Paykuna hina kay

Jehová Diosmi sonqocharqan

TUTAYAYKUSHANÑAN ichaqa karuraqmi Jezreel llaqta kashan Eliaspa chayananpaq, kurakña kashaspapas parapin phawaylla rishan; Jehová Diosmi ‘kallpachashan’ chaymi wayna hinaraq mana sayk’uspa phawashan. Manan hayk’aqpas chhayna kallpachasqaqa kasqachu, chaymi Ahabpa carretan ñawpaqnintaraq phawashan (1 Reyes 18:46).

Ñawinta paramanta picha-picharikuspan reypa ñawpaqenta chinkaykushanña, chay p’unchaypi tukuy ruwasqantachá yuyarishan, chay ruwasqanta hinaqa manan hayk’aqpas ruwasqachu. Carmelo orqoqa para phuyuwan manañan rikukunñapaschu, chay orqopin Jehová Diospa yanapayninwan Baal yupaychasqankuta tatichirqan. Baalpa profetankunan pachakninpi wañuchisqa karqanku millay q’otukuq kasqankurayku. Chayta ruwaspan Eliasqa Jehová Diosta yupaychaynintapas hatuncharqan. Kinsa wata kuskanñan mana paramurqanchu, chaymi Eliasqa Jehová Diosta rogakun parananpaq. ¡Chay qhepallamanmi parayta qallarin! * (1 Reyes 18:18-45.)

Jezreel llaqtaqa 30 kilómetros karupiraqmi tarikurqan, chayman Elías parapi phawashanankamaqa yuyaykurqanchá: “Kunanqa lliwpas allichakunqan, ¡Ahabpas Diosmanchá kutirikunqa! Carmelo orqopi rikusqanwanqa Baal yupaychasqantaqa saqepunqan, Jezabel warmintapas samp’ayachipunqan, Diospa serviqninkunatapas manañachá qatiykachanqachu”, nispa.

Munasqanchisman hina imapas kaqtinqa imaymanatan allinpaq yuyaykunchis. Yuyaykunchistaq imapas allinlla kananpaq, hatun sasachakuyninchispas tukukunanpaq. “Eliaspas ñoqanchis hina runallan karqan” chaymi chhaynata yuyaykurqan (Santiago 5:17). Ichaqa manan yacharqanchu sasachakuynin astawan yapakunanta. Chay qhepallamanmi llakiq nit’isqan tarikurqan wañuytaraqmi munarqanpas. ¿Iman pasarqan? Jehová Diosri, ¿imatan ruwarqan Eliaspa iñiyninta kallpachananpaq? ¿Imaynatan yanaparqan mana manchakuq kananpaq?

Manan yuyaykusqan hinachu karqan

Ahabqa Jezreel palacionpin tarikun. ¿Dios sonqo runachu kapurqan? Manan. Aswanpas, “Jezabelmanmi Ahabqa Eliaspa tukuy ruwasqantapas imaynatachus Baal diospa llapan profetankunata wañuchisqantapas willarqan” (1 Reyes 19:1). Leesqanchis hina tukuy willasqanpin reyqa mana Jehová Diostaqa yuyarinpaschu. Ahabqa milagrokuna rikusqantan qhawarin “Eliaspa ruwasqanta hinalla” manan Diospa ruwasqanta hinachu. Chaywanmi rikuchirqan Jehová Diosta mana respetasqanta. ¿Kusikurqanchu millay warmi Jezabel tukuy uyarisqanwan?

Manan, aswanpas k’araqtan phiñakurqan. Jezabelqa Eliasmanmi willaqta kacharqan: “Manachus paqarin kay horas qanta wañuchisqayki imaynan chay profetakunata wañuchirqanki hinata chayqa, dioskuna ñoqata  wañuchiwachun”, nispa (1 Reyes 19:2). Chhaynatan Eliasta wañuchinanpaq amenazaykurqan. Pay kikin wañunanpaqmi reinaqa jurarqan sichus huk p’unchayllapi mana wañuchinqachu Eliasta chayqa. Chaykamaqa Jezreel llaqtapin huk ch’uqllachapi puñusharqan, chay tutan sinchita paraykusharqan. Chayllamanmi rikch’achirqanku reinaq kachamusqan runata uyarinanpaq, paymi willarqan chay millay noticiata. ¿Manchakurqanchu Elías chayta uyarispa?

Manchakuypa atipasqan

Eliasqa yaqapaschá yuyaykurqan: “Baalpa yupaychayninqa tukukunqañan”, nispa, kaqratullan yuyaykusqanqa ch’usaqyapurqan. Chay warmiqa kaq yana almallan kasharqan. Payqa Jehová Diospa askha profetankunatañan wañuchisqa, kunantaq yuyaykushan Eliasta wañuchinanpaq. Bibliaqa willan: “Eliastaq mancharikurqan”, nispa. Eliasqa yuyaykurqanpaschá imaynata Jezabel wañuchinanta, sichus chhaynata yuyaykurqan hinaqtinqa, sinchitachá llakikuspa pisi kallpayarqan. Imaynaña kaqtinpas “kawsayninta qespichinanpaqmi ayqekurqan” (1 Reyes 18:4; 19:3).

Apóstol Pedropas unay watakuna qhepatan Elías hina manchakurqan. Huk kutinmi Jesús Pedrota kamachirqan paywan kuska unu patanta purinanpaq, “sinchita wayramusqanta rikuspataq Pedroqa mancharikurqan” hinaspa unuman chinkaykuyta qallarirqan (Mateo 14:30). ¿Imatan Eliasmanta Pedromantawan yachasunman? Mana manchakuq kanapaqqa manan nishutachu yuyaykunanchis sasachakuyninchispi. Aswanpas Jehová Diospin hap’ipakunanchis.

“¡Kaykamallaña!”

Eliasqa manchakuymantan Beer-seba llaqtaman 150 kilómetros karumanraq ayqerqan, chayqa Judá llaqtaq qayllanpin tarikun. Beer-seba llaqtapi kamachinta saqerparispan ch’inneq aqopampanta sapallan rishan. Biblian willan: ‘Huk p’unchay ch’isiyaqtan purirqan’, nispa. Illarimuytachá lloqsirqan mana imatapas aparikuspa. Manchasqa, llakiq ñitisqan, Intipas umanta kankaykushaqtin aqopampanta ñak’ayta purishan. Intipas chinkaykushanñan Eliastaq manaña puriyta atinñachu, sayk’usqallaña retama sach’aq chakinpi tiyaykun (1 Reyes 19:4).

Eliasqa mana ima ruwayta atispan wañuyta munarqan, chaymi Jehová Diosta mañakurqan wañuchinanpaq. Nirqanmi: “Manan ñawpa taytaykunamanta aswan allinchu  kani”, nispa. Yacharqanmi ñawpa machulankunaqa wañuypachapi hallp’aman tukupusqankuta, mana ima allintapas ruway atisqankuta (Eclesiastés 9:10). Paypas chhaynatan sientekun, mana ima valeqpaq. Chaychá yuyaykun, imapaqñataq kawsayman nispa, hinaspa qaparin: “¡Kaykamallaña!” nispa.

Diosta serviqkuna llakiq nit’isqan tarikusqanku, ¿admirakunapaqchu? Manan. Bibliapin willakun Dios sonqo qharikuna warmikunapas sinchi llakipi tarikuspa wañuyta munarqanku, wakinmi Rebeca, Jacob, Moisés Job ima (Génesis 25:22; 37:35; Números 11:13-15; Job 14:13).

‘Tukukuy qaylla p’unchaykunapin’ kawsashanchis chaymi ‘sasa tiempopi’ kashanchis, chayraykun Diospa wakin serviqninkuna pisi kallpayanku (2 Timoteo 3:1). Sichus qanpas Elías hina tarikuwaq chayqa Jehová Diosman willakuy. “Payqa khuyapayakuq Yayan, tukuy imapi sonqochakuq Diostaq” (2 Corintios 1:3). Kunanqa Eliasta imayna sonqochasqanmanta yachasun.

Jehová Dios profetanta kallpachan

Nishu llakipi tarikuspan Eliasqa sach’aq chakinpi tiyaykuspa wañuyta mañakusharqan. Hanaq pachamanta Jehová Dios chayta rikuspa maytachá sonqonta nanachikurqan. Elías puñupuqtinmi Jehová Dios huk angelta kacharqan, paytaq sumaqllata rikch’achispa nin: “Hatarispa mikhuy”, nispa. Angeltaq haywarqan q’oñishaq t’antata unutawan, Eliastaq mikhurqan. ¿Agradecekurqanchu chay mikhunamanta? Manachus hina, aswanpas mikhuspa ukyaspan puñupullarqantaq. ¿Llaki phutiypi tarikuspachu mana kallpayoq karqan rimarinanpaq? Imaynaña kaqtinpas, angelqa wakmanta rikch’arichispan Eliasta nirqan: “Hatariy, mikhuy, mana chayqa manan purinaykita usachiwaqchu”, nispa, yaqapaschá illarimuyta chayqa pasasharqan (1 Reyes 19:5-7).

Diospa yanapayninwanmi angelqa yacharqan Elías mayman rinanta. Yachallarqantaqmi wañunayaq runaqa mana karuman puriy atisqantapas. Diosqa reqsiwanchismi imayna kasqanchista, yuyariwanchistaq ñut’u hallp’amanta kasqanchistapas, ¿manachu chay sonqochawanchis? (Salmo 103:13, 14.) ¿Kallpacharqanchu chay mikhuna Eliasta?

¡Riki! Biblia nin: “Eliastaq hatarispa mikhurqan ukyarqan. Chay mikhunan kallpacharqan tawa chunka p’unchay tawa chunka tuta purinanpaq, Diospa Horeb orqonman chayanankama”, nispa (1 Reyes 19:8). Eliasqa “tawa chunka p’unchayta tawa chunka tutatawan” ayunarqan, Moisespas soqta pachak watakuna ñawpaqtan chhaynata ayunasqa, Jesuspas waranqa wata qhepatan kaqllatataq ruwarqan (Éxodo 34:28; Lucas 4:1, 2). Diospa qosqan mikhunaqa manan Eliaspa sonqonta tiyaykachirqanchu, ichaqa kallpacharqanmi chhaytukuy tiempo kawsananpaq. Chay kuraq runaqa ch’inneq aqopampantan tawa chunka p’unchaynintin tawa chunka tutantin ñak’ayllaña purishan.

Eliasta cuidasqanta hinan, kunan tiempopipas Jehová Diosqa serviqninkuta cuidawanchis, manan cuerponchista kawsachiq mikhunallawanchu aswanpas espiritual mikhunawanmi (Mateo 4:4). Iñiyninchis allin takyasqa kananpaqmi Bibliawan, Bibliamanta horqosqa qelqakunawan ima allinta kallpachawanchis. Chayqa manapaschá  sasachakuyninchiskunata chinkachinqachu, ichaqa yanapawasunmi aguantananchispaq. Chaymantapas wiñay kawsaymanmi apawasun (Juan 17:3).

320 kilometrota purispan Eliasqa Horeb orqoman chayan, chaypin ñawpa tiempopiraq Jehová Dios huk t’ankar khiska nina rawraypi, huk angelwan Moisesman rikhurirqan, chayllapitaqmi Israel llaqtanwan rimanakurqan Kamachikuy Siminta kasukunankupaq. Chay orqollapitaq Eliasqa huk t’oqopi pakaykukun.

Jehová Diosmi profetanta sonqochan kallpachantaq

Horeb orqopi Elías kashaqtinmi Jehová Dios angelninta kamachirqan rimapayananpaq: “Elías, ¿imatan kaypi ruwashanki?” nispa. Sumaqllatachá tapuykurqan, chaymi Elías willakuyta qallarirqan imayna sientekusqanta. Paymi nin: “Tukuy-atiyniyoq Señor Dios, anchatan qanmanta sienterqani, Israel runakunan rimanakusqaykita saruncharqanku, altarniykikunatapas thunirqanku, profetaykikunatapas lliwta wañuchirqanku. Ñoqa sapallayñan qhepani, chaypas wañuchiwanankupaqmi maskhashawanku”, nispa (1 Reyes 19:9, 10). Willakusqanpin reparanchis sinchi llakipi tarikusqanmanta. Kinsamanta yachasun.

Ñawpaqkaq, payqa yuyaykun llank’asqanqa yanqapaq kasqanta. Eliasqa unay watakunañan Jehová Diospaq tukuy sonqonwan llank’asharqan, sutintapas yupaychasharqan chaywanpas runakunaqa astawanraqmi mana allin ruwaykunallapi urmasharqanku. Chay llaqtapi runakunaqa rumi sonqo, mana iñiyniyoqmi karqanku, pantasqa yupaychaykunapas millay onqoy hinaraqmi mast’arikurqan. Iskaykaqpi, payqa pisi kallpayarqan sapallan kasqanta yuyaykuspan. Chaymi nirqan: “Ñoqa sapallayñan qhepani”, nispa. Kinsakaqpi, nishu mancharisqan kasharqan, ¿imarayku? Askha profetakunataña wañuchisqankurayku, chaymi payqa khatatatasharqan manchakuymanta, nirqanchá: “Kunanqa ñoqatachá wañuchipuwanqaku”, nispa. Chaymi mana p’enqakuspa sonqonta kicharirqan Diosman willakunanpaq. Pay hinan ñoqanchispas kananchis (Salmo 62:8).

Chayta rikuspa, ¿imaynatan Jehová Dios Eliaspa sonqonta tiyaykachin? Angelmi Eliasta t’oqoq punkunman lloqsichin. Kasukuspataq lloqsin ichaqa manan yachanchu ima sucedenanta. Chayllamanmi manchay wayra phukumun. Hatun tutuka wayran orqokunata q’asarqan, qaqakunatapas ch’eqtarqan. Eliasqa ñawinta tapaykukuspachá p’achantapas hap’iykukuspa sayasharqan. Chayllamanmi pacha chhaphchikurqan, Eliasqa qaqatachá hap’ipakurqan mana urmananpaq.  ¡Chayqa hatun pacha chhaphchiymi karqan! Qonqayllan nina rawray karqan, Eliastaq t’oqo ukhuman haykurqan pakakunanpaq (1 Reyes 19:11, 12).

Bibliaq nisqanman hina, manan ninapichu, wayrapichu, pacha chhaphchiypichu Jehová Diosqa kasharqan. Eliasqa yacharqanmi Jehová Diosqa mana yanqa Baal dios hinachu kasqanta, chay diosta yupaychaqkunaqa suticharqankun “phuyupi puriq” nispa, paykunaqa nirqankun: “Paratan apamun”, nispa. Jehová Diosqa tutuka wayramanta, rawrashaq ninamanta, pacha chhaphchiymantapas aswan atiyniyoqmi. Chaychá hanaq pachapas ancha hatun kashaspa mana chaskiyta atinchu (1 Reyes 8:27). ¿Imaynatan tukuy rikusqan Eliasta yanaparqan? Kunanqa Tukuy Atiyniyoq Jehová Dioswan kasqanraykun manaña manchakunñachu. ¡Manan Ahabtapas nitaq Jezabeltapas manchakunñachu! (Salmo 118:6.)

Nina rawray qhepatataq ch’in kapun. Wakmantataq Eliasta llamp’u kunkawan sumaqllata tapuykun: “¿Elías imatan kaypi ruwashanki?” nispa, chay llamp’u kunkata uyarispan Eliasqa wakmanta willakun tukuy llakikuyninkunata. * Chay sumaq samp’a kunkan Eliasta sonqochaykurqan, reparachirqantaq ancha munasqa kasqanta. ¿Imaynatan chayta ruwarqan? Israelpi Baal dios yupaychasqankuta imaynatas tukuchinqa, chayta willaspan. Dios nisqanqa hunt’akunqapunin chaymi Eliaspa tukuy ruwasqanqa mana yanqapaqchu karqan. Jehová Diosqa Eliastan allinpaq qhawarin, chaymi yapamanta kamachin ima ruwananta, imayna hunt’anantapas (1 Reyes 19:12-17).

¿Imatan Jehová Dios ruwan Elías sapallan sientekusqanmanta? Ñawpaqtan kamachin, Eliseota akllananpaq, paypa rantinpi qhepaman profeta kananpaq. Chay waynaqa Eliaspa yanapaqnin compañeronmi kanqa. Chaymantataq Jehová Diosqa Eliasta nirqan: ‘Ñoqaqa qanchis waranqa runakunatan kawsayniyoqta Israel suyupi waqaychani, paykunaqa manan Baal diosman qonqorikurqankuchu, manataq much’arqankupaschu’, nispa (1 Reyes 19:18). Eliasqa yachanñan mana sapallanchu kasqanta. Waranqanpi Dios sonqo runakunan mana yupaychasqakuchu Baal diosta, maytachá chayqa kusichirqan. Paykunaqa munanku Elías Diosta servishanallanta chhaynapi pay hina sasachakuypi kashaspapas Diosta servishanallankupaq. Jehová Diospa angelnin sumaq rimapayasqanqa Eliaspa sonqontachá ch’allaq nichirqan.

Rawrashaq nina, pacha ch’aphchiy, tutuka wayrapas imaynan Eliasta manchachirqan chhaynatan ñoqanchistapas mancharichiwasunman. Diospa kamasqanmi rikuchin tukuy atiyniyoq kasqanta (Romanos 1:20). Jehová Diosqa tukuy atiyninwanmi pay sonqo runakunata yanapashallan (2 Crónicas 16:9). Manan chayllachu, astawanqa yanapawanchismi Simin Qelqanwan sumaqta rimapayawaspanchis (Isaías 30:21). Kunanpas Bibliaqa chay “llamp’u kunka” hinan, chaywanmi Jehová Dios pusawanchis, wanachiwanchis, kallpachawanchis, may munakuwasqanchistapas rikuchiwanchis.

Horeb orqopi Jehová Dios Eliasta sonqochasqan, ¿kallpacharqanchu? Arí. Yapamantan manaña manchakurqanchu, chaymi llank’ayta qallarirqanpacha, chay profetaqa anchatañan llank’arqan Baal diospa yuyaychayninta chinkachinanpaq. Sichus ñoqanchispas tukuy sonqowan Diospa Simin Qelqanta otaq ‘takyachisqan sonqochakuq’ qelqakunata kasukusun chayqa, Eliasta hinan sonqochawasun, kallpachawasun Diospaq mana manchakuspa llank’ananchispaq (Romanos 15:4).

[Uranpi willakuykuna]

[23 paginapi dibujo]

Allin tiempopipas sasachakuypipas Jehová Diosqa Eliastan bendecirqan

[24 paginapi dibujo]

Sinchi llakipi tarikuspan Eliasqa sonqonta Jehová Diosman kicharirqan

[25 paginapi dibujo]

Tukuy atiyninwanmi Jehová Diosqa Eliasta sonqocharqan kallpancharqan ima