Ruka 22:1-71

22  Ko hāhine ꞌana te ⸤ŋoŋoro kai i te haraoa ꞌina he revaura⸥, he ⸤ŋoŋoro o te Pakate⸥.  Te ⸤oromatuꞌa ra-rahi⸥ ananake ko te ⸤maꞌori o te haka tere hūrio⸥ e uꞌi ꞌana i te rāveꞌa pē hē ana tiŋaꞌi ana haka mate i a Ietū taꞌe e ꞌite e te taŋata he riꞌa-riꞌa ꞌi a rāua.  He oꞌo a Rukifero ki roto i a Hura, he kope o roto o te hoꞌe ꞌahuru mā piti nuꞌu hāpī ꞌa Ietū, kī ko Ikariote.  Pē ira nei kope i oho i uꞌi ai i te nuꞌu oromatuꞌa ra-rahi ꞌe i te kape o te mūtoꞌi ꞌauario i te ⸤Kona Haꞌamuri ꞌAtua⸥ mo haꞌaꞌau pē hē ana vaꞌai i a Ietū ki a rāua.  He koa rō atu ꞌai tū nuꞌu era ꞌe he kī he ꞌauhau hai moni.  «Ko tano ꞌā» —i kī ai e Hura. ꞌE he uꞌi ia hai hora ꞌina he taŋata rahi mo vaꞌai i a Ietū. He kai iŋa hopeꞌa (Māteo 26.17-29; Marko 14.12-25; Iovani 13.21-30; 1 Kōrinto 11.23-26)  I tuꞌu era te mahana o te ŋoŋoro kai i te haraoa ꞌina he revaura, he mahana mo tiŋaꞌi i te māmoe mo rā ŋoŋoro,  he uŋa e Ietū i a Pētero ararua ko ⸤Iovani⸥ ꞌe he kī: —Ka oho kōrua ka haka riva-riva i te kai mo tātou mo te ŋoŋoro o te Pakate.  He ꞌui e tū nuꞌu era: —¿ꞌI hē māua ana aŋa i nā kai? 10  He pāhono e Ietū: —Ka tuꞌu ena ki Hērutarema, he takeꞌa e kōrua e tahi taŋata e maꞌu rō ꞌana i te karo vai. E oho kōrua ꞌi tuꞌa. ꞌE, a te kona ōꞌona ka uru era, he uru takoꞌa kōrua, 11  he kī ki te taŋata ōꞌona te hare: “Ko uŋa mai ꞌā e te Maꞌori mo ꞌui atu: ꞌi piha hē ka kai ena a ia i te kai o te Pakate ananake ko tāꞌana nuꞌu hāpī”. 12  ꞌE māꞌana e haka takeꞌa atu i te piha nui-nui o ruŋa ko haka riva-riva era ꞌā. ꞌI roto kōrua ana aŋa i te tātou kai. 13  He oho rā nuꞌu ꞌe he topa pa he meꞌe kī mau era ꞌā e Ietū. He aŋa ia i tū kai era o te Pakate. 14  I tano era te hora, he noho a Ietū mo kai ananake ko tāꞌana ⸤ꞌāpōtoro⸥. 15  He kī e Ietū: «¡Ko pohe era ꞌana a au mo tuꞌu mai o te mahana nei mo kai o tātou i te kai o te Pakate ꞌi raꞌe ki tōꞌoku mate! 16  ꞌĪ a au he kī atu: e ko kai haka ꞌou a au i te kai nei ꞌātā ki te tuꞌu iŋa mai o te ⸤haka tere iŋa ꞌāpī o te ꞌAtua⸥». 17  He toꞌo ia i te hapaina vino ki tōꞌona rima. I oti era te māuru-uru ki te ꞌAtua, he kī: «Ka toꞌo te meꞌe nei ꞌe ꞌai ka vaꞌai ka oho rō ki te taꞌatoꞌa o kōrua mo unu. 18  ꞌĪ a au he kī atu: e ko unu haka ꞌou a au i te vino ꞌātā ki te tuꞌu iŋa mai o te haka tere iŋa ꞌāpī o te ꞌAtua». 19  He toꞌo ia i te haraoa. I oti era te māuru-uru ki te ꞌAtua, he more-more he tuhaꞌa ki tū nuꞌu era koia ko kī: «Te haraoa ena he hakari ōꞌoku vaꞌai ki te mate mo te riva-riva o kōrua. E aŋa te meꞌe nei mo manaꞌu o kōrua ki a au». 20  I oti era te kai he toꞌo haka ꞌou a Ietū i te hapaina vino ꞌe he kī: «Te meꞌe nei he toto ōꞌoku ka tehe ena mo te riva-riva o kōrua, he tāpaꞌo o te ⸤haka tere iŋa ꞌāpī o te ꞌAtua ananake ko te taŋata⸥. 21  »ꞌE, te kope māꞌana e vaꞌai i a au ki te nuꞌu taꞌe haŋa mai ꞌi ruŋa i te ꞌamuramaꞌa nei. 22  Te meꞌe taꞌatoꞌa kī mo topa ꞌi ruŋa i te ⸤Poki o te taŋata⸥ e haka tano tahi rō, ꞌe ¡ko te ꞌaroha ꞌi te kope māꞌana e vaꞌai!». 23  He haꞌamata ia tū nuꞌu era he ꞌui-ꞌui ki a rāua ꞌā ko ai rā kope. ¿Ko ai te kope hōnui? 24  He tātake ia tū nuꞌu hāpī era ꞌa Ietū ko ai te kope hōnui o roto i a rāua. 25  He kī e Ietū: «ꞌI roto i te nuꞌu taꞌe he hūrio e ai rō ꞌā te nuꞌu pūꞌoko haka tere manaꞌu e tano rō ꞌā a rāua mo haka aŋa i te taŋata pa he puaꞌa. ꞌE, ꞌi ruŋa ꞌana, e haŋa rō ꞌā mo manaꞌu o te nuꞌu e hāꞌūꞌū rō ꞌana a rāua ki te taŋata. 26  »A kōrua ꞌina ko tuꞌu pē ira. Te kope hopeꞌa o te hōnui o roto o kōrua e haka riro i a ia pa he kope hopeꞌa o te taꞌe hōnui, te kope ko ia te pūꞌoko haka tere e haka riro i a ia pa he tāvini. 27  »Ki te kōrua manaꞌu, ¿ko ai te kope ꞌata hōnui, he kope noho ꞌi ruŋa i te ꞌamuramaꞌa mo kai, ꞌo he kope ꞌāꞌana te maꞌu i te kai? ¿Taꞌe ꞌō he kope noho ꞌi ruŋa i te ꞌamuramaꞌa? ꞌE, ꞌī a au pa he tāvini ꞌi muri i a kōrua». 28  He kī haka ꞌou e Ietū: «A kōrua, i topa mai era te ꞌati, ꞌi muri i a au ꞌā. 29  ꞌO ira, pa he haka tōroꞌa iŋa mai e tōꞌoku Matuꞌa mo haka tere pa he ꞌariki, ꞌī a au he haka tōroꞌa i a kōrua 30  ki riva ai mo kai ꞌe mo unu ꞌi muri i a au ꞌi te hora haka tere ōꞌoku pa he ꞌariki. ꞌE a kōrua e noho rō ꞌi ruŋa i te pepe noho ꞌariki mo haka tere i te hoꞌe ꞌahuru mā piti mata o te itaraera». A Pētero e kī rō kai ꞌite a ia ko ai a Ietū (Māteo 26.31-35; Marko 14.27-31; Iovani 13.36-38) 31  He kī e Ietū: —E Tīmona, ka haka roŋo mai. Ko kī mai ꞌā a Rukifero mo haꞌatiꞌa ōꞌoku mo rū-rū i a kōrua pa he tariko. 32  Ka ai atu pē ira, ko ani ꞌana a au mōꞌou ki te ꞌAtua, ꞌo kore tuꞌu haka moe iŋa i te manaꞌu ꞌi ruŋa i a au. Ki huri haka ꞌou mai koe, e hāꞌūꞌū ki tāꞌaku nuꞌu hāpī mo haka hio-hio takoꞌa i te rāua manaꞌu ꞌi ruŋa i a au. 33  He kī e Tīmona: —E Ietū, mo maꞌu i a koe mo puru ꞌi roto i te hare maꞌuꞌaurī, ꞌi muri i a koe ꞌana a au; ꞌe mo mate ōꞌou, ꞌātā e vaꞌai nō a au i a au mo mate ꞌi muri i a koe. 34  He pāhono e Ietū: —E Pētero, ꞌī a au he kī atu: ꞌarīnā mau nei ꞌā, e ko ꞌoꞌoa hia te moa, ka kī ena e koe e toru kī iŋa kai ꞌite koe ko ai a au. 35  I oho era he ꞌui e Ietū: —I uŋa era a au i a kōrua ꞌina e tahi meꞌe maꞌu mo te ara, ¿i hape rō te kōrua meꞌe? He pāhono e tū nuꞌu era: —ꞌIna. 36  He kī ia e Ietū: —Iā. Hora nei te kope ai o te moni ꞌe o te pūtē mo ha-haꞌo o tāꞌana meꞌe, e maꞌu; ꞌe te kope ꞌina ꞌāꞌana hoe tuꞌu pa he hoe o te vaꞌehau, ka hoꞌo tōꞌona paratoa ꞌe ꞌai ka hoꞌo rō e tahi. 37  »ꞌĪ a au he kī atu: e tano rō te meꞌe kī ꞌi ruŋa i te ⸤Pāpaꞌi Moꞌa⸥ o ruŋa i a au pē nei ē: “I tataku rō ꞌi roto i te nuꞌu taparahi-taꞌata”. ꞌĒ-ē, e haka tano tahi rō rā ŋā meꞌe pāpaꞌi era o ruŋa i a au. 38  He kī e rā nuꞌu: —E Ietū, ꞌī e rua hoe ꞌi ꞌā. He pāhono e Ietū: —Ko oti ꞌā. Ka mou rō ꞌai. He pure iŋa o Ietū ꞌi Hetesēmānī (Māteo 26.36-46; Marko 14.32-42) 39  He eꞌa a Ietū he oho ki te Maꞌuŋa era o te ꞌŌrivo, pa he meꞌe rava aŋa e ia. ꞌI tuꞌa i iri takoꞌa ai tāꞌana nuꞌu hāpī. 40  I tuꞌu era ki rā kona he kī e Ietū: «Ka pure ꞌo aŋa kōrua i te meꞌe taꞌe tano ꞌi te hora ka haka ꞌatu atu ena». 41  He haka ꞌava-ꞌava ia mai muri i tū nuꞌu era, he tū-turi he pure. 42  He kī: «E Koro, mo haŋa ōꞌou, ka toꞌo te ꞌati nei mai ruŋa i a au. ꞌE, ka ai atu pē nei tōꞌoku manaꞌu, ka aŋa koe hai meꞌe nō ena ꞌāꞌau i haŋa ꞌe taꞌe hai meꞌe haŋa ꞌāꞌaku». [ 43  E pure nō ꞌā, he māroa ꞌi muri e tahi merahi mo haka haŋu i a ia. 44  ꞌI te rahi o te māui-ui ꞌi roto i te māhatu, ko ꞌata hau ꞌā e pure era, ꞌe ꞌai te nu-nui o te paꞌahia e toto rō ꞌā e viri era.] 45  I oti era te pure, he hoki ki te kona ꞌi ira tū nuꞌu hāpī era ꞌāꞌana. I tuꞌu era ko hāꞌuru ꞌā ꞌi te rahi o te māui-ui ꞌi roto i te māhatu. 46  He kī: «¿He aha kōrua i hāꞌuru ai? Ka eꞌa ki ruŋa ka pure, ꞌo aŋa kōrua i te meꞌe taꞌe tano ꞌi te hora ka haka ꞌatu atu ena». He ꞌa-ꞌaru iŋa i a Ietū (Māteo 26.47-56; Marko 14.43-50; Iovani 18.2-11) 47  E vānaŋa nō ꞌā a Ietū i tuꞌu ai meꞌe rahi nuꞌu. Te meꞌe o muꞌa ko Hura, he kope o roto o te hoꞌe ꞌahuru mā piti nuꞌu hāpī ꞌāꞌana. He haka hāhine ki a Ietū he hoŋi. 48  He kī e Ietū: «E Hura, ¿hai hoŋi koe i hoꞌo ai i te Poki o te taŋata?». 49  I aŋi-aŋi era e te nuꞌu o muri i a Ietū i te meꞌe ka topa era, he ꞌui: —E Ietū, ꞌī e ai rō ꞌā te mātou hoe. ¿E moto rō e mātou? 50  E tahi o roto o rā nuꞌu hāpī era he paꞌo i te tariŋa mataꞌu o te tāvini o te oromatuꞌa hopeꞌa o te ra-rahi. 51  He kī e Ietū: —¡Ē, ꞌina ko moto! He haka puā ia a Ietū i te rima ki te tariŋa o tū tāvini era ꞌe he ora rō ꞌai. 52  I oho era he kī ki te nuꞌu oromatuꞌa ra-rahi, ki te ŋāŋata he kape o te mūtoꞌi o te Kona Haꞌamuri ꞌAtua ꞌe ki te nuꞌu pūꞌoko haka tere o te hūrio oho mo ꞌa-ꞌaru i a ia: «¿He toke-toke ꞌō a au i oho mai ai kōrua e maꞌu-maꞌu rō ꞌana i te hoe ꞌe i te miro mo ꞌa-ꞌaru i a au? 53  Paurō te mahana ꞌi muri i a kōrua ꞌana a au ꞌi te Kona Haꞌamuri ꞌAtua, ꞌe ꞌina kōrua he ꞌa-ꞌaru i a au. ꞌE, hora mau nei ꞌā he pō, he hora o kōrua, he hora o Rukifero». He kī iŋa o Pētero kai ꞌite a ia ko ai a Ietū (Māteo 26.57-58, 69-75; Marko 14.53-54, 66-72; Iovani 18.12-18, 25-27) 54  He ꞌa-ꞌaru ia i a Ietū, he maꞌu he oho ki te hare o te oromatuꞌa hopeꞌa o te ra-rahi. ꞌE a Pētero, e haka ꞌava-ꞌava rō ꞌā, e oho era ꞌi tuꞌa. 55  ꞌI haho o rā hare, e hū rō ꞌā te ahi ꞌe e no-noho rō ꞌā te nuꞌu ꞌi te kao-kao. He oho a Pētero he noho ꞌi muri i rā nuꞌu. 56  ꞌI te māꞌeha o te ahi he takeꞌa e te viꞌe tāvini e tahi i a Pētero. He noho he uꞌi riva-riva ꞌe he kī: —Te kope nei o roto o te nuꞌu oho ꞌi muri i a Ietū. 57  He kī e Pētero: —Kai ꞌite a au ko ai te kope ena. 58  I hini era he takeꞌa e te rua kope he kī ki a Pētero: —A koe o roto i rā nuꞌu. He pāhono e Pētero: —Ē, taꞌe a au o te nuꞌu era. 59  Ko roa ꞌana te hora, he kī e te toru kope: —¿Ko ꞌite ꞌā kōrua? Te io nei o muri i a Ietū. O Karirea takoꞌa, paꞌi, a ia. 60  He kī haka ꞌou e Pētero: —Ē, kai ꞌite a au he aha taꞌa meꞌe ena e kī mai ena. ꞌI tū hora mau era ꞌana, e vānaŋa nō ꞌā a Pētero, he ꞌoꞌoa te moa. 61  He hārui a Ietū he uꞌi ki a Pētero. He topa te manaꞌu o Pētero ki tū meꞌe kī era e Ietū: «ꞌArīnā mau nei ꞌā, e ko ꞌoꞌoa hia te moa, ka kī rō ena e koe e toru kī iŋa kai ꞌite koe ko ai a au». 62  He eꞌa ia a Pētero he oho mai tū kona era ꞌe he toꞌo rō atu ꞌai te taŋi. He haka meꞌe-meꞌe iŋa i a Ietū (Māteo 26.67-68; Marko 14.65) 63  Te nuꞌu ꞌauario i a Ietū he haka meꞌe-meꞌe koia ko tiŋaꞌi. 64  He puru i te mata, ꞌai ka ꞌui: «¡Ka kī mai rā ꞌa ꞌai koe te puꞌa atu!». 65  He vā-vā koia ko kī i te tētahi huru o te vānaŋa taꞌe tano. Ko Ietū ꞌi muꞌa o te nuꞌu hūrio ra-rahi (Māteo 26.59-66; Marko 14.55-64; Iovani 18.19-24) 66  I ꞌōtea era he taka-taka tahi te ⸤nūnaꞌa taŋata i a rāua te kī iŋa hopeꞌa o te haka tere hūrio⸥: he nuꞌu pūꞌoko haka tere hūrio, he oromatuꞌa ra-rahi, ꞌe he maꞌori o te haka tere hūrio. He maꞌu ia i a Ietū ki muꞌa o rā nūnaꞌa. ꞌI ira i kī ai: 67  —Mo ai ōꞌou he ⸤Kiritō⸥, ka kī mai. He meꞌe ia e Ietū: —Mo kī atu ōꞌoku ꞌē-ē, e ko haka roŋo mai e kōrua. 68  ꞌE mo ꞌui atu ōꞌoku e tahi meꞌe, e ko pāhono mai e kōrua. 69  Tāꞌaku meꞌe nō mo kī atu: e ko roa ka noho rō ena te Poki o te taŋata ꞌi te pāꞌiŋa mataꞌu o te ꞌAtua, i a ia te pūai taꞌatoꞌa. 70  He ꞌui e tū nuꞌu taꞌatoꞌa era: —Ki taꞌa kī, ¿he Poki mau ꞌā koe o te ꞌAtua? He pāhono e Ietū: —Nā e kōrua ko kī ꞌā. 71  He meꞌe e rā nuꞌu: —¿Mo aha nō o tātou te mataꞌite? Mai tōꞌona haha mau ꞌā i ŋaroꞌa nei e tātou a ia he Poki o te ꞌAtua.

Notas