Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

Yanapi causanajushpapash punchalla michamanmi llujshirca

Yanapi causanajushpapash punchalla michamanmi llujshirca

Jehová Diosllatami “cangunataca, yanapi causanajushcamanda paipaj juyailla michaman llujshichun cayarca” (1 PEDRO 2:9).

CÁNTICO 1, 14

1. Babiloniocuna Jerusalenda atacajujpica ¿imata pasarca?

JESÚS cai Alpaman shamungapaj 607 huatacuna faltajuj punllacunapimi, Babilonia llactamanda rey Nabucodonosorca paipa ashtaca soldadocunahuan rishpa Jerusalén llactata atacarca. Bibliapica ninmi, Babilonia llactamanda reyca “chairalla viñai huambracunatapash, jarihuan nara tacarishca cuitsacunatapash, rucucunatapash na llaquishpami huañuchijurca” nishpa. Jipamangarin “Taita Diospaj huasitapash rupachishpami, Jerusalén muyundipi jatun pircatapash urmachinajurca. Mandashpa tiajuna huasicunatapash rupachishpa tucuchishpami, chai huasicunapi, imalla munanayai tiashcacunatapash, tucuillata tucuchinajurca” (2 Crónicas 36:17, 19).

2. ¿Imatata Jehová Diosca advirtirca? Judiocunaca ¿imata pasarca?

2 Judiocunaca babiloniocuna atacajpica na manllarishcangachu. Jehová Diosca profetacunata cachashpami paicunataca advirtijurca, canguna na cazushpa catijpica babiloniocuna shamujpimi atacai tucunguichi nishpa. Babiloniocuna atacajpica ashtaca judiocunami huañuchi tucuna carca. Cutin, na huañuchi tucushcacunaca Babilonia llactamanmi prezo apai tucuna carca (Jeremías 15:2). Shinaca Babiloniaman apai tucushca judiocunaca ¿imashinata causarca? Jesusta catijcunaca ¿ima horapash Babilonia llactaman prezo apai tucushca judiocunashna carcachu? Shina cashpaca ¿ima horata shina carca?

BABILONIAMAN APAI TUCUSHCA JUDIOCUNACA ¿IMASHINATA CAUSARCA?

3. Judiocuna Babiloniaman apai tucushpaca ¿imashinata causarca? Cutin israelitacuna Egiptopi cashpaca ¿imashinata causarca?

3 Jehová Diosca nircami, shuj llactaman apai tucushpaca ali causanatami mascana canguichi nishpa. Profeta Jeremiasmanmi caita nichun cacharca: ‘‘Huasicunata shayachishpa, chaipi causai callarichilla. Huertacunapi tarpushpa, chaipi fucushcacunatapash micuichilla. Cangunata ñuca prezu cachashca pueblopaca, casilla ali causaita mascaichi. Shinallata chai pueblota alita rurachunga, Mandaj Dios ñucata mañahuaichi. Chai puebloman ima llaquipash na shamujpimi, cangunapash casilla aliguta causanajunguichi’” nishpa (Jeremías 29:5, 7). Jehová Diospa instrucciongunata catishpa causaj judiocunaca Babilonia llactaman apai tucushca cashpapash alillatami causai usharca. Babiloniocunaca judiocunallata negociocunata rurachun, chai llacta ucupillata tranquilo purichunmi saquirca. Chai tiempocunapica Babilonia llactapimi ashtaca gentecuna negociocunata ruran carca. Punda tiempo escribishca librocunapi nishca shinaca, ashtaca judiocunami jatungapaj, randingapaca alipacha negociantecuna tucurca. Shujcunacarin paicunapa maquihuan imacunatapash rurashpami alipacha trabajadorcuna tucurca. Huaquingunacarin charij charijmi tucurca. Babilonia llactaman prezo apai tucushca cashpapash Egiptopi israelitacunashnaca na causarcachu. Israelitacunaca ashtaca huatacunatami Egiptopi esclavocunashna causarca (Éxodo 2:23-25, liingui).

4. a) ¿Picunata na cazuj judiocunashna llaqui apanajurca? b) ¿Imamandata paicunaca Jehovapa Leypi tucuilla mandashcacunataca na pactachi ushanajurca?

4 Huaquin judiocunaca Jehovata cazujcuna cashpapash Babilonia llactamanmi apai tucurca. Na cazuj judiocunashnami paicunapash llaqui apanajurca. Judiocunaca Babiloniapi alillata causanajushpapash ¿Jehovata ali adorai usharcachu? Chai punllacunapica templopash, altarpash na tiarcachu. Jehovapa templopi sirvinajuj sacerdotecunapash aliguta organizarishpa Jehovata sirvitaca ñana usharcachu. Shinapash Jehovata cazuj judiocunaca Jehovapa leycunata cazushpa catingapami esforzarinajurca. Shuj ejemplota ricupashun. Daniel, Sadrac, Mesac, Abednegoca Jehová Dios prohibishca micunataca na micurcachu. Bibliapica ninbashmi, Danielca cutin cutinmi Jehovataca mañashpa catirca nishpa (Daniel 1:8; 6:10). Jehovata cazuj judiocunaca yanga dioscunata adoraj llactapi causanajuimandami Jehovapa Leypi tucuilla mandashcacunata pactachitaca na usharca.

5. a) Jehová Diosca ¿imatata israelitacunamanga nirca? b) ¿Imamandata Jehovapa shimicunaca alipacha can?

5 Israelitacunaca ¿Jehová Diosta cutin ali adorai ushanachu carca? Babiloniocuna prezo apashpaca na pitapash libre saquinllu carca. Jehovata cutin ali adoranata uyanaca na crinai shinami carca. Shinapash Jehová Diosca nircami, ñucata sirvijcunaca libremi quedanga nishpa. Tiempohuanga libremi israelitacunaca quedarca. Jehová Diospa Shimicunaca siempremi pactarin (Isaías 55:11).

JESUSTA CATIJCUNACA ¿IMA HORAPASH BABILONIA LLACTAMAN PREZO APAI TUCUSHCA JUDIOCUNASHNA CARCACHU?

6, 7. ¿Imamandata punda yachajushca yuyaita cambiana minishtirishca?

6 Jesusta catijcunaca ¿ima horapash Babilonia llactaman prezo apai tucushca judiocunashna carcachu? Ricupashun. La Atalaya revistaca ashtaca huatacunatami nirca, Babilonia shuti jatun puebloca 1918 huatapimi Jesusta ali catijcunataca prezotashna charijurca. Cutin, 1919 huatapimi Jesusta ali catijcunaca libre quedarca nishpa. Shinapash cai temapi, cati temapimi chai yuyaita imamanda cambiana minishtirishcata intindipashun.

7 Yaripai, Bibliapi Babilonia shuti jatun pueblo nishpaca tucuilla panda religiongunamandami parlajun. Shinaca ¿panda religiongunaca 1918 huatapichu Jehovata sirvijcunataca prezotashna charijurca? Na. ¿Imamandata shina ninchi? 1918 huatapica gobiernocunami ashtahuanbachaca ungido huauquicunataca catiriashpa llaquichirca, panda religiongunaca na llaquichijurcachu. Shinallata, Primera Guerra Mundial nishca nara callarijpillatami Jehovata sirvij ungidocunaca panda religiongunamanda ña caruyai callarinajurca. Chaimandami yuyanchi, Babilonia shuti jatun puebloca na 1918 huatapichu Jehovata sirvijcunataca prezotashna charijurianga nishpa.

JEHOVATA SIRVIJCUNACA ¿IMA HORATA BABILONIA SHUTI JATUN PUEBLOPA PREZOSHNA CARCA?

8. Apostolcuna huañushca jipaca ¿imata pasarca? (Callari dibujota ricupangui).

8 Huata 33, Pentecostés fiesta punllacunapimi tauca huaranga Jesusta catijcunaca espíritu santota chasquirca. Chai ungidocunami “Dios agllashca miraicuna, jatun Mandajpaj curacuna, jucha illaj llacta cachun” agllashcacuna tucurca (1 Pedro 2:9, 10, liingui). Apostolcuna causashpaca congregaciongunataca ricurianajurcami. Shinapash paicuna huañushca jipami ashtahuanbachaca pandata yachachijcuna congregaciongunapi ricuri callarirca. Pandata yachachijcunaca shujcunapash paicunata catichunmi munarca. Pandata yachachijcunaca Aristóteles, Platón nishca runacunapa yuyaicunata alicachishpami, Taita Diospa Shimipi yuyaicunata yachachinapa randica chai runacunapa yuyaicunatara yachachinajurca (Hechos 20:30; 2 Tesalonicenses 2:6-8). Pandata yachachijcunaca congregaciongunapi ali rijsishcacuna, superintendentecunami carca. “Tucuillacunami huauquicuna canguichi” nishpa Jesús yachachishpa saquijpipash, chai punllacunapica ñami iglesiacunapi mandajcuna ricuri callarijurca (Mateo23:8).

9. a) ¿Imashinata religionbi ñaupaman pushajcunaca Roma llactata mandajcunahuan parlarishpa imatapash igual rurai callarirca? b) Chaimanda ¿imata pasarca?

9 Huata 313​pica Constantino nishcami Roma llactata mandai callarirca. Roma llacta yanga dioscunata adoraj llactami carca. Constantino mandajpimi, Jesusmanda pandata yachachijcunaca religión tucurca. Roma llactapa leycunapi nishca shinaca, chai religionllami tiana carca. Chai jipaca, chai religionbi ñaupaman pushajcunami Roma llactata mandajcunahuan parlarishpa imatapash igual ruran carca. Shuj ejemplota ricupashun. Roma llactata mandaj Constantinoca, Jesusta catinchi nishca religionbi ñaupaman pushajcunahuan tandanajushpami huaquin decisiongunata rurarca. Chai tandanajuitami Concilio de Nicea nishpa rijsin. Chai punllacunapica Arrio shuti sacerdotemi tiarca. Paica Jesusllata Taita Dios cashcataca na crircachu. Chaimandami Constantinoca Arrio shuti sacerdotetaca paipa llactamanda llujchishpa cacharca. Jipamanga Teodosio nishcami Roma llactata mandai callarirca. Paica mandarcami, leycunapi nishca shinaca, tucuilla Roma llactapica católico religionllami tiana can nishpa. Huaquin historiadorcunaca ninmi, yanga dioscunata adoraj Roma llactaca, Teodosio mandajushca punllacunapimi Jesusta catijcuna tucurca nishpa. Shinapash chai huatacunapica, Jesusmanda pandata yachachijcunaca ñami Babilonia shuti jatun pueblopa yachachishcacunahuan chapurishca carca. Shina cajpipash chai punllacunapica, Jesusta ali catinajuj ungidocunaca tiarcarami. Paicunaca Jesús nishca shinami ali trigo cashcata ricuchinajurca. Jehová Diosta ali sirvingapaj paicuna esforzarinajujpipash, huaquin gentecunallami paicuna imata nijtaca uyarca (Mateo 13:24, 25, 37-39, liingui). Chai ungidocunaca Babilonia llactaman apai tucushca prezocunashnami carca.

10. ¿Imamandata huaquingunaca iglesiacunapi yachachishcacunataca na chasquingapaj munarca?

10 Jesús huañushcamanda ashtaca huatacuna jipapashmi ashtaca gentecunaca griego shimipipash latín shimipash Bibliataca lii usharcara. Paicunaca iglesiapi yachachishcacunahuan, Diospa Shimipi yachachishcacunahuan chimbapurashpami ricun carca. Huaquingunaca, iglesiacunapi yachachishcacuna panda cashcata cuenta japishpami chaicunataca na chasquirca. Shinapash paicuna imata yachajushcataca na shujcunaman parlanachu carca, parlashpaca huañuchi tucunallami carca.

11. Bibliata ama liichunga ¿imatata iglesiacunapi ñaupaman pushajcunaca rurarca?

11 Jipa huatacunamanga asha gentecunallami griego shimita o latín shimitaca parlan carca. Iglesiacunapi ñaupaman pushajcunapash, gentecuna parlajuj shimiman Diospa Shimita traducichunga na saquinllu carca. Chaimandami iglesiacunapi ñaupaman pushajcunalla, huaquin estudiashca gentecunalla Bibliataca liin carca. Iglesiacunapi huaquin ñaupaman pushajcunacarin ali liita, ali escribitapash na ushanllu carca. Iglesiacunapi yachachishcacunata na catingapaj munajcunataca ashtacatami llaquichin carca. Jesusta ali catinajuj ungidocunaca ushashpallami uchilla grupogucunapi tandanajun carca. Chai ungidocunaca, Babilonia llactaman apai tucushca sacerdocunashnami aliguta organizarishpa Jehovata sirvitaca na usharca. Chai punllacunapica ashtaca ashtaca gentecunatami Babilonia shuti jatun puebloca prezotashna charijurca.

HUAQUIN AYUDACUNAMI RICURI CALLARIRCA

12, 13. Babilonia shuti jatun pueblomanda libre quedangapaca ¿ima ishcai ayudacunatata Jesusta catijcunaca charirca?

12 Jesusta ali catijcunaca ¿Jehová munashcashna cutin libre quedashpa Jehovata ali adorai ushanachu carca? Ari, ushanami carca. Ishcai jatun ayudacunami ricuri callarirca. 1450 huata tucujujpica uchilla imprenta maquinacunatami gentecunaca rurai callarirca. Chai máquina nara tiajpica, maquihuanllami gentecunaca Bibliata copian carca. Maquihuanlla copianaca shinllipachami carca. Ñapash copiajcunapash 10 quillacunapimi Bibliataca copiashpa tucuchin carca. Ashtahuangarin, pergamino o animalcunapa chaquishca caracunapimi copiacunataca ruran carca. Chaimandami, Bibliapa huaquin copiacunalla tiarca. Huaquin tiashca copiacunapash valishcapachami carca. Shinapash, imprenta maquinacuna llujshishcamanda, papelcuna tiashcamanda, shinallata gentecunapa ayudahuanga cada punllami 1.300 yali paginacunata imprimi callarirca.

Uchilla imprenta maquinacuna tiai callarishcamanda, na manllashpa Bibliata traducijcuna tiashcamandami Babilonia shuti jatun pueblopa panda yachachishcacunamandaca libre quedarca (Párrafo 12, 13​ta ricupangui).

13 Bibliata traducinapash shuj jatun ayudami carca. 1500 huata tucujujpica, huaquin gentecunaca huañuchi tucunatapash na manllashpami Diospa Shimitaca gentecuna parlajuj idiomacunaman traducirca. Iglesiacunapi ñaupaman pushajcunaca manllarishcacunami carca. ¿Imatata paicunaca manllan carca? Paicunaca gentecuna intindishca shimipi Bibliata liishpa tapuchinatami manllan carca. Gentecuna Bibliata liishpaca tapunmanmi carca ¿Bibliapica maipita nijun purgatorio tianmi nishpa? ¿Maipita Bibliapica nijun, gentecuna huañujpica misata cushcamanda curacunaman paganami can nishpa? ¿Maipita Bibliapica nijun, obispocuna, papacuna tianami can? nishpa. Iglesiacunapi yachachishcacunaca Aristóteles, Platón nishca runacunapa yuyaicunamandami shamun. Chai runacunaca Jesús nara cai Alpaman shamushca punda huatacunapillatami causarca. Gentecuna imatapash tapuchijpica, iglesiacunapi yachachijcunaca ashtacatami culiran carca. Iglesiapi yachachishcacunata na catingapaj munajcunataca huañuchishpami saquin carca. Iglesiacunapi ñaupaman pushajcunaca gentecuna Bibliata liishpa ama tapuchichunmi ashtaca jarcaicunata churarca. Shinami gentecunataca manllachishpa causarca. Shinapash huaquin gentecunaca na manllashpami Babilonia shuti jatun pueblo paicunata prezotashna charichunga na munarca. Diospa Shimipi cabalta yachajushca caimandaca ashtahuanmi yachajungapaj munarca. Chai tiempopimi paicunaca panda religiongunapa yachachishcacunamanda libre quedai callarinajurca.

14. a) Bibliata libre estudiangapaj munashpaca ¿imatata huaquin gentecunaca rurarca? b) Bibliapi yachachishcacunata ali intindingapaca ¿imatata huauqui Russellca rurarca?

14 Ashtaca gentecunaca paicunallata Bibliata liishpa, estudiashpa, imata yachajushcata shujcunaman parlangapami munarca. Paicunaca iglesiacunapi ñaupaman pushajcuna yachachishpa, paicuna imata crishcata crichichunga na munarcachu. Chaimandami Bibliata libre estudiachun saquij llactacunaman pacajushpa rirca. Estados Unidos llactaca gentecuna Bibliata libre estudiachun saquinllami carca. 1870 huatacunapica Charles Taze Russellmi shujcunahuan tandanajushpa Bibliata alipacha estudiai callarirca. Pundapica, Bibliapi nishca shina cabalta yachachij religionda taringapami Charles Taze Russellca munarca. Chaimandami paica Jesusta catinchi nij religiongunapa yachachishcacunatapash, Jesusta na catij religiongunapa yachachishcacunatapash Bibliapi yachachishcacunahuan chimbapurashpa ricun carca. Shinapash, Bibliapi yuyaicunata yachachij religiondaca shujllatapash na tarircachu. Shuj punllacarin, paipash paipa cumbacunapash Bibliapi imata yachajushcata parlangapami huauqui Russellca chai llacta iglesiacunapi ñaupaman pushajcunahuan parlangapaca rirca. Paica yarcami, Bibliapi yachachishcacunata parlajpica paicunapa iglesiacunapi yachachingami nishpa. Shinapash, iglesiacunapi ñaupaman pushajcunaca na uyangapaj munarcachu. Shinami Bibliamanda Yachajujcunaca cuenta japirca, Babilonia shuti jatun pueblopa panda yachachishcacunahuan chapurishca cashpaca, Jehovata na ali adorai ushana cashcata (2 Corintios 6:14, liingui).

15. a) Jesusta ali catijcunaca ¿ima horata Babilonia shuti jatun pueblopa prezocunashna carca? b) Cati temapica ¿ima tapuicunatata yachajupashun?

15 Imashinami cai temapi yachajushcanchi, Jesusta ali catijcunaca apostolcuna huañushca jipami Babilonia shuti jatun pueblopa prezocunashna carca. Shinapash cai cati chuscu tapuicunataca yachanarami canchi: 1) ¿Imashinata yachanchi, ungidocunaca huata 1914 nara tucujpillata Babilonia shuti jatun pueblopa yachachishcacunamanda libre quedashcata? 2) ¿Ciertochu Jehová Diosca paipa sirvijcuna Primera Guerra Mundial punllacunapi villachinata saquishcamanda culirarca? 3) ¿Guerrapi chapurimanda Jehovapa ñaupajpi na ali ricurij huauquicuna tiarcachu? 4) Apostolcuna huañushca jipa Babilonia shuti jatun pueblopa yachachishcacunahuan prezoshna cashpaca ¿ima horata Jesusta ali catijcunaca libre quedarca? Chai tapuicunataca shamuj temapimi yachajupashun.