Warmi-qhari puñuymanta 10 tapuykuna Biblian kutichin

1 ¿Warmi-qhari puñuyninkuchu Adán Evaq huchapakusqan karqan?

▪ Biblian kutichin: Askha runakunan yuyaykunku Edén huertapi hark’asqa ruruqa warmi-qhari puñuy kasqanta. Biblian ichaqa mana chaytachu yachachin.

Manaraq Evata kamashaspan Diosqa Adanta kamachirqan ‘allinkaqta mana allinkaqta reqsichiq sach’a ruruta’ ama mikhunanpaq (Génesis 2:15-18). Adanqa sapallanmi kasharqan, chaypin reparanchis mana warmi-qhari puñuychu kasqanta. Evata kamasqan qhepatataq Diosqa kay kamachikuyta qorqan: “Askhata miraychis, kay pachamanpas hunt’aykuychis”, nispa (Génesis 1:28). ¿Imaynatan kay pachaman hunt’aykunkuman karqan warmi-qhari mana puñuspanku? ¿Paypa nisqanta kasukusqankumantachu muchuchinman karqan? Chaytaqa manan munakuq Diosqa ruwanmanchu (1 Juan 4:8).

Kaypi yuyaykullasuntaq: Evaqa manan Adanwanchu kasharqan sach’a ruruta ‘p’itispa mikhuykushaspaqa’. Bibliaq nisqan hina chaymantañan “qosanman haywarirqan” (Génesis 3:6).

Hinaspapas, Diosqa manan muchuchirqanchu Adanta Evatawan wawakunayoq kasqankumanta (Génesis 4:1, 2). Chhaynaqa, Diospa hark’asqan ruruqa manan warmi-qhari puñuychu karqan aswanpas sach’aq rurunpunin karqan.

2 ¿Huchachanchu Biblia warmi-qhari puñuyta?

▪ Biblian kutichin: Bibliaq nisqan hina, Diosmi runata kamarqan “qharita warmitawan”. Hinaspapas ‘ancha allinpaqmi’ ruwasqankunata qhawarirqan (Génesis 1:27, 31). Unay watakuna qhepamanmi Biblia qelqaqta yuyaycharqan casarasqa qharikunata ninanpaq: “Wayna kashaspa casarakusqayki warmillaykiwan kusikuy [...]. Paypa munakuyninwanqa kusikushallaypuni”, nispa (Proverbios 5:18, 19). Chay textoq nisqan hina, ¿huchachanchu Biblia warmi-qhari puñuyta?

 Jehová Diosqa manan wawakunayoq kanallankupaqchu warmikayta qharikaytapas kamarqan, aswanpas warmipas qharipas ancha munanakusqankuta rikuchinakunankupaqmi. Chhaynapin warmi-qhari puñuyqa sumaq kawsanankupaq yanapanqa.

3 ¿Ima ninmi Biblia mana casarakuspalla tiyaqkunamanta?

▪ Biblian kutichin: Biblian nin ‘qhelli huchapi puriqkunata Dios huchachananmanta’ (Hebreos 13:4). Griego rimaypi qhelli huchaqa pornéia ninmi, chayqa mana casarasqa kashaspa warmi-qhariq puñuyninmi, aychata kusichinapaq warmi kayninwan otaq qhari kayninwan waqllisqa kaqta ruwaymi. * Diosqa manan allinpaqchu qhawarin mana casarakuspa tiyaqkunataqa chaymantaña casarakunankupaq rimanakurqanku chaypas.

Anchataña munanakushanku chaypas, Diosqa manan munanchu mana casarakuspa puñunankutaqa. Jehová Diostaq munakuyniyoq, paytaq chhayna munakuyniyoqta kamawarqanchis chayqa, paymi yachan imaraykus casarasqakunalla warmi-qhari puñunankuta. Qatimuqpi astawan yachasun.

4 ¿Ima nin Biblia askha warmiwan casarakuyta?

▪ Biblian kutichin: Diosmi dejallarqan huk tiempo qharikuna askha warmiyoq kanankuta (Génesis 4:19; 16:1-4; 29:18–30:24). Ichaqa manan paychu chayta paqarichirqan, chaytaqa yachanchis Adanman huk warmillata qosqanwanmi.

Huk warmillayoq kanankupaqmi Diosqa qharikunata kamachirqan, tiempowantaq Jesusqa yapamanta chayta yachachirqan (Juan 8:28). Jesusta casarakuymanta tapuqtinkun khaynata kutichirqan: “Diosqa qallariypi kamarqan qharita warmitawanmi. Diospa Simin Qelqan nin: ‘Chayraykun runaqa taytantapas mamantapas saqepunqa, hinaspan warminman hukllachaykakapunqa, huk cuerpollataq kapunqaku’”, nispa (Mateo 19:4, 5).

Chaymantataq Diosqa Jesuspa qatikuqninman yuyaycharqan kayta qelqananpaq: “Sapanka qharipas casarakuchun, sapanka  warmipas casarakuchun”, nispa (1 Corintios 7:2). Bibliaq nisqan hina, sichus huk qhari iñiq t’aqapi umalli kayta munan chayqa, ‘ch’ulla warmiq qosallanmi kanan’ (1 Timoteo 3:2, 12).

5 ¿Huk warmi-qhari cuidakunkumanchu mana wawayoq kanankupaq?

▪ Biblian kutichin: Jesuspas qatikuqninkunapas manan cristianokunataqa kamachirqankuchu wawakunayoqpuni kanankupaqqa nitaq Bibliapas huchachanchu casarasqakuna wawayoq otaq mana wawayoq kanankupaq cuidakunankumantaqa.

Chhaynaqa, warmi-qharin decidinan wawayoqchus kanqaku icha manachus chayta, hayk’a wawayoqsi hayk’aqtaqsi kanqa chaytapas. Sichus warmi-qhari imawanpas cuidakunqaku, manataq wiksapi wawata wañuchinqachu chayqa paykunamantañan kanqa. * Manan pipas phiñakunanchu chaykunata utilizasqankumantaqa (Romanos 14:4, 10-13).

6 ¿Huchachanchu Biblia wiksallapiraq kaq wawa wañuchiyta?

▪ Biblian kutichin: Diosqa kawsaytan anchata respetan. Paypaqqa wiksallapiraq wawaqa huk runañan (Salmo 139:16). Chaymi ñawpa tiempopi kamachirqan pipas wiksallapiraq kaq wawata k’iriqtinqa castigasqa kananta. Paypaqqa manaraq nacesqa wawata wañuchiyqa runa wañuchiymi (Éxodo 20:13; 21:22, 23).

Sichus wawa naceshaqtin sasachakuy kanman hinaspa mamanta otaq wawata salvakunan kaqtinri, ¿mayqenninkutan salvakunqa? Chay kaqtinqa, iskayninkun decidinanku kanqa. *

7 ¿Ima nin Biblia divorcianakuymanta?

▪ Biblian kutichin: Jesusmi nirqan imaraykus divorcianakunkuman chayta, nirqanmi: “Pipas warminmanta ima hawallapas t’aqakunman wak qhariwan mana wasanchashaqtin, hinaspa wak warmiwan casarakapunman chayqa, wasanchay huchatan ruwan”, nispa (Mateo 19:9). Chhaynaqa, wasanchay hucha kallaqtinmi divorcianakunkuman.

Diosqa manan allinpaqchu qhawarin divorciakuyta munaspa llullakuqtaqa. Payqa juzganqan ima hawallapas divorciakuqkunata astawanqa hukwan casarakunankurayku divorcianakuqtinqa (Malaquías 2:13-16; Marcos 10:9).

  8 ¿Huchachanchu Dios warmiman otaq qhariman tukuq runakunata?

▪ Biblian kutichin: Bibliaqa huchachanmi qhelli huchapi puriyta, warmipura otaq qharipura t’inkinakuytapas (Romanos 1:26, 27; Gálatas 5:19-21). Chay ruwaykunataña Dios cheqnikun chaypas ‘anchatapunin runakunata munakun, chaymi sapan Churinta kachamurqan, pipas paypi iñiqqa ama wañunanpaq, aswanpas wiñay kawsayniyoq kananpaq’ (Juan 3:16).

Cheqaq cristianokuna manaña allinpaqchu qhawarinku warmipura otaq qharipura t’inkinakuyta chaypas manan cheqnikunkuchu chhayna runakunataqa, aswanpas khuyapayakuywanmi qhawarinku (Mateo 7:12). Diosqa ninmi: “Respetaychis lliwta”, nispa. Chay kamachikuytan cristianokunaqa kasukunku (1 Pedro 2:17).

9 ¿Huchachu kanman telefononta, fotokunata apachinakuspa otaq Internetninta warmi-qhari puñuyta ruway?

▪ Biblian kutichin: ¿Imakunataq chaykunari? Telefononta warmi-qhari puñuymanta qhellikunata parlaymi otaq chaykunamanta mensajekunata uyariy (sexo telefónico). Celularpi millay qhelli ruwaykunata fotokunapi otaq qelqaspa apachinakuy (sexting) otaq Internetninta chaykunata ruway (cibersexo).

Bibliaqa manan rimanchu chay ruwaykunamanta ichaqa kay kamachikuytan qon: “Qankuna ukhupiqa ama rimayllapas kachunchu qhelli huchapi puriymanta, tukuy mana chanin kaymanta, munapayaymantapas. Amataq millayta rimaychischu, p’enqay simikunata, asichikuq qhelli simikunatapas, chaykunaqa manan allinchu”, nispa (Efesios 5:3, 4). Ñawpaqpi rimasqanchiskunaqa mana allinpaqmi warmi-qhari puñuyta qhawarichin hinaspa qosakunata tanqan wak warmiwan puñunankupaq, esposakunatataq wak qhariwan puñunankupaq. Cuerponkuta runakuna kamachinankumantaqa chay ruwaykunan astawan chaykunaman aysan hinaspa paykunallapi yuyaykunku.

10 ¿Ima nin Biblia masturbación nisqamanta?

▪ Biblian kutichin: Masturbación nisqamantaqa manan Bibliaqa rimanchu. Masturbación nispaqa nikun aychankuq q’oñirisqan thak ninankama warmi kayninkuta otaq qhari kayninkuta sinchi millayta q’apikusqankutan. Manaña Biblia chay ruwaymanta willanchu chaypas, ichaqa kaytan nin: “Wañuchiychis kay pachaq imankunachus qankunapi kaqta: qhellipi puriyta, qhelli-kayta, aycha kachariyta, millay munayta”, nispa (Colosenses 3:5, Mosoq Rimanakuy).

Masturbación nisqaqa mana allin ruwaymi, runatan apan paypa munasqallanta ruwayman, yuyaynintapas waqllichinmi. Chay ruwayta saqey munaqkunataqa Diosmi yanapanqa ‘hatun atiyninwan’, chaytan Biblia willan (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13).

[Uranpi willakuykuna]