Eaa ta te Pipiria e Karanga ra no te Tuanga Akangauru?
Te pauanga a te Pipiria
Ei tuanga no ta ratou turuturu anga i te akamorianga mou, kua akaueia a Iseraela taito kia oronga i te tuanga akangauru, a me kore te ngauru anga, o ta ratou apinga i te mataiti. Akakite te Atua kia ratou: “Ei ngauruanga taau e oronga i tei tupu i te enua i taau katoa ra ua i tanu, i tera mataiti, i tera mataiti.”—Deuteronomi 14:22.
Te akaueanga no te akangauru, e tuanga ïa no te Ture a Mose, e papa ture ïa ta te Atua i oronga kia Iseraela i taito. Kare te au Kerititiano i raro ake i te Ture a Mose e kare ratou e anoanoia kia oronga i te tuanga akangauru. (Kolosa 2:13, 14) Inara, ka oronga ua tetai Kerititiano i te moni tauturu “i tana i akakoro i roto i tona ngakau; eiaa ma te noinoi, e mei te mea e no te umuumu: ko te tangata oronga ma te rekareka ta te Atua e inangaro.”—2 Korinetia 9:7.
Akangauru i roto i te Pipiria—Te “Koreromotu Taito”
Kua taiku putuputuia te tuanga akangauru i roto i te Pipiria tei matauia ko te Koreromotu Taito. Te maata anga o te taime kua orongaia i te tuatau o te papa Ture (te Ture a Mose) kia Iseraela na roto ia Mose. Inara, i tetai au ngai no te tuatau i mua atu i te reira.
Mua Ake i te Ture a Mose
Ko Aberama (Aberahama) te tangata mua tei akakiteia e kua oronga aia i tetai tuanga akangauru. (Genese 14:18-20; Ebera 7:4) E apinga aroa te reira na Aberama ki te ariki-taunga o Salema. Kare e akakite anga i roto i te Pipiria e kua rave akaou a Aberahama me kore tana tamariki i te tuanga akangauru.
Te rua o te tangata tei taikuia i roto i te Pipiria e kua oronga aia i te tuanga akangauru, ko te utaro a Aberahama ko Iakoba. Kua taputou aia me ka akameitaki te Atua iaia, ka oronga aia i “te ngauru o te au mea katoa” tana i rauka ki te Atua. (Genese 28:20-22) Karanga te aronga apii Pipiria, kua tutaki a Iakoba i teia tuanga akangauru na roto i te au atinga manu. Noatu kua akono a Iakoba i teia taputou, kare aia i akaue ana i tona kopu tangata kia rave i teia tuanga akangauru.
Raro Ake i te Ture a Mose
Kua akaueia to Iseraela taito kia rave i te tuanga akangauru ei turu i ta ratou angaanga akonoanga.
Kua riro te tuanga akangauru ei akono i te aronga tei rave tamou i te angaanga akonoanga—te ngati Levi, te au kautaunga—kare o ratou enua no te tanutanu. (Numero 18:20, 21) Kua āriki te ngati Levi kare i te au taunga, i te au tuanga akangauru mei te iti tangata e kua oronga ua ratou “i tetai ngauruanga no roto i taua au ngauruanga ra” ki te au kautaunga.—Numero 18:26-29.
Te akara anga kua anoanoia te tuanga akangauru i te au rua mataiti, e kua puapingaia te ngati Levi e te aronga kare i te ngati Levi. (Deuteronomi 14:22, 23) Kua taangaanga te au ngutuare tangata Iseraela i teia i te tuatau tarekareka anga takake, e i tetai au mataiti kua tuʼaia te reira na te aronga putaua.—Deuteronomi 14:28, 29; 26:12.
Akapeea te tuanga akangauru me tareia? Kua akataka te ngati Iseraela i te tuanga ngauru o ta ratou tanutanu anga kai. (Levitiku 27:30) Me ka tutaki ratou i teia tuanga akangauru na roto i te moni, ka akatereia te reira e 20 patene. (Levitiku 27:31) Kua akaue katoaia ratou kia oronga i “te tuanga ngauru no te puakatoro, e no te mamoe.”—Levitiku 27:32.
Kia kitea te manu no te tuanga akangauru, kua iki te au Iseraela i te ngauru o te manu tei aere mai ki vao i te aua. Akakite te Ture kare ratou e akara e kare e taui i te au manu tei ikiia, e kare katoa e taui ki te moni. (Levitiku 27:32, 33) Inara, i te rua o te tuanga akangauru tei taangaangaia no te au tarekareka anga mataiti, ka rauka i te tauiia ki te moni. Kua rauka i reira i te au Iseraela i te aere ki te au tarekareka anga no te mamao i te ara ka aere.—Deuteronomi 14:25, 26.
I naea to Iseraela rave anga i te tuanga akangauru? Kua rave to Iseraela i te tuanga akangauru i te au mataiti ravarai. (Deuteronomi 14:22) Inara, i te au itu mataiti kua tuke te reira. E tapati te reira mataiti, e e mataiti akangaroi anga, kare te au Iseraela e tanutanu kai ana. (Levitiku 25:4, 5) No teia turanga takake, kare te tuanga akangauru e koiia i te tuatau mou. I te au toru e te ono mataiti o te au itu mataiti Tapati, kua oronga to Iseraela i te rua o te tuanga akangauru ki te aronga putaua e te ngati Levi.—Deuteronomi 14:28, 29.
Eaa te utunga me kare te tuanga akangauru e tutakiia? Kare te Ture a Mose i akakite ana i tetai utunga me kare te tuanga akangauru e tutakiia. Kua raveia teia no te mea e mea tau te reira. Ka akakite te ngati Iseraela ki mua i te aroaro o te Atua e kua oronga ratou i te tuanga akangauru e kia pati i te akameitakianga a te Atua no tei rave ratou i te reira. (Deuteronomi 26:12-15) Karanga te Atua e me karapiiia te tuanga akangauru, kua keia i reira ratou mei iaia.—Malaki 3:8, 9.
E apainga teiaa ainei te tuanga akangauru? Kare. Kua taputou te Atua ki te iti tangata e me apai ratou i te tuanga akangauru kiaia, ka riringi mai aia i te au akameitakianga e kare rava ratou e ngere. (Malaki 3:10) I tetai tua, te karapii anga te iti tangata i te tuanga akangauru kua tupu te kino kia ratou. Kua ngere ratou i ta te Atua akameitakianga e kare ratou i puapingaia mei te angaanga a te au kautaunga e te ngati Levi no tei kare i akono ia ratou.—Nehemia 13:10; Malaki 3:7.
Tuanga Akangauru i Roto i te Pipiria—Te “Koreromotu Ou”
I to Iesu tuatau ei tangata i te enua nei, te anoanoia ra rai te aronga tei akamori i te Atua kia oronga i te tuanga akangauru. Inara, kua akakoreia te reira te mate anga a Iesu.
I to Iesu tuatau
Ia Iesu i te enua nei, te akakite maira te Pipiria i roto i te Koreromotu Ou, e kua oronga ua te au Iseraela i te tuanga akangauru. Karanga aia e ka anoanoia ratou kia oronga i te tuanga akangauru no te mea e mea tau te reira i te rave, inara kua akaapa aia i te au arataki akonoanga tei oronga ua i te au tuanga akangauru inara kua “akaruke nei i te au mea mamaata o te ture, te tuatua-tau, te aroa, e te akarongo.”—Mataio 23:23.
Muri ake i to Iesu mate anga
Kare te tuanga akangauru i anoano akaouia te mate anga a Iesu. Kua riro to Iesu mate akaatinga ei akamutu, me kore ei akakore, i te Ture a Mose, e ‘te akaue anga kia koi i te ngauru o te apinga’.—Ebera 7:5, 18; Ephesia 2:13-15; Kolosa 2:13, 14.
a Te tuanga akangauru “e tuanga ngauru ïa o te moni tei akatakaia no tetai akakoroanga. . . . Te tuanga akangauru i roto i te Pipiria, e akakoroanga akonoanga ïa.”—Harper’s Bible Dictionary, kapi 765.