Kichay leenaykipaq

¿Iman Biblia?

¿Iman Biblia?

¿Imaninmi Biblia?

 Bibliapiqa 66 librochakunan kashan. Yaqa 1.600 watakunapitaq qelqakuyta tukukurqan. Bibliapi Diospa willakuyninkuna kasqanraykun Bibliata nikun “Diospa simin” nispa (1 Tesalonicenses 2:13).

Kay yachachikuypin Bibliamanta kaykunata yachasun:

 ¿Imakunatan Bibliamanta yachasunman?

  •   ¿Pin Bibliata qelqarqan? Diosmi Bibliataqa qelqachirqan yaqa 40 runakunawan. Paykunamantan karqan Moisés, rey David, Mateo, Marcos, Lucas, Juan ima. a Diosmi piensasqanta Bibliata qelqaq runakunaq yuyayninman churarqan chhaynapi willakuyninta qelqanankupaq (2 Timoteo 3:16).

     Kaypi piensasun, juj empresarion secretarionta nin juj willakuyta sutinpi qelqananpaq. Importante willakuykunallata nin chaypas, ¿piqpan chay willakuy? Empresarioqmi ¿riki? Chhaynallataqmi Bibliawanpas runakunawanña Dios Bibliata qelqachirqan chaypas, paypan chay willakuykunaqa.

  •   ¿Imaninantaq Bibliari? Biblia simiqa griego rimaymanta biblía nisqamantan jamun, chayqa “librochakuna” ninanmi. Tiempowanmi griego rimaypi biblía nisqa palabraqa Bibliapi kaq librochakunapaq usakurqan.

  •   ¿Jaykaqtaq Bibliata qelqakurqan? Bibliataqa qelqayta qallarirqanku 1513 watapi manaraq Jesús jamushaqtin, tukukurqantaq 98 watapi Jesuspa jamusqan qhepata. Bibliataqa llapanta qelqarqanku 1.600 watakunapi jinan.

  •   ¿Maypin kashan Bibliamanta ñaupa qelqakuna? Kunankamaqa manañan jujpas kapunñachu. Bibliata qelqaqkunaqa papiro nisqapi pergamino nisqapi iman qelqarqanku chaykunaqa fácil-llatan thantakapun. Ichaqa allinta qelqaq runakunan Bibliata sapa kutilla kaqllata copiarqanku. Chhaynapin Bibliaqa kunankamapas kashan.

  •   ¿Imataq Ñaupa Testamento Mosoq Testamento nisqakunari? Ñaupa Testamento nikun Hebreo Simipi qelqasqakunatan. b Mosoq Testamento nispataq nikun Griego Simipi qelqasqakunata. Chay iskaynin t’aqakunaqa juj librollan. Chaytataq nikun Diospa Palabran nispa. c

  •   ¿Imakunan Bibliapi qelqasqa kashan? Bibliapin kashan ñaupa tiempopi imakuna pasasqanmanta willakuykuna, Diospa kamachikuyninkuna, profeciakuna, poesiakuna, Salomonpa yachaywan rimasqan simikuna, takikuna, cartakuna ima. Qhaway “ Bibliapi librokuna” nisqata.

 ¿Imamantan Bibliapi willashan?

 Bibliapiqa qallariyninpin willashan imaynatas tukuy atiyniyoq Dios kay Pachata janaq pachatapas kamarqan chayta. Chaymantapas Bibliapin Diosqa sutinta willawanchis, payta reqsinanchispaqtaq invitawanchis (Salmos 83:18).

 Bibliapin willawanchis llullakuspa Diosmanta rimasqankuta, willawallanchistaqmi imaynata Dios sutinta ch’uyanchanqa chaytapas.

 Chaymantapas willawanchismi imatas Dios munan kay jallp’apaq runakunapaqpas chayta. Willawallanchistaqmi imatas Dios ruwanqa jamuq tiempopi ñak’ariykunata tukuchinanpaq chaytapas.

 Chaymantapas Bibliapin kashan imaynata kausananchispaq consejokuna. Wakinmanta yachasun.

  •   ¿Imaynatan jujkunawan kausananchis? Biblian nin: “Imatachus runakuna ruwanasuykichista munankichis, chhaynallatataq qankunapas paykunata ruwaychis”, nispa (Mateo 7:12).

     ¿Imaninantaq chayri? Allin kaqtan jujkunapaq ruwapunanchis, imaynan noqanchispas allin kaqta ruwapuwananchista munasunman chhaynata.

  •   ¿Imatan ruwananchis ama nishuta llakikunapaq? Biblian nin: “Aman jayk’aqpas paqarinmantaqa llakipakunkichischu, paqarinpas kanqan llakipakuykunaqa”, nispa (Mateo 6:34).

     ¿Imaninantaq chayri? Imakunachus jamuq tiempopi pasawananchismanta nishuta llakikuymantaqa, imakunachus chay p’unchaypi llakichiwashanchis chaykunallapin piensananchis.

  •   ¿Imaynatan familia ukhupi kusisqa kausasunman? Biblian nin: “Chhaynaqa, qosakuna, sapankaykichis esposaykichista qankuna kikiykichista jinapuni munakuychis; jinallataq qankunapas, esposakuna, qosaykichista anchata respetaychis”, nispa (Efesios 5:33).

     ¿Imaninantaq chayri? Familia ukhupi kusisqa kausanapaqqa munakuy respetanakuy iman kanan.

 ¿Bibliapi kaq yachachikuykuna cambiakurqanchu?

 Manan. Allin yachayniyoq runakunan kay tiempopi Bibliakunata ñaupa tiempo Biblia qelqakunawan tupanachispa repararqanku kaqlla kasqanta. Chayqa mana admirakunapaqchu. Diosqa munarqan runakuna Bibliapi kaq willakuykunata leenankuta entiendenankuta iman, chayraykun payqa mana dejanmanchu karqan cambianankuta (Isaías 40:8). d

 ¿Imaraykun Bibliata askha simikunaman t’ijrakun?

 Bibliataqa Hebreo Arameo simikunapin qelqakurqan, kay tiempopi runakunan ichaqa mana chay simikunata entiendenkuchu. Bibliapiqa allin willakuykunan kashan kay pachapi llapa runakunapaq, llapa nacionkunapaq, ayllukunapaq, rimaykunapaq, llaqtakunapaq ima (Apocalipsis 14:6). Chaymi runakunaqa Bibliata necesitanku entiendesqanku simipi. Chhaynapi Diospa palabranta allinta leenankupaq entiendenankupaq ima.

 Kinsa formakunamantan Bibliataqa t’ijrakunman:

  •   Sapanka palabrata tijraspa. Sapanka palabra nisqanman jinalla t’ijrakun.

  •   Imachus entiendekusqanman jina t’ijrakun. Sapanka textoq nisqanman jinan t’ijrakun.

  •   Allinta entiendekunanpaq jina jujniraymanta t’ijrakun. Sumaqta leenapaq jinan jujniraymanta t’ijrakun, ichaqa chhayna ruwakusqanwanmi mayninpiqa cambiakunman imachus nikusqanta.

 Juj simikunaman t’ijrasqa Bibliaqa kay tiempopi imayna rimakusqanman jinan fácil entiendenapaq jinalla kanan. Chhaynapin Diospa willakuyninkunaqa runakunaq sonqonman chayanqa. e

 ¿Pin Bibliata ruwachirqan?

 Bibliataqa Diosmi ruwachirqan, paymi ajllarqan imakunatas Bibliapi qelqakunan karqan chayta. Qallariypiqa ñaupa Israel llaqtamanmi Diosqa “ch’uya willakuyninkunata” confiarqan, paykunan Hebreo Arameo librokunata allinta cuidananku karqan (Romanos 3:2).

 ¿Bibliapi faltanchu ima libropas?

 Manan. Bibliapi kaq librokunaqa junt’asqan kashan, manan ni jujpas chinkarqanchu. Wakin runakunan ninku: “Unay tiempo pakasqa ñaupa qelqakunapas Bibliapiqa rijurinanmi”, nispa. f Ichaqa cheqaqtapuni Diospa yuyaychasqan librokunapiqa allin yachachikuykunan kashan (2 Timoteo 1:13). Chayraykun chay yachachikuykunaqa llapallan tupan. Unay tiempo pakasqa ñaupa wakin librokunan ichaqa mana chhaynachu, wakin runakunaña ninku Bibliaq partenmi nispa chaypas. g

 ¿Imaynatan Bibliapi juj textota maskhasunman?

  Bibliapi librokuna

a Sichus yachayta munanki Bibliapi librokunamanta, pikunachus qelqarqanku, jayk’aqchus qelqakurqan chaykunata chayqa, qhaway “Bibliapi librokuna” nisqata.

b Bibliapi wakin partekunatan arameo simipi qelqakurqan, chay simiqa yaqa hebreo rimay jinan.

c Askha Bibliata leeqkunan Ñaupa Testamento nisqata Hebreo Arameo Rimaypi librokuna ninku, Mosoq Testamento nisqatataq Griego Rimaypi librokuna ninku. Chhaynapin Ñaupa Testamento nisqataqa mana ñaupa tiempo runakunallapaqpas kanman jinatachu qhawarichinku, nitaq Mosoq Testamento nisqatapas Ñaupa Testamentoq rantinpas kanman jinatachu qhawarichinku.

d Qhaway “¿Cambiarankuchu Bibliaq willakuyninta?” nisqa yachachikuyta.

e Askha runakunan Mosoq Pacha Bibliataqa leeyta munanku, facil entiendeylla kasqanrayku. Qhaway kay yachachikuyta “¿Allin ruwasqachu kashan “Mosoq Pacha Biblia”?” nisqata.

f Llapan chay mana Diospa yuyaychasqan qelqakunatan nikun apócrifos nispa. Encyclopædia Britannica nisqaman jinaqa, chay apócrifos nisqa librokunaqa manan Bibliamantachu.

g Astawan yachanaykipaq leey “Los evangelios apócrifos: ¿contienen verdades ocultas sobre Jesús?” nisqa yachachikuyta.