Cristomanta willaq profeciakuna

JUDÍO runakunaqa yacharankun Isaías huk profetakunapas Cristo rikhurimunanmanta qelqasqankuta, chaymi unayña suyasharanku Cristota. Jesuspa tiemponpiqa astawanraqmi “makilla[ña] suyasharqanku” Cristoq rikhurimunanta (Lucas 3:15). Ñawpaqmantapachan profetakunaqa imaymanakunata willaranku Cristomanta; chaytaqa manan pi runapas payllamantaqa willayta atinmanchu karan, nitaq hunt’akunanpaq ima ruwaytapas atinkumanchu karan. Chaypaq yachasunchis chay profetakunaq wakin willasqankunamanta.

Cristoq nacenanmanta Isaiaspa willasqan. Profeta Isaiasmi willaranña Cristo (Mesías) mana piwanpas puñuq sipasmanta nacenanta. Jesuspa nacesqanmanta willashaspan apóstol Mateo khaynata qelqaran: “Llapan chaykunaqa sucederqan Señor Diospa nisqankuna hunt’akunanpaqmi. Paymi profetanwan nirqan: Doncella sipasmi wiksallikunqa, hinaspan qhari wawata wachakunqa”, nispa (Mateo 1:22, 23; Isaías 7:14). Isaiasqa willallarantaqmi Davidpa taytan Jesepa mirayninmanta Cristo hamunanta (Jesetan nikullantaq “Isai” nispa). Jesusqa Jesepa churin Davidpa mirayninmi karan (Mateo 1:6, 16; Lucas 3:23, 31, 32). Chaymi ángel Gabrielqa María manaraq onqoq kashaqtin Jesusmanta kayta niran: “Diosmi ñawpa taytan Davidpa kamachikunanpi churanqa”, nispa (Lucas 1:32, 33; Isaías 11:1-5, 10; Romanos 15:12).

Cristoq imakuna ruwananmanta willasqan. Huk kutinmi Jesús Nazaret llaqtaq sinagoga wasinpi kashaspa Isaiaspa qelqasqanmanta leenanpaq sayariran, chay leesqanpin khaynata niran: “Señor Diospa Espiritunmi ñoqapi kashan, wakchakunaman allin willakuykunata willanaypaqmi akllawarqan”, nispa. Hinaspataq chay leesqanmanta niran: “Kunanmi kay leesqay uyarisqaykichis Qelqa hunt’akun”,  nispa (Lucas 4:17-21; Isaías 61:1, 2). Isaiasqa willallarantaqmi Cristo onqosqakunapaq llamp’u sonqolla kananmanta, mana alabakuspalla qhaliyachinanmantawan. Chhayna kasqanmantan apóstol Mateo kayta ninran: “Askha runakuna[n] qhepanta rirqanku, payqa llapa onqosqakunatan qhaliyachirqan. Paykunatan allin-allinta kamachirqan ama paymanta rimarinankupaq. Ahinapin profeta Isaiaspa nisqan hunt’akurqan. Isaiasmi nirqan: “[...] Manan churanakunqachu, manan qaparkachanqachu [...]. Manan q’echusqa soqostaqa p’akinqachu”, nispa (Mateo 8:16, 17; 12:10-21; Isaías 42:1-4; 53:4, 5).

Ñak’arinanmanta willasqan. Isaiasqa willallarantaqmi yaqa llapa Israel runakuna Jesusta mana chaskinankumanta, hinallataq ‘misk’ana [otaq urmachiq] rumita’ hina qhawarinankumantawan (1 Pedro 2:6-8; Isaías 8:14, 15). Hunt’akuranmi chay willasqanqa. “Runakunaqa manan Jesuspi iñirqankuchu askha milagrokunataña ñawpaqenkupi ruwashaqtinpas. Chaykunan karqan profeta Isaiaspa qelqasqan hunt’akunanpaq. Paymi nirqan: ‘Señor, ¿pitaq creerqan willasqaykuta? [...] nispa’.” (Juan 12:37, 38; Isaías 53:1.) ¿Imaraykutaq judío runakunari mana creerankuchu Jesús Cristo kasqanpi? Paykunaqa piensarankun Cristo hamuqtin hinalla llapa enemigonkunamanta kacharichinanta, hinallataq hukmanta David hina kamachikunantawan. Jesusmi ichaqa imaymanakunapi ñak’arispa wañuran, chaymi astawanraq yaqa llapanku mana creerankuchu Cristo kasqanta. Isaiasmi ichaqa willasqanña Cristo manaraq Rey kashaspa chaykuna pasananmanta.

Cristopas rimashanman hinan Isaías kayta qelqaran: “Hinallatan wasaypi waqtachikurqani, [...] hinallatan k’amichikurqani, uyaypipas thoqaykachikurqani”, nispa. Chayqa hunt’akuranmi Jesuspi, chaymi Mateo kayta niran: “Hinaspanmi uyanpi thoqaykurqanku, ch’aqlarqanku, hukkunataq saqma[ranku]”, nispa (Isaías 50:6; Mateo 26:67). Isaiasqa qelqallarantaqmi: “Payqa muchuchisqan karqan, ichaqa k’umuykukullarqanmi, manan rimarillarqanpaschu”, nispa. ¿Imaynatan chay hunt’akuran? Huk kutinmi Pilato Jesusta niran: “¿Manachu uyarinki qan contra lliw imaymana rimasqankuta?” nispa. “Jesustaq ichaqa mana huk simillatapas Pilatoman kutichirqanchu”, hinan Pilatoqa sinchita admirakuran (Isaías 53:7; Mateo 27:12-14; Hechos 8:28, 32-35).

Wañunanmanta willasqan. Isaiasqa willallarantaqmi Jesuspa wañunanmanta, chay qhepaman imakuna kananmantawan. Isaiasmi willaran: “Huchasapakunawanmi p’ampasqa [kanqa], qhapaqkunawanmi p’ampasqa [kanqa]”, nispa (Isaías 53:9). ¿Hunt’akunmanchu karan Isaiaspa chay willasqan? Hunt’akuranmi. Jesustaqa huchasapakunatawan kuskatan wañuchiranku (Mateo 27:38). Chaymantan ichaqa, Arimatea llaqtayoq José sutiyoq qhapaq runa Jesusta p’amparan qaqapi chayllaraq t’oqochikusqan aya p’ampanapi; chay tiempopiqa qhapaqkunallatan chaykunapi p’ampaqku (Mateo 27:57-60). Jesuspa wañusqanwanmi hunt’akullarantaq Isaiaspa huk allin profecía willasqan. Isaiasmi nisqa: “Chanin kamachiymi askha runaq huchanmanta muchu[nqa], chaymi payqa paykunata chaninchanqa”, nispa. Chaytan Jesusqa wañuspa hunt’aran. Arí, Diosta serviqkuna huchamanta kacharichisqa kanankuraykun payqa wañuran (Isaías 53:8, 11; Romanos 4:25).

Diospa willasqankunaqa hunt’akunpunin

Jesús, pay Cristo kasqanta rikuchinanpaqqa Isaiaspa qelqasqanmantan astawan willaran, apostolninkunapas chaytan ruwaranku. Chhaynaña kaqtinpas, manan Isaiasllachu qhepa tiempokunapi imakuna kanantaqa willaran. Hebreo simi qelqakunapiqa (Antiguo Testamento) askha profeciakunaraqmi willan Jesusmanta, gobiernonmanta, gobiernaspa imakuna ruwananmantawan  (Hechos 28:23; Apocalipsis 19:10). * ¿Hunt’akunmanchu chay profeciakuna? Kikin Jesusmi judío runakunata niran: “Ama yuyaychischu Diospa kamachikuynin simitapas profetakunaq qelqasqantapas [Hebreo rimaypi qelqakuna] p’akinaypaq hamusqaytaqa, manan p’akinaypaqchu hamuni, aswanpas hunt’anaypaqmi. Cheqaqtan niykichis, [...] kamachikuy simimantaqa manan huk ch’iñillanpas huk seq’ellanpas chinkanqachu llapan hunt’akunankama”, nispa (Mateo 5:17, 18).

Jesuspas willaranmi ima profeciakunas tiemponpi hinallataq ripusqan qhepa watakunapi hunt’akunanmanta (Daniel 9:27; Mateo 15:7-9; 24:15). Paypas qatikuqninkunapas willallarankutaqmi qhepa tiempokunapi imaymanakuna pasananmanta, chaykunamanta wakintan rikushanchis kay tiempokunapi. Chaymi qatiqninpi yachasunchis ima profeciakuna hunt’akushasqanmanta, ima profeciakunaraq hunt’akunanmantawan.

[Uranpi willakuy]

[4 paginapi dibujo]

“Doncella sipasmi [. . .] qhari wawata wachakunqa”

[5 paginapi dibujo]

“Hinallatan k’amichikurqani”