Jehová Diosqa kutichinmi sonqomanta mañakusqata

“Runakuna yachachunku sutiyki Jehová kasqanta, qanllapunin teqsimuyuntinpi Ancha Hatunqa kanki.” (SAL. 83:18, NM.)

1, 2. ¿Imaynatan askha runakuna sientekuranku chayllaraq Diospa sutinta yachaspa? ¿Imakunatan tapukusunman 83 Salmota leespa?

HUK warmin llaqtanpi rikusqa sinchi ñak’ariyta chaywanmi payqa nishuta llakikusqa. Católica religionmantataq karan chayqa, parroquianpi sacerdotemanmi risqa imarayku chaykuna sucedesqanmanta tapukamunanpaq, sacerdoten ichaqa mana paywan ni rimaytapas munasqachu. Chayraykun warmiqa Diosta rogakuran: “Manaña yachanichu pi kasqaykita chaypas [...] yachanin uyariwashasqaykita. Yanapaykuway qanta reqsinaypaq”, nispa. Chay qhepallamanmi Jehová Diospa testigonkuna visitaranku hinaspa consolaranku tapukuyninkunaman Bibliawan kutichispa. Yachachillarankutaqmi Diospa sutin Jehová kasqantapas chayta yachaspan payqa, anchata kusikuran, chaymi niran: “¡Kay Diostaqa wawa kasqaymantapachan reqsiyta munarani!” nispa.

² Askha runakunan anchata kusikuranku chayllaraq Salmo 83:18 textopi Diospa sutinta yachaspa. Traducción del Nuevo Mundo nisqa Bibliapin nin: “Runakuna yachachunku sutiyki Jehová kasqanta, qanllapunin teqsimuyuntinpi Ancha Hatunqa kanki”, nispa. Ichaqa, ¿hayk’aqllapas tapukurankichu imarayku 83 Salmo qelqakusqanta? ¿Imaynapin llapa runakuna yachankuman Jehová Dioslla cheqaq Dios kasqanta? ¿Imatan 83 Salmomanta yachasunman? Chay tapuykunatan kay estudiopi kutichikunqa. *

Diospa llaqtan contra hatarinankupaq rimanakunku

3, 4. ¿Pin qelqanman karan 83 Salmota? ¿Ima sasachakuymantan willan?

³ 83 Salmoq qallariyninpin willakushan “Asafpa takin” nispa. Asafqa Leví ayllumantan karan, payqa Davidpa kamachisqan tiempopin Diosta hatunchanapaq takikuna ruwasqanmanta allin reqsisqa karan, chaymi 83 Salmo takita qelqaqqa paypa mirayninmantan kanman karan. Chay salmo takita qelqaqmi rogakun Jehová Dioslla Ancha Hatun kasqanta runakuna yachanankupaq sutinta reqsinankupaqwan. Chay salmoqa Salomonpa wañupusqan qhepamanmi qelqakunman karan. ¿Imarayku chayta ninchis? David, Salomón kamachishaqtinkuqa sumaqtan Israel llaqtaqa Tiro llaqtawan kawsaran. 83 Salmo takita qelqakusqan tiempopin ichaqa Tiro llaqtamanta runakuna Israel runakunata cheqnikuranku wakin llaqtakunawanpas huk sonqollan rimanakuranku Israel contra hatarinankupaq.

 ⁴ Salmistan willan chunka enemigo nacionkunamanta, chay nacionkunaqa Israelpa muyuriqninpin tarikuranku: ‘Edom runakuna, Ismael runakuna, Moab runakuna, Agar runakuna, Gebal runakuna, Amón runakuna, Amalec runakuna, Filistea runakuna, Tiro runakuna. Asiria runakunapas paykunawanmi huñukuran’, llapankun rimanakuranku Diospa llaqtanta ch’usaqyachinankupaq (Sal. 83:6-8). ¿Ima tiempopi sucedesqanmantan salmista willashan? Wakinmi ninku: Rey Jehosafatpa p’unchayninkunapi Amón, Moab, Seir orqo-orqopi tiyaq runakunawan ima huñuykuspanku Israel contra phawaykusqanku tiempomantan rimashan, nispa (2 Cró. 20:1-26). Wakintaq ninku: Israelpa muyuriqninpi kaq nacionkunaqa cheqnikushallaqkupunin Israel runakunata chaymantan salmistaqa rimasharan, nispa.

5. ¿Imaynatan yanapan 83 Salmo kunan tiempo cristianokunata?

⁵ Ima tiempopiña qelqakuqtinpas, Diosmi yuyaycharan kay salmota qelqakunanpaqqa llaqtan sasachakuy tiempopi tarikushaqtin. Kay salmoqa kallpachanmi kay tiempopi millay runakunaq qatiyqachasqan cristianokunatapas, paykunataqa askha kutipin Diospa llaqtan contra hatariq runakuna ch’usaqyachiyta munaranku. Chaymantapas anchatan kallpachawasun hamuq tiempopi Gog de Magog otaq Satanás llapa qatikuqninkunawan kuska cheqaq kaywan Dios serviq cristianokunata ch’usaqyachinanpaq hatariqtin (leeychis Ezequiel 38:2, 8, 9, 16).

¿Imamantan salmista astawan llakikuran?

6, 7. a) ¿Imatan salmista 83 Salmoq qallariyninpi mañakun? b) ¿Imamantan astawanqa llakikuran?

⁶ Qhawariy salmistaq tukuy sonqomanta mañakusqanta, khaynatan niran: “Diosníy, ¡ama ch’inlla kakuychu! Diosníy, ¡ama upallakuychu! ¡Amataq hinallaqa kaychu! ¡Qhawariy! Awqaykikunan qaparimunku. Cheqnikuqniykikunan awqayki sayarimunku. Llaqtayki contra yuyaykuspan chhiwchinakunku [...]. Huk sonqollan rimanakunku, qan contran rimanakunku”, nispa (Sal. 83:1-3, 5).

⁷ ¿Imamantan salmista astawan llakikuran? Anchatachá llakikuran paypas familianpas allinlla kananmanta. Ichaqa Israel contra hatariq nacionkuna Diospa sutinta ama sarunchanankupaqmi mañakuran. Ñoqanchispas kay tukukuy tiempokunapi sasachakuykunata aguantaspaqa salmista hinan Diospa sutin ch’uyanchasqa kananpi astawanqa yuyaykunanchis (leeychis Mateo 6:9, 10).

8. ¿Imatan munaranku Diospa llaqtan contra hatariq runakuna?

⁸ Salmistan willan Israelpa enemigonkuna kay nisqanta: “Hamuychis, tukurparisun amaña huk suyu kanankupaq, Israel suti chinkapunanpaq”, nispa (Sal. 83:4). Chay nacionkunaqa sinchitan Diospa akllakusqan llaqtata cheqnikuranku, ichaqa manan cheqnikullarankuchu Israel runakunaq tiyasqan hallp’atawanmi hap’ikapuyta munaranku, paykunan niranku: “Diospa qosqan sumaqkaq q’achu pampata hap’ikusun”, nispa (Sal. 83:12). ¿Chhaynatachu kunan tiempopipas Diospa llaqtanta cheqnikunku? Arí.

Diospa ‘ch’uya tiyanan’

9, 10. a) ¿Maypin ñawpaq tiempopi Diospa ‘ch’uya tiyanan’ tarikuran? b) ¿Ima bendicionkunatan chaskinku hanaq pachapaq akllasqa cristianokuna, ‘wak ovejamanta’ kaqkunapas?

⁹ Ñawpaq tiempopiqa Prometesqa Hallp’atan Diospa ch’uya tiyanan niranku. Yuyarisun Egiptomanta kacharichisqa kasqanku qhepaman Israel runakunaq Diosman takisqankuta: “Mana tukukuq munakuyniykiwanmi qespichisqayki llaqtata pusanki, atiyniykiwanmi ch’uya tiyanaykiman pusanki” (Éxo. 15:13). Qhepamanmi Diospa ‘tiyananpi’ yupaychana wasita sayarichikuran chaypitaq sacerdotekuna Diosta serviranku, chaypin sayarichillarankutaq Jerusalén llaqtatapas chay llaqtapin Davidpa mirayninqa Diospa kamachikuy tiyananpi tiyaykuspa kamachiran (1 Cró. 29: 23). Chaymi Jesusqa Jerusalén llaqtata niran: “Ancha hatun Reypa llaqtanmi”, nispa (Mat. 5:35).

¹⁰ ¿Imanisunmantaq kay tiemponchismantarí? 33 watapin huk mosoq nación qallariran, ‘Diospa cheqaq Israel llaqtan’ (Gál.  6:16). Chay llaqtaqa hanaq pachapaq akllasqa cristianokunan kanku, paykunaqa allintan rikuchiranku Jehová Diospa testigon kasqankuta, ñawpa tiempopi Israel runakunan ichaqa mana chayta hunt’arankuchu (Isa. 43:10; 1 Ped. 2:9). Jehová Diosmi paykunaman prometeran ñawpaq tiempopi Israel runakunaman prometesqanta hina: ‘Diosninkun kasaq, paykunataq llaqtay kanqaku’, nispa (2 Cor. 6:16; Lev. 26:12). 1919 watapin kay hallp’api kashaq akllasqa cristianokunataqa Jehová Dios ancha allinpaq hap’iran, chay watamantapachan paykunaqa herenciankupaq ‘suyutapas’ otaq hallp’atapas chaskinkuman hina Diosta servinankupaq llank’ayta chaskiranku (Isa. 66:8). 1930 watamantapachataq ‘wak ovejamanta’ kaq cristianokuna paykunaman huñukuranku (Juan 10:16). Chay cristianokunaqa askhañan kusisqa Diosta servishanku, chaypin sut’ita yachanchis ancha hatun kamachikuq Diosta hunt’aq sonqowan serviy allinninchispaq kasqanta (leeychis Salmo 91:1, 2). Chayraykun Satanasqa sinchita phiñakun.

11. ¿Ima ruwaytan ñawpaqmantaña Diospa enemigonkuna munanku?

¹¹ Kay tukukuy p’unchaykunapipas kay hallp’api qatikuqninkunatan Satanasqa kallpachashan hanaq pachapaq akllasqa cristianokunata wak ovejamanta kaq cristianokunatawan qatiykachananpaq. Chaymi sucederan Alemania, Rusia nacionkunapipas. Kaqllataqmi sucederan huk nacionkunapipas, hukmantataqmi qatiykachasqa kanqaku, astawanqa huk kutillatawanña Saqra Diospa llaqtan contra phawaykuqtin. Chay tiempopiqa yaqapaschá Diospa enemigonkunaqa llaqtanpa kaqninkunata munaychakuspa hap’ikapunqaku imaynan ñawpaq tiempopipas ruwaranku hinata. Satanasmi ichaqa ñawpaqmantapacha munaranpuni Diospa llaqtanta chinkachiyta, chhaynapi manaña hayk’aqpas Jehová Diospa testigonkuna nisqa sutita yuyarikunanpaq. ¿Imaynatan Jehová Dios kutichin ancha hatun kamachikuq kasqan contra hatariq runakunaman? Chaypaq qhawarillasuntaq salmistaq nisqanta.

Jehová Diosmi atipaqqa

12-14. ¿Ima iskay maqanakuykunatan Jehová Dios atiparan Meguido llaqtaq qayllanpi?

¹² Salmistaqa anchatan confiaran Jehová Dios enemigonkunaq yuyaykusqanta qolluchinanpi, chaymanta yachasunchis. 83 Salmo qelqapin willashan iskay kutipi Israel runakuna enemigonkunata atipasqanmanta. Iskaynin maqanakuymi aparikuran Meguido llaqtaq qayllanpi, chay cheqasmi Meguido wayq’o pampa karan. Chay wayq’ontan Cisón mayu uraykamun chaymi ch’akiriy tiempopiqa alayrilla rikukun mayninta unuq purisqan. Paray tiempopin ichaqa kay mayu phoqchispa Meguido pampata hunt’aykun, chayraykupaschá suticharanku: “Meguido mayu”, nispa (Jue. 4:13: 5:19).

¹³ Meguido llaqtaq chimpanpin (chunka phisqayoq kilometrota rispa) Moré moqo tarikun. Juez Gedeonpa tiemponpin Madián runakuna, Amalec runakuna, Intiq lloqsimunan ladomanta runakunapas chaypi huñukuranku Diospa llaqtanwan maqanakunankupaq (Jue. 7:1, 12). Gedeonqa 300 runakunallawanmi maqanakuq riran, ichaqa Jehová Diospa atiyninwanmi atiparanku chay hatunkaray ejército runakunata. ¿Imatan ruwaranku atipanankupaq? Jehová Diospa kamachisqanman hinan awqankuta muyuykuranku p’uyñu aparisqakama, p’uyñu ukhupitaq nina k’anchayta pakasqata aparanku. Gedeonpa kamachisqanta kasukuspataq p’uyñukunata p’akiqtinku nina k’anchay rikhuriran, waqrakunata tocaspataq niranku: “¡Señor Diospa atiyninwan!  ¡Gedeonpa kallpanwan maqanakusun!”, nispa. Chayta uyarispan enemigokunaqa sinchita mancharikuspa paykunapura wañuchinakuyta qallariranku. Mana wañuqkunaqa Jordán mayutan chimparanku ayqekunankupaq. Chaykamaqa askha Israel runakunan hamuranku chay ayqekuq runakunata qatinankupaq. Llapanpiqa 120.000 soldadokunatan wañuchiranku (Jue. 7:19-25; 8:10).

¹⁴ Moré moqo wichay ladopin (soqta kilometrota hina purispa) tarikun Tabor orqo, chayqa Meguido wayq’oq hukkaq ladonmi karan. Chay orqopin juez Barac chunka waranqa Israel soldadokunata huñuran Hazor llaqtamanta rey Jabinpa soldadonkunawan maqanakunanpaq, comandante Sísaran chay soldadokunataqa umalliran. Jabinpa soldadonkunaqa isqon pachak carretakunantin soldadokunantin iman puririmuranku, sapanka carretakunaq ruedanpitaq karan fierromanta kuchillokuna. Israel soldadokunan ichaqa mana allin armasqa huñukuranku Tabor orqopi, chaykamataq Sísaraq ejercitonqa Cisón wayq’oman puririmuranku. Hinan, “Señor Diosqa q’aqcharqan Sisarata, soldadonkunata, carretakunapi phawaqkunatawan”. Qonqaylla paramuqtinmi Cisón mayu phoqchimuran chaypaschá t’uru kaqtin carretakunaqa mana puririyta atirankuchu. Chaymi Israel runakunaqa llapa chay ejercitota wañuchiranku (Jue. 4:13-16; 5:19-21).

15. a) ¿Imata ruwananpaqmi Jehová Diosmanta salmista mañakun? b) ¿Imatan yuyarichiwanchis Har-magedón simi?

¹⁵ 83 Salmota qelqaqqa Jehová Diosta rogakun paypa tiemponpi Israel llaqtata amenazaq nacionkunata kaqllatataq ruwananpaq. Khaynatan mañakuran: “Madián runakunata hina paykunata ruway, Cisón mayupi Sisaratawan Jabintawan ruwasqaykita hina, chaykunan Endorpi wañurarqanku, hallp’a wanumanmi tukupurqanku”, nispa (Sal. 83:9, 10). Tukukuypi Jehová Dios Satanaswan qatikuqninkunawan ima maqanakusqantan sutichakun Har-magedón, nispa, chayqa “Meguido Orqo ninanmi”. Chay sutin yuyarichiwanchis ñawpaq tiempopi Meguido llaqtaq qayllanpi maqanakuykuna aparikusqanta. Chay guerrakunapiqa Jehová Diosmi atiparan, chaywanmi yachanchis Har-magedón guerrapipas Jehová Dios atipananta (Apo. 16:13-16).

Mañakusun Dioslla ancha hatun kamachikuq kasqan ch’uyanchakunanpaq

16. ¿Imaynatan kay tiempopi ‘p’enqaypi k’umuykachisqa’ karanku Diospa llaqtanta qatiykachaqkuna?

¹⁶ Jehová Diosqa kay ‘tukukuy qaylla p’unchaykunapipas’ pakaykuranmi llaqtantaqa enemigonkuna ama ch’usaqyachinanpaq (2 Tim. 3:1). Chayraykun Diospa llaqtan contra hatariqkunaqa p’enqaypi qhepapuranku. Salmistaqa willaranñan chhayna kananmanta, kaytan niran: “Jehová Diosniy, p’enqaypi k’umuykachachiy runakuna sutiykita maskhanankupaq”, nispa (Sal. 83:16, NM). Askha nacionkunapin Diospa llaqtanta qatiykachaqkunaqa mana chhikallantapas ch’innichirankuchu Jehová Diospa testigonkunaq predicasqanta. Chay nacionkunapiqa tukuy sonqowan ima sasachakuytapas atipaspa Dios serviqkunata qhawarispan allin sonqoyoq askha runakuna Jehová Diospa ‘sutinta maskharanku’. Arí, chhayna qatiykachasqanku wakin llaqtakunapin kunanqa waranqanpi hasta pachak waranqanpiraq kusisqa Ancha Hatun Diosta servishanku. ¡Jehová  Diosmi atiparan enemigonkunataq p’enqaypi qheparanku! (Leeychis Jeremías 1:19.)

17. ¿Imapaqmi pisillaña tiempo kashan? ¿Salmistaq ima nisqantan pisi tiempollamanta yuyarisunchis?

¹⁷ Diospa enemigonkunaqa qatiykachashallanqan Testigokunataqa. Chaymi kallpachakushanallanchis Reinomanta allin willakuykunata predicanapaq, Diospa llaqtan contra hatariq runakunamanpas (Mat. 24:14, 21). Pisillañan tiempo kashan chay runakuna Diosman kutirikuspa salvakunankupaq. Ichaqa runakunaq salvakunankumantaqa Diospa sutin ch’uyanchasqa kananmi aswan importanteqa (leeychis Ezequiel 38:23). Llapa nacionkuna Diospa llaqtanta ch’usaqyachinakupaq huk sonqolla huñuykuqtinkuqa, salmistaq kay nisqantan yuyarisunchis: “Wiñaypaq p’enqachisqa manchapachisqa kachunku, k’umuykachisqa kaspa wañuchunku” (Sal. 83:17).

18, 19. a) ¿Iman pasanqa Diospa hatun kamachikuq kasqanman churapakuq enemigonkunawan? b) ¿Ima ruwanaykipaqmi kallpachasunki pisi tiempollamantaña Diospa kamachikuq kasqan ch’uyanchakunanmanta yachasqayki?

¹⁸ Jehová Diospa ancha hatun kamachikuq kasqanman churapakuqkunaqa hatun p’enqaypin qhepanqaku. ‘Allin willakuykunata mana kasukuqkunapas’ Har-magedonpin ‘wiñaypaq ñak’arinqaku [“wañunqaku”, NM]’ (2 Tes. 1:7-9). Arí, Diosman churapakuq millay runakunaqa Har-magedonpin wañunqaku, Jehová Diosta yupaychaqkunan ichaqa mana wañunqakuchu, chaypin sut’ita yachasunchis Paylla cheqaq Dios kasqanta. Paraisopipas enemigonkunata Diospa atipasqanqa manan qonqasqachu kanqa. ‘Chaninkunapas mana chaninkunapas wañusqankumanta’ kawsarimpuspaqa yachanqakun Jehová Diospa atipasqanta (Hech. 24:15). Yachanqakutaq paykunata Diospa kamachisqan allinninkupaq kasqanta. Paykunamanta llamp’u sonqo runakunapas yachanqakun Jehová Dioslla cheqaq Dios kasqanta.

¹⁹ Munakuq Yayanchisqa payta tukuy sonqowan serviqkunapaqqa sumaq kawsaytan hamuq tiempopaq suyachiwashanchis. Ñoqanchispas tukuy sonqowanchá Jehová Diosmanta mañakusunchis salmistaq mañakusqanta pisi tiempollamantaña hukpaqkama kutichimunanpaq: “Wiñaypaq [enemigoykikuna] p’enqachisqa manchapachisqa kachunku, k’umuykachisqa kaspa wañuchunku. Qanllapuni Señor [Jehová, NM] Diosqa kasqaykita yachachunku, qanllapuni teqsimuyuntinpi Ancha Hatun Dios kasqaykita reqsichunku”, nispa (Sal. 83:17, 18).

[Uranpi willakuy]

¿Imanispan kutichiwaq?

• ¿Imaynapin tarikuran Israel nación 83 Salmo taki qelqakushaqtin?

• ¿Imamantan 83 Salmo takita qelqaq astawan llakikuran?

• ¿Pikunatan kunan tiemponchispi Saqra ch’usaqyachiyta munan?

• ¿Imaynatan Jehová Dios hukpaqkama kutichinqa Salmo 83:18 textopi salmistaq mañakusqanman?

[Tapuykuna]

[19 paginapi mapa]

(Imaynapuni kasqanta yachanaykipaq, qelqata qhaway)

Meguido llaqtaq qayllanpi maqanakuykuna aparikusqanmanta yachaspa, ¿imamantan hamuq tiempopaq seguro kashanchis?

Cisón Mayu

Haróset

Carmelo Orqo

Jezreel Wayq’o

Meguido

Taanac

Guilboa Orqo

Harod Pukyu

Moré

En-dor

Tabor Orqo

Galilea Qocha

Jordán Mayu

[16 paginapi dibujo]

¿Imaraykun 83 Salmo takita qelqaq tukuy sonqomanta mañakuran?