Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

CAPÍTULO 21

“Pipash na salvarita ushajpica, ñucaca na culpata charinichu”

“Pipash na salvarita ushajpica, ñucaca na culpata charinichu”

Apóstol Pabloca predicacionbica alipacha ejemplomi can. Paica ancianocunatami consejan

Hechos 20:1-38manda japishcami can

1-3. a) ¿Imamandata Euticoca huañun? b) ¿Imatata apóstol Pabloca ruran? Pabloca causaimandaca ¿imatata yuyarca?

 APÓSTOL Pabloca Troas llactapimi can. Pai cashca cuartopica ashtaca gentecunami can. Apóstol Pablo discursota cujujpillatami ña chaupi tuta tucun. Apóstol Pabloca chai huauquipanicunataca ñana cutinga ricuita ushashachu yashpami paicunata animangapaj ninanda esforzarin. Chai cuartopica ashtaca lamparacuna cindishca caimandami cushnipash jundashpa cuartoca cunujlla sintirin. Chai cuarto ventanapica Eutico shuti huambragumi tiajun. Paica discursota uyajushpallatami puñui vincijpi de repente ventanamanda urman. Paica quimsa piso altomandami urman.

2 Shina urmajta ricushpami Lucasca doctor cashcamanda paita ayudangapaj calpashpa llujshin. Y chai jovenmanda parlashpami Lucasca “jatarichishpa ricujpica ña huañushcami cashcarca” nishpa escribirca. Chaimi chai jovenga huañushcapacha cashcata yachapanchi (Hech. 20:9). Chai gentecuna manllarishca cajta ricushpaca apóstol Pabloca chai huambraguta ugllashpami paicunataca: “Ama manllarichichu. Paica causami can” nin. Apóstol Pabloca shuj milagrota rurashpami chai huambragutaca causachin (Hech. 20:10).

3 Pabloca Jehová Diospa espíritu santopa ayudahuanmi chai huambragutaca causachirca. Chai huambragu huañushcamanda Pablo na culpata charishpapash shina pasashcamanda huauquipanicuna desanimarichunga na munarcachu. Chaimandami chai huambraguta causachishpaca huauquipanicunata animashpa, Taita Diosmanda villachishpa catichun ayudarca. Apóstol Pabloca cada unopa causai valishcapacha cashcataca yaipimi charin carca. Chaimandami cashna ni usharca: “Si pipash na salvarita ushajpica, ñucaca na culpata charinichu” nircami (Hech. 20:26). Ñucanchipashmi apóstol Pablopa ejemplota catina capanchi. Shinaca paipa ejemplomanda yachajupashunchi.

“Macedonia llactaman rirca” (Hechos 20:1, 2)

4. Apóstol Pablohuanga ¿imata pasashcarca?

4 Chaishuj capitulopi ricushcashnaca apóstol Pabloca Éfeso llactapica shuj jatun llaquitami charirca. Chai llactapica plata materialhuan trabajaj gentecunaca Ártemis diosata adorachunmi santocunata jatun carca. Pero Pablo predicajushcamandami chai santocunataca gentecunaca ñana randinajurca. Chaimandami chaicunata jatuj gentecunaca Pablohuan culirashpa ninanda bullayai callarishcarca. Shina pasashca jipaca Hechos 20:1​pi nishcashnaca: “Gentecuna ñana bullayanajujpimi, Pabloca discipulocunata cayachun cacharca. Paicunata shinllichishca jipaca, paicunamanda dispidirishpami Macedonia llactaman rirca”.

5, 6. a) Apóstol Pabloca ¿mashna tiempotashi Macedoniapica quidarca? b) Apóstol Pabloca huauquipanicunataca ¿imashinata tratan carca?

5 Macedonia llactaman rijushpami Pabloca Troas llactaman chayashpa huaquin punllacunata chaipi quidarca. Apóstol Pabloca Titohuan tuparingapami shuyajurca. Titoca Corinto llactamanmi rishcarca (2 Cor. 2:12, 13). Pero Tito na ucha shamujta ricushpami Pabloca Macedonia llactaman rirca. Chaipica ‘chaipi discipulocunata shinllichishpami’ cazi huata enterota quidarca (Hech. 20:2). a Chai jipami Titoca Pablohuan tuparirca. Y apóstol Pablomanga Corinto llactamanda huauquipanicuna, Pablo cachashca primer cartata cushijushpa chasquishcatami Titoca villarca (2 Cor. 7:5-7). Chaimandami apóstol Pabloca cutin shuj cartata cacharca. Chai cartatami Segunda a los Corintios nishpa rijsipanchi.

6 Hechos libropica Lucasca, apóstol Pablo Éfeso y Macedonia llactacunapi huauquipanicunata visitashpa shinllichishcatami escribirca. Cashna escribishcamandami apóstol Pabloca huauquipanicunata ninanda juyashcata ricupanchi. Fariseocunaca gentecunataca nalicachishpa nalimi tratan carca. Pero Pabloca huauquipanicunataca juyaihuan alimi tratan carca (Juan 7:47-49; 1 Cor. 3:9). Y huauquipanicunata consejana cashpapashmi juyaihuan ayudan carca (2 Cor. 2:4).

7. Superintendente huauquicunaca ¿imashinata Pablopa ejemplota catin?

7 Cunan punllacunapi ancianocuna y superintendente huauquicunaca apóstol Pablopa ejemplota catingapami esforzarin. Nalita rurajuj shuj huauquita o shuj panita corregijushpapash animangapami esforzarin. Shinallata huauquipanicunata criticanapa randica paicuna imashna sintirishcata intindingapami esforzarin. Ashtaca huatacunata congregaciongunata visitaj shuj superintendente huauquica cashnami nin: “Mayoría huauquipanicunami manllaita charin y imapapash na sirvinichu nishpa yuyan. Pero cai huauquipanicunaca alita rurangapami ninanda esforzarin” ninmi. Huauqui ancianocunaca cai huauquipanicunataca ninandami ayudaita ushan (Heb. 12:12, 13).

‘Judiocunaca paita huañuchingapami de acuerdo quidarca’ (Hechos 20:3, 4)

8, 9. a) ¿Imamandata apóstol Pabloca Siria llactamanga na rita usharca? b) Corintomanda judío gentecunaca ¿imamandata Pablotaca na ricunayachirca?

8 Macedonia llactamandaca apóstol Pabloca Corinto llactamanmi rirca. Chaipica quimsa quillacunatami quidarca. b Chai jipaca Cencreas llactaman ringapaj y chaipi shuj barcota japishpa Siria llactaman ringapami Pabloca munajurca. Shinallata chai jipaca Jerusalenmanda huauquipanicunaman ayudata saquigringapami munajurca (Hech. 24:17; Rom. 15:25, 26). c Shinapash Siria llactamanga ñana rita usharcachu. ¿Imamandata ñana rita usharca? Porque Corinto llactamanda ‘judiocunaca paita huañuchingapami de acuerdo quidashcarca’ (Hech. 20:3).

9 Corinto llactamanda judiocunaca apóstol Pablotaca shuj apostatashnami ricun carca. Apóstol Pabloca sinagoga huasipa presidente Crispo shuti runa Jesuspa discípulo tucuchunmi ayudashcarca. Chaimandami paicunaca Pablotaca na ricunayachin carca (Hech. 18:7, 8; 1 Cor. 1:14). Shuj viajecarin cai judío gentecunaca Pablotaca Acaya llactamanda gobernador Galión runapa ñaupapimi juchachishcarca. Pero Galión gobernador Pablota difindishcamandami gentecunaca ninanda culirashcarca (Hech. 18:12-17). Chaimandami apóstol Pablo Cencreas llacta ladollaman rigrijujta yachashpaca chai judío gentecunaca apóstol Pablota huañuchingapaj de acuerdo quidarca. Chaita yachashpaca ¿imatata apóstol Pabloca rurarca?

10. Pabloca ¿imashpata Macedonia llactatallata rinata decidirca?

10 Apóstol Pabloca paipa causai peligropi cashcata yachashpami Cencreas llactata rinapa randica Macedonia llactatallata rinata decidirca. Shinallata huauquipanicunata ayudangapaj cosascunata cuidana cashcamandami shina decidirca. Apóstol Pabloca Cencreas llactapi paipa contracunapa maquipi urmangapaca na munarcachu. Chaimandami Macedonia llactapi shuacuna y shuj llaquicuna tianata yachashpapash chaita rirca. Antsicarinmi Pablotaca Aristarco, Gayo, Segundo, Sópater, Timoteo, Tíquico y Trófimo runacuna cumbanajurca (Hech. 20:3, 4).

11. Predicanajushpaca ¿imatata rurana capanchi? Jesusca ¿ima ejemplotata saquirca?

11 Predicangapaj llujshishpaca ñucanchipashmi cuidadota charina capanchi. Por ejemplo, peligroso pushtucunapica siempremi cumbatucushpa predicana capanchi. Shinallata gobiernocuna predicanata prohibijpica ali yuyashpami predicana capanchi. Na cuidadota charishcamanda llaqui apangapaca na munapanchichu (Juan 15:20; 2 Tim. 3:12). Jesuspa ejemplota catipashunchi. Por ejemplo Jerusalenmanda gentecuna Jesusta rumihuan pigangapaj munajpica paica ¿imatata rurarca? “Jesusca pacajushpami, Taita Diospa templo huasimanda llujshishpa rirca” (Juan 8:59). Shinallata Jesusca paita huañuchingapaj munajujta yachashpaca ¿imatata rurarca? ‘Jesusca judiocuna ricujtaca ñana purinllu carca. Paica desierto ladolla [...] pueblomanmi rirca’ (Juan 11:54). Taita Diospa voluntadta pactachingapami Jesusca usharishcacamanga paipa causaita cuidangapaj esforzarin carca. Jesusca ñucanchipaca shuj alipacha ejemplomi can (Mat. 10:16).

“Ninanda cushijunajurca” (Hechos 20:5-12)

12, 13. a) Eutico huambragu causarijpica huauquipanicunaca ¿imashinata sintirirca? b) Huañushca familiacunata charij gentecunaca ¿imamandata cushijuita ushan?

12 Pablopash paipa cumbacunapash igualmi Macedonia llactataca rinajurca. Jipaman separarishpapash jipamanga cutinmi Troas llactapi tandanajurca. d Chaimandami Bibliapica “5 punllacuna jipami paicunataca Troas llactapi japigrircanchi” nishcata ricuchin (Hech. 20:6). e Callari parrafocunapi ricushcashnaca Troas llactapimi apóstol Pabloca Eutico huambragutaca causachirca. Huauquipanicunaca Eutico causarishcata ricushpami “ninanda cushijunajurca” (Hech. 20:12).

13 Apóstol Pablopa punllacunapishna milagrocunaca cunanbica ñana tianllu. Shinapash huañushca familiacunata charij gentecunaca jipa punllacunapi huañushcacuna causarinata Bibliapi yachajuimandami ‘ninanda cushijun’ (Juan 5:28, 29). Eutico huambraguca imperfecto caimandami cutinllata huañurca (Rom. 6:23). Shinapash paraíso alpagupi causarishca gentecunaca para siempre causana oportunidadtami charinga. Cutin Jesushuan cielopi mandangapaj causachi tucushca gentecunaca nunca na huañui ushana cuerpotami chasquinga (1 Cor. 15:51-53). Imashinami ricupanchi cieloman ringapaj agllashcacuna y ‘shuj llamagucuna’ nishca gentecunapash caita yachajushpaca ninandami cushijupanchi (Juan 10:16).

‘Tucui gentecunapa ñaupapimi yachachirca y huasin huasin predicarca’ (Hechos 20:13-24)

14. Mileto llactapi huauqui ancianocunahuan tandanajushpaca ¿imatata apóstol Pabloca nirca?

14 Troas llactamandaca Pablopash paipa cumbacunapash Asón llactamanmi rirca. Y chai jipaca Mitilene, Quíos, Samos y Mileto llactacunamanmi rirca. Apóstol Pabloca Pentecostés Fiesta punlla nara chayajpillatami Jerusalenman chayangapaj munajurca. Chaimi Mileto llactamanda Jerusalén llactaman tigrangapaca shuj barcota japirca. Pero chai barco Éfeso llactaman na chayana cashcata yachashpami, apóstol Pabloca Éfeso llactamanda huauqui ancianocunataca Mileto llactaman shamuichi nirca (Hech. 20:13-17). Chaipimi cai huauquicunataca cashna nirca: “Provincia de Asiaman chayashca punllamandapacha, cangunapurapi ñuca imashina portarishcataca quiquingunaca alimi yachapanguichi. Esclavoshna, na jariyashpami Taita Diostaca sirvishcani. Judiocuna ñucata huañuchingapaj munashcamandami, ashtacata huacashcani, sufrishcani. Shina cajpipash, cangunapa ima ali canataca, nimata na pacashpami cangunamanga villachishcani. Shinallata, tucui gentecunapa ñaupapimi yachachircani. Huasin huasin rishpapashmi predicarcani. Judiocunamanbash, griegocunamanbashmi arripintirinami canguichi, Taita Diospaman tigranami canguichi, Señor Jesuspipash crinami canguichi nishpami aliguta intindichircani” nircami (Hech. 20:18-21).

15. ¿Imamandata huasin huasin villachipanchi?

15 Cunan punllacunapipashmi ali villaicunataca de diferente manera villachita ushapanchi. Apóstol Pablo cuendami paradacunapi, callecunapi, negociocunapi y maipi cashpapash villachinchi. Pero ashtahuanbachaca huasin huasinmi villachinchi. ¿Imamandata shina rurapanchi? Porque tucuicunaman predicashpami Taita Dios tucuicunata igual ricun cashcata ricuchipanchi. Shinallata huasin huasin villachishpami gentecunataca cada unota ayudaita ushapanchi. Ashtahuanbash huasin huasin villachishpami ñucanchi feta shinlliyachishpa, llaquicunatapash aguantashpa cati ushapanchi. Ciertopacha cristianocunaca ‘tucui gentecunapa ñaupapi yachachimanda y huasin huasin predicaimandami’ rijsishca can.

16, 17. Apóstol Pabloca ¿imatata rurarca? ¿Imashinata paipa ejemplota cati ushapanchi?

16 Apóstol Pabloca Jerusalenman rishpa ima llaquicunatalla charinataca na yachanichu nishpami Éfeso llactamanda huauqui ancianocunamanga nirca. Pero Jerusalenman rinata decidishca caimandami cashna nirca: “Ñuca causai ashtahuan importante cashcataca na pensanichu. Ashtahuangarin, ñuca imata rurana cashcata pactachingapallami munapani. Shinallata, Señor Jesús ñucaman imata mingashcata pactachingapallami munapani. Paica, Taita Dios ninanda juyashcamanda ali villaicunata aliguta intindichichunmi mingahuarca” nircami (Hech. 20:24). Imashinami ricupanchi jarcaicuna ricurijpipash, nali saludhuan cashpapash o ima pasana cajpipash apóstol Pabloca na manllashpami villachishpa catigrijurca.

17 Cunan punllacunapi cristianocunapashmi shuj shuj jarcaicunata charishpapash aguantashpa catin. Por ejemplo huaquingunaca gobiernocuna prohibijpi o catiriashpa llaquichijpipashmi aguantashpa catinajun. Cutin shujcunaca paicunapa saludhuanmi nali can. Shinallata jovengunaca colegiopi o escuelapimi shuj shuj problemacunata chimbapurana tucun. Shinapash apóstol Pablopa ejemplota catishpami ñucanchi causaipi ima pasajpipash tucui ladocunapi Taita Diospa Gobiernomanda villachishpa catipanchi.

“Cangunallatapash cuidarinami canguichi. Taita Diospa llamagucunatapash ricurianami canguichi” (Hechos 20:25-38)

18. Apóstol Pabloca ¿imamandata na culpata charinichu nirca? ¿Imashinata Éfeso llactamanda ancianocunaca Pablopa ejemplota catina carca?

18 Apóstol Pabloca paipa causaimandallata parlashpami anciano huauquicunataca consejarca. Paicunata ñana cutin ricunata yachaimandami Pabloca cashna nirca: “Si pipash na salvarita ushajpica, ñucaca na culpata charinichu. [...] Taita Dios tucui imata ruranataca nimata na pacashpami cangunamanga villachircani” nircami. Shinallata Pabloca ancianocunamanga paipa ejemplota imashna catinatami ricuchirca. Shinami pipash na salvarijpica na paicunapa culpamanda cagrijurca. Chaimandami Pabloca cashna nirca: “Cangunallatapash cuidarinami canguichi. Taita Diospa llamagucunatapash ricurianami canguichi. Porque Taita Diospa espíritu santomi cangunataca, paipa congregacionda ricuriachun agllashca. Chai congregaciondaca paipa Churipa yahuarhuanmi Taita Diosca randirca” nircami (Hech. 20:26-28). Shinallata apóstol Pabloca ancianocunataca cangunapurapica ‘millai lobocunashnami’ nali gentecuna yaicumunga nishpami advirtirca. Paicunaca ‘discipulocuna congregacionda saquichunmi’ llullashpa yachachinajunga nircami. Shina pasajpica paicunaca ¿imatata rurana carca? Pabloca paicunataca cashnami nirca: ‘Na puñushpami chaparianshna causana canguichi. Quimsa huatatami cangunataca cada unota tuta y punlla huacashpa consejashcani’ nircami (Hech. 20:29-31).

19. Apostolcunapa punllacunapillata ¿imata tiai callarirca? Chai jipaca ¿imata pasarca?

19 Apostolcunapa punllacunapillatami ‘millai lobocunashna’ llullacunata yachachij gentecunaca ricurimurca. Huata 98​pica apóstol Juanga cashnami escribirca: “Quiquingunaca anticristo shamunataca uyarcanguichimi. Y anticristocunaca ñami taucacuna ricurishca. [...] Anticristocunaca ñucanchipuramandami llujshishca. Pero na ñucanchipurachu carca. Porque ñucanchipura cashca cashpaca, ñucanchihuanmi quidanman carca. Shinapash na tucuicuna ñucanchipura cashcata ricuchingapami chashna llujshirca” nircami (1 Juan 2:18, 19). Jesús huañushcamanda cazi 200 huatacuna jipaca congregación ucupillatami apostatacunaca tiai callarirca. Paicunaca congregacionbi huauquipanicunamanda yali importantecuna cashcatami pensan carca. Y cien huatacuna jipaca Roma llactamanda rey Constantinoca chai apostatacunataca shuj religionmi can nishpami apoyarca. Cai apostatacunaca llullacunatami yachachirca. Paicunaca Bibliapa yachachishcacunataca panda costumbrecunahuan y panda yachachishcacunahuanmi chapurca. Shinami Jesusta catinchi nij religiongunaca tiai callarirca. Chai panda yachachishcacunaca cunangamanmi tianra.

20, 21. Pabloca ¿imashinata carca? Cunanbi ancianocunaca ¿imashinata paipa ejemplota catita ushan?

20 Apóstol Pabloca apostatacunashna shuaca na carcachu. Paica huauquipanicunapa ama shuj carga cuenda cangapami, mantiniringapaca paillata shinllita trabajan carca. Shinallata imatapash japina munaimandallaca na huauquipanicunataca ayudanllu carca. Más bien shungumandami ayudan carca. Chaimandami Éfeso llactamanda ancianocunatapash cashna consejarca: “Cangunamanga ñucapa ruraicunahuanmi, ayudata minishtinajujcunata imashina ayudanataca tucuipi ricuchijushcani. Señor Jesús imata nishcatapash yarinami capanguichi. Paica nircami: ‘Imagutapash carashpami, carajpi japishcatapash ashtahuan yalita cushijurin’ nishpa” (Hech. 20:35).

21 Cunan punllacunapi superintendente huauquicunapashmi huauquipanicunata ayudangapaj ninanda esforzarin. Pero religiongunata ñaupaman pushajcunaca gentecunataca na cuidanllu. Superintendente huauquicunaca Taita Dios “congregacionda ricuriachun” mingashcataca tucui shungumi ali ali pactachin. Jehová Diospa organizacionbica huauquipanicunaca na orgullosocuna canllu. Paicunapa beneficiotallapash na mascanllu. Porque paicunaca paicunapa beneficiotalla mascaj gentecuna llaqui apanataca alimi yachan. Orgulloso canaca llaquimanmi apan (Prov. 11:2; 25:27).

‘Tucuillacunami huacai’ callarirca (Hechos 20:37).

22. Éfeso llactamanda ancianocunaca ¿imamandata apóstol Pablotaca ninanda juyarca?

22 Apóstol Pablo huauquipanicunata ciertopacha juyashcata ricuchishcamandami huauquipanicunapash paitaca ninanda juyarca. Chaimandami apóstol Pablo ña rijujpica “tucuillacuna huacashpa, Pablota ugllarishpa, ninanda llaquishpa mucharca” (Hech. 20:37, 38). Ñucanchicunapash congregacionda juyaihuan ñaupaman pushaj huauquicunataca ninandami juyapanchi. Cai capitulopica apóstol Pablo huauquipanicunata ciertopacha juyashcata y paicunata ayudangapaj ninanda esforzarishcatami ricupashcanchi. Chaimandami Pabloca “si pipash na salvarita ushajpica, ñucaca na culpata charinichu” nita usharca (Hech. 20:26).

a Macedonia llactapi apóstol Pablo escribishca cartacuna” nishca recuadrota ricupangui.

b Cai tiempopica apóstol Pabloca Romanos cartatapashmi talvez escribishcanga.

c Apóstol Pabloca huauquipanicunatami ayudan” nishca recuadrota página 193​pi ricupangui.

d Hechos 20:5, 6​ta ricushpaca Lucasca Filipos llactapi apóstol Pablohuan cutin tandanajushcatami cuenta japipanchi. Lucasca Filipos llactapimi cashcarca (Hech. 16:10-17, 40).

e Pablopash, paipa cumbacunapash Filipos llactamandaca 5 punllacunapimi Troas llactamanga barcopi chayarca. Shuj viajecunaca barcoca ishcai punllacunapillami chayan carca. Pero talvez yapata huairajushcamandami barcoca na uchalla ri ushashcanga (Hech. 16:11).