FAMILIAKUNAPAQ YANAPAYKUNA | TAYTA-MAMAKUNAPAQ
¿Imatan ruwanayki allin tayta kanaykipaq?
Kaypin kaykunamanta yachasunchis:
¿Imatan ruwanan juj tayta?
Manaraq wawayki naceshaqtin. Imayna qosachus kunan kanki chhaynallataqmi qhepaman wawayoq kaspapas kanki. ¿Importa el papel del padre? nisqa libropin nin:
“Juj tayta esposan onqoq kashaqtin yanapanqa imakunatachus esposan necesitashan chaykuna rantiypi, chaymantapas doctorman apanqa jinaspa ecografiapi wawanta rikunqa chayqa, wawan naceqtinqa esposantapas wawantapas astawanmi munakapunqa”, nispa.
James nin: “Esposay onqoq kashaqtinqa manan payllatachu ima ruwanawanpas saqerparirqani, aswanpas tukuy atisqaytan yanaparqani. Kuskan wawaykupaq cuartotapas alistarqayku. Liston kasharqayku wawaykuta wasiykupi chaskinaykupaq. Chay ruwasqaykuqa maytan kusichiwarqan, manapunin jayk’aqpas qonqasaqchu chaytaqa”, nispa.
Bibliapin nin: “Amataq munaynillaykichistaqa maskhaychischu, aswanpas jujkunaq munaynintawan maskhaychis”, nispa (Filipenses 2:4).
Wawayki naceqtin. Wawaykiwan pujllay, abrazaykuy. Chaymantapas esposaykita yanapay wawaykita cuidaypi. Chaykunata ruwanki chayqa astawanmi wawaykiwan munanakunkichis. Wawaykirayku imaymanata ruwaspan rikuchinki mayta munakusqaykita, jinaspapas chayta ruwanki chayqa kusisqan wawaykiqa wiñanqa.
Richard nin: “Wawaykiwan pujllaspaqa qanpas erqecha jina paywan pujllay, ama p’enqakuspa chayta ruway. Wawaykiqa qanmantan ñaupaqtaqa yachanqa munakuq kayta”, nispa.
Bibliapin nin: “Wawakunaqa Jehová Diospa herencia qosqanmi kanku, naceq wawakunaqa paypa regalo qosqanmi kanku”, nispa (Salmos 127:3).
Wiñashaqtin. Allin tayta kaymanta estudiaq runakunaq nisqanman jinaqa taytankuwan jujllachasqa wiñaq wawakunaqa escuelapipas allintas estudianku. Chaymantapas pisitas depresión onqoywanpas jap’ichikunku, manas ratuchu ima viciomanpas urmanku. Chayrayku tiempota t’aqay wawaykiwan tiempota pasarinaykipaq, chayta ruwanki chayqa allin amigontinmi kankichis.
Dennis nin: “Qhari wawaymi niwaq: Wasimanta ripuspayqa mastaqa extrañasaq viajashaspa mijushaspa imakunachus rimasqanchistan, nispa. Wawayqa confianzawanmi ima ratupas imatapas willakuwaq. Chaypaqqa yanapawarqan paywan tiempota pasasqaymi”, nispa.
Bibliapin nin: “Allintapuni qhawarikuychis imaynatachus kausashankichis chayta, amapuni mana yuyayniyoqkuna jinaqa kausaychischu, aswanpas yachayniyoq jinapuni kausaychis tiempoykichista ama usuchispa”, nispa (Efesios 5:15, 16).
¿Imaynapin juj taytaq ruwananta mana pipas junt’ayta atinmanchu?
Yaqa llapa runakunaq qhawarisqanman jinaqa, juj familiapiqa taytan tukuy imaymana necesitasqanta familianman qonan, cuidanan ima. Warmikunataq aswan khuyapayakuq kasqankurayku familiapi wawakunata yanapananku imapas llakichiqtin (Deuteronomio 1:31; Isaías 49:15). Ichaqa manan chhaynapunichu llapa familiapas kanku. Mayninpiqa taytan ruwan esposanpa ruwananta, esposataq qosanpa ruwananta ruwan. Chaywanpas familiakunamanta yachaq runakunaq nisqanman jinaqa taytapas mamapas juj familiapiqa sapankankus importante ruwaykunata junt’anku. Juj sumaq mijunata wayk’unapaq asnapakuna jinas kanku. a
Familiakunamanta yachaq Judith Wallerstein señoramanta yachasun. 12 watanpi kashaq sipas ususichantas carro chocarusqa, jinas payqa papan ambulanciapi hospitalman compañananta munasqa, payqa allintas reparasqa imaynas chaypiqa papan yanapanman chayta. Chay qhepamansi ichaqa hospitalpi kashaspa munasqa mamitanñataq paywan kuska kananta. b
Daniel nin: “Taytaqa allintan familianta cuidan, imachus necesitasqantan qon ama manchakuspa thajpi kausanankupaq. Chayta ruwayqa sasapaschá sapallan tarikuq mamapaqqa kanman. Mamakunataqmi ichaqa wawankuman qonku pacienciata munakuyta ima. Pacienciawanmi wawankuta uyarinku, sumaqtan yanapankupas. Chhaynaqa taytapas mamapas juj equipopi jinan kuska llank’anku”, nispa.
Bibliapin nin: “Churilláy, kasukuy taytaykiq wanachiyninta, ama qonqaychu mamaykiq yachachisqasuykita”, nispa (Proverbios 1:8).
Taytakuna sipas ususinkuwan
Sipas wawakunaqa taytankumantan yachankuman imaynatas juj qharikuna paykunata tratanan chayta. Sipas ususiyki imaynatas qanmanta yachanman chaymanta rimasun.
Imaynatas esposaykita qhawarinki chayta rikuspa. Esposaykita munakuywan, respetowan, cariñowan ima rikunki chayqa, ususiykipas chhayna qosatan ajllakunqa casarakunan tiempo chayamuqtinqa (1 Pedro 3:7).
Imaynatas payta qhawarinki chayta rikuspa. Ususiykita respetowan rikunki chayqa pay kikinta respetakuytan yachanqa, juj qharikunawanpas respetachikunqan.
Ichaqa sapa kutilla ima ruwasqanwanpas mana contentakunkichu chayqa, mana valeqpaqmi qhawarikunman. Jinaspa juj qharikuna allinpaq qhawarinanta maskhaspa mana allin qhariwan tupanman.
Wayne nin: “Juj sipaschata taytan munakuywan sumaqta tratanqa chayqa, manan chay sipaschaqa comuntachu mana allin qhariman k’askakunqa”, nispa.