Te aronga tei ui i teia uianga kua na roto ana i te au turanga ngatā e te kimi ra i te tumu i tupu ei te reira e te anoano katoa ra i te akapumaana. Kua kite tetai pae i te Holocaust e e angaanga kino roa atu na te tangata, e kua akakeu i tetai pae kia kore e irinaki i te Atua.

 Mea Maani Ua: E mea kino te ui eaa te Atua i akatika ua ai i te Holocaust.

 Te Tika: Kua ui ana te aronga irinaki i te Atua e eaa ra aia i akatika ua ai i te kino. Ei akaraanga, kua ui te peroveta ko Habakuka ki te Atua: “Eaa ra koe i akatika ua ai i te kino, te angaanga kino, te ta ua, e te takinokino anga kia totoa i te au ngai ravarai?” (Habakuka 1:3, Contemporary English Version) Kare Aia i ako ia Habakuka, mari ra kua āriki te Atua e kia tataia teia uianga ki roto i te Pipiria no tatou kia tatau.

 Mea Maani Ua: Kare te Atua e tangi mai ana i te turanga mamae o te tangata.

 Te Tika: E rikarika ana te Atua i te kino e te mamae tei akatupuia e te reira. (Maseli 6:16-19) I to Noa tuatau, kua “ongoongo rava akera [to te Atua] ngakau” no te maata o te kino i te enua nei. (Genese 6:5, 6) Kua mamae katoa te Atua i te maata o te kino tei tupu i te Holocaust.—Malaki 3:6.

 Mea Maani Ua: Te Holocaust ta te Atua ravenga no te akautunga i te ngati Iuda.

 Te Tika: Kua tuku te Atua kia takoreia a Ierusalema e to Roma i te anere mataiti mua. (Mataio 23:37–24:2) Mei reira mai kare te Atua e iki ana e kia akaperepereia me kore kia akautungaia tetai ua atu pupu tangata. I tona manako, “kare oki e tuke i te ngati Iuda e te Ereni.”—Roma 10:12, Good News Translation.

  Mea Maani Ua: Me te ora ra te Atua ririnui e te aroa ua, ka tāpu aia i te Holocaust.

 Te Tika: Kare te Atua e akatupu ana i te mamae, inara e tuku ana aia kia tupu te reira no tetai tuastau poto ua.—Iakobo 1:13; 5:11.

 Aiteite te tumu i akatika ua te Atua i te Holocaust mei te tumu i akatika ua ai aia i te mamae ki te tangata ravarai: no te pau i tetai māroanga maata tei uiia no tetai tuatau roa. Te akamārama maira te Pipiria e ko te Tiaporo te tutara o teianei ao, kare ko te Atua. (Luka 4:1, 2, 6; Ioane 12:31) E rua tumu mei te Pipiria te ka akamārama mai i te tumu i akatika ua ai te Atua i te Holocaust.

1.   Kua anga te Atua i te tangata kia iki i tana tikaanga. Akakite te Atua ki te nga tangata mua, ko Adamu e Eva i tana i anoano no raua, kare ra aia i māro ana ia raua kia akarongo kiaia. Kua iki raua i tei tau kia raua, te meitaki e te kino, e no ta raua ikianga kino—pera katoa te ikianga kino a te au tangata ravarai i roto i te tuatua enua—kua apai mai i te turanga ngatā ki te tangata katoatoa. (Genese 2:17; 3:6; Roma 5:12) Akakite ra te puka Statement of Principles of Conservative Judaism e: “Maata anga o te mamae i teianei ao kua tupu te reira mei ta tatou taangaanga puapinga kore anga i to tatou tikaanga kia iki.” Kare te Atua i akakore i teia tikaanga, mari ra kua oronga mai aia i te tuatau ki te tangata kia akatikatika i tona anoano.

2.   Ka rauka e ka akakore te Atua i te kino o te Holocaust. Kua taputou te Atua no te akaora mai i te au mirioni ua atu tangata tei mate, kapiti mai i te aronga i mate i te Holocaust. Ka akamaru katoa aia i te mamae o te aronga tei ora mai i te Holocaust. (Isaia 65:17; Angaanga 24:15) Te akapapu maira to te Atua inangaro i te tangata e ka akatupu rai aia i tana i taputou.—Ioane 3:16.

 Maata te aronga tei takinokinoia e tei ora mai i te Holocaust kua rauka ia ratou te akarongo mou e kua kitea te akakoroanga o te oraanga na te apiianga i te tumu i akatika ua ai te Atua i te kino e tana ka rave no te akakore anga i te reira.