Agllashca temata ricungapaj

FAMILIACUNATA AYUDANGAPAJ | TAITAMAMACUNA

¿Imamandata huahuacunapaca liinaca importante can? | Parte 1: ¿Ricuna o liina?

¿Imamandata huahuacunapaca liinaca importante can? | Parte 1: ¿Ricuna o liina?

 Quiquinba huahuacuna tiempota charishpaca ¿imatata ruranata gushtan? ¿Videocunata ricunata o liinatachu gushtan? ¿Celularta o shuj librotacha agllanman?

 Gentecunaca ña tauca huatacunatami liishpa catingapaca ashtaca luchamunajushca. ¿Imamandata luchamunajushca? Primeroca televisionmi llujshirca. Chai jipaca internetmi llujshirca. Internetpica ashtaca cosascunatami ruraita y ricuitapash usharin. Jane Healy escritora huarmiguca, huata 1990​pi shuj librota escribishpami “ñallami gentecunaca liinataca saquitapacha saquinga” nirca.

 Shina nishpaca, chai tiempopica shuj exageración cuendami carca. Pero chai huatamanda cunangacamanga, ñami 30 huatacuna yalishca. Huaquin estudiosocunaca, ashtaca tecnología tiaj pushtucunapi jovengunaca, ñana punda huatacunapishna aliguta liitaca ushanllu ninmi.

Cai temapica caicunatami yachajupashun:

 ¿Imamandata huahuacunapaca liinaca importante can?

  •   Liishpami imacunatapash imaginarinlla. Shuj historiata o shuj cuentota liijushpami huahuacunaca, escritor imata nijujta imaginari ushan. Por ejemplo, historiapi parlajuj gentecunaca ¿imashinashi can? Paicunapa vozca ¿imashinashi can? ¿Maipishi can? Chai pushtuca ¿imashinashi can?

     Laura shuti huarmiguca ninmi: “Videocunata, peliculacunata ricushpaca, shujcuna imata imaginarishcatallami ricunajunchi. Pero liishpaca, escritor imata escribishcatami ñucanchicunalla imaginari ushanchi” ninmi.

  •   Liishpami huahuacunaca paicunapa personalidadpi mejorarin. Liishpami huahuacunaca ima problemacuna tiajta, shinallata chai problemacunata imasha solucionanatapash yachajun. Shinallata liingapaca concentrarinatami huahuacunaca yachajuna can. Shinami huahuacunaca pacienciata charinata, controlarinata y shujcunapipash pensarinata yachajun.

     Huaquin investigadorcunaca ninmi, huahuacunaca shuj historiata alimanda, concentrarishpa liishpami, chai historiapi gentecunashna sintirita ushan. Shinami huahuacunaca shuj gentecuna imasha sintirijta intindinata yachajun ninmi.

  •   Liishpami huahuacunaca pensarinata yachajun. Tranquilamente liishpa o huaquinbicarin cutin liishpami escritor imata escribishcataca ashtahuan facilllata intindi ushanchi. Ñucanchi pasopillata liishpa, intindishpami imata liishcataca yarinchi y ñucanchi causaipi imashina pactachinatapash yachanchi (1 Timoteo 4:15).

     Joseph shuti taitaca ninmi: “Liishpami ima cosasta ña yachashcata, ima mushuj cosasta yachajujushcatapash cuenta japi ushapangui. Cutin peliculacunata y videocunata ricushpaca, casi pensaritapash na pensarita usharinllu, yangata ricuimanda ricuitallami ricujurin” ninmi.

 Ashalla shimicunapi nishpaca videocuna y shuj ayuda visualcunapash alimi can. Pero ashagutalla liinajuj o casi nunca na liinajuj huahuacunaca shuj alipacha ayudatami ladoman saquinajun.

 Quiquinba huahua liichunga ¿imatata rurai ushapangui?

  •   Uchallami imatapash rurana capangui. Chloe shuti huarmiguca ishcai huahuacunatami charin. Paica ninmi: “Huahuacuna vijsapi cajpillatami, paicunamanga liishpa uyachin carcanchi. Chaita ruranaca alipachami cashca. Porque tiempohuanga huahuacunaca pugllashpapash liinataca ninanda gushtarca” ninmi.

     Bibliapica ninmi: “Quiquinga Taita Dios escribichishca shimitaca uchilla huahuagu cashcamandapachami rijsingui” (2 Timoteo 3:15).

  •   Liina cosascunatami huasipica charina capangui. Ricunalla pushtupimi liina cosascunataca charina capangui. Shinami huahuacunaca liingapaj cosascunataca maquipi charinga. Tamara huarmiguca chuscu huahuacunatami charin. Paica ninmi: “Huahuapa interesante ricurij librocunata cama ladopi saquinaca alipachami can” ninmi.

     Bibliapica ninmi: “Huahuataca, ali causaita yachachingui. Shina yachachijpica rucuyashpapash, napacha cungangachu” (Proverbios 22:6).

  •   Internetta ama yapata ocupanajuchunga tiempotami señalana cangui. Daniel shuti taitaca chishi enterota internetta ama ocupangapaj parlarinaca minishtirishcapachami can ninmi. Paica ninmi: “Semanapi shuj viajetallapash chishi enterota na televisionda ricushpa yalingapami esforzarin carcanchi. Chai tiempotaca igual liishpa tianajungapaj o cada uno liishpa tiajungapami aprovechan carcanchi” ninmi.

     Bibliapica ninmi: ‘Ima ashtahuan importante cashcataca cuenta japinami’ canguichi (Filipenses 1:10).

  •   Ali ejemplotami churana capangui. Karinaca ishcai ushicunatami charin. Paica ninmi: “Huahuacunaman imagutapash liijushpaca, imata uyajushcata imaginarichunmi cushijushpa, animohuan liina capanchi. Si ñucanchicuna liinata gushtanchica, huahuacunapashmi talvez liinataca gushtanga” ninmi.

     Bibliapica ninmi: ‘Aliguta liingapami shinllita esforzarishpa catina cangui’ (1 Timoteo 4:13).

 Cabalta parlashpaca, na tucui huahuacunachu liinataca gushtanga. Pero taitamamacuna cushijushpa liijta ricushpami, huahuacunapash liingapaj animaringa. Davidca ishcai ushicunatami charin. Paica ninmi: “Huahuacuna imata alicachijta yachangapami, huahuacuna imata liijta ñucapash lii callarircani. Shinami ashtaca cosascunamanda parlai ushan carcanchi. Huahuacunahuanga shuj grupo de lecturatapashmi charin carcanchi. Cushijushcami yalin carcanchi” ninmi.