Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 12

Aliguta parlashpa shujcunata ayudashunchi

Aliguta parlashpa shujcunata ayudashunchi

‘Ima mapa parlocunapash, cangunapa shimimandaca amapacha llujshichun. Shujcuna shinlli tucushpa catichunmi, ali canatalla parlana canguichi’ (EFESIOS 4:29).

1-3. a) ¿Imatata Jehová Diosca carashca? b) ¿Imashina parlanata na ali can? c) ¿Imashina parlanata ali can?

 SHUJ taitaca, cushijushpa shuj bicicletata paipa joven churiguman carashcanman. Shinapash maipash cachun manejaimanda pitapash huajtashpa llaquichijpica ¿imashinashi taitaca sintirinman?

2 Jehová Diosca “jahua pachamandami imatapash juyailla aliguta caramujun” (Santiago 1:17, MTQI ). Chaimandami paica, parlana ushaita ñucanchimanga carashca. Parlashpami imata pensashcata, imashina sintirishcatapash nita ushapanchi. Shinallata, parlashpami shujcunata ayudashpa ali sintichita ushanchi, o llaquichitapash ushanchi.

3 Chaimandami Jehová Diosca ñucanchicuna aliguta parlachun munan. Paica ninmi: ‘Ima mapa parlocunapash, cangunapa shimimandaca amapacha llujshichun. Shujcuna shinlli tucushpa catichunmi, ali canatalla parlana canguichi’ nishpa (Efesios 4:29). Shinaca, Jehová Diosta cushichingapaj, shujcunata animangapaj imashina parlana cashcata ricupashun.

IMATA PARLASHPAPASH CUIDADOHUAN PARLAPANGUI

4, 5. Proverbios libropica ¿imatata yachachin?

4 Ñucanchi parlashcacunahuan ayudaita o llaquichita ushaimandami, imata ninata, imashina ninatapash pensarina capanchi. Proverbios 15:4​pica ninmi: ‘Fiñarishcatapash alichij jalluca, causaita cuj yurashnami. Jatun nali jalluca, shunguta llaquichinllami’ nishpa. Imashinami shuj jatun yuraca llanduchishpa frescolla sintichin, shinallatami ali shimicunaca cushilla, ali sintichin. Cutin shinlli shimicunaca shujcunata llaquichin, nalimi sintichin (Proverbios 18:21).

Ali shimicunaca munailla, ali sintirichunmi ayudan

5 Proverbios 12:18​pi nishca shinaca, na aliguta pensarishpa parlashpaca, “espadahuan chugrichinshnami” parlanajunchiman. Shimi cacharishcata shujcunaman imacunatapash nishpaca, paicunata llaquichishpami caruyachinajunchiman. Tal vez ñucanchicunapashmi, pipash shimi cacharishcata imatapash nijpi llaquirishca cashun. Shinapash Proverbios 12:18​pillatami nin: ‘Alipacha yachajushcacunapa shimica, jambigushnami’ can nishpa. Aliguta pensarishpara parlashpaca, shungu faquirishcashna sintirinajujcunatapash jambigushnami ali sintirichun ayudashun. Panda intindirimanda caruyashcacunahuanbash cutinmi ali tucuita ushashun (Proverbios 16:24, liipangui). Shinaca, shujcunata ama llaquichingapaca, cuidadohuanmi parlana capashcanchi.

6. ¿Imamandata jarcarishpa parlanaca shinlli can?

6 Juchayucuna nacirishca caimandapashmi cuidadohuan parlana capanchi. Bibliapica ninmi: “Runaca, chairalla viñaimandapachami nalitalla ruranata, shungupi yarishpa causan” nishpa. Huaquinbica ñucanchi parlashcacunahuanmi, ñucanchi shungu imashina cashcatapash ricuchinchi (Génesis 8:21; Lucas 6:45). Aliguta pensarishpara parlanaca shinllimi can (Santiago 3:2-4, liipangui). Shinapash shujcunahuan aliguta parlangapaca esforzarishpa catinami capanchi.

7, 8. Na cuidadohuan parlashpaca ¿imashinata Jehová Diospa ñaupajpica ricurishun?

7 Imata nijta, imashina nijtapash Jehová Diosca ricujunmi. Chaimandami cuidadohuan parlana capanchi. Bibliapica ninmi: “Maijanbash: ‘Ñucami Taita Diostaca aligutapacha yarijuni’ nishpa paipaj shimi rimajta na jarcarishpaca, paillatamari pandarijun. Taita Diosta yarijunimi nishcapash yanga yangami” can nishpa (Santiago 1:26, MTQI ). Na cuidadohuan parlashpaca, Jehovapa amigo canatami huaglichinchiman, o huaquinbicarin paipa amigo canatapashmi saquinchiman (Santiago 3:8-10).

8 Imashinami ricupanchi, imata ninata, imashina ninataca cuidarinami capashcanchi. Jehová munashcashna parlangapaca imacunata na parlana cashcata ricupashun.

LLAQUICHIJ SHIMICUNA

9, 10. a) Cunanbi gentecunaca ¿imashinata parlanata yachan? b) ¿Imamandata pinganai shimicunataca na parlana capanchi?

9 Cunanbi ashtaca gentecunaca pinganai, nali shimicunatami parlan. Respetachun nishpa o manllachingapaj nishpami pinganai, nali shimicunahuan riman. Chistecunata rurajcunapash, jarihuan huarmihuan canamanda imapash pinganai transiacunata nishpami gentecunataca asichin. Apóstol Pabloca nircami: ‘Ninanda fiñarinata, shungu ucupilla fiñarinata, nalicachishpa parlanata, nali shimicunata rimanataca, tucuitami saquina canguichi’ nishpa (Colosenses 3:8). Shinallata nircami, Jesusta ali catijcunaca ‘mapa parlocunata’ o mapa transiacunataca parlaitallapash na parlanachu can nishpa (Efesios 5:3, 4).

10 Pinganai, nali shimicunata uyanataca Jehová Diospash, paita sirvijcunapash na gushtanllu. Pinganai, nali shimicunaca mapami can. Bibliapica ninmi: ‘Mapa ruraicunaca’, ‘quiquinba munaitalla rurashcacuna’ o aichapa munaimi can nishpa (Gálatas 5:19-21). Mapa ruraicuna nishpaca tauca juchacunamandami parlajun. Shuj mapa ruraimandami, shuj shuj mapa ruraicunapi urmaita ushan. Jarihuan huarmihuan canamanda transiacunata rurana costumbreta charishpa, na cambiangapaj munajcunaca, congregacionbi ñana cashpa catingapaj munashcatami ricuchinajun (2 Corintios 12:21; Efesios 4:19; nota 23​ta ricupangui).

11, 12. a) ¿Imashinata ali parlajushcatapash cuentoman tigrachinchiman? b) ¿Imamandata juchachishpa parlanaca na ali can?

11 Caiman chaiman parlashpa purinamandapash jarcarinami capanchi. Tucuicunallatami preocuparishpa ñucanchi familiamanda, amigocunamandapash parlanchi. Jesuspa punda catijcunapashmi, shuj huauquicuna imashina paranajujta yachashpa ayudangapaj munarca (Efesios 6:21, 22; Colosenses 4:8, 9). Shinapash huaquinbica, napash cierto cosascunata parlashpa, o shujcunaman na parlana cosascunata parlashpami cuentocunamanra tigrachinchiman. Na cuidadota charishpaca, shina parlajuimandami shujcunataca yangata juchachinajunchiman. Jesuspa tiempopi fariseocunaca yangatami Jesustaca juchachirca (Mateo 9:32-34; 12:22-24). Juchachishpa parlashpaca, shujcunapa shutitami mapayachinajunchi, llaquichinajunchi o ali amigocunatapashmi separaita ushanchi (Proverbios 26:20).

12 Ñucanchi parlashcacunahuan shujcunata ayudachun, animachunmi Jehová Diosca munan. Ali amigocunata contrachishpa parlachunga na munanllu. Huauquipanicunata contrachijcunataca Jehová Diosca millanayachinmi (Proverbios 6:16-19). Callaripica Diablomi Jehová Diostaca llulla nishpa juchachirca (Apocalipsis [Revelación] 12:9, 10). Cunanbi gentecunaca, shujcunamanda llullacunata ninllami. Shinapash llullashpa parlanacunaca, congregacionbica na tianachu can (Gálatas 5:19-21). Chaimandami na yangata imatapash nina capanchi, aliguta pensarishparami parlana capanchi. Imapash uyashcata parlagrijushpaca “¿ciertotachu nigrijuni? ¿Llaquishcata ricuchijunichu? ¿Imapapash ali canatachu nigrijuni? Ñucata shina nijpica ¿alichu sintiriman? ¿Pimanda imata nigrijushpapash paipacha uyachun munaimanllu?” nishpa tapuripai (1 Tesalonicenses 4:11, liipangui).

13, 14. a) Shujcunata na alicashishpa parlajunaca ¿imamandata nali can? b) Ima llaquipash japishpachari ali canman nishpaca ¿ima munaihuanda ninajunchi? c) ¿Imamandata ima llaquipash japishpachari ali canman nishpa parlanaca na ali canman?

13 Tucuicunallatami imatapash nishca jipaca arripintirishcanchi. Shinapash, shujcunata huashalla rimanata, na considerashpa parlanata, shinlli shimicunahuan parlana costumbretaca na charinachu capanchi. Shujcunata nalicachishpa parlajunataca na yachanachu capanchi. Chashna parlocunahuanmi shujcunata llaquichita, nali sintichita ushanchi. Huahuacunacarin ñapashmi llaquiyanlla. Chaimandami ñucanchi parlocunahuan ama llaquichingapaj cuidarina capanchi (Colosenses 3:21).

14 Efesios 4:31​pica ninmi: ‘Fiñarishcalla canatapash, caparishpa rimajunatapash, ima llaquipash japishpachari ali canman nijunatapash saquinami canguichi’ nishpa. Ima llaquipash japishpachari ali canman nishpaca, shujcunatami llaquichina munaihuan plitunajunchi. Huarmita, cusata o huahuacunata shina rimanaca nalichu can. Na cambiangapaj munashpaca congregacionbi cashpa catitaca na ushangachu (1 Corintios 5:11-13; 6:9, 10). Imashinami ricupashcanchi, jarihuan huarmihuan canamanda transiacunata rurashpa, na cierto cosascunata parlashpa, o shinlli shimicunahuan parlashpaca Jehová Dioshuan amigo canatapash, shuj huauquipanicunahuan ali llevarinatapashmi huaglichishun.

ANIMAJ SHIMICUNA

15. Ali shimicuna nishpaca ¿imatata ninajupanchi?

15 Jehová Diosca, ñucanchicuna imatapacha nishpa parlanataca na ninllu. Shinapash shujcunata ayudangapaj imashina parlana cashcataca villajunmi (Efesios 4:29). Ali shimicuna nishpaca ima ali cajta, ima cierto cajta, imashina llaquishpa parlanatami shina nijun. Shujcunata ayudashpa, animashpa parlachunmi Jehová Diosca munan. Aliguta pensarishpa, ali shimicunahuan parlanaca ashata shinllimi can (Tito 2:8). Shinaca shujcunata imashina ayudanata ricupashun.

16, 17. a) ¿Imamandata shujcunata felicitana capanchi? b) ¿Picunatata felicitaita ushapanchi?

16 Jehovapash, Jesuspash shujcunata felicitanatami alicachin. Ñucanchipash paicunapa ejemplota catingapami munapanchi (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47). Shujcunata animangapaca, paicunapi preocuparishpami, imata nigrijushcataca aliguta pensarina capanchi. Proverbios 15:23​pica ninmi: “¡Ali shimicunata parlachun munashca horaspi parlashpacarin alipachamari!” can nishpa. Ñucanchi imata rurashcata alicachishpa felicitajpica ashtacatami animarinchi (Mateo 7:12, liipangui; nota 27​ta ricupangui).

17 Shujcuna imata ali ruranajujta ricuna costumbreta charishpaca, facilmi tucui shunguhuan felicitaita ushapangui. Huaquingunaca alipacha prepararishpami discursocunata, o comentariocunata cun. Cutin huaquin jovengunaca, na manllashpami escuelapipash villachin. Mayorcunapash villachingapaj llujshina costumbretami charin. Huaquinbica minishtijuj horaspipachami felicitanajunchiman. Cusapash, paipa huarmita juyashcata, alicachishcataca ninami can (Proverbios 31:10, 28, 29). Imashinami plantagucunaca Indita, yacuta minishtin, shinallatami gentecunapash shujcuna paicunata alicachichun minishtin. Huahuacunacarin ashtahuanmi minishtin. Shinaca, paicuna imapi esforzarinajushcamanda, paicunapa imashina cashcamanda felicitangapaj esforzaripashunchi. Chaimi paicunapash na manllashpa seguro sintirita ushanga, alita rurashpa catingapapash animaringa.

Imata parlanata, imashina parlanata aliguta pensarishpaca, shujcunata ayudashpa animaita ushashunmi.

18, 19. a) ¿Imamandata shujcunata animangapaj, cushichingapaj esforzarina capanchi? b) ¿Imashinata shujcunata animaita, cushichita ushapanchi?

18 Shujcunata animashpa, cushichishpaca Jehovapa ejemplotami catinajupanchi. Paica ‘ninanda llaquirishca ali shungutaca, na yangapi churanllu’ (Salmo 51:17). Randimanda animarichun, llaquilla sintirijcunata cushichichunmi Jehová Diosca munan (1 Tesalonicenses 5:11, 14). Ñucanchicuna animangapaj esforzarinajujtaca cushijushpami ricun.

19 Congregacionbi pipash llaquilla, desanimarishca cajta ricushpaca, paipa problemata na arreglai ushashpapash, paimanda preocuparishcatami ricuchita ushapangui. Tal vez paihuan parlangapami tiempota llujchita ushapangui, o animangapaj shuj textota liita ushapangui o quiquinmanda Jehovata mañashami nita ushapangui (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31). Congregacionbi huauquipanicuna juyashcatapashmi parlana capangui (1 Corintios 12:12-26; Santiago 5:14, 15, NM ). Quiquinbash ciertopacha juyashcata ricuchishpami parlana capangui (Proverbios 12:25, liipangui).

20, 21. ¿Imashina consejajpita alicachishpa chasquinchi?

20 Ali consejocunata cushpapashmi ayudaita ushapanchi. Juchayucuna caimandaca, tucuicunami huaquinbica consejachun minishtinchi. Proverbios 19:20​pica ninmi: “Rucuyashpapash alipacha yachajushca cangapaca, ali yuyaita cushcatapash uyangui, ali tucuchun rimashcatapash chasquingui” nishpa. Ancianocuna consejota cushpa ayudana cajpipash, taitamamacunapashmi paicunapa huahuacunataca consejana can (Deuteronomio 6:7). Congregacionbica, panigucunapashmi shuj panigucunaman ali consejocunata cushpa ayudaita ushan (Tito 2:3-5). Ñucanchi huauquipanicunata juyaimandaca, ima consejota cushpapash ali sintichingapami munana capanchi. Shinaca ¿imashinata chaitaca rurashun?

21 ¿Nachu pipash consejajpi chai consejota alicachishpa chasquishcata yaripangui? ¿Imamandata alicachishpa chasquiparcangui? Tal vez quiquinmanda ciertopacha preocuparijta ricushpa, o cushilla, ali parlajpimi alicachishpa chasquipariangui (Colosenses 4:6). Ashtahuangarin Bibliamanda yuyaita japishpami consejarianga (2 Timoteo 3:16). Bibliamandapacha liishpa o na liishpapash Bibliapa yuyaimanda parlashpami consejana capanchi. Consejajushpaca, na ñucanchi yuyashcatachu nina capanchi, o na ñucanchi pensamientocunata apoyangapallachu textocunataca yangata utilizana capanchi. Quiquinda imashina consejashcata yarishpami, shujcunatapash consejaita ushapangui.

22. ¿Imashina parlangapata munapangui?

22 Parlana ushaitaca Jehová Diosmi carashca. Paita juyaimandami aliguta parlana capanchi. Yaripangui, ñucanchi parlashcacunaca shujcunata ayudaita, o llaquichitami ushan. Chaimandami shujcunata ayudashpa, animashpa parlangapaj esforzarina capanchi.