Paykuna hina kay

Pampachaykuqmanmi tukupurqan

APÓSTOL Pedron Jesusta nisqa: ‘Manapunin ñoqaqa hayk’aqpas negasqaykichu’, nispa. Ichaqa negarqanmi, chay ratotaq “Señor Jesusqa kutirispa Pedrota qhawarirqan. Hinan Pedroqa yuyarirqan, Señor Jesuspa: Manaraq gallo waqashaqtinmi kinsa kutita negawanki, nispa nisqanta” (Lucas 22:61). Chay kutipi Pedroqa, ¿phiñasqa llakisqa uyayoqtachu Jesusta rikunman karqan? Bibliaqa manan chaymanta willanchu. Ichaqa, maytachá Pedroqa llakikurqan Yachachiqninta negasqanmanta.

Pedroqa allin iñiyniyoq runan karqan, chaymi atirqan urmasqanmanta sayarikuyta. Chaypaqmi Jesusmanta yachanan karqan pampachaykukuq kayta. Ñoqanchispas yachananchismi chhayna kayta. Chaypaq qatiqninpi yachasunchis may sasawanchus Pedroqa pampachaykukuq kayta yachasqanmanta.

Askhatan yachanan karqan

Soqta killa ñawpaqtan Pedroqa Capernaum llaqtapi kashaspa Jesusta tapusqa: “Señor, ¿hayk’a kutitan ñoqa contra huchallikuqtin wawqeyta pampachasaq? ¿Qanchis kutikamachu?” nispa. Chhaynata tapuspaqa Pedroqa ancha pampachaykuq kananpaqchá qhawarikurqan. Chay tiempopi yachachikuqkunan niqku: “Kinsa kutikamallan pitapas pampachana”, nispa. Jesustaq ichaqa nisqa: “Manan qanchis kutikamalla niykichu, aswanpas qanchis chunka kuti qanchiskaman”, nispa (Mateo 18:21, 22).

Chaywanmi Jesusqa yachachisharqan hayk’a kutikamapas pampachana kasqanta. Pedroqa manan chay tiempopi mana pampachaq runakuna hinachu kanan karqan, manataqmi yupashananchu karqan hayk’a kutitañachus pampachashasqanta, huk cuadernopipas anotashanman hinaqa. Aswanmi payqa Diospa kamachisqanman hina ancha pampachaykuq kanan karqan.

Pedroqa ch’inllan uyarikurqan Jesuspa yachachisqanta, ichaqa ¿sonqonmanchu chayanman karqan? Qatiqninpi chaymanta yachasun. Mayninpiqa pampachanata necesitaspallanchismi chayraq entiendenchis pampachayqa ancha allinpuni kasqanta. Pedrotapas chaymi pasarqan Jesuspa wañukapunanpaq pisillaña kashaqtin.

Askha kutipin pampachasqa karqan

Wañukapunanpaq pisillaña kashaqtinmi Jesusqa apostolninkunawan huñunakurqan. Chaypin payqa huch’uyyaykukuq kayta yachachirqan llapankuq chakinta mayllispa. Chay tiempopiqa kamachikunallan chakitaqa maylliqku. Qallariypin Pedroqa mana munarqanchu chakin mayllichikuyta, chaymantan ichaqa makintawan umantawan mayllichikuyta munarqan. Jesusqa chaywanpas manan phiñakurqanchu, aswanmi sumaqllata paykunaman willarqan imapaqchus chakinkuta mayllisqanta (Juan 13:1-17).

Huk ratollamantan ichaqa apostolkunaqa alabakuspa hap’inakuyta qallarirqanku pin aswan allin karqan chaymanta. Hinaqtinmi  Jesusqa munayllata paykunata anyaykurqan, kallpacharqantaqmi unay tiempoña paywan kuska kasqankumanta. Ichaqa willallarqantaqmi payta saqerparinankumanta. Chaymi Pedroqa nirqan: ‘Qanwanña wañunay kanman chaypas, manapunin saqesqaykichu’, nispa. Jesustaq nirqan: “Manaraq iskay kutita gallo waqashaqtin[mi], kinsa kutita ‘manan reqsinichu’ niwanki”, nispa. Pedrotaq atipakuspa nirqan: “Llapaña saqerparisunki chaypas, ñoqaqa manan saqesqaykichu”, nispa (Mateo 26:31-35; Marcos 14:27-31; Lucas 22:24-28).

¿Phiñakurqanchu Jesús Pedropaq? Manan. Aswanmi pacienciakurqan chay sasa ratopipas. Payqa yachachisqankunaq allin ruwasqantan astawan qhawarirqan. Chaymi Pedrota nirqan: “Ñoqan qanpaq mañakuniña iñiyniyki mana pisiyananpaq. Ñoqaman kutirikampuspaykitaqmi wawqeykikunata kallpachanki”, nispa (Lucas 22:32). Chhaynapin payqa rikuchirqan Pedropi confiasqanta, yacharqanmi mana allin ruwasqanmanta kutirikunanta. ¡Ancha pampachaykuqpunin Jesusqa karqan!

Chay qhepamantaq Getsemaní huertaman rirqanku, chaypin Jesusqa Pedrota, Jacobota, Juantawan nirqan: ‘Kaypi rikch’asqa kashaychis Diosmanta mañakamunaykama’, nispa. Payqa sinchi llakisqan kasharqan, necesitarqantaqmi kallpachanata. Pedrowan hukkunapiwanmi ichaqa askha kutipi puñukapurqanku. Chaywanpas Jesusqa paykunata pampachaykurqanmi, hinaspan khuyapayaspa nirqan: “Sonqoqa munallanpunin, aycha cuerpon ichaqa pisi kallpa”, nispa (Marcos 14:32-38).

Chayllamanmi askha runakuna Jesusta hap’inankupaq hamurqanku nina k’anchakunantin, espadakunantin, maqanakunantin ima. Hinan Pedroqa espadanta horqokuspa uma sacerdoteq kamachin Malco sutiyoq runaq ninrinta qhorurqorqan. Chay kutipipas Jesusqa pacienciawanmi Pedrota anyaykurqan, yachachirqantaq qatikuqninkunaqa ama maqanakuq kanankupaq, hinaspan chay runaq ninrinta llamiykuspa kaq rato alliyarqachirqan (Mateo 26:47-55; Lucas 22:47-51; Juan 18:10, 11). Pedroqa askha kutitan chay tutapi pantarqan, chaymi yuyarichiwanchis llapanchispas sapa p’unchay imaymanapi pantaq kasqanchista (Santiago 3:2). Ichaqa aswan sinchitaraqmi Pedroqa pantarqan chay tutapi, chaymantan yachasunchis qatiqninpi.

Pedroq aswan hatun pantasqan

Chay tutapin Jesusqa hap’iqninkunata nirqan: ‘Ñoqata maskhawankichis chayqa, yachachisqaykunaqa ripullachunku’, nispa. Hinan Pedroqa hukkunapiwan phawaylla ayqekurqanku Jesusta saqerparispa.

Ayqekushaqtinkun ichaqa Pedrowan Juanwanqa sayarparinku, yaqapaschá ñawpaq uma sacerdote Anaspa wasin qayllapi. Chaymanmi Jesusta ñawpaqta aparqanku tapunankupaq, chaymi iskayninku chayman rinku. Huk ladomanña Jesusta apashaqtinkutaq paykunapas qatikunku ‘karullamanta’ (Mateo 26:58; Juan 18:12, 13). Pedroqa manan manchalichu karqan, mana chayqa manachá chay armasqa runakunata qatipakushanmanchu karqan hukninkuq ninrinta qhorusqan qhepallamanraq. Chaywanpas payqa manan hunt’arqanchu Jesusman: ‘Qanwanña wañunay kanman chaypas, manapunin saqesqaykichu’, nisqantaqa (Marcos 14:31).

Kay tiempopipas askha runakunan Pedro hina kanku. Imaynan payqa karullamanta Jesusta qatikurqan chay tutapi, chhaynallataqmi wakin runakuna mana reqsichikuyta munankuchu Jesuspi iñisqankuta. Ichaqa,  Pedroq nisqan hina, Jesusta qatikunapaqqa paypa ruwasqanta hinan ruwananchis imaña kaqtinpas (1 Pedro 2:21).

Pedrowan Juanwanmi chayarqanku qhapaq uma sacerdote Caifaspa wasinman. Chay wasiqa ancha hatunmi, munaytaqmi karqan, hatun patioyoqtaq calle punkuyoqtaq karqanpas. Punku qhawaq warmiqa haykuchirqanmi Juanta, Pedrotan ichaqa mana. Chaymi Juanqa chay warmita valekurqan Pedrota haykuchinanpaq, hinan Pedroqa wasiman haykurqan. Ukhupiña kaspaqa manachus hina Juanwan kuskachu kanku, manataqmi imatapas ruwanmanchu karqan Jesuspa kasqanman haykunanpaq. Payqa patiollapin qhepakun huk kamachikunawan kuska, chaypin ninapi q’oñikusharqanku. Chaykamataq llulla testigokuna Jesuspa kasqanman haykunku paypa contranpi rimamunankupaq (Marcos 14:54-57; Juan 18:15, 16, 18).

Hinan punku qhawaq warmiqa allinta qhawaykuspa Pedrota reqsirqospa nirqan: “Qanpas Galilea provinciamanta Jesuswanmi kasharqanki riki”, nispa. Pedrotaq mana imanakuyta atispa nin: “Manan yachanichu, imatachá rimakushankipas”, nispa. Hinaspanmi calle punkuneqman rin mana piwanpas reqsichikunanpaq. Chaypin huk warmi kamachi payta rikuspa nillantaq: “Kay runaqa Nazaret llaqtamanta Jesuswanmi kasharqan”, nispa. Pedrotaq juraspa huktawan negakurqan: “¡Manan chay runataqa reqsinipaschu!” nispa (Mateo 26:69-72). Chaywanqa iskay kutitañan Jesusta negarqon. Yaqapaschá chay qhepallaman uyarirqan huk galloq waqasqanta, ichaqa manchasqan kashan, chaymi mana yuyarinchu Jesuspa nisqanta.

Pedroqa sinchi manchasqan kashan, chaymi mana reparachikuyta munanchu. Chayllamantaq wakin runakuna payman asuykunku, hukninqa ninrinta qhorusqan runaq familianmi karqan. Paymi nirqan: “¿Manachu Jesustawan huertapi rikurqayki?” nispa. Chaymi Pedroqa pay kikinta ñakakuspa jurarqan: “Pimantachus rimasqaykichis runataqa manapunin reqsinichu”, nispa. Chay ratotaq iskaykaq kutita gallo waqarqan (Juan 18:26, 27; Marcos 14:71, 72).

Chay raton, Señor Jesusqa kutirispa altos patamanta Pedrota qhawarirqan. Hinan Pedroqa chayraq cuentata qokun Jesuspa contranpi huchallikusqanta. Sinchi llakisqataq chaymanta lloqsin hawaman. Yuyayninpas chinkashanman hinaraqmi sientekun Jesusta negasqanrayku, chaymi mana kallpanpas kanñachu astawan purinanpaq killa k’anchay tutapi, mana imanakuyta atispataq khuyayta waqayta qallarirqan (Marcos 14:72; Lucas 22:61, 62).

 Pipas Pedro hina hatun huchaman urmaspaqa ninmanpaschá: “Manañan pampachasqachu kayman”, nispa. Pedropas chhaynatapaschá nirqan. Ichaqa, ¿Jesús payta pampachanmanchu karqan?

¿Mana pampachanapaq hinachu karqan?

Paqaristinqa maytachá Pedroqa llakikurqan. Jesusta ñak’arichispa wañuchisqankuta rikuspapas imaynataraqchá sonqon nanarqan. Maytachá qhasqontapas takakurqan huchallikusqanmanta. Ichaqa manan llakikuyninwan atipachikurqanchu, chaymi iñiqmasinkunawan huñunakurqan kallpachanakunankupaq (Lucas 24:33). Huk apostolkunapas anchatachá ñakapakurqanku manchali kaspanku Señorninkuta saqerparisqankumanta.

Ancha allinpunin karqan Pedroq iñiqmasikunawan huñunakusqanqa, chaywanmi rikuchirqan allin iñiyniyoq kasqanta. Kay tiempopipas Dios serviqkunaqa ima huchataña ruwarqanku chaypa, kallpachakunankun huchankumanta kutirikunankupaq, hinallataq ima mana allin ruwasqankutapas allichanankupaqwan (Proverbios 24:16). Manan llakisqa kayninkuwan atipachikuspa hukkunamanta t’aqakapunankuchu (Proverbios 18:1). Aswanmi iñiqmasikunawan huñunakunanku kallpata hap’inankupaq (Hebreos 10:24, 25).

Pedro hukkunawan huñusqa kashaspanmi yacharqorqan Jesuspa cuerpon chinkasqanmanta. Chaymi payqa Juanwan kuska rirqanku aya p’ampanaman. Juanqa aswan waynan kanman karqan Pedromantaqa, chaymi usqhaylla phawaspa ñawpaqta chayarqan. Ichaqa aya p’ampana wisq’aq rumita suchuchisqata rikuspan mana haykurqanchu. Pedrotaq ichaqa samapakusparaq chayarqamuspa haykurqanpacha. Ichaqa manan Jesuspa cuerponta tarisqachu (Juan 20:3-9).

Chaywanpas Pedroqa manan creerqanchu Jesuspa kawsarimusqanpi. Wakin Dios sonqo warmikunaña willarqanku: ‘Angelkunan rikhurimuwaspanku willawanku Jesuspa kawsarimpusqanmanta’, nispa chaypas, manapunin creerqanchu (Lucas 23:55–24:11). Chay  p’unchay tardentan ichaqa Jesusqa payman rikhurirqan sapallan kashaqtin, Jesusqa atiyniyoq espirituñan kapusqa. Chayraqmi Pedroqa creerqan, llakikuyninpas chinkapurqan. Chaymanta yachaspankun huk apostolkunapas nirqanku: “Cheqaqtapunin Señor Jesusqa kawsarimpusqa, Simonmanpas [Pedromanpas] rikhurinñan”, nispa (Lucas 24:34). Chaymantan Jesusqa wakin apostolkunamanpas rikhurillarqantaq. Qhepa watakunamanmi apóstol Pablo chaymanta willakurqan: “Pedroman[mi] rikhurirqan, hinamantataq chunka iskayniyoq apostolkunaman rikhurirqan”, nispa (1 Corintios 15:5).

Bibliapiqa manan willakunchu imamantas Pedrowan Jesuswan rimarqanku chayta. Pedroqa ancha kusisqachá kasharqan Jesusta rikuspa, nirqantaqchá negasqanmanta maytukuy pesapakusqanta. Hinaspa: ‘Pampachaykuway’, nispachá nirqan. Jesusqa munakuywanchá Pedroq huchanta pampacharqan. Chaywanmi Jesusqa rikuchirqan Diosman rikch’akusqanta, Diosqa lliwtapas “pampachaykuytapunin munashan” (Isaías 55:7). Chaymi mana hayk’aqpas ninanchischu: “Diosqa manañan ñoqataqa pampachawanmanchu”, nispa.

Cheqaqtapunin pampacharqan

Jesusmi apostolninkunata nirqan Galilea provinciapi paykunaman rikhurinanta. Chaymi paykunaqa chayman rinku, chayaqtinkutaq Pedroqa nirqan: “Challwaqmi rishani”, nispa. Hinan wakinqa payta riysirqanku. Pedroqa boteq tablankuna “k’ir” nisqanta uyarispa, unuq phoqchirisqanta rikuspa, llikata hap’ispapas yuyarirqanchá ñawpaq watakunapi imayna challwasqanta. Hinaspapas, ñataq Jesusqa tukurqanña kay pachapi ruwanankunata chayqa, Pedroqa nirqanchá: “¿Imatan kunan ruwasaq?” nispa, munarqanpaschá challwaqlla kayta. Imaynaña karqan chaypas, chay tutapiqa manan huk challwallatapas hap’imurqankuchu (Mateo 26:32; Juan 21:1-3).

Illarimuypaqtaq huk runa qocha patamanta paykunata nirqan boteq hukkaq ladonman llikata wikch’uykunankupaq. Chayta ruwaspankun 153 challwakunata hap’irqanku. Hinan Pedroqa reparakurqan chay runaqa Jesús kasqanta, chaymi qochaman saltaykuspa nadamurqan cantonkama. Chaypin Jesusqa kankasqan challwakunata paykunaman qorqan.

Hinaspan Pedroman kutirispa tapurqan: ‘¿Kay challwakunamanta aswantachu munakuwanki?’ nispa. Kinsa kutikaman chhaynata tapurqan. ¿Ima nispan Pedro kutichirqan? Kinsa kutipin nirqan: ‘Qantan munakuyki’, nispa. Ñawpaqpiqa kinsa kutitan Jesusta negasqa, kunantaq ichaqa lliw uyarishaqtin kinsa kutita ‘munakuykin’ nirqan. Chay munakusqanta rikuchinanpaqtaq tukuy sonqowan Diospa munayninta hunt’anan karqan, Cristoq ovejankunata, qatikuqninkunata, michispa (Juan 21:4-17).

Jesusmi Pedrotaqa yanapanan karqan Diospa llaqtanpi imaymana ruwaykunata hunt’ananpaq. Arí, Jesuspas hinallataq Diospas Pedrotaqa allinpaqmi qhawarirqanku. ¡Maytachá payqa kusikurqan chayta yachaspa! Chaychá mana hayk’aqpas qonqarqanchu pampachaykukuq kayta.

 Payqa wañupunankaman tukuy sonqo llank’arqan iñiqmasinkunata kallpachaspa. Munakuywan pacienciawanmi michirqan Cristoq ovejankunata. Jesusmi “Pedro” sutitaqa churasqa, chay sutiqa “rumi” ninantan nin. Pedroqa, kikin sutinpas nisqan hina, allin sayaq, allin iñiq, confiakunapaq hinan karqan llapa iñiqkunapaq. Chaytan sut’ita reparakun iskay cartakuna qelqasqanpi, chaykunaqa Bibliapin kashan. Chaykunapiqa reparakullantaq pampachakuq kaytaqa mana hayk’aqpas qonqasqanta, chaytan Señor Jesusmanta yacharqan (1 Pedro 3:8, 9; 4:8).

Ñoqanchispas yachananchismi pampachaykukuq kayta. Chaymantapas sapa p’unchaymi Diospa pampachayninta mañakunanchis, confiananchistaq huchanchiskunata Dios pampachaqtinqa ch’uyanchasqa kananchispi. Chayta ruwaspanchisqa, Pedro hina allin iñiq, Jesús hina pampachaykukuqmi kasunchis.

[22 paginapi willakuy]

Pedroqa askha kutitan chay tutapi pantarqan, chaymi yuyarichiwanchis llapanchispas sapa p’unchay imaymanapi pantaq kasqanchista

[23 paginapi dibujo]

‘Señor Jesusmi kutirispa Pedrota qhawarirqan’

[24 paginapi dibujo]

“Señor Jesusqa [...] Simonmanpas rikhurinñan”