ruwayku” otaq “chay nisqanqa yaqapaschá huk lado llaqtapaq allin kanman ñoqanchispaqmi ichaqa mana allinchu kanman”, nispa. ¿Iman yanapawasunman kasukunanchispaq? Manan hayk’aqpas qonqananchischu Diospa llaqtan kasqanchista, chaypi Jesucristo Umalliq kasqantapas. Sichus kay umallikunaq nisqanta uyarikuspa sapanka iñiq t’aqakuna otaq congregacionkuna chayman hina ruwasunchis chayqa, sonqomanta respetasqanchistan rikuchisunchis. Corinto t’aqapi kaq iñiqkunaqa makillan kasukusqaku superintendente Titoq nisqanta, chayraykun apóstol Pabloqa paykunata nisqa, kusan chay ruwasqaykichisqa chayqa anchatan kusichiwan, nispa (2 Cor. 7:13-16). Kunanpas sichus tukuy sonqomanta kay umallikunaq niwasqanchista kasukusun chayqa, aswan kusisqan Diosta servisunchis (leeychis 2 Corintios 13:11).

 “Respetaychis lliwta”

15. ¿Imaynatan rikuchisunman iñiqmasinchiskunata respetasqanchista?

¹⁵ Apóstol Pablon qelqaran: “Kurak runataqa ama phiñarikuychu, aswanpas taytaykita hina yuyaychaykuy. Waynakunatapas wawqeykikunata hina rikuy, kurak warmikunatapas mamaykita hina rikuy, sipaskunatapas tukuy ch’uya-kaywan panaykikunata hina rikuy. Cheqaqpuni mana piniyoq viudakunataqa yanapaykuy [otaq respetay]”, nispa (1 Tim. 5:1-3). Arí, Diospa Simin Qelqaqa llapa iñiqmasinchiskunata respetananchispaqmi yuyaychawanchis. Ichaqa, ¿imatan ruwasunman mayqen iñiqmasinchiswanpas phiñachinakuspa? ¿Manañachu respetasunman? Chay ruwananchismantaqa Dios sonqo kasqanta qhawarispanchismi respetananchis. Diospa llaqtanpi umalliqkunapas manan qonqanankuchu iñiqmasikuna respetayta manataqmi paykunamantaqa aswan allinpaqchu qhawarikunanku (1 Ped. 5:3). Diospa llaqtanpiqa anchatan munanakunchis, chayraykun imaymanapi rikuchisunman iñiqmasinchiskuna respetasqanchista (leeychis Juan 13:34, 35).

16, 17. a) ¿Imaraykun predicasqanchis runakunatapas hark’awaqninchiskunatapas respetananchis? b) ¿Imaynatan ‘respetanchis lliw’ runakunata?

¹⁶ Ichaqa manan iñiqmasinchiskunallatachu respetanchis. Apóstol Pablon cristianokunata khaynata yuyaycharan: “Atishaspanchisqa lliwpaq allinkaqta ruwasunchis”, nispa (Gál. 6:10). Ichaqa sichus llank’aqmasinchis, estudiaqmasinchispas mana allinta tratawasunman chayqa, sasan kanman chay nisqanta kasuyqa. Chhayna kaqtinqa yuyarisun salmistaq nisqanta, paymi niran: “Ama llakikuychu [otaq phiñakuychu] millay ruwaq runakuna hawa”, nispa (Sal. 37:1). Chay yuyaychayqa yanapawallasuntaqmi predicasqanchista hark’aq runakunatapas respetowan tratananchispaq. Predicashaspaqa kallpachakunanchismi huch’uyakuykuq kaspa llapa runakunata “llamp’u sonqowan respetowan” rimapayananchispaq (1 Ped. 3:15). Chaymantapas predicasqanchis runakuna respetasqanchistaqa rikuchisun imayna p’achakusqanchiswan allichakusqanchiswanpas.

¹⁷ Chhaynaqa, iñiqmasinchiskunawanña mana iñiq runakunawanña kashaspapas kallpachakusun kay yuyaychayta kasukunanchispaq: “Respetaychis lliwta. Munakuychis iñiq-masiykichiskunata. Manchakuychis Diosta. Respetaychis reytapas” (1 Ped. 2:17).

¿Imanispan kutichiwaq?

¿Imaynatan respetasunman . . .

• . . . Jehová Diosta?

• . . . umalliqkunata, iñiq t’aqa watukuqkunata?

• . . . llapa iñiqmasinchiskunata?

• . . . predicasqanchis runakunata?

[Tapuykuna]

[23 paginapi dibujo]

Apostolkunaq tiemponpi cristianokunaqa respetarankun Umalliq T’aqa kamachisqanta

[24 paginapi foto]

Pachantinpin ancianokunaqa iñiq t’aqakunata watukuq umalliqkunata respetanku, Umalliq T’aqaq churasqan kasqankurayku