1. Eaa tei tupu ki te ngutuare o Iosepha no te vareae i tona ai tuakana?

AKAPEREPERE a Iakoba i tana au tamariki tamaroa, inara e maata atu tona inangaro ia Iosepha e 17 ona mataiti. Eaa tei tupu ki te ai tuakana o Iosepha? Vareae atura ratou e kua makitakita iaia. Kare o Iosepha apa i makitakita ai tona ai tuakana iaia. Noatu rai, kua oko ratou ia Iosepha e kua pikikaa ki to ratou metua tane, kua tamate tetai puaka taae i tana tamaiti akaperepere. Akakeu te vareae ia ratou kia akatupu i te manamanata e te mamae ngakau ki to ratou metua tane.—Gene. 37:3, 4, 27-34.

2. Ia Galatia 5:19-21, eaa te tumu i kino ei te vareae?

² I roto i te Irava, ko te vareae * tetai o “te au angaanga a te kopapa” ta tetai tangata ka kopae e noo ei ki roto i te Patireia o te Atua. (E tatau ia Galatia 5:19-21.) Ka tupu mai te au tu kino mei te riririri, te makitakita e te rotoriri mei te vareae.

3. Eaa ta tatou ka uriuri i roto i teia atikara?

³ Kua akaari mai te akaraanga o te ai tuakana o Iosepha i te kino ka akatupu te vareae i roto i te ngutuare e to ratou tu ‘au. Noatu kare tatou e rave i te au angaanga mei te ai tuakana o Iosepha, e ngakau pikikaa maata e te apa ua to tatou. (Iere. 17:9) No reira i tetai taime ka vareae rai tatou i tetai ke. Ka akamanako tatou i te au akaraanga Pipiria ka tauturu ia tatou kia matakite e kia kore teia tu  e tupu kia tatou. E oti ka uriuri tatou i te au ravenga tau no te akakore i te vareae e te akatupu i te ‘au.

4. Eaa te tumu i vareae ei to Philiseti ia Isaaka?

⁴ Puapinga i te pae apinga. E tangata apinga a Isaaka, e kua vareae iora to Philiseti. (Gene. 26:12-14) Kua akaki ratou i te ruavai ki te one, ta Isaaka e taangaanga ana kia inu tana anana mamoe e te puakatoro i te vai. (Gene. 26:15, 16, 27) Mei te au Philiseti rai, ka vareae tetai aronga i te aronga puapinga i te pae apinga. Ka inangaro ratou i te apinga a tetai ke e te akangere katoa i te reira tangata.

5. Eaa te tumu i vareae ei te au arataki akonoanga ia Iesu?

⁵ Mareka maata. Vareae atura te au arataki akonoanga ia Iesu no te mea kua mareka maata te tangata iaia. (Mata. 7:28, 29) E mata a Iesu no te Atua, e kua apii aia i te tuatua mou. Noatu rai, kua tuatua akakino teia au arataki akonoanga ia Iesu e tona tu meitaki. (Mare. 15:10; Ioa. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Eaa te akamatakiteanga ka kite mai tatou? Eiaa e vareae i te aronga e tu meitaki to ratou, te mareka ra te putuputuanga ia ratou. Mari ra, e aru i to ratou akaraanga manea.—1 Kori. 11:1; 3 Ioa. 11.

6. Akapeea a Dioterepe te akaari anga i te tu vareae?

⁶ Me orongaia te angaanga pae vaerua na tetai ke. I te anere mataiti mua, kua vareae a Dioterepe i te aronga e akaaere ra i te putuputuanga Kerititiano. Kua inangaro aia kia “riro koia uaorai ei te ngai mua” i roto i te putuputuanga, no reira kua akakino aia i te apotetoro ko Ioane e tetai au taeake. (3 Ioa. 9, 10) Noatu kare tatou e aite mei ia Dioterepe te tu, ka vareae katoa tatou i tetai taeake Kerititiano kua orongaia te angaanga nana, te ka rauka katoa ia tatou i te rave.

7. Eaa ta te vareae ka akatupu?

⁷ Mei te tita te tu, te vareae. Me aka teia ki roto i to tatou ngakau, ka ngata i te akakore i te reira. Te au manako kikino, mei te ngakau parau, te rotoriri, te noinoi ka akatupu teia i te vareae. Me vareae tatou ka kore te au tu meitaki, mei te aroa, te tu tangi, e te takinga meitaki. Me akamata tatou i te vareae, e akakore viviki i te reira mei to tatou ngakau. Eaa ta tatou ka rave no te akakore i te vareae?

8. Eaa nga tu e rua ka akatere i te vareae?

⁸ Ka rauka ia tatou i te akakore i te vareae me akatupu tatou i te tu akaaka e te mareka. Me akaari ua rai tatou i teia au tu meitaki, kare te vareae e tupu. Na te akaaka e tauturu ia tatou eiaa e manako maata atu ia tatou uaorai. Te tangata akaaka kare aia e manako e nana ua te au mea. (Gala. 6:3, 4) Te tangata mareka ua ka mataora aia i tana tuanga. (1 Timo. 6:7, 8) Me kite te tangata akaaka e te mareka ua ra aia, e kua orongaia te apinga ki tetai ke, ka mataora aia.

9. Kia tau kia Galatia 5:16 e Philipi 2:3, 4, akapeea te vaerua o te Atua me tauturu ia tatou?

⁹ Ka anoano katoa tatou i te tauturu a te vaerua tapu o te Atua kia akakore i te tu vareae e te akatupu i te tu akaaka e te mareka ua. (E tatau ia Galatia 5:16; Philipi 2:3, 4.) Tauturu te vaerua tapu o Iehova ia tatou kia akamanako marie ia roto ia tatou e to tatou au akakoroanga.  Ma te tauturu a te Atua, ka rauka ia tatou i te mono i te au manako tarevake ki te au manako akamaroiroi. (Sala. 26:2; 51:10) Akamanako ana i te akaraanga o Mose e Paulo, nga tangata tei rauka i te akakore i te vareae.

10. Eaa tei tupu te ka timata i to Mose tu? (Akara i te tutu mua.)

¹⁰ Kua akamanaia a Mose kia akaaere i te iti tangata o te Atua, inara kua mataora aia e kua akamana katoa ia tetai aronga ke. Ei akaraanga, kua rave a Iehova i tona vaerua tapu i rungao ia Mose e kua tuku atu i te reira ki te aronga pakari o Iseraela i te pae Are. Muri poto ua ake kua akarongo a Mose e kua tukuia te vaerua tapu ki te nga tangata pakari kare i tae ana ki te are e kua totou iora raua. Eaa tana i rave i te tuatua anga a Iosua kiaia, kia akakore i teia nga tangata pakari? Kare a Mose i vareae e kua akameitaki a Iehova ia raua. Mari ra, kua mataora aia i ta raua akameitakianga. (Nume. 11:24-29) Eaa te apiianga no tatou mei ia Mose?

11. Akapeea te aronga pakari me aru i te akaraanga o Mose?

¹¹ Me e tangata pakari koe, kua patiia ana koe kia tereni i tetai ke kia rave i tetai apainga e reka ana koe i roto i te putuputuanga? Ei akaraanga, penei e reka ana koe i te akaaere i te uipaanga no te Apii Punanga Tiaki i te epetoma ravarai. Me tu akaaka toou mei ia Mose, kare koe e manako kino me patiia mai kia tereni i tetai taeake a te tuatau ki mua ka akono aia i teia apainga. Mari ra, ka rekareka koe i te tauturu iaia.

12. Akapeea te au Kerititiano i teia tuatau i te akaari i te tu akaaka e te mareka ua ra ratou?

¹² Akamanako ana i tetai au turanga e na roto ana te au taeake pakarikari. No tetai au mataiti, kua tavini ana ratou ei tauturu no te pupu aronga pakari. Inara me tae ratou 80 mataiti, ka mataora ratou i te oronga i teia apainga ki tetai ke. E te au akaaere kotinga kua tae ki te 70 mataiti, ka mataora ratou i te akaoti i teia angaanga e ka āriki i ta ratou angaanga ou. I ou akenei kua akamutu tetai pae i te angaanga i Betela e kua painia akaou. Kare teia au taeake e te au tuaine tiratiratu e vareae i te aronga ka rave i te au angaanga i rave ana ratou i mua ana.

13. Eaa ra tetai tumu ka vareae a Paulo i te 12 apotetoro?

¹³ Ko te apotetoro ko Paulo tetai akaraanga meitaki tei akatupu i te tu akaaka e te mareka ua. Kare a Paulo i vareae ana i tetai ke. Kua rave maroiroi aia i te angaanga tutu aere, e kua karanga akera: “E iti oki au i te au aposetolo ravarai, kare oki au e tau kia karangaia e, e aposetolo.” (1 Kori. 15:9, 10) Kua aru te 12 apotetoro ia Iesu iaia e rave ra i tana angaanga orometua, inara kare a Paulo i riro mai ei Kerititiano i muri ake i te mate anga e te tuakaouanga o Iesu. Noatu e kua ikiia aia ei “aposetolo a te etene,” kare a Paulo i riro ana e ko tetai o te 12 apotetoro. (Roma 11:13; Anga. 1:21-26) Kare i vareae i te 12 tangata e to ratou pirianga vaitata kia Iesu, kua mareka a Paulo i tana tuanga.

14. Eaa ta tatou ka rave me mareka ua tatou e te akaaka?

¹⁴ Me mareka ua tatou e te akaaka, ka aite tatou mei ia Paulo te tu, ka akangateitei i te au taeake kua oronga a Iehova i te akameitakianga kia ratou. (Anga. 21:20-26) Kua akapapu aia e e aronga pakari tetai kua ikiia kia akono  i te putuputuanga Kerititiano. Noatu to ratou tu apa ua, kua oronga mai a Iehova “te meitaki i te tangata nei.” (Ephe. 4:8, 11) Me akangateitei tatou i teia au taeake e te aru i ta ratou aratakianga, ka piri vaitata tatou kia Iehova e ka rekareka i te turanga ‘au o te au taeake Kerititiano.

15. Eaa ta tatou ka rave?

¹⁵ Kare e ‘au me vareae tatou. Ka anoanoia tatou kia akakore i te vareae mei to tatou ngakau e eiaa e akakeu i tetai tangata kia akaari i te reira tu. Mea puapinga kia rave tatou i teia i te akarongo i ta Iehova akauenga kia “umuumu tatou i te tuatua i akatupu i te au, e te tuatua e meitaki kapipiti ei ra.” (Roma 14:19) Eaa ta tatou ka rave ei tauturu i tetai kia akakore i te vareae, e te akatupu i te ‘au?

16. Akapeea tatou me tauturu i tetai ke kia akakore i te vareae?

¹⁶ To tatou tu e ta tatou e rave ra ka riro ei akakeu i tetai. Inangaro teianei ao ia tatou kia “akatietie” e kia akaari i ta tatou apinga. (1 Ioa. 2:16) Inara ka akatupu te reira i te vareae. Ka kopae tatou i te akatupu i te vareae ki tetai ke, penei auraka e tuatua putuputu no taau apinga e taau ka oko. Tetai mataara ka akakore tatou i te vareae na akaari anga i te tu akaaka no ta tatou angaanga i roto i te putuputuanga. Me tuatua putuputu tatou i ta tatou e rave ra, ka akatupu teia i te vareae ki tetai ke. Inara, me akaari tatou i te  inangaro ki tetai ke e te akameitaki i ta ratou e rave ra, ka tauturu tatou ia ratou kia mareka ua e te akatupu i te tu taokotai e te ‘au i roto i te putuputuanga.

17. Eaa tei rauka i te ai tuakana o Iosepha i te rave, no teaa ra?

¹⁷ Ka rauka ia tatou i te akatere i te tu vareae! Akamanako akaou ana i te akaraanga o te ai tuakana o Iosepha. Kua roa te tuatau to ratou takinokino anga ia Iosepha, kua aravei akaou ratou iaia i Aiphiti. Mua ake ka akakite a Iosepha iaia ki tona ai tuakana, kua timata aia ia ratou ei akapapu e kua taui to ratou tu. Kua akapapa aia i tetai kaikai anga na ratou e kua tamaata aia i te kai a tona teina, ko Beniamina. (Gene. 43:33, 34) Inara kare tona ai tuakana i vareae ana ia Beniamina. Mari ra, kua akaari ratou i to ratou inangaro i to ratou teina e to ratou metua tane ko Iakoba. (Gene. 44:30-34) No te mea kua akatere to Iosepha ai tuakana i to ratou tu vareae, kua akatupu akaou ratou i te ‘au i roto i to ratou ngutuare. (Gene. 45:4, 15) Pera katoa me akatere tatou i te tu vareae ka tauturu tatou i te akatupu i te ‘au i roto i to tatou ngutuare e te putuputuanga.

18. Kia tau kia Iakobo 3:17, 18, eaa te ka tupu me akatupu tatou i te ‘au?

¹⁸ Inangaro a Iehova ia tatou kia akakore i te vareae e te akatupu i te ‘au. Ka anoanoia tatou kia maroiroi i te rave i teia. Mei tei uriuriia i roto i teia atikara, ka tupu te vareae kia tatou. (Iako. 4:5) E te akaari nei teianei ao i teia tu. Me akatupu tatou te akaaka, te mareka ua, e te tu āriki, kare tatou e vareae. Mari ra, ka akatupu tatou i te ‘au e te au tu memeitaki katoa.—E tatau ia Iakobo 3:17, 18.