Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 7

Jehová Dioshnami causaitaca ninan valishcatashna ricuna capanchi

Jehová Dioshnami causaitaca ninan valishcatashna ricuna capanchi

Taita Diosmi ‘tucuicunaman causaita caran’ (1 TIMOTEO 6:13).

1, 2. a) ¿Imatata Jehová Diosca carashca? b) Ñucanchicuna ali causachunga ¿imatata Jehová Diosca cushca?

 JEHOVÁ DIOSMI causaita carashca (Génesis 1:27). Tucuicuna ali causachun munashpami, pai imata pensashcata Bibliapi escribichishca. Ima ali cajta ima nali cajta ricushpa decidingapaca, Jehová Dios imata pensajtami intindina capanchi (Hebreos 5:14). Shinami, Jehová munashcashna pensanata yachajunajupanchi. Jehovapa yachachishcacunata pactachishpa ali causaimandami paipa yachachishcacuna alipacha cashcata cuenta japinchi.

2 Huaquinbica jatun llaquicunatami charinchi. Shinapash chai llaquicunapi imata ruranata yachachunga, na tucuipachu Bibliapica shuj ley tian. Shuj ejemplota ricupashun. Huaquinbica yahuarta utilizaj tratamientocunata catinata o na catinatami agllana tucunchi. Shinaca, Jehová alicachishca decisiongunata agllangapaca ¿imatata rurana capanchi? Bibliapa tauca textocunapimi yachachijun, causaimanda, yahuarmanda Jehová Dios imata pensajta. Jehová imata pensajta ali intindishpami ali decisiongunata agllai ushashun, concienciapipash tranquilo sintirishun (Proverbios 2:6-11). Shinaca, huaquin textocunata ricupashun.

CAUSAIMANDA YAHUARMANDACA ¿IMATATA JEHOVÁ DIOSCA YUYAN?

3, 4. a) Jehová Diosca ¿imatata yahuarmandaca yuyan? b) Yahuarca ¿imatata ricuchin?

3 Bibliapica yachachinmi, causaica yahuarpimi can. Chaimandami yahuartaca ninan valishcatashna ricuna can nishpa. Jehová Diospaca causaica valishcapachami can. Abelta Caín huañuchishca jipaca, Jehová Diosca Caindaca nircami: “Cambaj huauquipaj yahuarmi, alpamandapacha ñucata caparijun” nishpa (Génesis 4:10). Yahuarmi caparijun nishpaca Abelpa causaimandami parlajurca.

4 Ninan Manllanai Tamia tiashca jipami Jehová Diosca Noetapash paipa familiatapash cashna nishpa mandarca: “Yahuarndi aichataca, napacha micunachu canguichi, causaica yahuarpimi” can nishpa (Génesis 9:4). Noepa miraicuna caimandaca ñucanchipashmi Noeman Jehová Dios imata mandashcata cazuna capanchi. Imashinami ricupanchi, Jehová Diospaca causaica yahuarpimi can. Ñucanchipash chaitallatami crina capanchi (1 Timoteo 6:13).

5, 6. Moisesman Cushca Leypica ¿imatata Jehová Diosca causaimandapash, yahuarmandapash nirca?

5 Moisesman Cushca Leypica Jehová Diosca nircami: ‘Ima yahuartapash micuj runataca fiñashpami, Israelpuramanda anchuchisha. Causaica yahuarpimi’ can nishpa (Levítico 17:10, 11).

6 Leypica nijurcapashmi, micungapaj shuj animalta huañuchishpaca, chai animalpa yahuartaca alpapimi talina nishpa. Shinami animalpa causaica Jehovapa cashcata, causaita respetashcatapash ricuchin carca (Deuteronomio 12:16). Shinapash, leypica na mandajurcachu, último yahuar shutungacamanmi alpapi talina canguichi nishpa. Na ultimocaman shutuchishpapash, animalpa yahuarta alpapi talishpallatami concienciapi tranquilo sintirishpa chai animalpa aichataca micunalla carca. Animalpa causaita respetashpami, causaita cuj Jehová Diosta respetashcata ricuchin carca. Leypi nishca shinaca, juchacunamanda Jehová perdonachunbashmi animalcunataca Jehovaman ofrecinalla carca (nota 19 y 20​ta ricupangui).

7. Yahuarta ninan valishcatashna ricuimandaca ¿imatata Davidca rurarca?

7 Shuj punllaca, Davidpa soldadocunami, David yacunayachijujpica, paicunapa causaitapash peligropi churashpa, filisteo contra soldadocunapa pushtuman rishpa yacuta apamurca. Shinapash Davidca, chai yacuta na ufianayachishpa, alpapi talishpami nirca: ‘Paicuna huañunatapash na manllashpa rishca ¿yahuartaca ufiashallachu? Mandaj Dioslla, cai yacuta ufianamandaca jarcahuayari’ nishpa. Davidca yahuarpash, causaipash Jehová Diospaca ninan valishca cashcatami intindirca (2 Samuel 23:15-17).

8, 9. Jesusta catijcunaca ¿imatata yahuarmandaca yuyana capanchi?

8 Jesús huañushca jipaca, animalcunata Jehovaman ofrecinaca ñana minishtirircachu. Shinapash, yahuartaca ninan valishcatashnami ricushpa catina carca. Moisesman Cushca Ley ña huashaman quedashca cajpipash, Jesusta catijcunaca yahuarmanda parlaj leytaca cazushpa catinarami carca. Imashinami huainayanamanda, yanga dioscunata adoranamanda jarcarinaca importante carca, shinallatami yahuarta jarcarinapash importante carca (Hechos 15:28, 29).

Fracciones de sangremanda ñuca imata decidishcataca ¿imashinata intindichisha?

9 Cunan punllacunapi Jesusta ali catijcunapash chaitallatami rurana capanchi. Jehová Dios causaita carashcata, tucuicunapa causai Jehovapa cashcataca alimi yachapanchi. Yahuartapash respetanchimi, causai yahuarpi cajtapash yachapanchimi. Chaimandami, yahuarta utilizaj tratamientocunata catinata o na catinata yachangapaca, Jehová imata pensajta seguro cana capanchi.

YAHUARHUANGA ¿IMATALLATA RURAN?

10, 11. a) Transfusiongunata, yahuarpa chuscu minishtirishca partecunata chasquinamandapash ¿imatata Testigocunaca yuyapanchi? b) ¿Imatata cada uno decidina capanchi?

10 Yahuarmanda jarcarinami canguichi nishpa Jehová Dios mandashcamandami testigo de Jehovacunaca, yahuartaca na micunchi, na ufianchi, transfusión nishcacunatapash na chasquinchi, jipacunaman churaringapaj nishpapash ñucanchi yahuartaca na alichinchi, na pimanbash cunchi. Shinallata, glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas, plasma nishcacunatapash na chasquinchichu. Chaicunaca yahuarpa chuscu minishtirishca partecunami can.

11 Glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas, plasma nishcacunata ashagupipacha separashpami fracciones de sangre nishcacunata ruran. Fracciones de sangre nishcata chasquinata o na chasquinataca cada unomi decidina capanchi. Operarigrijushpa, examengunata ruragrijushpa, o imapash tratamientota catigrijushpa ima procedimientocunata catinatapash cada unomi decidina capanchi (nota 21​ta ricupangui).

12. a) Concienciapi ali sintirishpa decidijpipash ¿imamandata Jehová Diosca chai decisiongunapipash preocuparin? b) Shuj tratamientota nara agllashpallata ¿imatata rurana capanchi?

12 Concienciapi ali sintirishpa imata agllashpapash, ñucanchi shungu imashina cashcatami ricuchinajunchi. Chaimandami Jehová Diosca ñucanchipi preocuparishpa, ñucanchi imata pensajta, imashina sintirijta ricujun (Proverbios 17:3; 24:12, liipangui). Chaimi shuj tratamientota nara agllashpallata Jehovata mañana capanchi, chai tratamientomanda ashtahuan informaciondapash mascana capanchi. Chai jipami concienciapi ima ali cajta, ima nali cajta ricushpa decidina capanchi. Shujcunatapash imatata rurapanguiman nishpaca na tapujunachu capanchi. Ñucanchi imata decidinataca pipash na nijunachu can. Bibliapica ninmi, cada unomi ‘imata rurashcashnallata japishun’ nishpa (Gálatas 6:5; Romanos 14:12).

JEHOVAPA LEYCUNACA JUYASHCATAMI RICUCHIN

13. Yahuarmanda leycuna, yachachishcacunaca ¿imatata Jehová Diosmandaca ricuchin?

13 Jehová Diosca imata mandashpapash ñucanchita juyaimanda, ñucanchipa alipallatami mandan (Salmo 19:7-11). Ñucanchipa alipallata cazushpapash, ashtahuanbachaca Jehovata juyaimandami cazunchi. Chaimandami transfusiongunataca na chasquinchi (Hechos 15:20). Chaicunata na chasquinaca sano cachunbashmi ayudan. Ashtaca gentecunami nin, transfusiongunata ruranaca nalichu can nishpa. Doctorcunapash ninmi, yahuarta na churashpa operanami ashtahuan ali can nishpa. Shinaca, Jehovapa nishcacunaca alimi can, juyashcatami ricuchin (Isaías 55:9, liipangui; Juan 14:21, 23).

14, 15. a) Israelitacuna ama llaqui apachunga ¿maijan leycunatata Jehová Diosca curca? b) Chai leycunapi yachachishca yuyaicunataca ¿imashinata pactachita ushapangui?

14 Jehová Diosca imata mandashpapash siempremi paita sirvijcunapa alipallata mandan. Israelitacunataca ama llaqui apachunmi mandarca, huasita rurashpaca, pipash ama urmachunmi huasi patio jahuapica shuj uchilla pataguta muyundipi rurana cangui nishpa (Deuteronomio 22:8). Shinallata mandarcami, millai huagrata charishpaca pitapash ama topachun, ama huañuchichunmi chai huagrataca aliguta cuidana can nishpa (Éxodo 21:28, 29). Chai leycunata na cazuimanda pipash huañujpica, dueñomi culpata charirca.

15 Chai leycunapimi yachajunchi, causaica Jehová Diospa valishcapacha cashcata. Chaimandami ñucanchicunapash ama imapash peligro tiachun ñucanchi huasitapash, carrotapash ricuriana capanchi, cuidadohuan manejana capanchi. Diversiongunatapash aligutami agllana capanchi. Huaquin gentecuna, ashtahuanbachaca jovengunami, na imapash pasashachu yashpa, paicunapa causaitapash peligropi churashpa imatapash ruranlla. Shinapash Jehová Diosca, ñucanchi causaitapash, shujcunapa causaitapash respetachunmi munan (Eclesiastés 11:9, 10).

16. Jehová Diosca ¿imatata abortanamandaca yuyan?

16 Jehová Diospaca, vijsa ucupi chaira viñajuj huahuagupa causaipash valishcapachami can. Moisesman Cushca Leypica nijurcami, shuj vijsayu huarmita o paipa vijsa ucupi huahuaguta por accidente huañuchij runataca, huañuchina munaihuan huañuchishcatashnami Jehová Diosca ricun nishpa. Accidentella cashca cajpipash, chai runaca paipa causaihuanmi chai huarmi o chai huahua huañushcamandaca pagana carca (Éxodo 21:22, 23, liipangui) *. Jehovapaca vijsa ucupi huahuagupash gentellatami can. Shinaca tauca millón huahuagucunata cada huata abortajta ricushpaca ¿imashinashi Jehová Diosca sintirin?

17. Jehovata nara rijsimanda, abortashca huarmiguca ¿imashinata ali sintirita ushan?

17 Shuj huarmigu Jehovata nara rijsimanda, abortashca cashpaca, Jesús paipa causaita cushcamanda, Jehová perdonanataca segurami caita ushan (Lucas 5:32; Efesios 1:7). Tucui shunguhuan arripintirishca cashpaca, ñana llaquirijunachu can. Bibliapica ninmi, Jehová Diosca ‘ninanda llaquij, ali shungumi’ can. Imashinami ‘Indi llujshimuj ladoca, indi huashajuj ladomanda carupi’ can ‘chashnallatami ñucanchi na cazushcacunatapash, ñucanchimanda caruyachin’ nishpa (Salmo 103:8-14).

NA MILLANAYACHINACHU CAPANCHI

18. Pitapash na ricunayachijushpaca ¿imamandata cambiangapaj esforzarina capanchi?

18 Jehová Dios carashca causaita respetana munaica, ñucanchi shungupimi can. Apóstol Juanga nircami, shuj huauquita ‘millanayachijcunaca, genteta huañuchij runashnami’ can nishpa (1 Juan 3:15). Pihuanbash nali llevarishpaca, tal vez asha ashami shungu ucupi millanayachi callarishun. Shujcunata na ricunayachimandami, huaquinbica na respetohuan tratanchi, yangata juchachinchi, huaquinbicarin huañuchunbash munanchi. Ñucanchicuna imata sintijtaca alimi Jehová Diosca yachan (Levítico 19:16; Deuteronomio 19:18-21; Mateo 5:22). Pitapash na ricunayachijushpaca, cambiangapami esforzarina capanchi (Santiago 1:14, 15; 4:1-3).

19. Causaita respetashcata ricuchingapaca ¿imatata ashtahuan rurana capanchi?

19 ‘Llaquichingapajlla munaj runata’ Jehová Dios ‘tucui shunguhuan millanayachijtapash’ yarinami capanchi (Salmo 11:5). Shujcunata llaquichij diversiongunata agllashpaca, llaquichina yuyaicunata, millai, nali shimicunata ñucanchi umapi churashpami, chai nali cosascunata alicachishcata ricuchinajunchi. Causaita respetashcata ricuchingapaca tranquilo, ali yuyaicunatami charina capanchi (Filipenses 4:8, 9, liipangui).

CAUSAITA NA RESPETAJ ORGANIZACIONGUNAHUANGA NA CHAPURINACHU CAPANCHI

20-22. a) Diablopa munaita ruraj gentecunamandaca ¿imatata Jehová Diosca yuyan? b) ¿Imashinata ‘na cai pachamanda’ cashcata ricuchipanchi?

20 Diablopa munaita ruraj gentecunaca causaitaca na respetanllu. Chaimandami Jehová Diosca huañuchijcunatashna ricun. Cunangamanga, ashtaca millón gentecunata, Jehovata sirvijcunatapashmi gobiernocunaca huañuchishca. Bibliapica ninmi, gobiernocunaca millai animalcunashnami can nishpa (Daniel 8:3, 4, 20-22; Apocalipsis [Revelación] 13:1, 2, 7, 8). Cunanbica armacunata jatushpami huaquin gentecunaca charijyashca. Imashinami ricupanchi, ashtaca gentecunataca Diablomi mandajun (1 Juan 5:19).

21 Shinapash Jesusta ali catijcunaca ‘na cai pachapa’ cosascunahuan chapurinchichu. Política cosascunapi, guerracunapipash na chapurinchichu. Gentecunatapash na huañuchinchichu, armacunata ruraj organizaciongunatapash na apoyanchichu (Juan 15:19; 17:16). Catiriashpa llaquichijpipash, na randi llaquichinchichu. Jesusca contracunatapashmi juyachun mandarca (Mateo 5:44; Romanos 12:17-21).

22 Religiongunapa culpamandapashmi ashtaca gentecunaca huañushca. Bibliapica ninmi, Babilonia shuti jatun pueblo o tucuilla panda religiongunaca, Diospa profetacunapa, Diospajlla causajcunapa, cai pachapi tucuilla huañuchi tucushcacunapa ‘yahuartami jicharca’ nishpa. Chaimandami Jehová Diosca ‘ñuca agllashcacuna, chai pueblomanda llujshimuichi’ nishpa mandan. Jehovata adorajcunaca panda religiongunahuanga na chapurinchichu (Apocalipsis 17:6; 18:2, 4, 24).

23. Babilonia shuti jatun pueblomanda llujshingapaca ¿imatata rurana capanchi?

23 Babilonia shuti jatun pueblomanda ñana cangapaj munashcataca ricuchinami capanchi. Chaimandami pundacuna maijanbash religionbi cashca cashpaca, ñana cai religionmanda cangapaj munanichu nishpa tal vez shuj cartata escribina tucushun. Panda religiongunapa nali ruraicunatapash millanayachinami capanchi. Panda religiongunaca gentecuna política cosascunapi chapurijpi, jarihuan huarmihuan mapayajpi, ansiarishpa ashtahuan charijyangapaj munajpipash saquinllami. Ashtahuangarin chaicunata rurachunmi animan (Salmo 97:10, liipangui; Apocalipsis 18:7, 9, 11-17). Chaimandami ashtaca millón gentecuna huañushca.

24, 25. ¿Imamandata tranquilo sintiripanchi, concienciapipash ali sintiripanchi?

24 Jehovata nara rijsishpaca, Diablopa munaita ruranajuj gentecunata apoyanllami carcanchi. Shinapash ñana chaicunataca ruranchichu. Jesús paipa causaita cushcamanda, Jehovaman mingarishcamandami cunanbica cushilla, concienciapipash tranquilo, ali sintirinchi (Isaías 1:18; Hechos 3:19).

25 Pundacuna, causaita na respetaj organizacionbi cashca cajpipash, Jesús paipa causaita cushcamandami Jehová Diosca perdonanga. Jehová Dios causaita cushcata agradicishpami, gentecunataca Jehovata rijsichun, Diablopa munaita ruranata saquichun, Jehovapa amigocuna tucuchunbash ayudanchi (2 Corintios 6:1, 2).

DIOSPA REINOMANDA PARLAPASHUNCHI

26-28. a) ¿Imatata Jehová Diosca profeta Ezequieltaca mandarca? b) ¿Imata rurachunda ñucanchitapash mandashca?

26 Jerusalén llacta tucuchi tucunata, salvaringapaj imata rurana cashcata villachunmi, Jehová Diosca profeta Ezequielta cacharca. Gentecunaman na villashcamanda huañujpica, Jehová Diosca Ezequieltami reclamasha nirca (Ezequiel 33:7-9). Ezequielca villangapaj esforzarishpami gentecunapa causaita respetashcata ricuchirca.

27 Jehová Diosca, Diablo mandajuj mundo ñalla tucuchi tucunata villachunmi mandashca. Gentecunamanga Jehovata rijsichun, salvarishpa paraíso Alpagupi causangapaj imata rurana cashcatapashmi yachachina capanchi (Isaías 61:2; Mateo 24:14). Villachingapaj ninanda esforzarishpami apóstol Pabloshna nita ushashun: ‘Na ñucataca juchachinachu cahuanguichi. Taita Dios[mandaca] tucuitami cangunaman villashcani’ nishpa (Hechos 20:26, 27).

28 Jehová Diosta juyashpa catingapaca yahuarta, causaita ninan valishcatashna ricushpapash, Jehovapa ñaupajpi limpio ricurinatami cati capitulopica yachajupashun.

^ Éxodo 21:22, 23 (NM ): “Ishcai runacuna macanajunajushpa vijsayu huarmita chayachishcamanda, huahuaguta ungushpapash na imapash pasajpica, chai huarmipa cusa nishcashna llaquichij runa pagajtami, juezcunaca ricuna can. Shinapash huahua cashpa o mama cashpa huañujpica, llaquichij runapashmi huañuchi tucuna can”.