ARU I TO RATOU AKARONGO | ELIA
Akakoromaki Aia e Tae ua Atu ki te Openga
Kua rongo a Elia e kua mate te Ariki ko Ahaba. Penei ka akamanako tatou i teia peroveta pakari e mirimiri ra i tona uruuru vaa, aveave te nga mata, e kua akamanako i te au mataiti i topa i tona kite anga i te ariki kino. E maata ta Elia i akakoromaki! Kua takinokinoia aia e kua vaitata i te mate—i te rima o Ahaba e te ariki vaine ko Iezebela. Kare te Ariki ko Ahaba i tāpu ana ia Iezebela, te akaue anga aia kia tamate i te au peroveta a Iehova. No te tu noinoi, kua akaue raua kia tamate i te tangata tuatua tika ko Nabota, e tana puke tamariki tamaroa. Tei tupu i muri mai, kua akaue a Iehova ia Elia kia akakite i te karere akavaanga e ka akautungaia a Ahaba e tona iti tangata. I teianei, te akatupuia nei te au tuatua a te Atua. Kua mate a Ahaba mei ta Iehova rai i totou.—1 Ariki 18:4; 21:1-26; 22:37, 38; 2 Ariki 9:26.
Noatu ra, kua kite a Elia e ka anoanoia aia kia akakoromaki ua atu rai. Te ora ra rai a Iezebela e te akatere kino ra rai aia i tona ngutuare tangata e te iti tangata. E maata atu te au timataanga ka na roto a Elia, e e maata katoa tana ka apii ki tona oa, ko Elisaia, te tangata te ka mono iaia. No reira ka uriuri tatou e toru tuanga angaanga openga a Elia. Ka akara tatou e akapeea tona akarongo te tauturu anga iaia kia akakoromaki, e ka kite tatou akapeea me akaketaketa i to tatou uaorai akarongo i teia tuatau manamanata.
Akavaanga ia Ahazia
I teianei ko Ahazia, te tamaiti a Ahaba e Iezebela, te ariki o Iseraela. Kua aru aia i te arataa kino tei akanooia e tona nga metua. (1 Ariki 22:52) Kua aru a Ahazia ia raua no te akamori ia Baala. E akonoanga tei akakeu i te tangata kia rave i te kino, mei te peu akaturi i roto i te iero e te akaatinga anga i te tamariki. Ka akakeuia ainei a Ahazia kia taui i tona tu e kia akaariu mai i tona iti tangata mei te au angaanga tei akamareka kore ia Iehova?
Kua tupu te tumatetenga ki teia ariki kino. Kua topa aia na roto i te māramārama o tona pia e kua kinokino. Noatu kua kino tona oraanga i teianei, kare aia i ariu atu kia Iehova no te tauturu. Kua tono aia i te au karere ki te oire kino o Philiseti, ko Ekerona, e kua ui kia Baala-zebuba e me ka ora aia mei tona turanga kinokino. Mareka kore tikai a Iehova i te reira. Kua tono Aia i tetai angera kia Elia kia tamanamanata i te aronga kave karere. E oti kua akaoki atu a Elia i te aronga kave karere kia akakite i te tuatua. Kua ara kino a Ahazia mei te mea atura e kare o Iseraela Atua. Kua akakite a Iehova e kare a Ahazia e meitaki mei tona roi maki.—2 Ariki 1:2-4.
Kare a Ahazia i tataraara ana, kua tuatua aia e: “Eaa te tu o taua tangata i aere mai e aravei ia kotou na, tei tuatua mai oki kia kotou i taua au tuatua ra?” Kua pau atu te au karere na te akataka anga i te tu kakau o te peroveta, e kua kite a Ahazia e “ko Elia” taua tangata ra. (2 Ariki 1:7, 8) No te tu o tona kakau, e mea puapinga tikai no tatou kia kite e kua noo a Elia i tetai oraanga tau ua e kua akamou aia i tona oraanga i te tavini ia Iehova. Tuke ki te tu o Ahazia e tona nga metua, e aronga noinoi apinga ratou. Te akamaara mai nei te akaraanga o Elia e kia aru tatou i te akoanga a Iesu na te akanoo anga i tetai oraanga tau ua, e kia akamou i to tatou manako ki runga i te au mea puapinga maata.—Mataio 6:22-24.
Kua inangaro a Ahazia i te akaoki i te kino kia Elia, no reira kua tono aia e 50 vaeau e to ratou rangatira kia tapeka ia Elia. Te kite anga ratou ia Elia “te noo ra aia ki runga i te take maunga ra,” * kua akaue te rangatira ia Elia kia ‘eke mai ana ki raro’—te aiteanga ka apai iaia kia tamateia. E akamanako ana ra! Noatu kua kite ratou e e “tangata [a Elia] no te Atua,” kua tamataku e kua akakino ratou iaia. Mei teaa atura to ratou tarevake! Kua tuatua maira a Elia ki te rangatira: “E tangata au no te Atua ra, ka riro i te topa mai te ai no runga i te rangi mai, pou iora [koe e toou] rima ngauru ra.” Tupu atura ta te Atua! “Kua topa maira te ai no te rangi mai, pou iora aia e tona rima ngauru ra.” (2 Ariki 1:9, 10) Te akamaara maira te akapou anga o te au vaeau e kare a Iehova e mareka me akavaavaaia e me akakinoia tona iti tangata.—1 Paraleipomeno 16:21, 22.
Kua tono a Ahazia i tetai akaou rangatira e te 50 vaeau. Kino atu teia rangatira i te rangatira mua. Kare aia i mataku ana no tei mate e 51 vaeau, noatu te vai ra rai to ratou reu i runga i te maunga. Tetai katoa, kua rave aia i ta te rangatira mua i rave e kua kapiki ia Elia kia ‘eke mai ana ki raro,’ i teia taime ra kua tuatua aia e, “e eke vave mai koe ki raro nei”! Mei teaa atura tona neneva! Kua mate pouroa ratou, mei tei tupu ki te pupu vaeau mua. Tei neneva roa atu, ko te ariki. Kua tono akaou aia i te toru o te rangatira e tona pupu vaeau. Te mea meitaki ra, e tangata kite pakari teia rangatira. Kua pati akatenga atu aia kia Elia kia kore e tamate ia ratou. No te mea e tangata a Elia no te Atua, kua akamanako aia i to Iehova tu aroa e kua ariu atu ki te rangatira maru. Kua arataki te angela a Iehova ia Elia kia aru i teia pupu vaeau. Kua akarongo a Elia, e kua akakite akaou i te akava anga a Iehova no te ariki kino. Kua tupu ta te Atua i tuatua, e kua mate a Ahazia. E rua mataiti tona tutara anga.—2 Ariki 1:11-17.
Akapeea a Elia te akakoromaki anga noatu te tu marokiakia o te tangata takapini iaia? E uianga puapinga katoa teia no tatou i teia tuatau, me kare ainei? Kua manamanata ainei koe me kare tetai o toou akaperepere e akarongo mai ki toou manako e kua aruaru i tona uaorai? Akapeea ra tatou me akakoromaki i te reira turanga? Ka apii tatou mei te ngai i kiteaia mai ei a Elia e te au vaeau, “te noo ra aia ki runga i te take maunga ra.” Kare tatou i kite i te tumu i noo ei a Elia ki reira, inara papu e e tangata rave pure aia, e e atianga meitaki teia kia akavaitata aia ki tona Atua akaperepere. (Iakobo 5:16-18) Kia taporoporo katoa tatou i te tuatau ki te Atua, te kapiki anga i tona ingoa e te akakite anga i to tatou manako e te au manamanata kiaia. Ka rauka i reira ia tatou i te akakoromaki me takinga kinoia tatou e tetai ke.
Orongaia te Tuanga Angaanga
Kua tae te taime no Elia kia oronga i tana tuanga angaanga ki tetai ke. Teia tana i rave. Te akaruke anga raua ia Gilagala, kua raurau a Elia ia Elisaia kia noo ki reira, e ka aere aia koia anake ua ki Betela, mei tetai 11 kiro mita te mamao. Kua pau tika atu a Elisaia: “Te ora rā Iehova, e te ora katoa ra koe uaorai, kare au e akaruke ia koe.” Te tae anga raua ki Betela, kua akakite a Elia kia Elisaia e ka aere aia mei tetai 22 kiro mita te mamao ki Ieriko, koia anake ua. Inara, kua pau tika atu a Elisaia. E no te toru o te taime, i Ieriko, kua tupu akaou te reira kia Elisaia, i mua ake ka aere ei raua ki te Vai i Ioridana, mei te 8 kiro mita te mamao. Pau tika akaou atu a Elisaia. Kare aia e akaruke ia Elia!—2 Ariki 2:1-6.
Kua akaari a Elisaia i tetai tu manea roa, ko te tu aroa tiratiratu. Ko te tu katoa teia ta Ruta i akaari kia Naomi, tetai pirianga oa mou i rotopu i tetai nga oa, kare e motu anga. (Ruta 1:15, 16) E tu puapinga maata rava teia kia akatupu te au tavini o te Atua i teia tuatau. E puapinga katoa ainei teia kia tatou mei ia Elisaia rai?
Kare e ekoko kua akapumaanaia a Elia te kite anga i te aroa tiratiratu o tona oa mapu. No te reira, kua kite a Elisaia i ta Elia temeio openga. I te pae i te Vai i Ioridana, e vai ngaru e te oonu, kua tā iora a Elia i te vai ki tona kakau. Mavete atura te vai! Te akara katoa maira “te au tangata e rima ngauru no te au tamariki peroveta,” ko ratou tetai o te aronga tei apiiia kia aru i te akamorianga mou. (2 Ariki 2:7, 8) Na Elia i apii atu ia ratou. I mua ana kua manako a Elia e koia anake ua te tangata akarongo mou i roto i taua enua ra. Mei reira mai, kua akameitaki a Iehova ia Elia no tona tu akakoromaki, kite atura a Elia i te tupuanga meitaki o te aronga akamori o te Atua.—1 Ariki 19:10.
Te tae anga ratou ki tetai tua mai o te Vai i Ioridana, kua tuatua a Elia kia Elisaia: “E pati mai e akapeea atu au ia koe, ka rave keia atu ei au ra.” Kua kite a Elia e kua tae te tuatau ka akaruke ei aia. Kare aia i vareae ana no te mea ka monoia aia e tona oa ko Elisaia. Tera ra, e inangaro maata to Elia i te tauturu ia Elisaia na roto i tetai ua atu mataara. Teia ua ta Elisaia i pati: “Kia rua mairai taku i tenana vaerua i roto ia koe na.” (2 Ariki 2:9) Kare aia i karanga ana e kia maata atu te vaerua tapu i to Elia. Mari ra, kua pati aia no te tuanga ei mataiapo, koia oki te tuanga maata ei tama mua, e taki rua tuanga, kia tau ki tana apainga ei upoko no te ngutuare tangata. (Deuteronomi 21:17) Ei mono no Elia, kua kite a Elisaia i te puapinga kia rauka te tu ngakau toa mei ia Elia rai, no te rave i tana angaanga.
Kua irinaki a Elia ia Iehova kia rave i ta Elisaia i pati mai. E me kua kite a Elisaia ia Elia te raveia anga aia e te Atua, te aiteanga i reira kua āriki a Iehova i tana patianga. Kare i roa i muri mai, “te aere ua ra raua, karangaranga uaʼi,” kua tupu tetai mea umere!—2 Ariki 2:10, 11.
Riro te pirianga oa o Elia e Elisaia ei tauturu ia raua kia akakoromaki i te au turanga ngatā
Kua turama mai te rangi e kua vaitata mai te marama kia raua. Penei kua aite mei tetai aruruanga matangi, e tetai apinga te aere viviki maira mei te rangi, te akatakake anga ia raua. Ko te apinga ta raua i kite mai, ko tetai kariota aʼi. Kua kite a Elia e kua tae tona tuatau e akaruke ei aia. Kua piki ainei aia ki runga? Kare te Pipiria i akakite mai ana. Te akataka maira te reira e kua peke atura a Elia na roto i te puaioio!
Akara atura a Elisaia ma te poitirere. I tona kite anga i teia tupuanga, kite katoa aia e ka oronga mai a Iehova “kia rua mairai” o to Elia vaerua ngakau toa kia Elisaia. Inara, kua mii tikai a Elisaia. Kare aia i kite e kua aere tona oa kiea, e kare aia i tapapa atu ana e ka kite akaou aia ia Elia. Kapiki atura aia: “E taku metua e! e taku metua! te kariota o Iseraela e te au akaoro oroenua ra!” Kua akara aia i tona oa piri mou te ngaro atura; e kua rave atura i tona kakau e kua aae iora i te reira ma te aue.—2 Ariki 2:12.
Te aere anga a Elia ki roto i te tiaorangi, kua aue katoa ainei aia te rongo anga i te aue a tona oa? Noatu eaa tei tupu, kua kite aia e kua tauturu tona oa iaia kia akakoromaki i te au turanga ngatā. Kia apii tatou mei te akaraanga o Elia, e kia akatupu i tetai pirianga oa ki te aronga tei inangaro i te Atua e tei rave i tona anoano!
Tuanga Angaanga Openga
Kua aere a Elia kiea? Te apii ra tetai au akonoanga e kua apaiia aia ki runga i te rangi kia noo ki te pae i te Atua. Kare. Tetai au anere mataiti i muri mai, kua akakite a Iesu e kare rava e tangata i tae ki runga i te rangi i mua ake iaia. (Ioane 3:13) No reira me tatau tatou e kua “riro aturā Elia na roto i te puaioio ki runga i te rangi,” ka ui tatou e, ko teea rangi? (2 Ariki 2:11) Me taikuia te tuatua “rangi” i roto i te Pipiria, te tuatua ra no runga i te ngai e noo ra a Iehova e pera katoa to tatou ao mareva, te ngai e kite ei tatou i te au tumurangi e te au manu o te reva. (Salamo 147:8) Ko te au rangi—te tiaorangi—ta Elia i aere ei. Eaa tei tupu?
Kua apai a Iehova i teia peroveta akaperepere ki te oire i te pae mai, ko Iuda, no tana tuanga angaanga ou. Akaari maira te Pipiria e te angaanga ra rai a Elia ki reira mei tetai itu mataiti i muri mai. Ko te Ariki ko Iehorama te tutara i tera taime. Kua akaipoipo aia i te tamaine a Ahaba raua ko Iezebela, e te tupu ra rai to raua tu kino ki runga i te iti tangata. Kua akaue a Iehova ia Elia kia tata i tetai reta akavaanga no Iehorama. Mei tei totouia, kua mate a Iehorama. E tei kino roa atu, akakite te Pipiria: “I aere oki aia ma te anoano koreia.”—2 Paraleipomeno 21:12-20.
Tuke te tu o tera tangata kino ki to Elia! Kare tatou i kite akapeea e inaea a Elia i mate ei. Inara kua kite tatou kare tona mate mei to Iehorama rai, tei mate anoano koreia. Kua mii tikai a Elisaia i tona oa. E kua pera katoa tetai atu au peroveta akarongo mou. Kua akaperepere rai a Iehova ia Elia mei tetai 1,000 mataiti i muri mai, kua taiku Aia i teia peroveta i te tuatau o to Iesu akatukeia anga. (Mataio 17:1-9) Ka inangaro ainei koe i te apii i te akaraanga o Elia e kia akarongo ma te akakoromaki i te au turanga ngatā? Auraka e akangaropoina kia akatupu i te au pirianga oa ki te aronga tei inangaro i te Atua, kia akamou i toou oraanga ki runga i te tavini ia Iehova, e kia pure akatenga ua atu. E kia noo tamou i roto i te aroa o Iehova!
^ para. 6 Tuatua tetai aronga kite e ko teia maunga, ko te maunga ra ko Karamela, te ngai i akamaroiroi ei te Atua ia Elia kia takore i te au peroveta o Baala. Inara, kare te Pipiria i taiku ana e ko teea maunga.