Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 20

Jarcaicuna ricurijpipash ‘ashtaca gentecunami crishpa catinajurca’

Jarcaicuna ricurijpipash ‘ashtaca gentecunami crishpa catinajurca’

Apolospash y Pablopashmi ali villaicuna ashtahuan mirashpa catichun ayudan

Hechos 18:23–19:41manda japishcami can

1, 2. a) Éfeso llactapica apóstol Pablota y paipa cumbacunatapash ¿imata pasarca? b) Cai capitulopica ¿imatata yachajugripanchi?

 ÉFESO llactapica ashtaca gentecuna tandanajushpami bullayai callarin. Paicunaca apóstol Pablopa ishcai cumbacunatami macashpa a la fuerza aisashpa pushanajun. Ashtaca gentecuna culira yalinajujta ricushpami negociocunamanda gentecunaca ñapash llujshishpa teatroman catiria rin. Chai teatropica 25 mil gentecunami tandanajuita ushan. Mayoriami chai gentecuna imamandapacha bullayanajujtaca na yachan. Shinapash paicunapa juyashca diosamanda y paicunapa templopa contra parlanajujta pensaimandami “Éfeso llacta gentecunapa Ártemis diosaca ninan poderta charijmi can” nishpa caparinajun (Hech. 19:34).

2 Diabloca chai gentecuna bullayanajujta aprovechashpami ali villaicunata ama villachishpa catichun cutin jarcangapaj munan. Paica siempremi jarcangapaj imacunatapash ruran. Cai capitulopica Jesuspa punda catijcuna ama predicashpa catichun Diablo imashna jarcangapaj munashcatami yachajugripanchi. Shinallata huauquipanicunapura fiñanajuchun imacunatalla Diablo rurashcatami yachajugripanchi. Diablo na jarcaita ushashcatapashmi yachajugripanchi. Porque ‘Jehová Diospa shimica ashtahuanmi mirashpa catijurca. Y ashtaca gentecunami crishpa catinajurca’ (Hech. 19:20). Chai tiempopi huauquipanicunaca ñucanchishnallatami Jehová Diospa ayudahuanga ashtahuan predicaita usharca. Jehová Dios ayudajujpipash cada unomi esforzarishpa catina capanchi. Espíritu santopa ayudahuanmi ali cualidadcunata charishpa Taita Diospa ali villaigucunata villachishpa cati ushashun. Cunanga Apolos runagupa ejemplomanda yachajupashunchi.

“Taita Dios escribichishca shimicunatapash alipachami yachan carca” (Hechos 18:24-28)

3, 4. Áquila y Priscilaca Apolos runagumandaca ¿imatata cuenta japirca? Y Apolosta ayudangapaca ¿imatata rurarca?

3 Apóstol Pabloca por tercera vezmi Éfeso llactaman villachingapaj tigrajurca. Éfeso llactamanmi Apolos shuti judío runa chayarca. Paica Egiptopi tiashca Alejandría llactamandami carca. Paica “alipacha parlanata yachaj y Taita Dios escribichishca shimicunatapash alipachami yachan carca”. Ashtahuanbash “espíritu santo ayudajpimi, ninandapacha cushijushpa” y na manllashpa sinagoga huasiman yachachingapaj rirca (Hech. 18:24, 25).

4 Apolos runagu ‘Jesusmanda cabalta parlajujta y yachachijujtami’ Áquila y Priscila cusahuarmica cushijushpa ricunajurca. Áquila y Priscilaca carpacunata rurashpa trabajaj humilde gentecunami carca. Apolos runagu Jesusmanda cabalta yachachijushpapash ‘paica Juan villachishca bautismomandalla yachashcatami’ Áquila y Priscilaca cuenta japirca. Chaimandami paicunaca Apolos runagu ali yachachij cajpipash Apolosta ‘shuj ladoguman apashpa, Taita Diospa yachachishcacunataca ashtahuan aliguta intindichirca’ (Hech. 18:25, 26). Shina pasajpica Apolos runaguca ¿imatata rurarca? Apolosca humilde cashcatami ricuchirca. Taita Diosta tucui sirvijcunapaca humilde canami importante can.

5, 6. Jehová Diosta ashtahuan sirvichunga ¿imata Apolostaca ayudarca? Paipa ejemplomandaca ¿imatata yachajupanchi?

5 Áquila y Priscilapa ayudata chasquishpami Apolos runaguca ashtahuan alipacha yachachij tucushpa, Jehová Diostaca ashtahuan sirvi usharca. Apolosca Acaya llactaman rishpaca Jesuspa discipulocunataca “ninandami ayudarca”. Chaipi cashpami Jesusca na Mesiaschu can nishpa yachachijcuna pandata yachachinajujta aligutapacha Apolosca intindichirca. Bibliapica Lucas runaguca cashna nishpami escribirca: Apolosca “na manllashpami judiocuna pandata yachachinajushcataca ricuchirca. Paica Taita Dios escribichishca shimicunahuanmi, Jesusca Cristo cashcata ricuchirca” nircami (Hech. 18:27, 28). Shinami Apolos runaguca “Jehová Diospa shimimanda” gentecuna ashtahuan yachajushpa catichun ayudarca. Apolospa ejemplomandaca ¿imatata yachajupanchi?

6 Apolos runamandaca humilde cana cashcatami yachajupanchi. Humilde canaca minishtirishcapachami can. Tucuicunallatami imagutapash ali ruraita ushanchi. Shinapash humilde cangapami siempre esforzarina capanchi. Na esforzarishpaca orgullosocunami tucunchiman (1 Cor. 4:7; Sant. 4:6). Humilde cashpallami shujcuna ñucanchicunamanda yali cashcata ricushun (Filip. 2:3). Shinallata humilde cashpaca shujcuna ñucanchita corregijpi o yachachijpica na ñapash culirashunllu. Shinallata shujcuna ñucanchi munashcata rurachunbash na atichishunllu. Humildecuna cashpaca Jehová Diosta y Jesustapash ashtahuan alimi sirvishun (Luc. 1:51, 52).

7. Apóstol Pablomanda y Apolosmandaca ¿imatata yachajupanchi?

7 Huauquipanicunahuan ama fiñanajungapami humilde cana capanchi. Diabloca punda tiempopi cristianocuna paicunapura fiñanajuchunmi imacunatapash ruran carca. Apóstol Pablopash y Apolospash ñucami mejor cani nishpa paicunapura fiñanajuchun y congregacionbi huauquipanicunapash paicunata catishpa separarichunmi Diabloca munashcanga. Y huauquipanicunapaca chaita ruranaca facilmi cashcanga. Porque Corintio llactamanda huaquin huauquipanicunaca “ñucaca Pablotami catijuni” cutin shujcunaca “ñucaca Apolostami catijuni” ninajurcami. Pero apóstol Pablopash y Apolospash huauquipanicuna paicunapa lado tucunajuchunga na imatapash ruranajurcachu. Chaipa randica apóstol Pabloca Apolos alipacha yachachij cajta reconocishpami shuj shuj asignaciongunata curca. Cutin Apolosca apóstol Pablo cushca instrucciongunataca tucuitami cazurca (1 Cor. 1:10-12; 3:6, 9; Tito 3:12, 13). Paicunaca humildecuna cashpami randimanda ayudarin carca. Paicunaca alipacha ejemplocunami can.

“Taita Diospa Gobiernomanda parlashpa, aliguta pensachishpa intindichijurca” (Hechos 18:23; 19:1-10)

8. Apóstol Pabloca ¿imashinata Éfeso llactamanga tigrarca? ¿Imamandata shina rurarca?

8 Apóstol Pabloca Éfeso llactaman tigrasha nishpaca tigrarcallatami (Hech. 18:20, 21). a Pero imashina tigrashcata ricupashunchi. Chaishuj capitulopica apóstol Pablo Antioquía de Siria llactaman tigrashcatami ricuparcanchi. Chai llactamanda Éfeso llactaman tigrangapaca Seleucia llactaman rishpa, shuj barcota japishpa uchalla chayanallami carca. Pero apóstol Pabloca chaquilla rinatami decidirca. Paica “urcu lado pushtucunata yalishpami” mil 600 kilometrocunata purirca. ¿Imamandata chaquilla rinata decidirca? Apóstol Pabloca ‘discipulocunata shinlli tucuchun ayudangapami’ chaquilla rinata decidirca (Hech. 18:23; 19:1). Éfeso llactaman tigrana difícil cajpipash apóstol Pabloca huauquipanicunata ayudangapaj munaimandami shina rurarca. Cunanbi superintendente huauquicuna y paicunapa huarmicunapashmi apóstol Pablopa ejemplota catishpa huauquipanicunata juyaimanda ayudangapaj ninanda esforzarin. Chaimandami paicunataca ninanda agradicipanchi.

9. Juan Bautistapa huaquin discipulocunaca ¿imashpata cutin bautizarirca? Caimandaca ¿imatata yachajupanchi?

9 Apóstol Pablo Éfeso llactaman chayashpaca Juan Bautistapa 12 discipulocunatami tarirca. Paicunata Juan Bautista bautizashca cajpipash chai bautismoca ñana sirvijurcachu. Shinallata paicunaca espíritu santomandaca ashatalla o nimata na yacharcachu. Pero paicunaca humildecuna cashcamandami apóstol Pablo yachachichun saquirca. Chai jipami chai discipulocunaca Jesuspa shutipi bautizai tucurca. Shinallata espíritu santota chasquishpami milagrocunata rurai callarirca. Caimandaca ¿imatata yachajupanchi? Jehová Diospa organización yachachishcata catishpaca bendiciongunatami chasquishun (Hech. 19:1-7).

10. Apóstol Pabloca ¿imashpata shuj ladoman predicangapaj rirca? ¿Imashinata paipa ejemplota cati ushapanchi?

10 Apóstol Pabloca ñami sinagoga huasipica quimsa quillacunata na manllashpa predicajurca. Paica ‘Taita Diospa Gobiernomanda parlashpa, aliguta pensachishpami intindichijurca’. Shinapash huaquingunaca na uyangapaj munanajujta y ‘Taita Diospa Ñanda catijcunataca ninanda nalicachishpa rimanajujtami’ Pabloca ricurca. Chaimi apóstol Pabloca shuj ladoman predicangapaj rirca. Apóstol Pabloca shuj escuelapi yachachingapami rirca. Chaipica ashtaca gentecunami paita uyashpa, yachajushpa catinajurca (Hech. 19:8, 9). Apóstol Pablo cuendami predicanajujpi na uyangapaj munajpi o plituringapalla munajpica mejor anchurinalla capanchi. Porque de seguromi shuj gentecunaca Taita Diosmanda yachajungapaca dispuesto canga.

11, 12. a) Gentecuna Jehová Diosmanda yachajushpa catichunga apóstol Pabloca ¿imatata rurarca? b) ¿Imashinata paipa ejemplota catipanchi?

11 Apóstol Pabloca entre las 11 de la mañana y 4 de la tardemi chai escuelapi tucui punllacuna yachachin carca (Hech. 19:9). Chai horascunapica ashtahuan tranquilollami carca. Y yapata indin cashcamandami gentecunaca chai horascunapica micungapaj y samangapaj tiarin carca. Ishcai huatata chai horariopi predicangapaj esforzarishca cashpaca talvez 3 mil yali horascunatami apóstol Pabloca predicashcanga. b Apóstol Pabloca na samashpa, gentecuna yachajungapaj munaj horaspi yachachingapaj esforzarishpami gentecuna Jehová Diosmanda ashtahuan yachajushpa catichun ayudarca. Shina esforzarishcamandaca ¿imata pasarca? ‘Provincia de Asiapi causajcunaca, judiocuna cashpa o griegocuna cashpapash, tucuicunami Taita Diospa shimitaca uyanajurca’ (Hech. 19:10). Taita Diosmanda yachachingapaca apóstol Pabloca ninandami esforzarirca.

Maipi cashpapash predicangapami esforzarinchi.

12 Cunan punllacunapipashmi testigo de Jehovacunaca predicangapaca ninanda esforzarinchi. Shinallata gentecuna yachajungapaj munashca pushtupi y horaspi yachachingapami esforzarinchi. Ashtahuanbash callecunapi, negociocunapi y paradacunapimi predicanchi. Shinallata telefonopi cayashpa y cartacunata rurashpapashmi predicanchi. Y gentecuna paicunapa huasicunapi cana horasta ricushpami huasin huasin predicanchi.

Demoniocuna jarcanajujpipash ‘Jehová Diospa shimica ashtahuan mirashpami catirca. Y ashtaca gentecunami crishpa catinajurca’ (Hechos 19:11-22)

13, 14. a) Jehová Diospa ayudahuanga ¿imatata apóstol Pabloca rurai usharca? b) Esceva runapa churicunaca ¿imatata rurarca? Y cunanbipash ashtaca gentecunaca ¿imatata nin?

13 Hechos libropica Lucasca apóstol Pablo imata rurashcatami parlan. Jehová Diosca apóstol Pablo ‘jatun milagrocunata rurachunmi’ ayudarca. Por ejemplo apóstol Pablo churajun cashca ropapash y pañuelocunapash ungushcacunata jambingapaj y demoniocunata llujchingapami sirvin carca (Hech. 19:11, 12). c Demoniocunata llujchinajujta ricushpaca ashtacacunami manllarinajurca. Pero na tucuicunachu cushijushpa ricunajurca.

14 “Huaquin judiocunaca shuj shuj ladocunapimi demoniocunata llujchishpa purinajurca”. Paicunaca Jesuspa y apóstol Pablopa shutipimi apóstol Pablo rurashca milagrocunatallata rurangapaj munanajurca. Chai judiocunapurapica Esceva shuti sacerdotepa 7 churicunapashmi shina ruranajurca. Paicuna shuj personamanda shuj demoniota llujchingapaj munanajujpimi chai demonioca paicunataca cashna nirca: “Jesustaca rijsinimi. Pablo pi cajtapash yachanimi. Pero cangunaca ¿picunata canguichi?” nircami. Chai jipaca demonio jundashca runaca, paicunata llaquichingapami cati callarirca. Chaimi paicunaca macai tucushpa, paicunapa ropatapash shitashpa calpashpa llujshinajurca (Hech. 19:13-16). Chai jaricunaca Jesusta catinchi ninajushpapash Taita Diospa ayudata na charimandami apóstol Pablo rurashca milagrocunatallataca na rurai usharca. Apóstol Pablo milagrocunata rurachun Taita Dios ayudajushcataca ricunallami carca. Shinami “Jehová Diospa shimica” ashtahuan rijsi tucurca. Cunanbipashmi ashtaca gentecunaca Jesuspa shutipimi imatapash ruranchi o cristianocunami canchi nishpa purin. Pero Jesús nishcashnaca Taita Diospa munaita rurajcunallami jipa punllacunapica bendiciai tucunga (Mat. 7:21-23).

15. ¿Imashinata Éfeso llactamanda gentecunapa ejemplotaca cati ushapanchi?

15 Éfeso llactapica cazi tucui gentecunami espiritismota y brujeriata ruran carca. Gentecunaca imapipash escribishpami brujeriataca ruran carca, shinallata amuletocunatapashmi charin carca. Pero Esceva runapa churicunahuan ima pasashcata ricushpami gentecunaca Taita Diosta manllai callarirca. Chaimandami ashtacacunaca brujeriata saquishpa Taita Diosta sirvi callarirca. Ashtahuanbash paicunaca brujeriamanda, magiamanda charishca librocunatapash valishcapacha d cajpipashmi shujcunapa ñaupapi rupachishpa saquirca. ‘Shinami Jehová Diospa shimica ashtahuan mirashpa catirca. Y ashtaca gentecunami crishpa catinajurca’ (Hech. 19:17-20). Taita Diospa shimi ashtahuan mirashpa catishcamandami espiritismo y brujería nalipacha cashcata ricuchirca. Éfeso llactapi Taita Diosta sirvi callarishca gentecunaca ñucanchipaca alipacha ejemplomi can. Cunan punllacunapipashmi gentecunaca brujeriata y espiritismota ruran. Si ñucanchi charishca cosascuna espiritismohuan, brujeriahuan chapurishcata cuenta japishpaca Éfeso llactamanda gentecunashnami uchalla chaicunata saquina capanchi. Chaicunataca nimamanda na rurangapaj munapanchichu.

‘Huaquin gentecunaca, Taita Diospa Ñanda catijcunataca problemata rurashpami bullayai callarirca’ (Hechos 19:23-41)

“Amigocuna, quiquingunaca alimi yachapanguichi, cai negociomi ñucanchimanga culquita ganachijun” (Hechos 19:25).

16, 17. a) Demetrio runaca ¿imatata rurarca? b) Éfeso llactamanda gentecunaca ¿imatata rurarca?

16 Cunanga Diablo imata ashtahuan rurashcata ricupashunchi. Hechos libropica Lucasca cashnami nirca: ‘Huaquin gentecunaca, Taita Diospa Ñanda catijcunataca problemata rurashpami bullayai callarirca’ nircami (Hech. 19:23). e Demetrio shuti runapa culpamandami gentecunaca bullayai callarirca. Paica plata nishca materialhuanmi trabajan carca. Paica paishnallata trabajaj cumbacunata tandachishpami, paicunataca santocunata jatunajushcamandami culquita charinchi nishpa yarichirca. Shinallata Jesusta catijcunaca chai santocunata na utilizangapaj munajtami nirca. Y apóstol Pablo predicajushca mensajeca paicunapa negociopapash nali cashcatami nirca. Chai jipami Demetrio runaca gentecunataca shinllimi shayarina canchi nirca. Porque Jesusta catijcunaca ñucanchi Ártemis diosatapash ‘ñana alabashpa’ y chai diosapa templotapash yangapimi churanajun nircami (Hech. 19:24-27).

17 Demetrio runapa nishcata uyashca jipaca paipa cumbacunaca cashnami capari callarirca: “Éfeso llacta gentecunapa Ártemis diosaca ninan poderta charijmi can” ninajurcami. Shina caparinajujpimi primer parrafopi ricushcashnaca ashtaca gentecuna bullayai callarirca. f Shina bullayanajujta uyashpami apóstol Pabloca chai gentecunahuan parlangapaj teatroman ringapaj munarca. Pero chaishuj discipulocunaca apóstol Pablo ama ashtahuan problemacunapi cachunmi ama richun jarcanajurca. Gentecuna bullayanajujpimi Alejandro shuti judío runaca ima pasajushcata intindichingapaj munashpa, maquihuan señasta rurarca. Talvez paica paipa religionhuan y cristianocunahuan imapi diferente cashcatami ricuchingapaj munashcanga. Pero gentecunaca culira caimandami na uyangapaj munarca. Ashtahuangarin Alejandro runa hebreo cashcata yachashpacarin upallayachishpami cutinllata cashna capari callarirca: “Éfeso llacta gentecunapa Ártemis diosaca ninan poderta charijmi can” ninajurcami. Ishcai horastami shina caparinajurca. Cunan punllacunapipashmi gentecunaca paicunapa religiondaca ninanda difindin (Hech. 19:28-34).

18, 19. a) Ashtahuan autoridadta charij runaca ¿imatata rurarca? b) ¿Imashinata huaquin autoridadcunaca testigo de Jehovacunataca ayudashca? Ñucanchicunapash ¿imatata ruraita ushapanchi?

18 Chai llactapi ashtahuan autoridadta charij runaca tucuilla gentecunataca por finmi upallayachirca. Paica apóstol Pablopash y paipa cumbacunapash na peligrosocuna cashcatami aliguman intindichirca. Shinallata paicunapa diosapa y paicunapa templopa contra na imatapash ruranajushcatami intindichirca. Pero si Pablopash y paipa cumbacunapash imata ninajujta na alicachishpaca autoridadcunaman villanguichilla nircami. Shinallata na cazungapaj munashpaca Roma llacta autoridadpa contrami shayarinajunguichi nircami. Shina nishca jipami ashtahuan autoridadta charij runaca tucui gentecunata chaimanda cacharca. Shina aliguta intindichishcamandami gentecunaca ñana culira catirca (Hech. 19:35-41).

19 Na cai viajellachu autoridadcunaca Jesuspa discipulocunataca ayudashca. Apóstol Juanga muscuipishnami cai último punllacunapi cristianocunata ima ayudanata ricurca. Paica cristianocunata llaquichingapaj catirianajujpipash cai mundomanda huaquin gentecuna paicunata ayudajtami ricurca (Apoc. 12:15, 16). Apóstol Juan nishcashnami pactarijun. Porque ashtaca juezcunami testigo de Jehovacunata difindishpa, paicunaca tandanajuna y predicana derechotaca charinmi nishca. Shina pasachunga ñucanchi comportamientopashmi ayudashca. Por ejemplo apóstol Pablopa ali comportamientota ricushpami Éfeso llactamanda huaquin autoridadcunaca paita respetarca y alicachishpa ricurca. Chaimandami apóstol Pablotaca difindirca (Hech. 19:31). Ñucanchicunapash honrado y respetuoso cashpaca shujcunapa ñaupapica alimi ricurishun. Ñucanchicuna ali comportarishpaca shujcuna Taita Diosmanda yachajungapaj munachunmi ayudaita ushanchi.

20. a) Punda tiempopi y cunan punllacunapipash ashtaca gentecuna crishpa catinajujta ricushpaca ¿imashinata sintiripanchi? b) Shujcuna Jehová Diosmanda yachajungapaj munachunga ¿imashinata ayudaita ushapanchi?

20 Punda cristianocunapa tiempopica ‘Diospa shimica ashtahuan mirashpami catirca. Y ashtaca gentecunami crishpa catinajurca’. Chaita yachajushpaca ninandami cushijupanchi. Cunan punllacunapipashmi shina pasachun Jehová Diosca ayudajun. Ñucanchipash ¿imashinata ayudaita ushapanchi? Chaipaca cai capitulopi yachajushca cristianocunapa ejemplota catishpami humilde cana capanchi. Shinallata Jehová Diospa organización cushca instrucciongunatapashmi catina capanchi, predicangapapash ninandami esforzarina capanchi. Shinallata espiritismo y brujería cosascunatapash nimamanda na ruranachu capanchi. Honrado y respetuoso cangapapashmi esforzarina capanchi. Shinami shujcunapash Taita Diosmanda yachajungapaj munanga.

a Éfeso llactaca provincia de Asiapa capitalmi can” nishca recuadrota ricupangui.

b Éfeso llactapi cashpaca apóstol Pabloca Primera a los Corintios cartatapashmi escribirca.

c Apóstol Pabloca sudor ama ñavipi shutuchunmi shuj pañuelota umapi huatarin carianga. Cutin cai textopi ropamanda parlashpaca shuj delantalmandami parlajun. Chaica apóstol Pablo paipa libre horascunapi carpacunata rurashpa trabajan cashcatami ricuchin. Paica talvez tutamandacunatami trabajan cashcanga (Hech. 20:34, 35).

d Chai rupachishca librocunapa valorca 50 mil culqui monedacuna cashcatami Hechos libropica ricuchin. Chai monedacuna denario culqui cajpica shuj personaca chai culquita ganangapaca na samashpami 50 mil punllacunata trabajana carca. Chaica 137 huatacunami can.

e Apóstol Pabloca “cunangarinbash huañugrinchimi yanajurcanchimi” nircami. Huaquingunaca apóstol Pabloca Éfeso llactapi cashpami cai shimicunata nishcata yuyan (2 Cor. 1:8). Pero talvez paica shuj problemacunamandami parlajushcanga. Porque paica ‘sacha animalcunahuanmi Éfeso llactapica macanajurcani’ nircapashmi. Chai shimicunataca ciertopacha animalcunamanda parlajushpa o contra gentecunamanda parlajushpami nishcanga (1 Cor. 15:32). Imashina cashca cajpipash apóstol Pabloca peligropimi carca.

f Cashna gentecuna tandanajushpaca autoridadcunataca reclamaita ushanllami carca. Por ejemplo cien huatacuna jipaca Éfeso llactamanda huaquin panaderocuna tandanajushpami autoridadcunata bullayai callarirca.