Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 27

‘Taita Diospa Gobiernomanda yachachishpa aliguta intindichijurca’

‘Taita Diospa Gobiernomanda yachachishpa aliguta intindichijurca’

Pabloca Roma llactapi prezo cashpapash villachishpami catin

Hechos 28:11-31manda japishcami can

1. Pablopash y paita cumbanajuj huauquicunapash ¿pi ayudanapita confian? ¿Imamanda shina confian?

 HUATA 59​pimi Pabloca Italia llactaman ringapaj Malta islapi shuj barcota japin. Pablotaca soldadocunami prezo apanajun. Pablotaca Lucas y Aristarco huauquicunami cumbashpa barcopica rinajun. Talvez chai barcoca trigotami apashpa rijunga. Chai barco ñaupapica griego gentecunapa Zeus diospa gemelo churicunapa estatuatami churashca can (Hech. 27:2). Chai ishcai estatuacunapa shuticunaca Cástor y Poluxmi can. Chai yanga dioscunatami barcopi rinajuj gentecunaca protegichun mañanata yachan (Hech. 28:11​pa nota de estudiota ricupangui). Pero Pablo y paita cumbanajuj huauquicunaca chai yanga dioscunapica na confianllu. Paicunaca Jehová Diospimi tucui shunguhuan confian. Porque Jehová Diosmi Pablotaca Roma llactapi gentecunaman ñucamanda villachigringui y Roma llactapa reypa ñaupapi presentarigringui nishcarca (Hech. 23:11; 27:24).

2, 3. Pablo rijuj barcoca ¿maijan llactamanllata chayan? Pablotaca ¿pita siempre ayudajushca?

2 Chai barcoca Siracusa llactapimi shayarin. Chai llactaca Sicilia llactapimi can. Siracusa llactaca Atenas y Roma llactacunashnami importante llacta can. Quimsa punllacuna jipaca Regio llactamanmi rin. Cai llactaca Italia llactapa manñapimi can. Chai llactamanda 320 kilometrocunata rishpami Puteoli llactapa puertoman chayarca. Cai llactaca cunambi rijsishca Nápoles llactapa ladollami carca. Huairacuna ayudajpimi chai barcoca más o menos ishcai punllacunapilla chai puertomanga chayarca (Hech. 28:12, 13).

3 Pabloca ñami Roma llactaman chayagrijurca. Roma llactapa rey Neronba ñaupapimi presentarigrijurca. Pablotaca viajashca tiempopica ‘tucuipi cushichij Taita Diosmi’ cuidajushca (2 Cor. 1:3). Cai temapica Taita Dios Pablota nunca na saquinata y Pablopash Taita Diosmanda tucui shunguhuan villachishpa catijtami ricugripanchi.

“Taita Diosta agradicishpami Pabloca ninanda cushijurca” (Hechos 28:14, 15)

4, 5. a) Puteoli llactamanda huauquipanicunaca Pablotaca ¿imashinata chasquirca? ¿Imamandata Pablotaca shuj prezo cajpipash libremente shujcunata visitachun saquirca? b) Jehovata sirvij cristianocuna carcelpi cashpapash ali comportamientota ricuchishcamandaca ¿imata pasashca?

4 Pablopash, paita cumbanajujcunapash ¿imatata Puteoli llactapica rurarca? Hechos libropica cashnami nin: “Chaipimi huauquicunahuan tuparircanchi. Paicunaca 7 punllacunata caipi quidapaichi nishpami rogaita rogarca” ninmi (Hech. 28:14). Chai llactamanda huauquipanicunaca Pablota y paita cumbanajujcunata juyaihuan mingachishpaca ñucanchimanga shuj alipacha ejemplotami saquirca. Shina mingachishcamandaca paicunapashmi ninanda animarirca. ¿Imamandata Pablotaca shuj prezo cajpipash libremente shujcunata visitachun saquirca? Pablota vigilanajuj guardiacunaca Pablopi confiaimandami shina rurachun saquishcanga.

5 Cunan punllacunapipashmi Jehová Diosta sirvij cristianocunaca carcelcunapi o campo de concentraciongunapi cashpapash libremente huaquin cosascunata rurai ushashca. Porque paicunaca paicunapa comportamientohuanmi Jehovata sirvijcuna cashcata ricuchishca. Por ejemplo Rumania llactapica shuj jarica shuhuaimandami 75 huatacunapa carcelpi churai tucurca. Pero paica Bibliata estudiai callarimandami paipa comportamientoca cambiarca. Alipa cambiashcata ricushpami carcelmanda autoridadcunaca chai jaripi confiaimanda cárcel ucupi minishtirishca cosascunata randichun sin vigilancia cacharca. Jehová Diosta sirvijcunaca ñucanchipa ali comportamientohuangami Jehová Diostaca alabanchi (1 Ped. 2:12).

6, 7. Roma llactamanda huauquipanicunaca ¿imashinata juyashcata ricuchirca?

6 Apóstol Pablopash, paita cumbanajujcunapash Capua shuti pushtuman chayangapaca 50 kilometrocunatami purishcanga. Y chai pushtumandaca Vía Apia shuti ñandami rishpa catirca. Chai ñanga Roma llactacamanmi carca. Chai ñanga jatun rumicunahuan pavimentashcami carca. Y chai ñanda rijushpaca Italia llactapa juyailla pushtucuna y huaquin partecunapicarin mar Mediterraneotapashmi ricui usharin carca. Chai ñanga Pontinos pushtupi tiashca lagunacunatami yalin carca. Chai lagunacunaca Roma llactamandaca 60 kilometrocunapimi can. Pontinos pushtupimi Plaza de Apio nishcaca carca. Roma llactamanda huauquipanicunaca, Pablo y paita cumbacuna chayamunajujta yachashpaca tuparingapami rirca. Huaquingunaca Plaza de Apio nishcaman y Quimsa Huasicuna nishca pushtuman tuparingapami rirca. Quimsa Huasicuna nishca pushtupimi viajashpa purij gentecunaca saman carca. Y chai pushtuca Roma llactamandaca 50 kilometrocuna carupimi carca. Shina tuparingapaj caruta rishpami huauquipanicunaca juyashcata ricuchirca (Hech. 28:15.)

7 Plaza de Apio nishca pushtuca samangapaca na ashta ali canllu carca. Por ejemplo chai pushtumanda parlashpami Horacio shuti famoso runaca cashna nirca: “Plaza de Apio pushtupica barcocunapi trabajaj ashtaca gentecuna y ashtaca shuhuacunami tiarca. Shinallata chaipi yacucunapash nalipacha cajpimi chaipi micungapapash na munarca”. Shina nali pushtu cashca cajpipash Roma llactamanda huaquin huauquipanicunaca Pablota y chaishuj huauquicunatapash cushijushpami Roma llactaman cumbangapaj chaipi shuyanajurca.

8. Pabloca ¿imamandata Jehová Diostaca agradicishcanga?

8 Hechos libropica caitapashmi nin: “Paicunata ricushpaca, Taita Diosta agradicishpami Pabloca ninanda cushijurca” ninmi (Hech. 28:15). Chai pushtupi huaquin huauquipanicunata ña rijsishca caimandami Pabloca cushilla, animado sintirishcanga. Pabloca chai huauquipanicuna Jehová Dioshna juyaita ricuchishcamandami Jehová Diostaca agradicishcanga (Gál. 5:22). Cunan punllacunapipashmi huauquipanicunaca juyaimanda randimanda ayudarin y animarin (1 Tes. 5:11, 14).

9. Pablota chasquishca huauquipanicunapa ejemplotaca ¿imashinata catita ushapanchi?

9 Por ejemplo superintendente huauquicuna, paicunapa huarmicuna, misionerocuna y tiempo completopi sirvij huauquipanicunaca Jehová Diosta sirvingapami ashtaca sacrificiocunata rurashca. Chaimandami superintendente huauqui ñucanchi congregacionda visitajujpica “¿imashinata apoyaita ushani? ¿Cai huauquita y paipa huarmiguta ñuca huasiman invitaita ushanichu? ¿Paicunahuan predicangapaj tiempota llujchita ushapanichu?” nishpami tapurita ushapanchi. Huauquipanicunata ayudangapaj esforzarijpica Jehová Diosca ninandami bendicianga. Roma llactamanda huauquipanicunashnami animarita ushapashun. Chai huauquipanicunaca Pablopa y paita cumbanajuj huauquicunapa experienciacunata uyashpaca ninandami animarirca (Hech. 15:3, 4).

“Tucui ladocunapimi cai mushuj sectamandaca nalicunata parlanajun” (Hechos 28:16-22)

10. Roma llactapica ¿imashinata Pabloca causarca? Shinapash ¿imatata rurarca?

10 Lucasca cashna nishpami catin: “Roma llactaman ña chayamujpimi, Pablotaca shuj huasipi aparte cachun saquirca. Pablota vigilachunga shuj soldadotami saquirca” ninmi (Hech. 28:16). Pabloca chai huasipi cashpapash paita vigilajuj soldadomanmi cadenahuan huatashca cana carca. Shina cashpapashmi Pabloca Taita Diospa Gobiernomanda predicashpa catirca. Viajashcamanda quimsa punllacuna samashca jipami, Pabloca Roma llactapi causajushca ashtahuan importante judiocunata cayachun cacharca. Paicunapa ñaupapi presentaringapaj y paicunata predicangapami Pabloca shina cayachun cacharca.

11, 12. Pabloca paimanda parlashca llullacunata judiocuna ama crichunga ¿imatata nirca?

11 Pabloca chai judiocunataca cashnami nirca: “Huauquicuna, ni ñucanchi punda taitacunapa costumbrecunapa contra, ni cai llactapa contrapash ñucaca na imatapash rurapashcanichu. Shina cajpipashmi Jerusalén llactapica, romanocunapa maquipi prezo saquihuarca. Romanocunaca shuj shuj tapuicunatami rurahuarca. Shinapash, huañuchingapaj ima nalitapash rurashcata na tarishpami ñucataca libre saquingapaj munarca. Pero judiocuna na de acuerdo cajpimi, Roma llactapa reymi ñucataca juzgachun munani nircani. Shinapash ñuca llactapa contra quejaringapaj munaimandaca na shina nircanichu” nircami (Hech. 28:17-19).

12 Pabloca chai judiocunata “huauquicuna” nishpaca paicunahuan huaquin cosascunapi igual pensan cashcata ricuchingapaj y paicuna paimanda llullacunata ama crichunmi shina nirca (1 Cor. 9:20). Shinallata Pabloca Roma llactapa reypa ñaupapi presentarishpaca judiocunata juchachingapa na chaipi cashcatami intindichirca. Pero Roma llactapi causaj judiocunaca Pablo Roma llactapa rey juzgachun mañashcataca na yacharcachu (Hech. 28:21). Judea llactamanda judiocuna ¿imamandata Roma llactamanda judiocunamanga Pablopa casomandaca na imatapash nishca carca? Shuj libropica cashnami nin: “Tamia tiempo yalishca jipaca Pablo rijushca barcomi Italia llactamanga primero chayashcanga. Chaimandami Jerusalenmanda Pablota juchachinajuj autoridadcunaca nara chayashcanga. Y Pablopa casomanda parlajuj ni shuj cartapash nara chayashcanga” nin.

13, 14. Pabloca ¿imashinata Taita Diospa Gobiernomandaca parlai callarirca? Paipa ejemplotaca ¿imashinata catita ushapanchi?

13 Judiocuna paita uyachun munashpami Pabloca Diospa Gobiernomanda parlai callarirca. Paica cashnami nirca: ‘Quiquingunata ricungapaj, quiquingunahuan parlangapami munani. Israelitacuna charishca esperanzamandami ñucaca cadenacunahuan huatai tucushca caipi capani’ nircami (Hech. 28:20). Chai esperanzamanda parlashpami cristianocunaca Mesiasmanda y Taita Diospa Gobiernomanda predican carca. Autoridadta charij judiocunaca cashna nirca: “Quiquinbacha imata pensashcata parlachunmi munapanchi. Porque tucui ladocunapimi cai mushuj sectamandaca nalicunata parlanajun” ninajurcami (Hech. 28:22).

14 Gentecuna uyangapaj munachunga Pabloshnami paicuna rijsishca temacunamanda parlaita y tapuita ushapanchi. Shina predicai ushangapaca Ashtahuan aliguta liipangui yachachipangui nishca folletopi o Jesuspa Chaquita Catishpa Causashunchi Yachachishunchi Tandanajuipi Yachajungapaj Hojapimi alipacha yuyaicunata tarita ushapanchi. Predicangapaca ¿cashna ayudacunataca alichu aprovechanajupanchi?

Pabloshna “Taita Diospa Gobiernomanda yachachishpa” catipashunchi (Hechos 28:23-29)

15. Pablo parlashcamandaca ¿imatata yachajuita ushapanchi?

15 Roma llactamanda judiocunaca Pablohuan cutin parlangapaj munaimandami pai prezo cashca huasiman rirca. Chai punllaca ‘Pabloca punlla enteromi Taita Diospa Gobiernomanda yachachishpa, gentecunamanga aliguta intindichijurca. Paica chai gentecuna Jesusta chasquichun convincingapami, Moisesman Cushca Leycunamanda y Profetacunapa escribishcacunamandapash parlarca’ (Hech. 28:23). Pablo imashina predicashcamandaca 4 yuyaicunatami yachajuita ushapanchi. 1) Pabloca Taita Diospa Gobiernomandami parlarca. 2) judiocunapa shunguman chayangapami esforzarirca. 3) Taita Diospa shimita utilizashpami parlarca. 4) na paipilla pensarishcata ricuchishpami “punlla entero” predicarca. Shina rurashpami Pabloca shuj alipacha ejemplota saquirca. Pablo villachijpica ¿imata pasarca? “Huaquingunaca Pablo imata nijushcataca crircami. Pero shujcunaca na crircachu”. Judiocunaca paicunapura na intindirishpallatami “mejor ri callarirca” (Hech. 28:24, 25a).

16-18. Pabloca na uyangapaj munaj judiocunamandaca ¿imata ña yacharca? Ñucanchitapash na uyangapaj munajpica ¿imashinata Pablopa ejemplota catita ushapanchi?

16 Judiocuna na uyangapaj munajta ricushpaca Pabloca na manllarircachu. Porque shina pasanataca Taita Diospa shimipi ña villajushcataca Pabloca alimi yacharca (Hech. 13:42-47; 18:5, 6; 19:8, 9). Chaimandami judiocuna rinajujpica Pabloca cashna nirca: “Rasonmi profeta Isaiasca Taita Diospa espíritu santo yuyachijpi cangunapa punda taitacunataca nirca: ‘Chai llactapi gentecunapaman rishpa cashna nigringui: “Uyashpapash nunca na intindinguichichu. Ricushpapash nunca na ricujunshnami canguichi. Porque cai llactapi gentecunapa shunguca rumishnami shinlliyashca”’” nircami (Hech. 28:25b-27). Hebreo idiomapi “shunguca rumishnami shinlliyashca” nishpaca shungu “racuyashcata” nijunmi. Paicunapa shungucuna shina cuenda tucushcamandami Taita Diospa Gobiernomanda Pablo predicajpica na uyangapaj munarca (Hech. 28:27​pa notata Biblia de estudiopi ricupangui).

17 Pabloca judiocunataca quiquinguna na uyangapaj munajpipash, na judío gentecunaca uyangapaca munangami nishpa parlai tucuchirca (Hech. 28:28; Sal. 67:2; Is. 11:10). Pabloca Taita Diospa Gobiernomanda predicajpi na judío gentecuna uyashcata yachaimandami shina nirca (Hech. 13:48; 14:27).

18 Ali villaicunata na uyangapaj munajpica Pablo cuendami na culiranchi. Porque causaiman apaj ñanda asha gentecunalla tarinataca alimi yachapanchi (Mat. 7:13, 14). Shinapash pipash Jehová Diosmanda yachajungapaj munajpica paitaca cushijushpami chasquipanchi (Luc. 15:7).

“Taita Diospa Gobiernomandami predican” (Hechos 28:30, 31)

19. Pabloca prezo cashca tiempopica ¿imatata rurarca?

19 Lucasca cashna nishpami tucuchin: “Pabloca ishcai huata enterotami pai arrendashca huasipi causarca. Paita visitangapaj rishcacunataca ali alimi chasquin carca. Chai gentecunamanga Taita Diospa Gobiernomandami predican carca. Shinallata, Señor Jesucristomandapash na manllashpami yachachin carca. Chaita rurachunga imapash na jarcarcachu” nircami (Hech. 28:30, 31). Imashinami ricupanchi Pabloca shujcunataca paipa huasipica ali alimi chasquin carca. Shinlli fetapashmi charirca y maipi cashpapash predicangapaca ninandami esforzarirca.

20, 21. ¿Picunallata Pablopa ejemplomandaca beneficiarirca?

20 Pabloca Onésimo shuti esclavotapashmi cushijushpa chasquirca. Onesimoca Colosas llactamanda escaparishpa shamushca esclavomi carca. Paitami Pabloca cristiano tucuchun ayudarca. Chaimi Pabloca, Onesimoca “tucui shunguhuan sirvijuj ñuca juyashca huauquimi capan” nirca. Shinallata ‘Onesimopaca taitashnami tucurcani. Paica ñuca huahuashnami capan’ nircami (Col. 4:9; Filem. 10-12). Pablo prezo cashca horasca Onesimoca paitaca ninandami animashcanga. a

21 Shujcunapashmi Pablopa ejemplomanda beneficiarirca. Chaitaca Filipos llactamanda huauquipanicuna ima nishcata ricushpami cuenta japipanchi. Pabloca paicunataca cashnami nirca: “Ñuca ima pasashca cosascunaca ali villaicunata ashtahuan villachichunmi ayudashca. Cristota catimanda carcelpi cashcataca, Roma llacta reypa guardiacunapash y shujcunapash alimi yachan. Ñuca carcelpi cajpimi, ñucanchi Señorta sirvij ashtaca huauquicunaca ashtahuan shinlli tucushca. Chaimi paicunaca na manllashpa Taita Diospa shimitaca ashtahuan predicanajun” nircami (Filip. 1:12-14).

22. Prezo cashpapash Pabloca ¿imatata rurarca?

22 Pabloca paipa huasipi prezo cashpapash shuj cartacunata escribingapami aprovecharca. Chai cartacunaca Escrituras Griegas Cristianas libropuracunapimi can. b Cai cartacunaca punda cristianocunatallaca na ayudashcachu. Sino cunan punllacunapipashmi ñucanchicunataca ninanda ayudan (2 Tim. 3:16, 17).

23, 24. Ashtaca huauquipanicunaca prezo cashpapash ¿imashinata Pablopa ejemplota catishca?

23 Pablo ima punlla libre quidashcata Hechos libropi na villajpipash chuscu huatacuna jipami libre quidarca. Pabloca ishcai huatacunatami Cesarea llactapica prezo cashcarca. Shinallata Roma llactapipashmi ishcai huatacunata prezo cashcarca (Hech. 23:35; 24:27). c Shina prezo cashpapashmi Pabloca na desanimarishpa tucui shunguhuan Jehová Diostaca sirvishpa catirca. Cunan punllacunapipashmi ashtaca huauquipanicunaca Pabloshna prezo churai tucushpapash cushilla Jehová Diostaca tucui shunguhuan sirvishpa catinajushca y predicanatapash na saquishcachu. Adolfo shuti huauquipa ejemplomanda ricupashunchi. Paica España llactapi cuartelman na ringapaj munaimandami prezo churai tucurca. Shuj soldadoca cai huauquitaca cashnami nirca: “Ñucanchicuna canda ninanda llaquichijpipash canga siempremi cushilla y respetohuan ñucanchitaca tratarcangui. Chaita ricushpami ñucanchicunaca ninanda manllarishcanchi” nircami.

24 Carcelpica tucuicunami Adolfo huauquipica confiai callarirca. Chaimandami pai tiajushca celdapa pungutapash pascaria saquinlla carca. Ashtaca soldadocunami Bibliamanda yachangapaj munaimanda chai huauquipaman rin carca. Shuj guardiacarin Bibliata liingapami huauquipa celdaman yaicun carca. Chaicamanga pipash guardiata ama ricuchunmi huauqui Adolfoca vigilan carca. Shina ali experienciacunata yarinami llaquicuna ricurijpipash na manllashpa Jehová Diosmanda predicashpa catichun ayudan.

25, 26. 30 huatacunapilla ¿ima pasajtata Pabloca ricurca? Y cunan punllacunapipash ¿ima pasajtata ricunajupanchi?

25 Pablopa alipacha ejemplomanda parlashpami Hechos libroca tucurin. Hechos libropa primer capitulopica Jesusca paipa discipulocunataca cashna nishpami mandarca: “Taita Diospa espíritu santota chasquishpami, cangunaca ushaita charinguichi. Chaimi cangunaca Jerusalenbi, tucuilla Judea llactapi, tucuilla Samaria llactapi y mundo entero llactacunapipash ñucamanda villachinguichi” nircami (Hech. 1:8). Nara 30 huatacuna yalijpillatami Taita Diospa Gobiernomanda ali villaicunaca ‘mundo enteropi predicashca carca’ (Col. 1:23). d Taita Diospa espíritu santo ayudajpimi paicunaca shina predicai usharca (Zac. 4:6).

26 Cunan punllacunapipashmi tucui huauquipanicunaca Taita Diospa espíritu santo ayudajpi 240 yali llactacunapi “Taita Diospa Gobiernomanda” yachachinajushca (Juan 10:16; Hech. 28:23). ¿Ñucanchicunapashchu predicangapaj ninanda esforzarinajupanchi?

a Pabloca, Onésimo paita cumbashpa quidachunmi munashcanga. Pero Pablo shina rurashpaca romanocunapa leyta na cazujushcatami ricuchinman carca. Porque chai esclavopa dueñoca Filemón shuti runami carca. Paipashmi cristiano carca. Chaimandami Pabloca Onesimotaca ñucanchi huauqui cashcamandami aliguman chasquipangui nishpa Filemonmanga shuj carta escribirca. Y chai cartahuanmi Onesimotaca paipa amo Filemonbaman cacharca (Filem. 13-19).

c Huata 61​pica Pablohuanga ¿imata pasarca?” nishca recuadrota ricupangui.

d Ali villaicunaca mundo enteropimi predicashca can” nishca recuadrota ricupangui.