Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 23

“Ima pasashcatami ñucaca cangunaman villangapaj munapani”

“Ima pasashcatami ñucaca cangunaman villangapaj munapani”

Apóstol Pabloca Sanedrín ñaupapi y shujcunapa ñaupapipashmi paipa crishcacunataca difindin

Hechos 21:18-23:10manda japishcami can

1, 2. Pabloca ¿imamandata Jerusalén llactaman rin? Chaipica ¿ima llaquicunatata chimbapurana tucunga?

 APÓSTOL Pabloca cutinmi Jerusalén llactapi can. Chai llactapa callecunapica ashtaca gentecunami purinajun. Chai llactapimi Jehová Diosta sirvijcunataca ashtaca cosascuna pasashca. Y mayoría gentecunami paipa llactamandaca orgulloso can. Ashtaca huauquipanicunapashmi paicunapa llactamandaca orgulloso sintirin. Chaimandami paicunaca Jehová Dios cushca mushuj instrucciongunataca na catinajun. Chaitaca Pabloca alimi yachan. Pabloca chai huauquipanicuna ayudata minishtinajujpimi Éfeso llactamanda llujshishpa ayudangapaj rirca. Pero chai huauquipanicunaca Taita Diosmanda yachachishpa ayudachunmi ashtahuanbachaca minishtinajun (Hech. 19:21).

2 Pabloca Jerusalén llactapica ashtaca llaquicunatami chimbapurana tucunga. Por ejemplo, ashtaca huauquipanicunami Pablomanda llullacunata parlashcata crin. Jerusalenbica Jesuspa contracunami tian. Chai contracunami Pablomandaca llullacunata nishpa juchachinga, macanga y huañuchingapapash munanga. Shinapash chai llaquicunahuan cashpami Pabloca paipa crishcacunata difindina oportunidadta charinga. Chai situacionbi cashpaca Pabloca humilde cashcata, na manllashcata y feta charishcatami ricuchinga. Ñucanchicunapash paipa ejemplota imashina cati ushashcata ricupashunchi.

‘Taita Diostami alabai callarirca’ (Hechos 21:18-20a)

3-5. a) Pabloca ¿picunahuanda tandanajurca? Chaipica ¿imamandata parlarca? b) Pablo ancianocunahuan parlashcamandaca ¿imatata yachajupanchi?

3 Jerusalén llactaman chayashca cayandi punllapaca Pablopash, paita cumbanajuj huauquicunapash chai llactapa congregacionmanda huauqui ancianocunahuanmi tandanajurca. Pero apostolcunaca shuj ladocunaman sirvingapaj rishcamandami chai reunionbica na cashcanga. Pero Jesuspa huauqui Santiagoca chai tandanajuipica carca (Gál. 2:9). Paimi talvez chai reuniondaca ñaupaman pushajushcanga (Hech. 21:18).

4 Ancianocunata saludashca jipami, apóstol Pabloca paicunamanga “na judiocunamanda Taita Dios imatalla rurashcata” villarca (Hech. 21:19). Pablo villashcata uyashpaca anciano huauquicunaca ninandami animarishcanga. Shuj llactacunapi predicación ashtahuan mirajujta uyashpaca ñucanchicunapashmi ninanda cushijupanchi (Prov. 25:25).

5 Jerusalenmanda huauquipanicunata ayudangapaj Europa llactamanda congregacionguna contribuciongunata ayudashcatami apóstol Pabloca ancianocunamanga villashcanga. Caru llactacunamanda huauquipanicuna paicunamanda preocuparijta ricushpaca ancianocunaca ninandami animarishcanga. Chaimandami Pablo paicunaman villashcata uyashpaca “paicunaca Taita Diosta alabai callarirca” (Hech. 21:20a). Cunan punllacunapipashmi llaqui apashca huauquipanicunata, shinallata ungushca huauquipanicunata ayudajpi y animajpica paicunaca ninanda cushijun.

Ashtaca discipulocunami ‘Moisesman Cushca Leyta tucui shunguhuan cazunajurca’ (Hechos 21:20b, 21)

6. Ancianocunaca ¿imatata Pablotaca nin?

6 Judeamanda huauqui ancianocunaca apóstol Pablotaca cashnami nin: “Ñucanchi huauqui Pablo, judiocunapurapica, ashtaca ashtaca discipulocunami tian. Paicunaca Moisesman Cushca Leytami tucui shunguhuan cazunajun. Pero paicunaca, na judío gentecunapurapi causanajuj judiocunata, Moisesman Cushca Leytaca ñana catinachu canguichi nishpa quiquin yachachijujtami uyashca. Circuncisión nishcatapash cangunapa huahuacunataca na ruranachu canguichi, ni punda tiashca costumbrecunatapash ñana catinachu canguichi nishcatami paicunaca uyashca” ninajurcami (Hech. 21:20b, 21). a

7, 8. a) Judío huauquipanicunaca ¿imatata ruranajurca? b) Moisesman Cushca Leyta catishpaca judiocunaca ¿nalitachu ruranajurca?

7 Moisesman Cushca Leyta pactachinaca 20 huatacuna huashamanllatami ñana minishtirishca carca (Col. 2:14). Chai Leyta pactachina ñana minishtirishca cajpica ¿imamandata ashtaca cristianocunaca Leytaca pactachinapachami can ninajurca? Huata 49​pica apostolcunapash y Jerusalenmanda huauqui ancianocunapashmi congregaciongunamanga shuj cartata cachashcarca. Chai cartapica na judío huauquicuna circuncisionda rurana na minishtirishca cashcata y Moisesman Cushca Leyta catina ñana minishtirishca cashcatami nijurca. Shinapash chai cartapica judío huauquipanicunamanga na imatapash nishcarcachu (Hech. 15:23-29). Judío huauquipanicunapurapica taucacunami chai Leyta cazushpa catina cashcata crirca.

8 Judiocunaca Moisesman Cushca Leyta catinajushpapash cristianocunallatami carca. ¿Imamandata shina nipanchi? Paicunaca yanga dioscunataca na adoranllu carca. Y panda costumbrecunatapash na catinajurcachu. Judiocunaca Jehová Dios cushca Leytallatami cazunajurca. Shinapash Moisesman Cushca Leyta pactachishpa catinaca ñana minishtirishcachu carca. Pero judío huauquipanicunaca congregacionbi na confiashpa y na intindishpami Moisesman Cushca Leyta cazushpa catinajurca. Chaimandami cai huauquipanicunaca Jehová Dios cushca mushuj instrucciongunata intindishpa cazungapaj esforzarina carca (Jer. 31:31-34; Luc. 22:20). b

“Quiquinmandaca na ciertota ninajushcatami cuenta japinga” (Hechos 21:22-26)

9. Apóstol Pabloca ¿imatata Moisesman Cushca Leymandaca yachachijurca?

9 Huaquingunaca apóstol Pabloca “circuncisión nishcatapash cangunapa huahuacunataca na ruranachu canguichi, ni punda tiashca costumbrecunatapash ñana catinachu canguichi nishcatami” uyashcarca. ¿Imamandata Pabloca shina yachachijurca? Porque apóstol Pabloca na judío gentecunaman yachachingapami agllai tucushca carca. Chaimandami circuncisionda rurana y Moisesman Cushca Leyta catinapashmi ñana minishtirishca cashcata yachachijurca (Gál. 5:1-7). Shinallata Pabloca shuj llactacunaman rishpaca judío gentecunamanbashmi ali villaicunata predican carca. Paicunamanga Jesús huañushcamanda Moisesman Cushca Leyta cazuna ñana minishtirishca cashcatami yachachirca. Ashtahuanbash Taita Diospa ñaupapi ali ricuringapaca Jesuspi feta charina minishtirishca cashcatami yachachirca (Rom. 2:28, 29; 3:21-26).

10. Pabloca circuncisionmandaca ¿imatata nirca?

10 Huaquin huauquipanicunaca Leypi yachachishca huaquin cosascunata pactachishpa catingapami munarca. Por ejemplo, huaquingunaca sábado punllata na trabajanata o huaquin micunacunata na micunatami decidishcarca. Pero apóstol Pabloca paicunapa decisiondaca respetanmi carca (Rom. 14:1-6). Circuncisionda rurachun o na rurachunbash pitapash na obligarcachu. Shinapash judiocuna Timoteomanda ama dudachunmi circuncisionda rurachun Pabloca Timoteotaca animarca. Porque tucuicunami Timoteopa taita griego cashcata yacharca (Hech. 16:3). Circuncisionda ruranata o na ruranata cada uno decidina cashcata yachaimandami Pabloca Galacia llactamanda huauquicunamanga cashna nishpa escribirca: “Circuncisionda rurana o circuncisionda na ruranapash nimapa na sirvinllu. Sino juyaimanda crishcata ricuchinami ashtahuan ali can” nircami (Gál. 5:6). Shinapash Leypi nishcata catinamandalla circuncisionda ruranaca nalimi carca. Shinallata Jehová Diospa ñaupapi ali ricuringapaj circuncisionda rurana minishtirishcapacha can nishpa yachachinapashmi nali carca. Porque shina rurashpaca feta na charishcatami ricuchinajurca.

11. Jerusalenmanda huauqui ancianocunaca ¿imata rurachunda Pablotaca nirca? (Notata ricupangui).

11 Apóstol Pablomanda llullacunata nishcata uyaimandami judío huauquipanicunaca preocupado carca. Chaimandami Jerusalenmanda huauqui ancianocunaca Pablotaca cashna rurachun mandarca: “Caipica chuscu jaricunami tian. Paicunaca, Taita Diosman shuj promesata rurashcatami pactachinajun. Cai runagucunata pushashpa, Moisesman Cushca Leypi nishcashna limpio cangapaj imata rurana cashcata rurapai. Paicuna ajchata ruturingapaj mashnata gashtashcatapash quiquinllata pagapangui. Shinami tucui gentecunaca, quiquin alita rurajujta, Moisesman Cushca Leytapash cazujushcata ricushpa quiquinmandaca na ciertota ninajushcata cuenta japinga” nircami (Hech. 21:23, 24). c

12. Jerusalenmanda ancianocuna nishcata catishpaca Pabloca ¿imatata ricuchirca?

12 Judío huauquipanicunaca Pabloca nalitami rurajun nishpami paitaca juchachinajurca. Pero Pabloca cangunami nalita ruranajunguichi ninmanllami carca. Porque paicunaca maimandami Moisés Cushca Leyta cazuna canchi ninajurca. Ashtahuanbash Pabloca cashnami escribishcarca: “Leyta catijcuna Cristopa ñanda catichunmi, ñucaca leyta na catijushpapash leyta catijcunashna tucurcani” nircami (1 Cor. 9:20). Chaimandami Jerusalenmanda huauqui ancianocuna nishcata catishpaca Pabloca “leyta catijcunashna” tucurca. Shina rurashpami ñucanchimanga shuj alipacha ejemplota saquirca. Ñucanchicunapashmi Pablo cuenda superintendente huauquicunataca apoyana capanchi. Y na ñucanchi munashcahuanga yalinachu capanchi (Heb. 13:17).

Bibliapi nishcacunata ruranajujpica Pablo cuendami imatapash na nishun.

“Paica huañunami can” (Hechos 21:27-22:30)

13. a) Huaquin judiocunaca ¿imamandata bullayai callarirca? b) ¿Pi ayudajpita Pabloca na huañuchi tucurca?

13 Taita Diosman promesata rurashca chuscu jaricunaca, paicunapa promesata ña pactachingapami Pablohuan temploman rirca. Pero Asia llactamanda huaquin judiocunaca Pabloca na judío gentecunatami temploman yaicuchishca nishpami juchachirca. Chaimi gulpi gentecuna Pablopa contra shayarichun ninanda bullayai callarirca. Soldadocunapa comandante Pablota ayudashcamandami gentecunaca Pablotaca ñana macashpa catirca. Gentecuna huañuchingapapacha munajta ricushpami comandanteca Pablotaca prezo japirca. Chai punllamandapachaca chuscu huatacunapimi Pabloca libre quidagrijurca. Soldadocunapa comandanteca judiocunataca ¿imamandata Pablotaca juchachinajunguichi? nishpami tapurca. Shinapash paicunaca ashtahuan bullayai callarishpami Pablotaca shuj shuj cosascunamanda juchachinajurca. Shinapash soldadocunapa comandanteca gentecuna imamandapacha juchachinajujta na intindishpami Pablotaca shuj ladoman apachun mandarca. Soldadocunapa cuartelman churajujpimi Pabloca soldadocunapa comandantetaca cashna nirca: ‘Gentecunahuan parlachun saquihuai nishpami quiquindaca rogajupani’ (Hech. 21:39). Parlachun saquijpimi Pabloca paipa crishcacunamanda na manllashpa gentecunaman parlarca.

14, 15. a) Pabloca ¿imatata judiocunamanga nirca? b) Judiocuna imamanda culira cajta yachangapaca ¿imatata comandante runaca rurarca?

14 Pabloca hebreo shimipi parlashpami cashna nirca: “Uyahuaichi. Ima pasashcatami ñucaca cangunaman villangapaj munapani” nircami (Hech. 22:1). Pablo judío gentecunapa idiomapi parlajpimi gentecunaca ñana bullayashpa catirca. Chaimi Pabloca imamanda Jesusta catij tucushcata paicunamanga aliguta intindichirca. Por ejemplo, Pabloca Gamaliel runapachami ñucataca yachachihuarca nircami. Shinallata ñucaca Jesuspa discipulocunatapashmi catiriashpa llaquichircani y Damasco llactaman rijushpaca, Jesús causarishcatami shuj muscuipishna ricurcani nircami. Ñuca cumbacunapash shuj micha brillajujta y parlajta uyashpapash “imata nijushcataca na intindi usharcachu” nishpami chai judiocunamanga parlarca (Hech. 9:7; 22:9). Jesusta muscuipishna ricushca punllaca Pabloca ñausami quidashcarca. Chaimi Pablotaca paipa cumbacunaca maquimanda aisashpa Damasco llactaman pushana tucurca. Chaipimi Pablotaca Ananías shuti runa shuj milagrota rurashpa jambirca. Ananías runagutaca Damasco llactamanda tucui judiocunami rijsin carca.

15 Jerusalenman tigramujpi Jesús ricurishcatapashmi Pabloca villajurca. Chaimi judiocunaca ninanda culirashpa cashna caparinajurca: “Cai runa causashpa catichunga na saquinachu canguichi. Paica huañunami can” ninajurcami (Hech. 22:22). Gentecuna Pablota ama huañuchichunmi comandanteca soldadocunapa cuartel ucuman Pablota churachun mandarca. Y imamanda gentecuna Pablota na ricunayachijta yachangapami Pablota azialashpa tapuchichun mandarca. Shinapash nara azialajpillatami Pabloca romanomi cani nirca. Cunan punllacunapipashmi Jehová Diosta sirvijcunaca derechocunata charimanda ñucanchi crishcacunata difindinchi (“ Roma llactamanda gentecuna charishca leycuna y derechocuna” y  Legalmente ali villaicunata villachingapami autoridadcunahuan parlashcanchi” nishca recuadrocunata ricupangui). Soldadocunapa comandanteca Pablo romano cashcata yachashpaca cayandi punllapaca Sanedrinmanda tucuilla sacerdotecunatapash tandanajuchunmi mandarca. Pablotapash chaimanmi aparca. Comandante runaca judiocuna imamandapacha Pablota culpanajushcata yachangapami munajurca.

“Fariseomi capani” (Hechos 23:1-10)

16, 17. a) Pablo parlajta uyashpaca sacerdotecunaca ¿imatata rurarca? b) Pabloca ¿imata nishpata humilde cashcata ricuchirca?

16 Apóstol Pabloca Sanedrín nishcacunataca cashnami nirca: “Huauquicuna, Taita Diospa ñaupapica imapash nalitaca na rurashcanichu. Cunangamanga ñuca concienciaca limpiomi can” nircami (Hech. 23:1). Pero shina nijujpillatami “sacerdote principal Ananiasca, Pablopa ladopi shayanajujcunataca Pablota shimipi huactashpa saquichi nirca” (Hech. 23:2). Sacerdote Ananiasca Pablo imata nijta nara uyashpallatami llulla runatashna castigachun mandarca. Shina rurashpaca Ananiasca nalitapachami rurajurca. Chaimandami Pabloca sacerdote Ananiastaca cashna nirca: “Llulla runa candami Taita Diosca shimipi huactanga. ¿Leyta catishpami juzgani nishpapash, chai Leytallata na cazushpami ñucataca shimipi huactachun mandajungui?” nircami (Hech. 23:3).

17 Apóstol Pablo shina nijpimi paipa ladopi shayanajujcunaca culirashpa Pablotaca cashna nirca: “¿Taita Diospa sacerdote principaltachu shina rimajungui?” ninajurcami. Shinapash apóstol Pabloca Leyta respetashcata y humilde cashcata ricuchishpami cashna nirca: “Huauquicuna, pai sacerdote principal cashcataca na yachapashcanichu. Taita Diospa shimipica nijunmi: ‘Canba llactapi mandajcunataca maijandapash na ricunayachishpaca na rimajunachu cangui’” nishpa (Hech. 23:4, 5; Éx. 22:28). d Chai jipaca Pabloca, Sanedrinbica saduceocuna y fariseocuna cajta ali yachaimandami cashna nirca: “Huauquicuna, ñucaca fariseomi capani. Fariseocunapa churimi capani. Huañushcacuna causarinata crishcamandami ñucataca juzgahuanajun” nircami (Hech. 23:6).

Pablo cuenda shuj religionmanda gentecunahuan parlai ushangapaca, paicunahuan imapi igual crishcatami ricuna capanchi.

18. ¿Imamandata Pabloca fariseomi cani nirca? ¿Imatata Pablo cuenda ruraita ushapanchi?

18 ¿Imamandata Pabloca fariseomi cani nirca? Porque Pabloca ‘fariseo [taitacunapa] churimi’ carca. Paipa taitacunaca fariseocunapa sectata catijcunami carca. Chaimandami ashtacacunaca Pablotaca fariseotashna ricun carianga. e Fariseocunaca huañushcacuna causarinamandaca pandacunatami yachachin carca. Fariseocunaca gentecuna huañujpica paicunapa alma causashpa catijta y si chai huañushca persona ali persona cashca cajpica shuj gentepa cuerpopi causarijtami crin carca. Shinaca ¿imashpata Pabloca ñucapashmi fariseocunashna crini nirca? Pabloca chai crishcacunahuanga na de acuerdo carcachu. Pero paipashmi chai fariseocunashnallata huañushcacuna causarinataca crirca. Pabloca Jesús yachachishcatami crirca. Cutin saduceocunaca huañushcacuna causarinapica na crinllu carca (Juan 5:25-29). Pablo cuendami cunan punllacunapipash católico o evangélico religionmanda gentecunahuan parlangapaca paicunahuan imapi igual crishcata ricuchishpa parlaita ushapanchi. Por ejemplo, paicunashnallata Taita Diospi crishcatami parlaita ushapanchi. Aunque paicunashna trinidadpi na crishpapash ñucanchicunaca Bibliapi parlashca Taita Dios Jehovapimi cripanchi. Shinami paicunashnalla Taita Dios tiajta crishcata ricuchipanchi.

19. ¿Imamandata Sanedrinbi cashcacunaca paicunapura bullayai callarirca?

19 Pablo nishcata uyashpami Sanedrinbi cashcacunaca paicunapura bullayai callarirca. Chaimi Hechos 23:9​pica cashna nin: ‘Shinamandami paicunapura ninanda caparirinajurca. Chaimi fariseocunata catij Leyta yachachij huaquin runacunaca, culira cashna ni callarirca: “Cai runa ima nalita rurashcatapash na tarinchichu. ¿Nacha shuj espíritu o shuj ángel paitaca ciertopacha parlashca?”’ ninmi. Pero apóstol Pablo shuj angelhuan parlashca nijta uyashpaca saduceocunaca ninandami culirai callarirca. Porque saduceocunaca angelcuna tiajtaca na crinllu carca (“ Saduceocuna y fariseocuna” nishca recuadrota página 214​pi ricupangui). Sanedrinbi cashcacunapura ushashcata pliturinajujta ricushpami soldadocunapa comandanteca cutin Pablotaca shuj ladoman pusharca (Hech. 23:10). Pero Pabloca peligropirami carca. ¿Imata pasagrijurca? Chaitaca cati capitulopimi ricupashun.

a Ashtaca judío huauquipanicuna tiashcamandami ashtaca congregacionguna tiashcanga. Paicunata ayudangapaca huauquipanicunapa huasicunapillatami tandanajun cashcanga.

b Huaquin huatacuna jipaca Pabloca Hebreos cartatami escribirca. Chai cartapimi mushuj trato tiashcamanda Moisesman Cushca Leyta cazuna ñana minishtirishca cajta aliguta intindichirca. Pablo escribishca cartaca judío huauquipanicunataca ninandami ayudarca. Shinami paicunaca Moisesman Cushca Leytaca cazunami can ninajuj gentecunamandaca difindiri usharca. Shinallata Jehová Dios cushca mushuj instrucciongunapi confiashpa cazuchunmi ayudarca (Heb. 8:7-13).

c Huaquin estudiashcacunaca Pabloca nazareocuna ruran cashcatami paipash rurashca nin (Núm. 6:1-21). Moisesman Cushca Leypimi nazareo tucuna promesataca pactachina cashcata mandajurca. Pero chai tiempopica Moisesman Cushca Leyta pactachinaca ñana minishtirishcachu carca. Y chai jaricuna Leyta pactachishpa o na pactachishpapash nalitaca na ruranajushcatami Pabloca ricushcanga. Chaimandami chai jaricunapa gastocunata pagashpa y temploman cushpapash nalitaca na rurajurca. Pero chai jaricuna ima laya promesata pactachinajushcataca na ali yachapanchichu. Chai jaricuna paicunapa pecadocunamanda limpiaringapaj Leypi nishcashna animalcunata huañuchishpa sacrificiota cugrinajujpica Pabloca na cumbashpa rinmanllu carca. Jesús huañushcamandami limpiaringapaca animalcunata huañuchinaca ñana minishtirishca carca. Pablo imatapacha rurashcataca na yachapanchichu. Shinapash chai jaricunapa gastocunata pagashpa y cumbashpaca Pabloca paipa concienciapi tranquilo sintirimandami shina rurarca.

d ¿Imamandata Pabloca sumo sacerdote parlajushcataca na yacharca? Talvez na ali ricui ushaimanda o Jerusalenbi pi sumo sacerdote cashcata na yachaimanda o ashtaca gentecuna tiajpi pi huactachun mandashcata na ricuimandami sumo sacerdote parlajushcataca na yachashcanga.

e Huata 49​pica apostolcunapash y ancianocunapashmi na judío huauquipanicuna Moisesman Cushca Leyta cazuna o na cazuna cashcata parlaringapaj tandanajurca. Y chai reunionbi cashca huaquingunataca ‘fariseocunapa sectata catijcunamanda [...] Jesuspa discipulocuna tucushca’ nishpami rijsin carca (Hech. 15:5). Paicunaca pundaca fariseocunapa sectamandami carca. Chaimandami ña cristianocuna cajpipash fariseocuna nishpa rijsin carca.