Akamanako ana i tetai vaeau, ko ratou anake ua i te ngai teitei e te tokatoka. Akara atura te au vaeau Philiseti: E rua nga tangata Iseraela, e tu ra i tetai tua o te ngai maunga tariva. Meitaki ua te au vaeau—kare e apinga kino e tupu kia ratou. Kua roa to te Philiseti autu anga i te tamaki ki to Iseraela, tei pati tauturu no te akakoi i ta ratou apinga tanutanu. Kare te au vaeau Iseraela i papa meitaki no te tamaki. E rua rai nga tangata vaeau! Noatu e e apinga tamaki ta raua, eaa ua ta raua ka rauka i te rave? Ma te akatietie, kua kapiki atu te au Philiseti: “E aere mai ana ki runga nei kia matou nei, e na matou e akakite atu kia korua i tetai mea.”​—1 Samuela 13:19-​23; 14:11, 12.

Ae, kua tupu tetai apiianga ei apii i te au Philiseti. Oro atu e rua nga Iseraela ki raro i te ngai tariva, tikoti atura ki tetai tua, e oti kua kake atu raua ki te ngai teitei i te pae mai. No te teitei i te reira ngai, kua piki atura raua na runga i te toka, te aere tika anga ki reira. (1 Samuela 14:13) Kite atura te au Philiseti e e apinga tamaki ta te tangata mua e apai ra; aru mai ko tona tangata apai taoonga. Inara te arataki maira ainei te reira tangata e rua tangata no te tamaki i te katoa anga o te pupu vaeau? Kare ainei e e neneva aia?

Kare; e akarongo maata tona. Ko Ionatana tona ingoa, e tua tika tikai teia no runga iaia, ei apiianga no te au Kerititiano mou i teia tuatau. Noatu e kare tatou e rave ana i te tamaki, e maata ta tatou ka apii mai mei te tu ngakau toa, te tiratiratu, e te tu akono meitaki o Ionatana, te ka anoanoia ei akaketaketa i to tatou akarongo.​—Isaia 2:4; Mataio 26:51, 52.

Kia mārama tatou i te tumu i aere pu ei a Ionatana no te patoi i te reira pupu vaeau, ka akara tatou i tona tupuanga mai. E tamaiti mataiapo a Ionatana na Saula, te ariki mua o Iseraela. Te akatainuia anga a Saula ei ariki, e tu pakarikari rai to Ionatana, penei mei tona 20 tuma anga mataiti. Te akara anga kua piri vaitata a Ionatana ki tona papa, e putuputu tona papa i te tuatua muna ki tana tamaiti. I te tuatau mua, kua kite meitaki a Ionatana i tona papa ei vaeau tumutoa, roangarere e te ngakau toa, inara tei maata roa atu—e tangata akarongo e te akaaka. Kua mārama a Ionatana i te tumu i iki ei a Iehova ia Saula ei ariki. Karanga katoa te peroveta ko Samuela e kare atu e tangata mei ia Saula rai i te enua nei.—1 Samuela 9:1, 2, 21; 10:20-24; 20:2.

E turanga ngateitei tikai to Ionatana kia aru i te arataki anga a tona papa, no te tamaki i te au enemi o te iti tangata o Iehova. Kare te reira au tu tamaki e aite ana ki te tamaki a te au pa enua i teia tuatau. I te reira tuatau, kua iki a Iehova i te ngati Iseraela ei mono iaia, e ka tamaki atu te au pa enua akamori atua pikikaa ia ratou. Kua tauta putuputu te au Philiseti akamori atua mei ia Dagona rai, i te takinokino putuputu e te takore i te iti tangata ikiia o Iehova.

E tika anga tiratiratu to Ionatana kia tamaki no te Atua ko Iehova. E kua akameitaki a Iehova ia Ionatana. Kare i roa, te riro anga a Saula ei ariki, kua akaue aia i tana tamaiti kia akono e 1,000 vaeau, e kua arataki a Ionatana ia ratou kia tamaki i te pupu vaeau o te Philiseti i Geba. Noatu e kare tona pupu tangata i papa meitaki no te tamaki, kua re a Ionatana i te reira rā ma te tauturu a Iehova. Tei tupu mai, kua akaputuputu mai te au Philiseti i tetai pupu vaeau ririnui. Kua mataku te maata anga o te au vaeau o Saula. Kua oro tetai pae i te pipini, e kua piri tetai pae kia ratou! Inara, kare rava to Ionatana tu ngakau toa i kore ana.—1 Samuela 13:​2-7; 14:21.

I te rā i taikuia i te akamata anga o teia tua, kua manako a Ionatana i te aere ma tona tangata apai taoonga tamaki. Ia raua e vaitata atura ki te pupu vaeau o te Philiseti i Mikemasa, kua akakite a Ionatana i tana parani ki tona tangata apai taoonga tamaki. Ka akaari pu ua raua ia raua uaorai ki te au pupu vaeau Philiseti. Me ka tamaki mai te Philiseti ia raua, ka riro teia ei akairo mei ko mai ia Iehova e ka tauturu aia i tona nga tavini. Kua āriki ua te tangata apai taoonga tamaki, penei kua akakeuia aia e te au tuatua akamaroiroi a Ionatana: “Ko te rave a Iehova i te angaanga no tatou nei. Kare oki ïa peu ia Iehova i te akono i te maata e te iti kia akaora ra.” (1 Samuela 14:​6-​10) Eaa te aiteanga o teia tuatua?

Kua kite meitaki a Ionatana i te Atua. Papu e kua kite takere aia i te reira i te tuatau i topa, kua tauturu ana a Iehova i tona iti tangata kia autu ki rungao i te au enemi tei maata atu ia ratou. Tetai taime, kua taangaanga katoa aia i tetai tangata okotai kia autu. (Te Au Akava 3:​31; 4:​1-23; 16:23-​30) Kite meitaki a Ionatana e kare na te maata, kare na te ririnui e kare katoa na te au apinga tamaki; mari ra na to ratou akarongo. Ma te akarongo, kua vaoo ua a Ionatana e na Iehova e akakite mai kia raua i te taime no te tamaki atu i te pupu vaeau; kua iki aia i tetai akairo kia rauka ia Iehova i te akaari mai i te reira. Te akapapuia anga te reira akairo, kua tamaki atu a Ionatana ma te ngakau toa.

Akara ana e rua tu i to Ionatana akarongo. Te mea mua, e tu akangateitei tona i tona Atua, ko Iehova. Kite meitaki aia e kare te Atua Mana Katoatoa e irinaki ana ki runga i te maroiroi o te tangata no te akatupu i tona au akakoroanga, mari ra te mareka ra a Iehova i te akameitaki anga a te au tangata tiratiratu tei tavini iaia. (2 Paraleipomeno 16:9) Te rua, kua kimi a Ionatana i te akapapu anga e te mareka anga a Iehova i mua ake ka tamaki atu ei. I teia tuatau, kare tatou e kimi i te au akairo no ko mai i to tatou Atua, ei akapapu e te mareka maira aia i ta tatou e rave ra. Kua rauka ia tatou te katoa anga o te Tuatua akauruia a te Atua, tei roto i reira ta tatou e anoano ra kia kite i te anoano o te Atua. (2 Timoteo 3:​16, 17) Te akara matatio ra ainei tatou i te Pipiria i mua ake ka tuku ei i te au ikianga puapinga? Me koia ia, ka akaari tatou e te akono ra tatou i to te Atua anoano kare i to tatou uaorai​—mei ia Ionatana rai.

No reira, kua oro pu ua atu te nga tangata, e tumutoa e te tangata apai taoonga tamaki ki runga i te ngai teitei, tei reira te au vaeau. Te kite anga te Philiseti e te aere maira te nga tokorua i te tamaki ia ratou, tono atura i tetai pupu vaeau no te tamaki i te reira nga tangata. E maata to te au Philiseti vaeau e tei te ngai teitei ratou, no reira ka rauka viviki ua ia ratou i te tamate atu i te reira nga tangata. Inara kua tairi tataki tai atu a Ionatana i te au vaeau. E oti kua tamate te tangata apai taoonga tamaki ia ratou. I te reira ngai oiti ua, kua tamate te nga tangata e 20 vaeau enemi! E e maata atu ta Iehova i rave. Ka tatau tatou: “Rokoia iora te nuku e te tumatetenga i te puakapa anga ra, e te tangata katoa: to te punanga ra, e te aronga noni katoa ra kua rokoia e te tumatetenga; e kua ngaueue katoa te enua; no ko mai i te Atua taua tumatetenga ra.”​—1 Samuela 14:15.

Mei te ngai mamao, kua akara atura a Saula e tona pupu tangata i te au Philiseti e mataku ra, e kua ariu anake atura ki tona uaorai taeake! (1 Samuela 14:16, 20) Kua oro viviki atura te au Iseraela ngakau toa no te tamaki, e te rave mai i te au apinga tamaki a te au Philiseti. Tauturu a Iehova ia ratou i te reira rā. Mei te reira taime mai, te vai nei rai aia. Me tuku tatou i te akarongo ki roto iaia i teia tuatau, mei ia Ionatana e tona tangata apai taoonga tamaki, kare rava tatou e manata maata roa.—Malaki 3:6; Roma 10:11.

Kua tupu meitaki te reira autu anga no Ionatana, kare ra no Saula. E maata to Saula au tarevake. Akarongo kore aia i te peroveta a Iehova ko Samuela, e ngati Levi katoa, na te oronga anga i te atinga, kare ona tika anga kia rave i te reira. Te tae anga mai a Samuela, kua akakite aia kia Saula e ka ope tona patireia, no tona akarongo kore. E oti, te tono anga a Saula i tona pupu tangata ki te tamaki, kua taumaa aia ia ratou: “Kia taumaaia te tangata e kaikai e aiai rava atu, kia tutaki atu au i toku au enemi.”​—1 Samuela 13:10-​14; 14:24.

Na roto i te au tuatua a Saula, te akaari maira i te au taui anga kino i roto iaia. Te riro ra ainei teia tangata akaaka i te pae vaerua ei tangata akatietie? Mei te mea e, kare rava a Iehova i tuku ana i te reira taumaa anga ki runga i te au vaeau ngakau toa e te maroiroi. Akapeea te au tuatua a Saula “kia tutaki atu au i toku au enemi”​—te akaari maira ainei e kua manako a Saula e nana teia tamaki? Kare ainei e kua ngaropoina iaia e ko te tu tika o Iehova te mea puapinga roa atu, e kare ko to Saula anoano kia akaoko, kia kaka, e kia autu?

Kare a Ionatana i kite i te taumaa anga kino a tona papa. No tona roiroi i te tamaki, kua tuku aia i tana rakau ki roto i te rango meri e kua tongi i te meri; maroiroi atura aia. E oti kua akakite mai tetai o tona pupu tangata i te ture a tona papa. Ariu atura a Ionatana: “Kua tumatetenga te au tangata nei i toku metua: ka akara ua ana, taku ïa tuatua kia koe, i toku mata kua puera, ko au i tongi ua ake i tetai manga meli iti nei! Ka tanga atu ei i te au tangata nei, naringa ratou i kai ua i na konei i te kai no te āru o to ratou au enemi i rauka ia ratou ra? kare ainei e maata rava to te Philiseti mate i reira?” (1 Samuela 14:25-30) Kua tano tana. E tamaiti tiratiratu a Ionatana ma te tu papu. Kare aia i akatika neneva ua atu ki te au mea pouroa ta tona papa i rave e i tuatua, e kua akangateitei tetai pae i tona tu tau.

Te kite anga a Saula e kua aati a Ionatana i tana ture, kare rai aia i āriki ana e e kino tana akaueanga. Mari ra, kua irinaki tikai aia e ka tamate aia i tana uaorai tamaiti! Kare a Ionatana i taumaro atu ana e kare aia i pati ana kia tangi aroaia mai aia. Ka akara ana i tana pauanga umere. Pau aia ma te kore i manako iaia uaorai: “E i na, ka mate au.” Inara, karanga atura te au Iseraela: “Ka mate a Ionatana, i raukaʼi oki teianei ora maata i Iseraela nei? Auraka rava ïa: te ora rā Iehova kare rava tetai rauru o tona mimiti e topa ki raro i te one; ko te Atua oki ma ia katoa tei rave i te angaanga i teianei rā.” Eaa tei tupu? Kua tuku a Saula i te au. Karanga te irava: “Kua akaora iora te au tangata ia Ionatana, e kare akera aia i mate.”​—1 Samuela 14:43-45.

Na roto i tona tu ngakau toa, angaanga pakari, e te vaerua manako i tetai ke, kua rauka to Ionatana rongo meitaki. Te rokoia anga aia e te tumatetenga, kua riro tona rongo meitaki ei tauturu iaia. Kia manakonako ua rai tatou i te ingoa, te tu, ta tatou e akatupu ra i te au rā tataki tai. Akakite te Pipiria e e apinga akaperepereia te ingoa meitaki. (Koheleta 7:1) Mei ia Ionatana rai, ka akono meitaki tatou i tetai ingoa meitaki kia Iehova, ka riro to tatou rongo meitaki ei apinga akaperepere maata kiaia.

Noatu to Saula au apa, kua tamaki tiratiratu ua rai a Ionatana i te pae i tona papa i te au mataiti i aereia. Ka akamanako ana tatou i tona akama te kite anga i te tu akarongo kore e te ngakau parau tei tupu ki tona papa. Te tupu ra tetai apinga kino i roto i tona papa, e e ngata ia Ionatana i te tapu i te reira.

Tupu te manamanata maata te tono anga a Iehova ia Saula kia tamaki i te iti tangata kino o Amaleka, e kua totou a Iehova i to Mose tuatau e ka takore takiri aia i te reira iti tangata. (Exodo 17:14) Kua akakiteia kia Saula, kia takore i te au manu katoatoa e kia tamate i to ratou ariki, ko Agaga. Kua re a Saula i te tamaki, kare e ekoko kua tamaki ngakau toa rai a Ionatana i raro ake i te arataki anga a tona papa. Inara kua patoi pakari a Saula ia Iehova, e kua akono ia Agaga, te au apinganui e te manu. Kua akakite te peroveta ko Samuela i te akavaanga openga a Iehova kia Saula: “Kua akaruke koe i te tuatua a Iehova ra, kua akaruke katoa aia ia koe, auraka koe ei ariki.”​—1 Samuela 15:​2, 3, 9, 10, 23.

Kare i roa i muri mai, kua arai a Iehova i tona vaerua tapu kia kore e angaanga ki runga ia Saula. Te kore anga te aroa o Iehova, kua tupu te tu riri, te makitakita e te mataku kia Saula. Mei te mea e, kua tupauia tetai vaerua meitaki mei ko mai i te Atua ki te vaerua kino. (1 Samuela 16:14; 18:10-12) Mei teaa atura i te mea taitaia kia Ionatana, te kite anga i te taui anga kino i roto i tona papa, tei akangateiteiia i mua ana! Noatu ra, kare rava a Ionatana i akamutu ana i te tavini tiratiratu ia Iehova. Kua turu aia i tona papa i te ngai ka rauka, e te tuatua tika anga kiaia i tetai au taime, inara kua akamou ua aia ki runga i tona Atua e tona Metua tu tika, ko Iehova.​—1 Samuela 19:​4, 5.

Kua kite ana ainei koe i tetai taau i akaperepere, penei e kopu tangata, te taui anga ma te kino pakari? Ka tupu rai te mamae ngakau. Te akamaara maira te akaraanga o Ionatana ia tatou, tei tataia e te tata taramo: “Akaruke ua toku metua tane e toku metua vaine iaku, ei reirā Iehova e rave mai ei iaku.” (Salamo 27:10) E tu tiratiratu to Iehova. Ka akono katoa aia ia koe, kia riro aia ei Metua tikai noou, noatu me ka akaruke me kore ka tamamae te tangata i toou ngakau.

Papu kua kite rai a Ionatana e te inangaro ra a Iehova i te rave i te taoonga ariki mei ia Saula. Akapeea a Ionatana te ariu anga atu? Kua akamanako ainei aia e eaa te tu tutara tana ka akatupu? Kua manakonako ainei aia i te akatikatika i te au tarevake o tona papa, e te akanoo i tetai akaraanga meitaki ei ariki tiratiratu e te akarongo? Kare tatou i kite i tona au manako ngakau; kua kite ra tatou e kare teia au manakonakoanga i tupu ana. Ko te aiteanga ainei e kua akaruke a Iehova i teia tangata tiratiratu? Kare, kua taangaanga aia ia Ionatana, kia akanoo i tetai akaraanga meitaki rava atu no te pirianga oa tiratiratu, tei tataia i roto i te Pipiria! Ka uriuriia te reira tu pirianga oa i roto i tetai akaou atikara no runga ia Ionatana.