Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 17

‘Taita Dios escribichishca shimicunata intindichun ayudarca’

‘Taita Dios escribichishca shimicunata intindichun ayudarca’

Berea llactamanda gentecunapa alipacha ejemplo

Hechos 17:1-15manda japishcami can

1, 2. ¿Picunata Filipos llactamanda Tesalónica llactaman rinajun? Y ñanda rinajushpaca ¿imapita pensarishpandi rinajushcanga?

 ROMANOCUNA rurashca ñanga alipacha rurashca ñanmi can. Chai ñandaca carretacuna rijuj, burrocuna huacajujmi uyarin. Shinallata soldadocuna, comerciantecuna y shuj shuj gentecuna yalishpa parlanajuicunami uyarin. Chai ñandaca Pablo, Silas y Timoteomi rinajurca. Paicunaca 130 kilometrocunata yalimi jatun urcucunata yalishpa Filipos llactamanda Tesalónica llactaman rinajurca. Chai viajeta ruranaca tucuicunapami difícil cashcanga pero Filipos llactapi macai tucushcamandami Pablopa y Silaspaca chaira ali tucujushcamanda chai viajeta ruranaca ashtahuan difícil cashcanga (Hech. 16:22, 23).

2 Chai largo largo viajeta rurai ushangapaca paicunaca parlashpandimi rinajushcanga. Filipos llactapi carcelta cuidador y paipa familia chairalla bautizarishcatami parlashpandi rinajushcanga. Chaita yuyarinami Taita Diosmanda predicashpa catingapaca paicunataca ninanda animashcanga. Shinapash Tesalónica llactaman ña chayagrinajushpaca cashnami pensarinajushcanga: “¿Tesalónica llactapi judiocunaca ñucanchitaca alicha tratanga? ¿Na cashpaca Filipos llactapi gentecunashnachu macanga?”.

3. Pablopa ejemplomandaca ¿imatata yachajupanchi?

3 Huaquin huatacuna jipa, Pablo Tesalónica llactamanda cristianocunaman imashina sintirishcata parlashpaca cashnami escribirca: “Shinallata yachapanguichimi, ñucanchica Filipos llactapimi sufrircanchi y maltratai tucurcanchi. Pero ñucanchi Taita Diosmi, paipa ali villaicunata na manllashpa quiquingunaman predicachunga ayudarca. Chaitaca jarcaicuna ricurijpipashmi ruraparcanchi” (1 Tes. 2:2). Filipos llactapi llaqui apashcamandami Pabloca Tesalónica llactapi predicanataca ashaguta manllajushcanga. ¿Quiquinbash Pabloshna sintiripashcanguichu? ¿Predicangapaj rinata manllapashcanguichu? Pablo Jehovapi confiaimandami manllaita charishpapash villachishpa catirca. Quiquindaca Pablopa ejemplomanda yachajunami manllaita charishpapash villachishpa catichun ayudanga (1 Cor. 4:16).

“Taita Dios escribichishca shimicunata intindichun judiocunataca ayudarca” (Hechos 17:1-3)

4. ¿Imamandata Pablo Tesalónica llactapi quimsa semanacunata yali quidashca nipanchi?

4 Hechos libropi ricushcashnaca Pablo Tesalónica llactapi cashpaca quimsa sabadocunata sinagoga huasipi predicashcatami ricuchin. ¿Pablo Tesalónica llactapi quimsa semanacunatalla cashcatachu ningapaj munan? Na. Callaripica, Tesalónica llactaman chayashpa mashna punllacuna jipa por primera vez sinagoga huasiman rishcataca na yachanchichu. Ashtahuangarin Tesalónica llactapi cashpa Pablopash y paipa cumbacunapash minishtirishca cosascunata charingapaj shinllita trabajashcata yachapanchi. Shinallata Pabloca Filipos llactamanda huauquipanicuna paicunapa minishtirishcacunahuan ishcai viajeta ayudashcatami escribirca (Filip. 4:16; 1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8). Shinaca Tesalónica llactapica quimsa semanacunata yalimi Pabloca quidashcanga.

5. Pabloca paita uyajcuna aliguta intindi ushachunga ¿imatata rurarca?

5 Imashinami ricupashcanchi Pabloca manllaita ladoman saquishpami sinagoga huasipi villachingapaj rirca. Pabloca Taita Dios escribichishca shimicunata intindichunmi judiocunataca ayudarca. Pabloca Taita Dios escribichishca shimicunata intindichishpami, Cristo sufrina cashcata, huañuna cashcata, causachi tucuna cashcatapash ricuchirca. Paicunataca nircami: “Jesusca Cristomi can. Paimandami quiquingunamanga parlajuni” (Hech. 17:2, 3). Pabloca Bibliamanda yachachishpaca gentecuna yachajushcacunahuan cushilla quidachunllaca na munarcachu. Sino chai yachachishcacunapi aliguta pensarichunmi munan carca. Pabloca Tesalónica llactamanda gentecuna Bibliapa yachachishcacunata rijsijta y respetan cashcataca alimi yacharca. Shinapash paicunataca ashtahuan aliguta intindinami faltarca. Chaimi Nazaret llactamanda Jesús Cristo cashcata y Taita Diospa prometishca Mesías cashcata intindichingapaca Pabloca Bibliata utilizarca.

6. Gentecunaman aliguta intindichita ushangapaca Jesusca ¿imatata rurarca? Shina rurashcamandaca discipulocunahuanga ¿imata pasarca?

6 Pabloca Jesuspa ejemplota catishpami Bibliata utilizashpa siempre yachachirca. Por ejemplo, Jesusca paipa discipulocunaman profeciacunapi nishcashna Runapa Churi llaquichi tucunata, huañuchi tucunata y causachi tucuna cashcatami yachachirca (Mat. 16:21). Jesusca causarishca jipami paipa catijcunamanga ricurirca. Jesús causarishcata ricunaca Bibliapi parlashca profeciacuna imashina pactarishcata ricui ushanallami carca. Shinapash Jesusca Taita Diospa shimipi confiachun munaimandami paipa catijcunamanga ashtaca pruebacunata ricuchirca. Por ejemplo, Jesusca ishcai discipulocunamanmi ricurirca. Shinallata “Jesusca, Taita Dios escribichishca shimipi paimanda imata nijujtami tucuita intindichirca. Paica Moisespa escribishcacunamanda callarishpami, tucui Profetacunapa escribishcacunatapash intindichijurca”. Paicunaca manllarishca caimandami cashna ninajurca: “Taita Dios escribichishca shimita intindichishpandi ñanda shamujushpaca ¿nachu ñucanchi shungu ucuman chayajta paica parlarca?” (Luc. 24:13, 27, 32).

7. Predicacionbi Bibliata utilizanaca ¿imamandata importante can?

7 Taita Diospa shimica ashtaca podertami charin (Heb. 4:12). Chaimandami cunanbi cristianocunapash yachachijushpaca Jesús cuenda, Pablo y shuj apostolcuna cuenda Bibliata utilizapanchi. Shinallata predicajushpaca gentecuna aliguta intindichunga Bibliapa yachachishcacunatami yachachipanchi. Yachachijushpapash Bibliamanda yuyaicunata japishpa yachachijushcatami ricuchipanchi. Bibliata siempre utilizashpa yachachijpica gentecunaca Taita Diospa yuyaicunata yachachijtami cuenta japinga. Cashna predicajushpaca Taita Diospa shimita predicajushcataca siempremi yaipi charina capanchi. Taita Diospa shimita villachijushcamandami Pablo cuenda na manllashpa villachina capanchi.

‘Huaquingunaca Jesuspa discipulocunami tucurca’ (Hechos 17:4-9)

8-10. a) Tesalónica llactamanda gentecunaca ali villaicunata uyashpaca ¿imashinata chasquirca? b) Huaquin judiocunaca ¿imamandata Pablotaca envidiarca? c) Ali villaicunata na uyangapaj munaj judiocunaca ¿imatata rurarca?

8 Pabloca paipa causaipica Jesuspa cai shimicuna pactarijtaca ñami ricurca: “Cangunataca nircanimi, esclavoca paipa amota yalica na canllu. Ñucata catiriashpa llaquichishca cashpaca, cangunatapashmi catiriashpa llaquichinga. Ñucapa nishcacunata cazushca cashpaca, cangunapa nishcacunatapashmi cazunga” (Juan 15:20). Jesús nishcashnami Tesalónica llactamanda gentecunaca Pablo villachijpica huaquingunaca uyangapaca dispuesto carca. Cutin shujcunaca catiriashpami llaquichinajurca. Judiocunamanda parlashpaca Lucasca cashna nishpami escribirca: “Huaquingunaca Jesuspa discipulocuna tucushpa, Pablohuan y Silashuan tandanajurca”. Shinallata: “Taita Diosta adoraj ashtaca griego gentecunapash y importante ashtaca huarmicunapashmi chashnallata rurarca” (Hech. 17:4). Chairalla bautizarishca discipulocuna Bibliamanda yachachishpa intindichishcamandaca ninandami cushijushcanga.

9 Pero Pablopa yachachishcacunataca na tucuicunachu uyangapaj munarca. Huaquingunacarin ninandami culirarca. Tesalónica llactapi cashca judiocunaca Pablotami envidiarca porque Pabloca ‘Taita Diosta adoraj ashtaca griego gentecunatami’ ayudarca. Judiocunaca chai griego gentecuna judiocuna tucuchunmi munanajurca. Shinallata Escrituras Hebreaspi imata yachachijujtapash ñami yachachishca carca. Chaimandami griegocuna paicunapa discipulocuna cashcatashna judiocunaca sintirishcanga. Pabloca sinagoga huasiman chayashpaca griegocuna paicunapa yuyaicunata cambiachunmi ayudarca. Chaimi judiocunaca Pablohuanga ninanda culirarca.

“Pablota y Silasta gentecunaman entregangapami” mascarca (Hechos 17:5).

10 Lucasca ima pasashcataca cashna nishpami escribirca: “Judiocunaca envidiamandami, plazapi yanga purij huaquin nali jaricunata bullayachun tandachirca. Paicunaca Pablota y Silasta gentecunaman entregangapami, Jasonba huasi pungutapash faquishpa ucuman yaicurca. Pablota y Silasta na tarishpami, Jasonda y huaquin huauquicunatapash llactata mandajcunapaman a la fuerza aisashpa rirca. Paicunaca cashna nishpami caparinajurca: ‘Tucui ladocunapi problemacunata ruraj jaricunaca caipipashmi can. Jasonmi chai runacunataca paipa huasipi mingachishca charijun. Tucui paicunami Roma llactapa rey imata mandashcata na cazushpa, shuj reytami charinchi, chai reyca Jesusmi can ninajun’ nircami (Hech. 17:5-7). Judiocuna chashna llullashcamandaca Pablohuan y paipa cumbacunahuanga ¿ima llaquicunatata charigrinajurca?

11. Pablo y paipa cumbacunapash ¿imamandata juchachi tucurca? Judiocunaca ¿ima leytata yaipi charishcanga? (Notata ricupangui).

11 Ninanda culirashca ashtaca gentecuna macanajungapaj munashcapi pensaripai. Gentecuna macanajui callarishpaca imapash tunirishpa tucuicunata arrastrashpa apanshnami can. Judiocunaca Pablomanda y Silasmanda libre quidangapaca gentecunatami utilizarca. Shinaca judiocunami bullayanajurca y jipaca mandajcunapaman apashpami Pablomanda y paipa cumbacunamandapash llullacunata ninajurca. Judiocunaca Pablo y Silasca “tucui ladocunapi problemacunata ruraj” jaricunami can nishpami llullanajurca. Pero paicunaca Tesalónica llactapica problemacunataca na callarichircachu. Shinallata shuj reytami charinchi, chai reyca Jesusmi can nishpami Pablo y Silasca villanajun nishpami llullarca. Pero chai llullata nishpaca Pablo y Silas mandajcunapa leycunata na cazunajushcata crichingapami munanajurca. a

12. Tesalónica llactamanda cristianocuna juchachi tucushcamandaca ¿ima llaquicunatata charinman carca?

12 Leyta yachachijcuna y fariseocuna Jesusta juchachishcashnallatami Pablotapash juchachinajurca. Fariseocunaca, Jesusmandaca Pilatomanga cashnami nirca: “Cai runaca gobiernopa contra tucuchunmi cai llactapi gentecunataca umachijun. […] Paica cashnatapashmi nijushcarca: ‘Ñucami Cristo cani, ñucami rey cani’” nishpa (Luc. 23:2). Pilatoca Roma llactamanda gobernadorta manllashpami shuj gobernadorpa lado tucujun yashpa ama pensachun Pilatoca Jesustaca huañuchichun cacharca. Tesalónica llactamanda cristianocunahuanbash lo mismomi pasagrijurca. Judiocuna cristianocunamanda llullacunata nishcamandami paicunaca llaqui apagrinajurca. Shuj libropi nishcashnaca “juchachi tucushcacunapaca peligrosomi can carca. Porque Roma llactamanda gobernadorca paimanda imapash ashalla cosascunata nishcata uyashpaca huañuchichunmi cachan carca”. Judiocuna Pablomanda Silasmanda llullacunata nishcamandaca paicunahuanga ¿imata pasarca?

13, 14. a) Catiriashpa llaquichijcunaca ¿imamandata predicaciondaca na jarcaita usharca? b) Pabloca ¿imashinata Jesuspa consejota catirca? ¿Imashinata Pablopa ejemplota catita ushanchi?

13 Pablo y Silas Tesalónica llactapi predicashpa catichunga judiocunaca na jarcaita usharcachu. Porque Pablo y Silasca maipipash na ricurircachu. Shinallata chai Tesalónica llactamanda autoridadta charijcunaca judiocunapa nishcacuna cierto cashcataca na crircachu. Chaimi llactata mandajcunaca, Jasondapash y chaishujcunatapash culquita cobrashpa, paicunataca richun saquircalla (Hech. 17:8, 9). Pablohuanga ¿imata pasarca? Pabloca Jesuspa consejotami catirca. Jesusca cashnami nishca carca: “Culebracunashna yaipi cashpapash, palomacunashnami mansogucuna cana canguichi” (Mat. 10:16). Chaimi Pabloca shuj ladopi predicai ushangapaca chai problemacunamanda caruyarca. Llaquicunata mishai ushashpapash paica na jariyarcachu. ¿Imashinata Pablopa ejemplota catita ushapanchi?

14 Cunan punllacunapica panda religiongunata ñaupaman pushajcunaca testigo de Jehovacunapa contra tucuchunmi gentecunataca utilizan. Panda religiongunata ñaupaman pushajcunaca testigo de Jehovacunaca gobiernocunapa contrami imacunatapash ruran nishpami llullan. Y chai llullacunahuanmi paicunaca gobiernocuna testigo de Jehovacunata catiriashpa llaquichichun munan. Cunan tiempocunapipash Jesuspa tiempopi envidiamanda llaquichishcashnallatami cristianocunataca catiriashpa llaquichin. Gentecuna ñucanchita llaquichijpica ¿imatata rurapanchi? Cristianocunaca imatapash na intindingapaj munajcunahuan o macanajungapalla munaj gentecunahuan tuparishpaca mejor anchurishpami rinchi. Y huaquinbica cutin predicangapaca talvez shuj tiempo yalichunmi saquina capanchi. Chaicamanga shujcunaman villachishpa catingapami esforzaripanchi.

Paicunaca ‘yachajuna munaitami charirca’ (Hechos 17:10-15)

15. Berea llactamanda gentecunaca ¿imashinata ali villaicunataca chasquirca?

15 Tesalónica llactamanda huauquipanicunaca Pablo y Silas llaquicunata ama charichunmi Berea llactaman cacharca. Chai llactaman ringapaca 65 kilometrocunata carutami rina carca. Berea llactaman chayashpaca sinagoga huasiman rishpami Pabloca predicai callarirca. Y Taita Diospa shimimanda uyangapaj munaj gentecunahuan tuparishpaca ninandami cushijushcanga. Lucasca Berea llactamanda judiocunamanda parlashpaca cashnami nirca: “Tesalónica llactamanda gentecunatapash yalimi yachajuna munaita charirca. Paicunaca tucui shunguhuanmi ali villaicunataca chasquirca. Pablo rimashca shimicuna cabal o na cabal cashcata ricungapami, cada punlla Taita Dios escribichishca shimicunata estudianajurca” (Hech. 17:10, 11). Chaita nishpaca Tesalónica llactamanda gentecuna ali villaicunata na uyangapaj munashcataca na ninajupanchichu. Ashtahuangarin Pabloca Tesalónica gentecunamandaca cashnami escribirca: “Taita Diostaca siempre pagui nipanchi. Porque Taita Diospa shimita ñucanchicuna villachijpica, gentecunapa parlashcatashnaca na chasquiparcanguichichu. Sino Taita Diospa shimipacha cajpimi, Taita Diospa shimitaca chasquiparcanguichi. Y Taita Diospa shimimi quiquingunataca ayudajun” nirca (1 Tes. 2:13). Shinaca ¿imamandata Berea llactamanda judiocunataca ashtahuan yachajuna munaita charirca nipanchi?

16. ¿Imamandata Berea llactamanda gentecunaca yachajuna munaita charirca nipanchi?

16 Berea llactamanda gentecunaca Taita Diosmanda yachachijtaca nunca na uyashca carcachu. Shinapash chai llactamanda gentecunaca Bibliapa yachachishcacunataca na shinachu can nishpaca na ninajurcachu ni tampoco crina cashcamandallaca na crinajurcachu. Primeroca, Pablo Bibliahuan yachachijujtaca aligutami uyanajurca. Y jipaca, Pablopa yachachishcacuna cierto cashcata ricungapami, paicunaca Bibliapi imata nijujta aligutapacha ricunajurca. Shinallata sabadotallaca na yachajunajurcachu sino cada punllami Taita Diospa shimitaca yachajunajurca. Ashtahuangarin “tucui shunguhuanmi” Pablo rimashca shimicuna cabal o na cabal cashcata ricungapaj, cada punlla Taita Dios escribichishca shimicunata estudianajurca. Paicunaca humildecuna caimandami paicunapa causaipica cambiocunata rurarca. Shinami “ashtacacunaca Jesuspa discipulocuna tucurca” (Hech. 17:12). Chaimandami Lucasca Berea llactamanda gentecunaca yachajuna munaita charirca nirca.

17. ¿Imamandata Berea llactamanda gentecunaca ñucanchipa shuj alipacha ejemplo can? Ashtaca tiempota bautizarishca cashpapash ¿imashinata paicunapa ejemplota catita ushapanchi?

17 Berea llactamanda gentecunaca paicunapa causaimanda Bibliapi parlanataca nunca na yuyashcangachu. Paicunaca ali villaigucunata aliguman chasquishcamanda y yachajuna munaita charishcamandaca ñucanchimanga shuj alipacha ejemplotami saquirca. Paicunaca Jehová Dios y Pablo munashcashnami Bibliamandaca yachajurca. Cunan punllacunapipash gentecunataca Bibliapa yachachishcacuna cierto cashcata seguro cachun y paicunapa fe shinlli tucuchunga paicunamandallata Bibliata aliguta estudiachunmi animapanchi. Shinaca bautizarishca jipaca Berea llactamanda gentecunashnami Bibliamanda yachajuna munaita charishpa catina capanchi. Bautizarishca jipa Jehová Diosmanda yachajuna munaita charina y yachajushcacunata ñucanchi causaipi pactachinaca ashtahuan minishtirishcapachami can. Shina rurashpami Jehová ñucanchita yachachichun y pai munashcashna ñucanchihuan imagutapash rurachun saquipashun (Is. 64:8). Shinami ñucanchi Taita Jehová Diospaca ali sirvijcuna cashun y ninandapachami cushijupashun.

18, 19. a) Pabloca ¿imamandata Berea llactamanda rirca? Pabloca ¿imatata rurashpa catirca y chaimandaca imatata yachajupanchi? b) Pabloca ¿maimanda rigrijurca?

18 Pabloca Berea llactapica na ashtaca tiempota quidarcachu. Bibliapica cashnami nin: “Taita Diospa shimita Berea llactapipash Pablo predicajujta yachaj chayashpaca Tesalónica llactamanda judiocunaca, chaipi gentecunapash paicunapa contra shayarichunmi chaiman rirca. Chaimi huauquicunaca Pablota y shujcunataca uchalla mar ladoman cacharca. Pero Silas y Timoteoca chaipimi quidarca. Pablota cumbashpa rishcacunaca, Atenas llactacamanmi cumbashpa rirca. Chaipimi Pabloca paicunataca Silasta y Timoteotaca uchalla caiman shamupaichi nijunmi nishpa villagripaichi nirca. Shina nijpimi Pablota cumbashpa rishcacunaca chaimanda rircalla” (Hech. 17:13-15). Tesalónica llactamanda judiocunaca Pablota y paipa cumbacunataca llaquichishpa catingapami munarca. Chaimi Pablota llaquichingapaj Berea llactaman judiocunaca rirca. Shina rurashpapash Pablo villachishpa catichunga na jarcaita usharcachu. Pabloca Berea llactapi predicangapaj ashtaca territoriocuna tiajtaca alimi yacharca. Chaimi shuj territoriopi predicangapaj rirca. Ñucanchicunapash imapash o pipash predicanata jarcachunga na saquipashunllu.

19 Tesalónica y Berea llactapi villachishca jipaca Pabloca na manllashpa villachina cashcata y Bibliata utilizashpa ali intindichina importante cashcatami cuenta japishcanga. Ñucanchicunapash chaita rurana importante cashcataca ali yachapanchi. Pabloca Atenas llactaman predicangapaj rinatami yuyajurca. Pero chai llactapi gentecunaca ¿imashinashi canga? Chaitaca cati capitulopimi ricupashun.

a Bibliata alipacha estudiashca jarica cashnami nin, chai tiempocunapica Roma llactamanda jatun mandajca shuj leytami churashcarca. Chai leypica “pipash shuj mushuj reymi shamunga nina, shinallata Roma llactapa gobernadorpa randi shujmi gobernanga ninaca” prohibidomi carca. Contra judiocunaca Pablo villachijushpa chai leyta na cazujushcatashna ricuchingapami munanajurca (“ Hechos libropica Roma llactapa reycunamandami parlan” nishca recuadrota ricupangui).