¿Yuyarishankichu wawaykiq nacesqan p’unchayta? Ancha kusisqachá marq’arikuyta munarqanki. Ichaqa onqosqa naceqtinmi llakikuypin tarikunki, imaynan Carloswan Mariawan sucederqan hinata.

¿Imatan ruwawaq onqosqa wawayoq kaspa? Chhayna kaqtinqa ama llakikuychu, chay hinapi tarikuq tayta-mamakunaqa atiparqanku chay sasachakuyninkuta. Qatiqninpi qhawarisunchis imaynatas tayta-mamakuna kinsa sasachakuykunata atipanku chayta, hinallataq imaynatan Biblia yanapanman chaytapas.

Askha tayta-mamakunan wawanku onqoyniyoq kasqankuta yachaspa sinchita llakikunku. México nacionmanta Juliana nin: “Doctorkunan niwarqanku Santiago waway parálisis cerebral onqoyniyoq kasqanta, chay niwasqanqa manan umayman haykurqanchu”, nispa. Italia nacionmanta Viviana nillantaq: “Yacharqaniña askha wataypi wawayoq kay mana allin kasqanta chaypas, decidikurqanin wawayoq kanaypaq, hinan  wawayqa sindrome de Down onqoyniyoq nacerqan. Sapa kutilla wawayta sasachakuypi tarikusqanta rikuspaymi huchachakuni”, nispa.

Chhayna llakikuypas huchachakuypas manan huchachu. Jehová Diosqa manan munarqanchu ima onqoywanpas ñak’arinanchista (Génesis 1:27, 28). Chaymi sonqoyki anchata nanan onqosqa wawayoq kaqtiyki, ichaqa tiempota t’aqay imakuna ruwanaykipi yuyaykunaykipaq chay sasachakuyman yachakunaykipaqpas.

¿Imatan ruwawaq wawayki onqosqa kasqanmanta huchachakuqtiyki? Yuyarinaykin wawayki onqoyniyoqña nacesqanta, chaymantapas manan sit’itapuniqa yachakunchu imaynatas chay onqoy paqarin chayta. Chayraykun mana allinchu kanman qosaykita otaq esposaykita chaymanta tumpay aswanpas kuska wawaykichista cuidanaykichispaq yanapanakuychis (Eclesiastés 4:9, 10).

KAYTAN RUWAWAQ: Wawaykiq onqoyninmanta tapukuy. Biblian nin: “Yachay kaqtinmi wasiqa perqakun, allin yuyay kaqtinmi qaqata sayan”, nispa (Proverbios 24:3).

Doctorkunata tapukuy, chay onqoymanta willaq qelqakunatataq leey. Onqoymanta yachayqa huk rimayta yachay hinan. Qallariypiqa sasan, tiempoq pasasqanman hinan allin yachaqman tukupunki.

Carloswan Mariawanqa nirqanku: “Chay onqoymanta yachaq doctorkunaman risqaykun yanapawarqanku qhepaman sasachakuykunata aguantanaykupaq, síndrome de Dawn onqoy imayna kasqanta yachanaykupaqpas. Anchatan kusikurqayku wawayku mana sinchitachu chay onqoywan ñak’arisqanta yachaspa”, nispa.

Yaqapaschá onqosqa wawaykita cuidaspa sinchita sayk’uchisunki. Nueva Zelanda nacionmanta Jenney nin: “Wawaypi espina bífida onqoyta tarisqankumanta askha watakuna payllata atiendenay karqan hinaspa wasipi huk ruwaykuna ruwasqaymi sinchita sayk’uchiwaq hinaspa waqayllata munarqani”, nispa.

Huk sasachakuy kallanmantaqmi sapallayki sientekusqaykimanta. Benjaminpa wawan distrofia muscular hinallataq síndrome de Asperger onqoykunayoq. Paymi nin: “Mayninpiqa pillawanpas parlaytan munanki, ichaqa amigoykunaq wawankunaqa qhalikamataq kanku chayqa manan ima llakikuyniytapas willayta atinichu, paykunaqa manan entiendewankumanchu”, nispa.

KAYTAN RUWAWAQ: Hukkunawan yanapachikuy. Julianan nin: “Kunanqa manañan p’enqakuykuchu yanapayta mañakunaykupaq. Chaymi hukkuna yanapawaqtinkuqa manañan sapaykuchu sientikuyku”, nispa. Sichus amigoykikuna otaq familiaykikuna iñiq t’aqapi otaq kusirikuykunapipas wawaykiwan tiyananpaq nisunkikuman chayqa, chaskiykuy chay yanapayninta. Bibliapin nin: “Tukuy tiempon amigoqa munakun, llaki-phutiy tiempopipas wawqe hinan khuyapayakun”, nispa (Proverbios 17:17).

Cuidakuy ama onqonaykipaq. Imaynan huk ambulancia necesitan gasolinata onqosqa runakunata apananpaq, chay hinatan qanpas necesitanki mikhunata, ejercicio ruwayta, allinta samaytapas; chhaynapin allin kallpawan cuidanki wawaykita. Javierpa wawan manan puriyta atinchu, paymi nin: “Manataq waway puriyta atinchu chayqa ñoqan makinpas chakinpas kani chayqa allinta mikhunay “, nispa.

Wakin tayta-mamakunaqa wawankuta cuidanankupaqmi turnanakunku, chhaynapin allinta samarinkuman. Yaqapaschá huk ruwaykunamanta tiempota t’aqankunaman ichaqa allin yuyaywanmi chayta ruwananku. India nacionmanta Mayuri nin: “Chhaynata yanapanakuqtiykun tukuy imapas allinkama tukun”, nispa.

Confianza amigoykiwan rimay. Ichaqa ama yuyaykuychu amigoykikuna qhali wawayoq kasqankurayku mana entiendenasuykikutaqa. Chaymantapas Jehová Diosmanta mañakuy yanapanasuykipaq. Yazminpa iskay wawankunan fibrosis quística onqoyniyoq, paymi nin: “Sinchita chay  sasachakuyniy ñit’iwaqtinmi mana imanakuytapas atinichu. Ichaqa Diosmantan mañakuni kallpata qowananpaq, hinan thak sientekuni ruwanaykunata ruwashanaypaq”, nispa (Salmo 145:18).

Onqosqa wawankuraykun manaña huk familiakuna hinachu mikhunku nitaq maytapas riyta atinkuchu. Chhayna ruwasqankuwanmi huk wawankuna qonqasqa sientekunkuman. Hinaspapas onqosqa wawankuta cuidasqanrayku warmi-qhari munanakuynikuta chiriyachinkuman. Liberia nacionmanta Lionel nin: “Mayninpin esposallaypas onqosqa wawaykuta atiendenman hinata qhawarichiwan chhayna sientechiwasqanmi sonqoyta nanachiwan chayraykun phiñasqa imatapas kutichini”, nispa.

KAYTAN RUWAWAQ: Huk wawaykikuna munakusqaykita rikuchiy. ¿Imaynata? Paykunaq munasqanta ruwaspa. Jenney nin: “Mayninpin kurak wawaykuq munasqanta ruwayku. Maymanchá mikhuq riyta munan chaymanmi riyku”, nispa.

Allinta kawsanaykichispaqqa ama qonqaychischu qosaykiwan otaq esposaykiwan Diosmanta mañakuyta. India nacionmanta Aseempa wawanqa ataqe onqoyniyoqmi, paymi nin: “Horarioykuqa kanmi esposaywan parlanaykupaq Diosmanta mañakunaykupaqpas, sayk’usqaña kayku chaypas hunt’aykupunin. Sapa p’unchay manaraq wawaykuna hatarishaqtinkun Bibliamanta huk versiculollatapas t’aqwiriyku”, nispa. Huk casarasqakunataq manaraq puñushaspanku chayta ruwanku. Sumaqta parlasqaykichis tukuy sonqomanta Diosmanta mañakusqaykichispas yanapasunkichismi allinta warmi-qhari kawsanaykichispaq astawanqa sasachakuykunapi tarikuqtiykichis (Proverbios 15:22). Huk casarasqakuna nillantaq: “Sinchi sasachakuypi tarikuspan astawanqa casado kawsayniykupi hukllachakusqaykuta rikuchirqayku”, nispa.

Bibliaq nisqan hina Jehová Dios prometewanchis llapa runakunamanta onqoykunata chinkachinanpaq (Apocalipsis 21:3, 4). Chay p’unchay chayamuqtinqa “manan mayqellanpas: ‘Onqosqan kani’, ninqachu” (Isaías 33:24). *

Atillankin chay sasachakuykuna atipayta. Carlos, María ninku: “Ama pisi kallpayaychu imapas mana allin lloqsiqtinqa. Onqosqa wawaykiq allin ruwasqankunaqa askhan, chaykunawan kusikuy”, nispa.