Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

Ima jarcaicunalla tiashcata ricupai

Ima jarcaicunalla tiashcata ricupai

Ima jarcaicunalla tiashcata ricupai

Japonmanda Yoshimitsu shuti jariguca ninmi: “Ñuca llullu huahuagupa saludta cuidanamandami ñana fumanata decidirircani. Chaimandami “No fumar” nishca letrerota huasipi churarcani. Shinapash shuj horas jipaca, ñuca cuerpoca nicotinataca ninandami munachirca. Chaimi shuj tabacota prendircani”.

IMASHINAMI Yoshimitsupa casopi ricupanchi, ñana fumanata decidijpipash huaquin jarcaicunami ricurita ushan. Huaquin estudiashcacunaca fumana viciopi cutin urmashcacunamandaca, casi 90% gentecunami fumanataca ñana saquishcachu ninmi. Quiquin fumanata saquingapaj esforzarijushpaca, cunanmandallatami ama cutin chai viciopi urmangapaj preparado cana capangui. Shinaca, chai viciota saquichun imacunalla jarcai ushashcata ricupashunchi.

Quiquinba cuerpo nicotinata ninanda munachijpi. Ñucanchi cuerpoca 3 punllacamanmi tabacopi tiashca nicotinataca ninanda munachin. Y 2 semanacuna jipami asha asha bajarin. Fumanata saquishca mishuguca ninmi: “Fumana munaicunaca shamunmi. Pero na cada ratoca chai munaicunaca shamunllu” nishpa. Fumanata saquishca huaquin huatacuna jipapashmi fumana munaicunaca cutin shamuita ushan. Quiquinda shina pasajpica, chai munaicuna mishachunga na saquinachu capangui. Más o menos cinco minutocunata shuyajpica, asha ashami fumana munaica yalinga.

Fumanata saquishca jipaca huaquin sintomacunami ricurin. Huaquingunaca na puñunayachin. Cutin shujcunaca imagutapash rurajushpaca concentraritapash na ushanllu. Shinallata racuyaitapashmi racuyan. Shujcunaca cuerpo enterota nanachin, shijshichin, yapata sudan y hasta ojopash japin. Shinallata huaquingunaca impaciente tucun, imagumandapashmi ñapash culiran. Huaquingunatacarin depresión unguipashmi japin. Cai sintomacunaca 4 o 6 semanacuna jipaca asha ashami bajarin.

Shina sintomacuna ricurijpica caicunata ruranami ayudan:

● Aliguta puñuna.

● Jugota o yacuta ufiana, shinallata sano micunatapash micuna.

● Ejerciciota rurana.

● Profundamente respirashpa, pulmonbi limpio aireta respirajujtashna imaginaripai.

Fumana munanita jatarichij cosascunamanda cuidarina. Huaquin cosascunami fumana munaitaca cutin jatarichin. Por ejemplo, huaquingunaca tal vez asha tragota ufiajushpami fuman cashca. Quiquinbash chai costunbretallata charishpaca tragotaca ama charijupanguillachu. Fumana munaicuna ña yalijpica tranquilomi imagutapash ufiai ushapangui.

Fumanata ña saquishca cajpipash chai munaica ashtaca tiempotami paraita ushan. Chaishuj temapi parlashca Torben huauquica ninmi: “Fumanata saquishca horasmandaca ñami 19 huatacuna yalishca. Shinapash samana horaspi cashpaca, huaquinbica cutinmi fumana munaica shamun”. Imashinami ricupanchi, imacunatapash rurajushpandi fumana costumbreca tiempohuanmi anchuringa.

Shinapash tragota ufianahuan y fumanahuanga na igual canllu. Por ejemplo, fumanata saquitapacha saquingapaca asha tragota ufianamanda o tragota jatuj pushtucunamandaca cuidarinami capangui. ¿Imashpa? Porque tragota ufiajushpami huaquingunaca cutin fumana viciopi urmashca. Pero ¿imamandata shina pasashca?

● Tragota ashagutallata ufiajpipash tabacopa nicotinahuan chapurijpimi ali canshnalla sintirin.

● Amigocunahuan cashpaca, huaquingunaca fumashpandimi tragotaca ufian.

● Tragota ufiashpaca juicio chingashpami huaquingunaca imapash nalicunata ruran. Chaimandami Bibliapica vinota o tragota ufiashpaca juiciota chingachin nin (Oseas 4:​11).

Cumbacuna. Pihuan canataca ali agllapangui. Por ejemplo, fumanata yachaj gentecunamandaca caruyanami capangui. Shinallata fumanata saquingapaj esforzarijujpi burlashpa o nali shimicunahuan desanimachingapaj munaj gentecunamandapash caruyapangui.

Llaquilla o estresado sintirina. Fumana viciopi cutin urmashca gentecunamandaca, mayoriami sololla sintirimanda o estresado caimandaca cutin chai viciopillata urmashca. Quiquin shina sintirijushcamanda fumana munai cutin alzarijta cuenta japishpaca, chai viciopillata ama cutin urmangapami imagutapash ruraita ushapangui. Por ejemplo, chicleta micuna o yacuta ufianami ayudanga. Shinallata ali yuyaicunata charingapaj Jehová Diosta ayudahuai nishpa mañaita ushapangui. Y Bibliatapashmi lii ushapangui (Salmo 19:14).

Huaquingunaca cashnami pensan

Ashalagutallami probagrini.

Respuesta: Ashagutalla probajpipash tabacopa nicotina nishcaca quimsa horascamanmi cerebropi quedaita ushan. Shina ashagutalla probanaca, cutinmi chai viciopillata urmachin.

Tabacota chupanami ama yapa estresado cachun ayudahuan.

Respuesta: Huaquin estudiashcacunaca, nicotinaca ashtahuan estresadomi sintichin nin. Tabacota fumashpaca ali sintirishnallami caita ushan, pero chai efecto yalijpica fumana munaica ashtahuan fuertemi tucuita ushan.

Saquitaca ñana ushanichu.

Respuesta: Ñana saquishachu nishpa pensanaca ninandami desanimachita ushan. Bibliapica “llaquicunahuan cashpa desanimarishpaca ushai illajmi tucungui” ninmi (Proverbios 24:10, TNM). Shinaca ama yapata desanimaripanguichu. Fumanata saquingapaj decidirishpa y cai revistapa consejocunata pactachingapaj esforzarishpaca fumana viciotaca saquita ushanguimi.

Fumanata saquijpica chai munaicunaca ñucata yali fuertemi tucun.

Respuesta: Ciertomi can, fumanata chairalla saquijujpica fumana munaicunaca ashtahuan fuertemi tucun. Shinapash huaquin semanacuna jipaca asha ashami bajaringa. Fumana viciota saquinata decidishcataca yaipimi cana capangui. Pero huaquin quillacuna o huatacuna jipapashmi chai munaicuna cutin ricurita ushan. Shinapash chai munaicunaca ñapashmi yalinga. Pero chaipaca tabacotaca prenditallapash na prendinachu capangui.

Loco tucusha yashpami fumanata saquingapapash manllanayan.

Respuesta: Depresión o esquizofrenia nishca unguicunapa tratamientocunata catijushpaca, quiquinba doctortapashmi fumanata saquingapaj ayudahuai nishpa mañaita ushapangui. Doctorca quiquinba cuerpo desintoxicarichunmi tal vez shuj tratamientocunaman cambiashpa ayudanga.

Chai viciopi cutin urmashpaca imapash na sirvi cuentami sintirisha.

Respuesta: Fumana viciopi cutin urmashpaca ñana imatapash rurai ushanichu nishpaca ama pensaripanguichu. Saquingacamanbacha esforzarishpa catipai. Quiquinga chai viciotaca saqui ushanguimi.

Cunanga Romualdo huauquigupa ejemplota ricupashun. Paica 26 huatacunatami fumashpa causarca. Shinapash por más de 30 huatacunatami chai viciotaca ña saquishca. Paica ninmi: “Tauca viajecunatami chai viciopi cutin urmarcani. Chai viciopi cutin urmashpaca imapapash na sirvishna sintirin carcani. Shinapash Jehová Dioshuan ali amigo cangapaj munaimandami, paipa ayudata mañashpa fumanataca ñapash saquita usharcani”.

Cati temapica fumanata saquishpa cushilla causangapaj ayudaj huaquin consejocunatami ricugripanchi.

[Recuadro/Foto]

IMA CLASE TABACO CASHPAPASH NALIPACHAMI CAN

Diferente clase tabacocunami tian. Huaquin llactacunapica centro naturistacunapimi jatun. Shinapash Organización Mundial de la Salud nishcashnaca “ima clase tabaco cashpapash saludpaca nalipachami can”. Tabacota chupaimandami cancerta o shungupi imapash unguitapash cuita ushan. Shinallata chai unguicunahuanga huañuitapashmi huañun. Vijsayu huarmigucunaca, tabacota fumashpaca huahuagupa causaitapashmi peligropi churan. Shinapash ¿ima clase tabacocunallata tian?

Bidis nishca tabaco. Cai tabacocunaca maquihuan jamzillaguta rurashcacunami can. Cai tabacotaca Asia llactacunapimi ashtahuanbachaca utilizan. Shuj tabacocunahuan ricujpica cai tabacoca alquitrán, nicotina y monóxido de carbono nishcacunatami ashtahuan shitan.

Puro nishca tabaco. Cai tabacota rurangapaca tabaco nishca plantapa hojacunatami utilizan. Cai puro nishca tabacoca chaishujcunahuan ricujpica na prindishca cashpapashmi nicotinata shitan.

Kreteks, o cigarrillos de clavo. Caicunaca clavo de olorhuanmi rurashca can. Shinapash tabacotami ashtahuanbachaca charin. Cai tabacoca alquitrán, nicotina y monóxido de carbono nishcacunatami ashtahuan shitan.

Pipas. Tabacopa randi caita fumanaca na ali canllu. Pipacunata fumashpaca tabacota fumajuj cuentallatami cáncer unguita o shuj shuj unguicunatapashmi japita ushan.

Cushni illa Tabaco. Cai tabacoca diferente presenteciongunapimi shamun. Por ejemplo: acungapaj tabaco, rapé y gutkha nishcacunami tian. Cai gutkha nishcataca Asia llactacunapimi ashtahuan utilizan. Cai tabacota utilizashpaca, nicotinaca shimitami yahuarman yalin. Cushni illa cashpapash chaishuj tabacocunashnami saludpaca nalipacha can.

Pipas de agua (bongs, hookahs, narghiles, shishas). Caicunataca tabacopa cushnitami yacupi yalichingapaj utilizan. Chai cushnita yacuta yalichishpa fumajpipash ashtaca quimicocunami yalinra. Chaimi ashtaca gentecunamanga hasta cancerta cun.

[Recuadro/Foto]

PITAPASH AYUDANGAPACA CAICUNATA RURAPAI

Cushilla shimicunahuan animapai. Tacurijunapa randica chai viciota saquingapaj esforzarijushcamanda felicitanami alipacha can. Cashnami nita ushapangui: “Ama desanimarichu. Saquita ushanguimi”.

Juyaihuan pacienciahuan ayudapangui. Culirashpa quiquinhuanra desquitarijpica perdonangapaj esforzaripai. “Fumashparami cushilla yalin cariangui” nishpaca nunca na ninachu capangui. Chaipa randica ali shimicunahuan parlangapaj esforzaripai. Por ejemplo, cashnami nita ushapangui: “Na fácil cajpipash quiquin ninanda esforzarijujta ricushpaca, ninandami cushijuni”.

Shuj ali amigo cangapaj esforzaripangui. Bibliapica cashnami nin: “Ali cumbaguca paipaj cumbataca, tucui causaipimi juyan. Llaqui punllacuna japijpipash, quiquin huauquitashnami llaquin” (Proverbios 17:17). Shinaca pacienciahuan, juyaihuan ayudangapaj siempre esforzaripai. Chaishuj persona masqui culira cajpi o nalipacha sintirijujpipash, ali tratangapaj esforzaripai.