¿Wañusqakuna yanapawasunmanchu?

ÁFRICA occidental nisqapin Tamba sutiyoq waynacha escuelanpi huk examenta qonan karqan, * chaymi mamitanqa payta nin: “Chayta salvanaykipaqqa wañusqa familianchiskunaq yanapaynintan mañakunayki”, nispa. Palermo llaqtapin (Italia) kan hallp’aq pachanpi cementeriokuna, chaykunapin askha momia nisqakuna kan, chaykuna qhawaqmi turistakuna rinku. Runakunaq nisqan hinaqa, chay momiakunas kay pachapi kawsashaqkunata cuidan. Nueva York suyupi huk llaqtachapin ancha askha layqakuna tiyan, sapa watanmi askha runakuna paykunaqta rinku wañusqa familiankunata amigonkunata tapuchinankupaq, chhaynapi imapipas yanapachikunankupaq.

Hinantin pachapin runakuna creenku wañusqakuna kawsashaqkunata yanapasqanpi. Chhaynatapaschá wakin reqsisqaykikunapas creenku, qantapas chhaynatapaschá yachachirqasunkiku. Lliwpas maytan yuyarinchis wañusqa familianchiskunamanta amigonchiskunamanta. Chaymi wakin layqakunaqa ninku: “Ñoqaykuqa wañusqakunawanmi rimachiyku”, nispa. Time nisqa revistapin huk layqa khaynata nirqan: “Espiritukunaqa liston kashanku yanapanankupaq”, nispa. ¿Chhaynachu kanman? Chayta yachanapaq Bibliaq nisqanta qhawarisun.

¿Maypipas kawsashankumanraqchu?

Bibliaqa entiendey atiytan willan wañusqakuna kawsashankuraqchus chayta. Khaynatan nin: “Kawsashaqkunaqa yachankun wañukapunankuta, wañukapuqkunan ichaqa mana imatapas yachankuchu, manañataq imatapas chaskinkuñachu, paykunaqa qonqasqañan kapunku. Munakuyninkupas cheqnikuyninkupas envidiakuyninkupas tukukapunñan, manañan astawanpas kay pachapi ima ruwanatapas ruwaysikunkuñachu”, nispa. Chaymantapas nillantaq: “Maymanchus rishanki chay Wañuy-pachapiqa manan ima llank’anapas yuyanapas reqsinapas yachanapas kanchu”, nispa (Eclesiastés 9:5, 6, 10). “Wañuy-pacha” nisqa simiqa, hebreo rimaypi Sheol simimantan hamun, chayqa llapa wañusqakunaq kasqanmantan rimashan, huk hawallapipas p’ampasqa kashankuman hina. Chay simiqa griego rimaypi Hades ninmi. Bibliaq nisqan hina, chay Hades otaq sepultura nisqapin Jesucristo karqan wañusqa kashaspa (Hechos 2:31).

Kay pachapi Jesús kawsashaspaqa askha runakunatan yanaparqan, ichaqa wañupunanmi karqan. ¿Yanapanmanraqchu runakunata wañusqa kashaspa? Manan. Chaymi payqa wañuyninta tutawan rikch’anachirqan, tutapiqa manan atikunchu llank’ayta (Juan 9:4). Arí, payqa allintan yacharqan wañusqakunaqa manaña imatapas ruway atisqankuta (Isaías 26:14).

Chaymantapas Jesusqa wañuyta tupachillarqantaq puñuywan, chaytaqa nirqan amigon Lazaroq wañusqanmanta rimashaspan (Juan 11:11-13). Runa puñushaspa, ¿yanapawasunmanchu? Manan riki. Payqa manan imatapas reparanchu puñusqa kasqanrayku.

¿Runa wañuqtin imanpas kawsanraqchu?

Askha runakunan ninku: “Runaqa almayoqmi, chay almaqa manan wañunchu runa wañuqtinqa”, nispa. Biblian ichaqa yachachin lliw runapas “alma” kasqanta. Khaynatan  nin: “Hinamantataq ñut’u hallp’amanta Jehová Diosqa runata ruwarqan, [...] chaymi runaqa kawsashaq alma kapurqan”, nispa (Génesis 2:7, Reina Valera, 1960 [VV]). Bibliapiqa animalkunatapas “alma” ninmi (Génesis 1:20-25, VV). Chhaynaqa nisunmanmi: “Almaqa wañunmi”, nispa. Bibliapin chayta sut’ita willakun (Ezequiel 18:4, VV).

Chaywanpas askha runakunan willakunku: “Tuparqaykun wañusqaq almanwan” otaq “uyarirqaykun kunkanta”, nispa. Chhayna willakuykunata uyarispan askha runakuna layqakunaqta rinku: “Ichapas paykuna yanapawanman wañusqa familiaykunawan amigoykunawan rimanaypaq”, nispa.

¿Cheqaqchu kanman chay willakuykuna? Cheqaq kanman chayqa, Bibliaqa pantasqatachá yachachishanman wañusqakunamanta. Jesusmi ichaqa nirqan: ‘Diospa Siminqa cheqaqmi’, nispa (Juan 17:17). Chhaynaqa “wañuqpa almantan rikurqayku” niqkunaqa manayá chay nisqankutachu rikurqanku. ¿Imatan chhaynaqa rikurqanku? Chayta yachanapaq qhawarisunchis huk runamanta Bibliaq willakusqanta, chay runas munasqa wañusqa runawan parlayta.

Huk rey wañusqakunata waqyachin

Ñawpaq tiempopin kawsarqan rey Saúl, paypa soldadonkunawan Filistea soldadokunawanqa guerraman haykunankupaqñan kasharqanku. Filistea soldadokunata rikuspataq Saulqa “pasaqta mancharikuspa sonqonpi muspharqan”. Payqa manañan Dios sonqo runachu karqan, chaymi Diosqa mana uyarirqanchu mañakusqanta. Manan profeta Samueltapas tapuyta atirqanchu wañusqaña kasqanrayku. Chhaynaqa ¿imatan ruwarqan? (1 Samuel 28:3, 5, 6.)

En-dor llaqtatan rirqan, chaypitaq huk layqa warmita valekurqan Samuelta chayachimunanpaq. Hinan layqaqa huk espirituta chayachimurqan, chaytan “Samuel” nirqan. Hinan chay “Samuel” nisqaqa Saulman willarqan: ‘Filistea soldadokunan guerrapi atipanqaku, qantaq wawaykikunapiwan chaypi wañunkichis’, nispa (1 Samuel 28:7-19). ¿Samuelpunichu Saulta rimapayashanman karqan? Manan.

Bibliaqa willanmi runa wañupuspaqa hallp’aman tukupusqanta, yuyaykusqankunapas chinkapusqanta (Salmo 146:4). Saulwan Samuelwanqa allintan yacharqanku layqakunaman riyqa hucha kasqanta. Chaymi Saulqa kamachisqa Israel llaqtapi llapan layqakunata wañuchinankupaq (Levítico 19:31).

Hinaña Samuel espíritu hina kawsashanmanraq karqan chaypas, ¿kasukunmanchu karqan chay layqaq waqyakusqanta? Manan riki. Chayta ruwaspaqa Diospa kamachisqantachá p’akishanman. Hinaspapas, Jehová Diosqa manan munarqanchu Saulpa mañakusqan uyariyta, chhaynaqa ¿chay layqachu Diosta kamachinman karqan Samuelwan Saulta rimapayananpaq? Manapunin. Chay hinaqa chay layqaq chayachimusqan “Samuelqa” manan profeta Samuelchu karqan. Aswanpas supaykunamanta huknin millay espiritun karqan. Paymi Samuelpas kanman hina rimarqan.

Supaykunaqa Dios contra hatariq millay angelkunan kanku (Génesis 6:1-4; Judas 6). Paykunaqa qhawamuwashanchismi, chaymi yachanku imayna rimasqanchista, imayna  rikch’ayniyoq kasqanchistapas. Paykunaqa munanku Bibliata yanqa librota hina qhawarinanchistan. Chaychá Diospa Simin Qelqapiqa allinta niwanchis ama paykunawan rimananchispaq (Deuteronomio 18:10-12). Chay supaykunaqa kaqllan kunanpas kashanku.

Chhaynaqa, “almatan rikurqamuni, kunkantan uyarirqamuni” niqkunaqa chay supaykunatan rikurqanku uyarirqankupas. Supaykunaqa yanapakuq hinaña rikhurinkuman chaypas, runa engañayllatan munanku (Efesios 6:12). * Jehová Diosqa munakuwanchismi, allinnillanchistataq munanpas (1 Pedro 5:7). Sichus wañuqkuna maypipas kawsashankumanraq chayqa, manan hark’awasunmanchu paykunawan rimananchista yanapachikunanchistapas; manataqmi cheqnikunmanchu layqakunaman rinanchista. Chhaynaqa, ¿pimanmi risunman yanapachikunapaq?

Lliwpaq allin yanapay

Rikusqanchis hina, wañupuqkunaqa manan kawsashaqkunata yanapayta atinkumanchu, manataqmi ñoqanchispas paykunawan rimayta atisunmanchu. Hinaspapas, supaykunan wañupuqkunapas kanman hina rimanku, chaymi mana layqakunaman rinachu.

Aswanmi Jehová Diosman rinanchis, payllan allintaqa yanapawasunman, wañuymantapas librawasunman (Salmo 33:19, 20). Payqa liston kashan yanapawananchispaq, cheqaq suyakuytapas qowananchispaq; chaytaqa manan pi layqapas ruwayta atinmanchu.

Qallariypin rimarqanchis Tambamanta, paytan layqakuna nisqaku: “Manachus wañupuq familiaykikunaman sacrificiokunata haywanki chayqa, manan salvankichu examenniykita”, nispa, mamitanpas layqakunaman rinanpaq kallpacharqan. Paymi ichaqa allinta reparakurqan layqakunaq nisqanqa yanqa kasqanta, hinallataq Jehová Dioslla cheqaqta yachachisqanta. Paytaqa Jehová Diospa testigonkunan Bibliamanta yachachisharqanku. Chaypin allinta yacharqan imaynapichus wañusqakuna kasqankuta, hinallataq paykunamanta pasachikuspa supaykunaq rimasqantawan. Chaymi payqa nirqan: “Mana salvasaqchu chayqa, huk watapaqyá astawan preparakusaq”, nispa.

¿Salvarqanchu examenninta? Arí, llapan compañeronkunamantapas aswan allin notataraqmi horqosqapas. Chaywanmi mamanqa anchata kusikurqan, manañataq layqakunapi confiarqanchu, nitaq sacrificiokuna haywaymantapas rimarqanñachu. Tambaqa yacharqanmi ‘wañusqakunaq espiritunta tapukuyqa’ Diospa hark’asqan kasqanta (Isaías 8:19, 20). Yachallarqantaqmi Jehová Diospa munaynin ruwayqa allinninchispaq kasqanta (Salmo 1:1-3).

Wañusqakunapaqrí, ¿imatan Dios ruwanqa? Kawsarichinpunqan. Isaías libropin Dios qelqachirqan wañusqakuna mana ima ruway atisqankumanta, chay qhepamanmi ichaqa prometerqan: “Wañuqniykikunan kawsarinqaku, ayaykikunan sayarinqaku. ¡Hallp’api puñuqkuna, wakmanta rikch’ariychis, hinaspa kusikuymanta qaparkachaychis!” nispa (Isaías 26:19).

Maytaraqchá kusikusunchis waranqa-waranqanpi wañusqakuna kawsarimpuqtinqa. Bibliaq nisqan hina, Jehová Diosqa anchatan munan wañusqakuna kawsarichiyta (Job 14:14, 15). Wakinpaqqa mana creenapaq hinapaschá chay suyakuy, ichaqa Jesuspas iñirqanmi chaypi. Chaymi nirqan: ‘Diospaqqa kawsashankumanpas hinañan wañusqakunaqa’, nispa (Lucas 20:37, 38).

Qanpas chay suyakuypi iñiyta munanki chayqa, astawan yachay Bibliamanta. * Chhaynapin allinta yachanki kawsashaqkunatapas wañusqakunatapas Diospa yanapananmanta, hinallataq paypa promesankunaqa ‘cheqaqpuni, hap’ipakunapaq hinapuni’ kasqanta (Apocalipsis 21:4, 5).

[Uranpi willakuykuna]

[19 paginapi willakuy]

Lliwmi yuyarinchis wañusqa familianchiskunata amigonchiskunatapas

[20 paginapi dibujo]

¿Profeta Samuelchu karqan rey Saulta rimapayaq espíritu?