Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 9

Huainayana juchamanda caruyapangui

Huainayana juchamanda caruyapangui

‘Huainayanata, nali munaicunata, charijyanataca [huañuchinshnami saquina canguichi]. Chaicunaca rurashcalla dioscunata mañanajunshnallatami’ can (COLOSENSES 3:5).

1, 2. Israelitacunata pandachingapaca ¿imatata Balaamga rurarca?

 SHUJ pescadorca pescadocunata japingapaj munashpami, shuj uchilla alambre anzuelopica imapash micunaguta churashpa, yacuman shitashpa shuyan. Shuj pescado chai anzuelota japijta sintishpaca, pescadopa shimipi clavarichunmi, anzuelotaca chai rato chutashpa, yacumanda llujchin.

2 Gentecunapash pescadocunashnami anzuelo trampapi urmaita ushanchiman. Chaita ali intindingapaca israelitacunata yaripashun. Jehová Dios carasha nishca alpacunaman ña chayagrinajushpaca, Moab llacta pambacunapimi israelitacunaca quedarca. Chaimi chai llactamanda reyca, Balaam nishca runataca nirca, israelitacunata maldicijpica ashtaca culquitami pagasha nishpa. Chaimi Balaambash pensarirca, israelitacuna Jehovata na cazujpica, Jehovallatami paicunataca llaquichinga nishpa. Shina pensarishpami, israelita jaricunata inguitachun, Moab llactamanda joven huarmicunata paicunapaman cacharca (Números 22:1-7; 31:15, 16; Apocalipsis [Revelación] 2:14).

3. Ashtaca israelitacunaca ¿imata tucurca?

3 Israelitacunaca inguitai tucushpami, Moab llactamanda huarmicunahuan ‘huainayana’ juchapi urmarca. Shinallata, huainayana juchapi urmajcunapa Baal de Peor nishca mapa yanga diostapash, shuj yanga dioscunatapashmi adorai callarirca. Chaimandami, Jehová Dios carasha nishca alpacunaman ña chayagrinajushpapash, 24.000 israelitacuna huañurca (Números 25:1-9).

4. ¿Imamandata ashtaca israelitacunaca huainayana juchapi urmarca?

4 Israelitacunaca paicunapilla pensarimanda, shinallata Jehová Dios paicunata imashina ayudashcata cungaimandami, Balaamba trampapi urmarca. Jehová Diosmi paicunataca libre cachun Egiptomanda llujchirca. Chaquishca pambacunapi purinajujpipash, Jehovami micunata cararca. Pai carasha nishca alpacunaman ama imapash pasashpa chayachunbash, Jehovallatami cuidariajurca (Hebreos 3:12). Shina cajpipash, israelitacunaca huainayana juchapimi urmarca. Apóstol Pabloca nircami, shujcuna ‘huainayana’ juchapi urmashcashnaca na urmanachu canchi nishpa (1 Corintios 10:8).

5, 6. ¿Imatata israelitacunamandaca yachajunchi?

5 Imashinami israelitacunaca Jehová Dios carasha nishca alpacunaman ña chayagrinajurca, shinallatami ñucanchicunapash ñalla paraíso Alpagupi causashun (1 Corintios 10:11). Cunanbi gentecunaca, punda tiempo Moab llactatapash yalimi, jarihuan huarmihuan puñunatalla yaria causan. Chai yuyaicunaca Jehovata sirvijcunatapashmi pandachita ushan. Diabloca ashtacacunatami huainayana juchapi urmachishca (Números 25:6, 14; 2 Corintios 2:11; Judas 4).

6 Shinaca pensaripai: “¿Asha ratogutalla ali canata, o paraíso Alpagupi para siempre causanatachu ashtahuan alicachini? ¿Jehovata cazushpa ‘huainayana’ juchamanda caruyangapaj esforzarina ali cashcata crinichu?” nishpa (1 Corintios 6:18).

HUAINAYANA JUCHA

7, 8. a) Bibliapica ¿imacunatallata huainayana jucha nin? b) ¿Imamandata huainayana juchaca nalipacha can?

7 Huainayana juchapica na urmanachu canguichi nishpa Taita Dios mandajpipash, ashtaca gentecunaca, nimata na pinganayachishpami na cazun. Bibliapica, na cazarashcacuna pacta puñunata, jaripurallata o huarmipurallata puñunata, animalcunahuan mapayashpa puñunatami huainayana jucha nin. Shinallata, jaripa o huarmipa partecunata lambinata, siquita puñunata, jaripa o huarmipa partecunata llangachijunatami huainayana jucha nin (nota 23​ta ricupangui).

8 Bibliapica ninmi, huainayana juchapi urmashpa causajcunaca, congregacionbi caitaca ñana ushangachu nishpa (1 Corintios 6:9; Apocalipsis 22:15). Ashtahuangarin, huainayana juchapi urmajcunaca concienciapica na ali sintirinllu, imapapash na sirvij cuendami sintirin, shujcunapash paicunapica ñana confianllu, na munashpapash vijsayumi quedan, matrimoniopipashmi problemacunata charin, imapash ungüicunatami japin, huaquinbicarin huañuitapashmi tarin (Gálatas 6:7, 8, liipangui). Imacunalla pasanata yachashpaca, huainayana juchapica na urmanmanllu. Shinapash ashtacacunaca, paicunapilla pensarimandami pornografía * nishcata ricui callarishpa huainayana juchapi urmashca.

PORNOGRAFIACA JATUN JUCHAMANMI APAN

9. ¿Imamandata pornografiaca nali can?

9 Pornografiaca, jarihuan huarmihuan cana munaicunatami ashtahuan mirachin. Cunanbica, librocunapi, revistacunapi, musicacunapi, televisionbi, Internetpi, tucui ladocunapimi pornografiaca tian. Ashtaca gentecunaca yuyanmi, pornografiaca na imapash canllu nishpa. Shinapash pornografiamandami gentecunaca, jarihuan huarmihuan puñunatalla yaria causan, mapa munaicunata chari callarin, paicunapa charishcatallata japiri callarin, cazadocunacarin problemacunata chari callarin, huaquinbicarin divorciarinbash (Romanos 1:24-27; Efesios 4:19; nota 24​ta ricupangui).

Internetta utilizanajushpaca cuidadota charinami capanchi.

10. ¿Imashinata Santiago 1:14, 15​ca huainayana juchamanda caruyachun ayudan?

10 Huainayana juchapica na cungashcapichu urman. Bibliapica ninmi: “Ñucanchi munaicunata mirachun saquishpami, ñucanchi munaicuna mirajpica, ñucanchi imata munajushcatallata rurashpa juchapi urmanchi. Juchaca huañuimanmi apan” nishpa (Santiago 1:14, 15, NM ). Shinaca nali pensamientocuna umaman shamujpica, nara nali munaicuna tucujpillatami chai pensamientocunataca ucha umamanda anchuchina capangui. Jarihuan, huarmihuan mapayanajuj propagandacuna, imagenguna na yashcapi ricurijpica, uchami shuj ladoman ricuna capangui, canalta cambiana, o computadorata apagana capangui. Na shina rurajpica, nali munaicunaca shungupi sapiyangami (Mateo 5:29, 30, liipangui) *.

11. Nali pensamientocunata saquichunga ¿imashinata Jehová Diosca ayudaita ushan?

11 Jehová Diosca ñucanchicuna ima nali munaicunata charijta, chai nali munaicunata mishai ushanatapash alimi yachan. Paica ninmi: ‘Huainayanata, [ñuca] ñaupajpi mapayanata, nali munaicunata, charijyanataca [huañuchinshnami saquina canguichi]. Chaicunaca rurashcalla dioscunata mañanajunshnallatami’ can nishpa (Colosenses 3:5). Chai textopi nishcata cazuna shinlli cajpipash, Jehová Diosca pacienciahuanmi ayudanga (Salmo 55:22). Shuj huauqui joven cashpaca, pornografiata ricuna, paipa charishcatallata japirijuna viciopimi urmarca. Paipa cumbacunapaca, chai edadpi chaicunata ruranaca normalmi carca. Shinapash chai huauquica nircami: “Chai viciocunapi urmaimandami limpio concienciataca na chari usharcani, huainayana juchapipash urmarcani” nishpa. Chai huauquica chai viciocunata saquina cashcata cuenta japishpami, Jehovapa ayudahuanga chai viciocunata saqui usharca. Quiquinbash nali pensamientocunata charishpaca, limpio pensamientocunata charishpa catingapami, Jehovataca paipa ‘ninan ushaihuan’ ayudachun mañana capangui (2 Corintios 4:7; 1 Corintios 9:27).

12. ¿Imamandata ñucanchi shunguta cuidana capanchi?

12 Rey Salomonga nircami: ‘Tucuimanda yalica, canba shungutara [cuidangui]. Shungumandami causaica llujshijun’ nishpa (Proverbios 4:23). Shunguca ñucanchicuna imashina cajtami ricuchin. Chaimi Jehová Diosca shunguta ricujun. Gentecunaca imatapash ricushpami imatapash munai callarinchi. Job runaguca nircami: ‘Ñuca ñavihuanga, ima nalitapash na ricushachu. ¿Imashpata jarihuan nara tacarishca cuitsataca ricushayari?’ nishpa (Job 31:1). Job runagushnami, imapash nalicunataca na ricujuna, na pensarijuna capanchi. Salmista runagushnami Jehovataca, ‘imapash yangacunatara ricunamandaca anchuchihuayari’ nishpa mañana capanchi (Salmo 119:37).

DINACA NALI DECISIONDAMI AGLLARCA

13. ¿Imashina amigacunatata Dinaca charirca?

13 Amigocunamandami alitapash, nalitapash ruranchilla. Jehovata cazuj amigocunata agllashpaca, quiquinbashmi Jehovata cazungapaj munapangui (Proverbios 13:20). Yaripai Jehová Diosca ninmi: “Na pandachi tucunachu canguichi. ‘Nalicunahuan tandanajujpica, canguna ali causajujtapash pandachishpami chingachinga’” nishpa (1 Corintios 15:33, MTQI ). Jacobpa ushi Dinapa ejemplota ricupashun. Paica Jehovata adoraj familiapimi viñarca, alimi carca. Shinapash, Jehovata na adoraj Canaán llactamanda cuitsacunahuan amiga tucushpami Siquemda rijsirca. Canaán llactamandacunataca huainayana juchapi urmajcuna nishpami rijsin carca (Levítico 18:6-25). Siquemga Dinatami munashpa ricun carca. ‘Paipa taitapa huasiucupuramanda yali alicachi tucushca’ cashpapash, Jehovataca na adoranllu carca (Génesis 34:18, 19).

14. Dinaca ¿imata tucurca?

14 Siquemga normalmi can yashpami, Dinata munaimandaca ‘Dinata [violarca]’ (Génesis 34:1-4, liipangui). Chaimi Dinapash, paipa familiapash shuj shuj llaquicunata chari callarirca (Génesis 34:7, 25-31; Gálatas 6:7, 8).

15, 16. Alipacha yachajushca cangapaca ¿imatata rurai ushapanchi?

15 Jehovapa mandashcacuna ali cashcata yachangapaca na Dinashnachu pandarina capanchi. Proverbios 13:20​pica ninmi: ‘Alipacha yachajushcacunahuan tandanajujca, alipacha yachajushcami canga. Shinlli shungucunahuan tandanajujca llaquichi tucungami’ nishpa. Shinaca Jehovapa ima ali cajta yachajungapaj esforzarishpami, tauca llaquicunamanda caruyaita ushapangui (Proverbios 2:6-9; Salmo 1:1-3).

16 Alipacha yachajushca cangapaca, Bibliatami estudiana capanchi. Imapash decisiongunata nara agllashpallatami Jehovata mañana capanchi. ‘Aliguta cazushpa aliguta yarishpa sirvij’ esclavopa consejocunatapash pactachinami capanchi (Mateo 24:45; Santiago 1:5). Jahuallami ninchi, juchayumi cani nishpa (Jeremías 17:9). Shinapash, huainayana juchapi ama urmangapaj cuidadota charinami cangui nishpa consejajpica ¿culiranguimanllu? ¿O humilde tucushpachu ayudachun saquipanguiman? (2 Reyes 22:18, 19).

17. Shuj huauquipanicunapa consejoca ¿imashinata ayudan?

17 Pensaripai: Shuj panigutaca, na Testigo cumba cushilla, aliguta tratashpa, jacu purishun nishcanman. Shuj panigu paicunata ricushpa, cuidadota charingui nishpa consejajpica chai paniguca ¿imapash pretextocunata churangacha, o alipa consejashcata cuenta japingacha? Chai paniguca, Jehovata juyaimandaca alitami rurangapaj munanga. Shinapash trabajopi cumbahuan cutin cutin rishpaca ¿huainayana juchamanda caruyajunmanllu, o ‘paipa shungu’ umachichunllu saquijunman? (Proverbios 22:3; 28:26; Mateo 6:13; 26:41).

JOSEPA EJEMPLOTA CATIPASHUNCHI

18, 19. Huainayana juchapi ama urmangapaca ¿imatata Joseca rurarca?

18 José joven cashpaca, Egiptopimi esclavo carca. Paipa amopa huarmica, punllandi punllandimi jacu ñucahuan puñushun nishpa inguitajun carca. Shinapash Joseca, Jehovata juyaimandami paipa ñaupajpi ali ricuringapaj munarca. Chaimandami paipa amopa huarmitaca cutin cutin na nirca. Esclavo caimandaca shuj ladopi trabajangapaj ritaca na usharcachu. Shuj punllacarin, paipa amopa huarmi inguitashpa ugllarijpimi Joseca, calpashpa chai huasimanda rirca (Génesis 39:7-12, liipangui).

19 Nali pensamientocunata charishpa, o chai huarmipilla pensarijushpaca tal vez inguitai tucunmanmi carca. Shinapash Josepaca, Jehovapa ñaupajpi ali ricurinami ashtahuan importante carca. Chaimi paipa amopa huarmitaca nirca: ‘Ñuca amoca candallami, paipa huarmi cajpi, imatapash na nihuashca. ¿Imashpata ñucaca cai jatun juchata rurashpa, Taita Diosta fiñachishayari?’ nishpa (Génesis 39:8, 9).

20. ¿Imashinata yachanchi, Jehová Diosca Joseta alicachishcata?

20 Paipa llactamanda, familiamanda carupi cashpapash, Joseca siempremi Jehovata cazurca. Chaimi Jehovapash paita bendiciarca (Génesis 41:39-49). José tucuipi cazujpimi Jehová Diosca ninanda cushijurca (Proverbios 27:11). Huainayana juchamanda caruyana shinlli cajpipash, siempre yaripashunchi: ‘Diosta juyajcunaca nalita ruranata millanayachinmi. Paimi paipalla causajcunata cuidajun. Paita na manllajcunapa maquimandapashmi cacharichin’ nishpa (Salmo 97:10).

21. ¿Imashinata shuj huauquica Josepa ejemplota catirca?

21 Jehovata sirvijcunaca, cada punllami nalita millanayachishcata, alita ruranata alicachishcata ricuchin (Amós 5:15). Mashna huatacunata charishpapash, quiquinbashmi Jehovata tucuipi cazushcata ricuchi ushapangui. Shuj joven huauquitaca, colegiopi cumbami, matemáticas examenbi ayudajpica canhuan puñushallami nirca. Chai huauquica, Josepa ejemplota catishpami chai cuitsataca shuj derecho na nirca. Paica ninmi: “Bibliapi imata yachajushcata pactachimandami juchapica na urmarcani” nishpa. Huainayana juchaca, casi siempremi llaquiman apan, ashatalla cushichin, concienciapipash nali sintichin (Hebreos 11:25). Cutin Jehovata cazunaca, unaicaman cushilla sintirichunmi siempre ayudan (Proverbios 10:22).

JEHOVÁ AYUDACHUN SAQUIPAI

22, 23. Jatun juchata rurajcunataca ¿imashinata Jehová Diosca ayudan?

22 Diabloca ñucanchitapashmi huainayana juchapi urmachingapaj munanga. Chai juchamanda jarcarinaca shinllimi canga. Tucuicunallatami huaquinbica nali pensamientocunata charinchi (Romanos 7:21-25). Shinapash Jehová Diosca ñucanchicuna ‘ñutu alpalla cajtaca’ yachanmi (Salmo 103:14). Chaimi shuj huauqui o shuj pani huainayana juchapi urmashca jipa, ciertopacha arripintirijpica, Jehová Diosca ayudan. Paica ‘nalita rurashcata cungangapaj’ listomi can (Salmo 86:5; Santiago 5:16; Proverbios 28:13, liipangui).

23 Jehová Diosca ñucanchicunata juyaihuan cuidachunmi ancianocunata cushca (Efesios 4:8, NM, 12; Santiago 5:14, 15, NM ). Paicunami Jehovapa ñaupajpi cutin ali ricurichun ayudaita ushan (Proverbios 15:32).

ALI YACHAJUSHCA CAPANGUI

24, 25. Ali yachajushca canaca ¿imata can? ¿Imashinata huainayana juchapi ama urmachun ayudan?

24 Ali decisiongunata agllangapaca, Jehovapa mandashcacuna ali cashcatami intindina capanchi. Proverbios 7:6-23​pi huambragushnaca na canachu capanchi. Chai textocunapica ninmi, na ali yachajushca caimandami chai huambraguca, huainayana juchapi urmarca nishpa. Ali yachajushca cangapaca, Jehová Dios imata pensajta intindingapaj esforzarishpami, imata yachajushcata pactachina capanchi. Shinami, ‘ali yuyaita charijca paipa almata juyan, alitapash taringa’ (Proverbios 19:8).

25 Quiquinga Jehovapa mandashcacuna ali cashcata, paita cazushpalla ali causana cashcataca ¿segurochu capangui? (Salmo 19:7-10; Isaías 48:17, 18). Na seguro cashpaca, Jehová Dios imata quiquinman carashcata yaripai. Bibliapica ninmi: “Mandaj Dios ali cajtaca, ricushpa yachaichiyari” nishpa (Salmo 34:8). Jehová Dios imatalla cushcata yarishpami, paitaca ashtahuan juyangui. Pai imata juyashcata juyashpami, pai imata millanayachishcatapash millanayachina capangui. Ali cosascunapillami pensarina capangui (Filipenses 4:8, 9). Joseshnami Jehovapa yachachishcacunata catina capangui (Isaías 64:8).

26. Cati ishcai capitulocunapica ¿imatata yachajupashun?

26 Cazarashcacunapash na cazarashcacunapash cushilla causachunmi Jehová Diosca munan. Cati ishcai capitulocunapimi cusahuarmicuna ali causachun ima ayudajta ricupashun.

^ Pornografía nishpaca, videocunapi, musicacunapi, mensajecunapi o imapash fotocunapi jarihuan huarmihuan mapayanajujcunatami shina nin.

^ Mateo 5:29, 30 (NM ): “Canba ali lado ñavi pandachingapaj munajpica, surcushpa shitangui. Canba tucuilla cuerpondi Gehena nishcaman shitai tucunapa randica, canba cuerpomanda shuj parteguta shitanarapashmi ashtahuan ali can. Shinallata, canba ali lado maqui nalita rurachingapaj munajpica, muchushpa shitangui. Canba tucuilla cuerpondi Gehena nishcaman shitai tucunapa randica, canba cuerpomanda shuj parteguta anchuchinami ashtahuan ali can”.