PAYKUNA JINA KAY | ELÍAS
Wañunankaman aguantaran
Eliasqa Ajab wañusqa noticiatan uyarin. Piensasun, Elías profetaqa sunkhanta dedonkunawan llamikuspa tiyaykuspa piensashan, jayk’a tiempota Ajabpa mana allin ruwasqankunata aguantasqanpi. Askha kutikunatan Ajab reyqa esposan reina Jezabelwan amenazaranku, qatikacharanku, wañuchiyta iman munaranku. Rey Ajabqa manan imatapas ruwaranchu Jehová Diospa profetankunata wañuchinanpaq Jezabel kamachikusqanmanta. Aswanpas iskayninkun Nabot-ta wawankunatawan wañuchinankupaq planearanku, Nabotqa sumaq runan karan. Chayraykun Eliasqa willaran Jehová Dios Ajabta mirayninkunatawan wañuchinanpaq. Jehová Diospa nisqanqa junt’akuranmi. Ajabqa Jehová Diospa nisqanman jinapunin wañuran (1 Reyes 18:4; 21:1-26; 22:37, 38; 2 Reyes 9:26).
Ichaqa Eliasqa aguantashanallanmi karan. Jezabelqa kausasharanraqmi chaymi payqa familianta llaqtantapas millaykunata ruwanankupaq tanqaran. Eliasqa imaymanakunatawanraqmi ruwanan karan Eliseota yachachinanpaq. Kunanqa yachasun kinsa ruwaykunata Elías ruwasqanmanta. Kaypiqa yachasun imaynatan iñiynin Eliasta yanaparan aguantananpaq chaymanta, noqanchistapas imaynatan yanapawasunman kay tukukuy p’unchaykunapi iñiyninchispi fuerte kananchispaq chaymantawan.
Ocoziasta juchachan
Ocoziasqa Ajabpa Jezabelpaqwan wawanmi karan, paymi karan mosoq rey Israelpi. Ocoziasqa tayta-mamankuna jinan mana allinta ruwallarantaq (1 Reyes 22:52). Payqa Baal diostan adoraran. Baal diosta adoraqkunaqa templopipas qhellikunatan ruwaqku, sacrificiota ruwaspapas wawankuta ruphachiqku. ¿Imallapas Ocoziasta yanaparanchu cambiananpaq? ¿Yanapanqachu llaqtanpi runakunata millay kausayninkuta saqepunankupaq jinaspa Jehová Diosta adoranankupaq?
Qonqayllan Ocoziasqa desgraciapi tarikuran. Wasinpa balconninmantan urmaykuran, jinaspa sinchita k’irikuran. Chhaynapiña tarikuran chaypas manan Jehová Diostachu maskharan yanapananpaq. Aswanpas juj kamachintan kacharan Filistea llaqtata mejoranqachus chayta Baal-zebub nisqa diosta tapumunanpaq. Jehová Diosqa sinchi mana allinpaqmi chaytaqa qhawariran. Chaymi juj angelta kacharan Elías Ocoziaspa kamachinkunawan rimamunanpaq. Chaypin Eliasqa willaran reywan imachus pasananta. Ocoziasqa nishutan juchallikuran Baal-zebub nisqa diosta maskhasqanwan. Chaymi Jehová Diosqa niran Ocozias wañunankama puñunanpi kananta (2 Reyes 1:2-4).
Ocoziasqa manan arrepientekuranchu, chaymi kamachinkunata phiñasqa tapuran: “¿Imaynan karan chay simikunata nimusqasuykichis runaq p’achan?”, nispa. Paykunaqa willarankun profeta imayna p’achakusqanta, chaymi Ocoziasqa ratolla reqsiruran, niran: “Eliasmi”, nispa (2 Reyes 1:7, 8). Elías imaynata p’achakusqanqa rikuchiran Dios serviq kasqantan. Ocoziasmantan ichaqa mana chhaynata niyta atirankuchu, payqa taytan jinan qhapaq kaykunallapi piensaq karan. Eliaspa ejemplonqa yuyarichiwanchismi Jesuspa consejonta kasukunanchispaq, Jesusqa niranmi “ñawiykichus jujllata qhawanqa” otaq niranmi “manan qankunaqa Diostawan qhapaq kaytawanqa serviyta atiwaqchischu” nispa (Mateo 6:22-24).
Ocoziasqa sinchitan phiñakuran Eliaspaq, chaymi kacharan juj capitanta pisqa chunka soldadonkunatawan Eliasta jap’imunankupaq. Eliasqa orqo puntapin tiyasharan, a jinan capitanqa niran: “Dios sonqo runa, qantan rey kamachisunki uraykamunaykipaq”, nispa. Chaytaqa nishanman karan wañuchinanpaqmi. Yacharanña Elías “Dios sonqo runa” kasqanta chaypas, chay soldadokunaqa piensarankuchá “manchachillasun amenazallasun” nispa. ¡Ichaqa pantasharankun! Eliasmi soldadokunaq capitanninta niran: “Dios sonqo runachus kani chayqa, janaq pachamanta nina uraykamuchun, jinaspa qantapas pisqa chunka soldadoykikunatapas ruphachun”, nispa. Kaq ratopachan Diosqa janaq pachamanta ninata kachaykamuran capitanta pisqa chunka soldadokunantinta ruphaykunanpaq (2 Reyes 1:9, 10). Chay pasasqanmi rikuchiwanchis Jehová Diosqa usqhayllan imatapas ruwan serviqninkunata pipas dañota ruwayta munaqtin pakaykunanpaq (1 Crónicas 16:21, 22).
Chhaynaña pasaqtinpas Ocoziasqa juj capitantañataq pisqa chunka soldadonkunatawan kachan. Chay capitanqa aswan millayraqmi primer capitanmantaqa karan. Yacharankuña primer grupopi capitanta pisqa chunka soldadonkunatawan ima pasasqanta chaypas, paykunaqa rirankun Eliasta maskhaq. Manan primer capitán jinachu Eliastaqa uraykamunanpaq niran, aswanpas phiñarikuspan usqhaylla kaq rato uraykamunanpaq niran. Paykunapas primer grupo jinan wañullankutaq. Chaypin rikukun reyqa mana yachayniyoq kasqan. Manan piensaqchu imas soldadonkunawan pasashasqanpiqa, chaymi juj grupotawan kachallarantaq. Ichaqa chay grupopi capitanqa yachayniyomi karan, chaymi k’umuykukuspa Eliasman qayllaykuran jinaspa perdonta mañakuran. Eliasqa Dios sonqo runan chaymi Jehová Dios jina paykunata khuyapayaran. Jehová Diospa angelninmi Eliasta niran soldadokunantin reyman rinanpaq. Eliasqa Jehová Diosta kasukuspan reyman imachus pasananta willaq riran. Tukuy nisqanqa junt’akuranmi, chaymi Ocoziasqa wañuran. Iskay watallatan kamachikuran (2 Reyes 1:11-17).
¿Imaynatan Elías aguantaran millay kausaq mana kasukuq runakuna ukhupi? Chay tapukuyqa ancha importanten kay tiemponchispaqqa. ¿Jayk’aqllapas Elías jina sientekurankichu, mana allin ruwasqanmanta pitapas consejaqtiyki mana kasukuqtin? ¿Imaynatan aguantasunman chaykuna pasaqtin? Noqanchispas Elías jinan ruwasunman, payqa “orqo puntapi tiyasharan” soldadokuna tariqtinkuqa. Manan nisunmanchu Elías imatapuni ruwasqanta, ichaqa Eliasqa Diosmanta mañakuspallan puriq. Chaymantapas chay orqoqa tranquilon karan, chaypas yanaparanchá astawanraq munakusqan Diosman qayllaykunanpaqqa (Santiago 5:16-18). Noqanchispas Elías jinan sapallanchispi Jehová Diosta sutinmanta wajakuspa llakikuyninchiskunata problemanchiskunata willakusunman. Sichus chayta ruwasun chayqa, atisunmi aguantayta kay mundopi runakuna mana allintaña comportakunqaku chaypas, otaq dañotaña ruwayta munawasun chaypas.
Rantinpi llank’aqta churan
Eliasqa rantinpi llank’aqtan churan. Chaymanta yachasun. Eliasqa Eliseowanmi Guilgal llaqtamanta lloqsimusharanku chaypin Eliasqa Eliseota niran Betelta sapallan rinanpaq, Betelqa 11 kilometropin kasharan. Eliseotaq kutichiran: “Señor Diospa sutinpin qanpa sutiykipiwan jurani, manan qhepaymanchu”, nispa. Iskayninkun Betelman chayaranku, chaypin Eliasqa Eliseota nillantaq Jericó llaqtaman viajananpaq, chayqa 22 kilometropin kasharan. Kaq raton Eliseoqa kutichillarantaq ñaupaqpi kutichisqanta jina. Iskayninkun Jericó llaqtaman chayaranku, chaypin jujmanta nillantaq Jordán mayuta sapallan viajananpaq, chayqa yaqa pusaq kilometropi jinan kasharan. Eliseoqa jujmantan kaqllata kutichillarantaq. ¡Manapunin Eliastaqa saqeyta munaranchu! (2 Reyes 2:1-6.)
Eliseoqa chayta ruwaspaqa tukuy tiempo munakuq kasqanta rikuchisharan. Chhaynatan Rutpas tukuy tiempo Noemita munakuran, chaymi mana paymanta t’aqakuyta munaranchu (Rut 1:15, 16). Kay tiempopin astawanqa Diosta sirviqkunaqa necesitanchis tukuy tiempo munakuq kayta. ¿Eliseo jinachu noqanchispas tukuy tiempo munakuq kanchis?
Eliastaqa sonqonraqchá “ch’allaq” niran Eliseo tukuy tiempo payta munakusqanta rikuspaqa. Eliseoqa chhayna munakuq kasqanraykun Eliaspa último milagro ruwasqanta rikuran. Jordán mayuqa askha unuyoqmi karan, wakin partekunaqa ukhun karan, chaytan Eliasqa capanwan waqtaran. ¡Chaymi iskayman partikuran! Chaymantapas “pisqa chunka profetakuna” rikullarankutaq. Yaqachus jina paykunaqa chay llaqtapi cheqaq adoracionta aparinankupaq capacitacionta chaskiq rinkuman karan (2 Reyes 2:7, 8). Yaqapaschá Elías chay capacitaciontaqa qhawarinman karan. Ñaupaqpiqa Eliasqa piensaq payllaña chay llaqtapi Dios adoraq kananpaq. Jehová Diosmi ichaqa Eliaspa aguantasqanta bendeciran, chaymi kunankamaqa askhanpiraq Diosta serviqkunaqa kashanku (1 Reyes 19:10).
Jordán mayuta chimparuspa jinan Eliasqa Eliseota niran: “Manaraq qayllaykimanta oqarisqa kashaqtiy mañakuway”, nispa. Eliasqa yacharanmi mana tukuy tiempochu Eliseowan kanantaqa. Manataqmi envidiakuranchu rantinpi qhepakunantapas. Aswanmi, tukuy necesitasqanpi yanaparan. Eliseoqa niranmi: “Valekuykin, espirituykiq atiyninwan kallpachawanaykita”, nispa (2 Reyes 2:9). Chayta nispaqa kallpatan mañakusharan. Imaynan ñaupa tiempopiqa kuraq wawaqa aswan askhatan herencianta chaskikuq kamachikuypa nisqanman jina, familianta uywananpaq (Deuteronomio 21:17). Eliseoqa Eliaspa kuraq wawan jinan karan, chaymi rantinpi qhepakuran, yanapaynintapas mañakuran chhaynapi profeta Eliaspa ruwanankunata junt’ananpaq.
Eliasqa Eliseopa mañakusqantaqa Jehova Diospa makinmanmi saqeran. Eliasmi niran: “Ichaqa qayllaykimanta oqarisqa kasqayta rikunki chayqa chaskinkin”, nispa. Iskayninku parlaspa rishaqtinkun qonqaylla admirakunapaq jina pasaran (2 Reyes 2:10, 11).
Eliaswan Eliseowan allin amigontin kasqankuchá yanaparan ima sasachakuytapas aguantanankupaq
Janaq pachapin juj k’anchayta rikuranku jinan chay k’anchayqa paykunaman pisi- pisimanta achhuykamusharan. Jinan juj sinchi wayraq suenayninta jina uyariranku. Chay k’anchay rikusqankuqa juj nina carro jinan karan chaymi iskayninkuta t’aqaran. Eliasqa chay rikusqanwanmi reparan ripunanña kasqanta. Manan Bibliaqa ninchu imaynata Eliasqa chay nina carroman seqasqantaqa. Aswanpas nishallanmi “Eliasqa juj muyuq wayrapi janaq pachaman wicharan” nispa.
Eliseoqa chay pasasqanta admirakuspa qhawaspan qhepakuran. Confiarantaqmi Jehova Dios Eliasmanta mañakusqanta qonanpi. Ichaqa chaywanpas Eliseoqa llakisqan qhepakuran, manan yacharanchu maymanchus Elías ripusqanta. Chayraykun wajakuran: “¡Taytalláy! ¡Taytalláy! ¡Qanqa Israelpa atiyniyoq jark’aykuqninmi karanki!”, nispa. Eliseoqa rikuranmi imayna Elías ripusqanta manan yacharanchu jayk’aq jujmanta rikunanta. Chaymi llakikuymanta p’achanta jap’ispa iskayman llik’iran (2 Reyes 2:12).
Elías Jehová Diospa imayna oqarisqanta rikuspaqa waqaranchá wajakusqanta uyarispa. Imaynaña karan chaypas Eliseopaqqa Eliasqa allin amigon karan yanaparanmi sasachakuykunata aguantananpaqpas. Noqanchispas Elías jinan Jehová Dios munakuq amigokunata maskhakunanchis.
Eliaspaqqa ruwananqa kashanraqmi
¿Maymanmi Dios Eliasta aparan? Wakin religionkunaqa yachachinku Diosmi Eliastaqa janaq pachaman aparan nispa. Ichaqa Jesusqa yachachiranmi mana pipas janaq pachamanqa wichasqanta (Juan 3:13). Chhaynari, ¿imanaqtintaq Bibliapi nishan “Eliasqa juj muyuq wayrapi janaq pachaman wicharipuran” nispa? (2 Reyes 2:11.) Bibliapiqa “cielo” nisqa simiqa manan Jehova Diospa tiyasqan cielollamantachu riman, rimallantaqmi phuyukunaq phalaq animalkunaq phalasqan cielomantapas (Salmos 147:8). Eliasqa phuyukunaq kasqan cielomanmi apasqa karan. Chaymantarí, ¿iman pasaran?
Jehová Diosqa Eliastaqa Judá llaqtaq qayllanmammi aparan chaypi Diospa kamachikusqanta junt’ananpaq. Bibliaq willasqan jina Eliasqa qanchis watatawanraqmi kausaran. Chay tiempopin millay Jehoram rey kamachikusharan Judá llaqtapi. Ajabpa Jezabelpaqwan ususinwanmi casarasqa kasharan chaychá chay reyqa mana allinkunata ruwasharan. Jehová Diosmi kamachiran Eliasta juj willakuyta qelqananpaq Jehoram contra. Chay willakuy nisqanman jinan rey Jehoramqa sinchita ñak’arispa wañuran. Chaymantapas Bibliaqa willanmi mana pipas wañusqanmanta waqasqanta (2 Crónicas 21:12-20).
¡Sut’itan reparakuran Jehoramqa mana Elías jinachu kasqan! Manan yachanchischu jayk’aq imaynata Elías wañukapusqantaqa, ichaqa yachakunmi mana Jehoramta jinachu pasasqanta. Eliasmantaqa waqarankun wañukapuqtin. Eliseopas anchatan llakikuran amigonta wañuypi chinkachisqanmanta. Juj profetakunapas chhaynatachá sientekuranku. Waranqa wata pasaytapas Jehová Diosqa yuyashallaranmi Eliastaqa, chaymi Jesuspa rijch’aynin juj nirayman tukushaqtin Eliaspas Jesuswan kuska rijuriran (Mateo 17:1-9). ¿Munawaqchu Elías jina allin iñiyniyoq kaspa ima sasachakuytapas aguantayta? Chaypaqqa yanapasunki Jehová Diospa amigonkunawan juñukuymi, chaymantapas Dios serviypin ocupakunayki, Diosmantan tukuy sonqoykiwan mañakushanallayki. Sichus chayta ruwanki chayqa Jehová Diosqa manan jayk’aqpas saqerparisunkichu.
a Wakin estudiosokunan ninku Eliaspa tiyashasqan orqoqa Carmelo orqo kasqanta, chaypin Eliastaqa Jehová Dios yanaparan Baal diospa profetankunata atipananpaq. Bibliapin ichaqa mana rijurinchu chay orqoq sutin.