1. Eaa te au tauianga tei tupu ki tetai au enua i te au ngauru mataiti ua akenei?

NO TE tauatini ua atu mataiti, e akonoanga ta te maataanga o te tangata i teianei ao. Inara i te au ngauru mataiti ua akenei kua tupu tetai tauianga maata. E maata te tangata kare a ratou akonoanga. I tetai au enua te karanga ra te maataanga o te tangata, kare a ratou akonoanga. *—Mata. 24:12.

2. Eaa tetai tumu kare a te maataanga o te tangata akonoanga i teianei?

² Eaa te tumu i karanga ai te tangata e kare a ratou akonoanga? * Tetai pae kua akamou i to ratou manako ki runga i te au apinga navenave o te kopapa e to ratou manamanata. (Luka 8:14) Tetai pae kua riro mai ei aronga kare i irinaki i te Atua. Tetai pae kua irinaki i te Atua inara kua manako e e taito te reira, kare e anoanoia, e kare e rotai ana ki te au apiianga taieni e te manako tau. Penei ka akarongo ratou i to ratou au oa, te au puapii e te aronga nuti e akakite ra e mea tupu ua te oraanga, inara kare ratou i rongo ana i te au tumu manako kia irinaki i te Atua. Tetai pae kua riri i te au orometua tei noinoi i te moni e te akaaere ra i te tangata. I tetai au enua, kua arai te kavamani i te au angaanga a te akonoanga.

3. Eaa te akakoroanga o teia atikara?

³ Akaue maira a Iesu ia tatou kia “akariro i to te pa enua  katoa ei pipi.” (Mata. 28:19) Akapeea tatou me tauturu i te aronga kare a ratou akonoanga kia inangaro i te Atua e kia riro mai ei pipi na te Mesia? Kia mārama tatou, e no te ngai i utuutuia mai ei, ka ariu mai tetai tangata ki ta tatou karere. Ei akaraanga, penei kare te au tangata Europa e aiteite ana ki te au tangata no Asia mai. Eaa te tumu? I Europa, e maata tei kite i te Pipiria e kua matau i te apiianga, e na te Atua i anga i te au mea ravarai. Inara i Asia, e meangiti ta te maataanga o te tangata i kite no te Pipiria, kare ratou e irinaki ana i Tei Anga i te au mea ravarai. Te akakoroanga o teia atikara, ko te tauturu ia tatou akapeea me akakeu i te ngakau o te aronga ta tatou ka aravei, noatu te tuke i to ratou oraanga.

4. Eaa te tumu ka akaari ua rai tatou i te tu papu?

⁴ Akaari ua Rai i te tu Papu. I te au mataiti ravarai, kua riro mai tetai aronga kare a ratou akonoanga, ei Au Kite no Iehova. E au kaveinga tau ta teia aronga e kare ratou e mareka ana i te tu pikikaa i roto i te akonoanga. E au kaveinga tau kore ta tetai pae, e e au peu viivii ta te manganui, ka anoanoia ratou kia akamutu i te reira. Na roto i ta Iehova tauturu, papu ia tatou ka kitea “te aronga i akonoia no te ora mutu kore.”—Anga. 13:48; 1 Timo. 2:3, 4.

5. Eaa tei akakeu i tetai tangata kia ariu mai ki ta tatou karere?

⁵ Akaari i te tu Takinga Meitaki e te Maru. Maataanga o te taime, e ariu mai ana te tangata ki ta tatou karere, kare e no runga i ta tatou e tuatua ra, mari ra ko te tu e tuatua ra tatou i te reira. Me tuatua tatou na roto i te tu takinga meitaki, te maru e te inangaro, ka āriki mai ratou. Kare tatou e māro ia ratou kia akarongo mai ki to tatou manako. Mari ra, ka tauta tatou i te akarongo i to ratou manako no te akonoanga. Ei akaraanga, ka kite mai tatou kare tetai aronga e reka ana i te pukapuka no runga i te akonoanga ki tetai ke. Manako tetai pae kare i te peu meitaki no te ui ki tetai, e eaa tona manako i te Atua. Tetai pae ka akamā ratou me kite mai te tangata ia ratou e tatau kapiti ra i te Pipiria ki tetai o te Au Kite o Iehova. Noatu rai eaa te tumu, ka tauta tatou kia mārama i to ratou manako.—2 Timo. 2:24.

6. Akapeea te apotetoro ko Paulo te akaari mai anga e kua akatanotano aia i tana i tuatua, e akapeea tatou me aru iaia?

⁶ Eaa ta tatou ka rave me kare tetai tangata e reka ana i te au kupu te “Pipiria,” “te au mea angaia,” “te Atua,” e te “akonoanga”? Aru i te akaraanga o te apotetoro ko Paulo e ka akatanotano i ta tatou ka tuatua kia ratou. Me tuatua ki te ngati Iuda, kua taangaanga a Paulo i te au Tuatua Tapu. Inara, i tona tuatua anga ki te aronga kite o Ereni i Areopago, kare aia i taiku ana i te Pipiria. (Anga. 17:2, 3, 22-31) Akapeea tatou me aru i te akaraanga o Paulo? Me aravei koe i tetai tangata kare aia e reka ana i te Pipiria, e mea meitaki eiaa e taiku i te reira kiaia. Me kite koe e kare tetai tangata e reka ana kia tatau kapiti korua i te Pipiria, e akaari i te au irava i roto i tetai apinga apaipai.

7. Kia aite mei ia Paulo rai, kia tau kia 1 Korinetia 9:20-23, eaa ta tatou ka rave?

⁷ Akaari e Kua Mārama Koe i Tona Manako e te Akarongo. Ka tauta tatou kia mārama i te au manako o te tangata. (Mase. 20:5) Akara akaou i te akaraanga o Paulo. Kua maata mai aia e tangata ngati Iuda. No reira, kua akatanotano aia i tana ka tuatua kia akarongo mai te au tangata no te enua ke, e aronga kare i kite ia Iehova e te au Tuatua Tapu. Ka kimikimi tatou kia mārama i te tu o te tangata, me kore ka tuatua ki te aronga tukatau i roto i te putuputuanga.—E tatau ia 1 Korinetia 9:20-23.

8. Eaa tetai mataara no te akamata i tetai uriuri anga no runga i te Pipiria?

 ⁸ To tatou akakoroanga ko te kimi e te “ui atu i to reira tangata e tau.” (Mata. 10:11) Kia tukatau i te rave i teia, ka anoanoia tatou i te ui ki te tangata i to ratou manako e oti e akarongo meitaki. Kua ui tetai taeake i England ki te tangata e akapeea te oraanga akaipoipo e mataora ai, akapeea me utuutu i te tamariki, e me akakoromaki i te au tu tau kore. Kua akarongo aia i to ratou manako, e kua ui e, “Eaa ra toou manako i teia kaveinga tei tataia mei te 2,000 mataiti i topa?” E oti, kua akaari aia i tetai irava i runga i tana tereponi apaipai ma te kore e taiku i te “Pipiria.”

9. Akapeea tatou me tauturu i te aronga kare e inangaro ana i te pukapuka no runga i te Atua?

⁹ Ka rauka ia tatou te akakeu i te ngakau o te tangata, na te uriuri anga i te au manako e reka ana ratou. Ei akaraanga, e maata te tangata e umere ana no runga i te au mea i angaia. No reira ka tuatua tatou e: “Penei kua kite takere koe e kua maaniia tetai apinga e te aronga taieni na te aru anga i te au mea i angaia. Ei akaraanga, ka apii te aronga maani pu, akapeea te taringa i te angaia anga, e te aronga maani nenei ka apii no runga i te mata. Eaa toou manako no runga i te au mea i angaia? Ka karanga ainei koe e, e mana ririnui umere, e tangata, me kore e apinga ke?” Akarongo meitaki, e oti ka tuatua: “Me apii te aronga maani apinga mei te tu i angaia ai te taringa e te mata, ka manako tatou e te apii ra ratou mei iaai. Reka au i te manako o teia tangata atu pee, kua tata aia: ‘Kare ainei Tei anga i te taringa nei e akarongo? kare ainei tei anga i te mata nei e akara? . . . ko Tei akakite i te tangata nei i te karape, kare ainei e kite?’ Kua āriki tetai aronga taieni i teia au manako.” (Sala. 94:9, 10) Ka akaari i reira tatou i tetai vitio i runga i te jw.org^® i raro ake i te “Interviews and Experiences” i roto i te “Viewpoints on the Origin of Life.” (Aere ki te PUBLICATIONS > VIDEOS.) Me kore e oronga i te poroutia i te reo Papaa Was Life Created? me kore te poroutia The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

10. Akapeea tatou me tuatua ki tetai kare e inangaro ana i te pukapuka no runga i te Atua?

¹⁰ E maata te tangata te inangaro ra i tetai oraanga meitaki a te tuatau ki mua. Inara, e maata te mataku ra e ka takoreia te enua e kare e nooia e te tangata. Karanga tetai akaaere tutaka i Norway no te tangata kare e inangaro i te uriuri no runga i te Atua, ka inangaro  ratou i te pukapuka no te au turanga o teianei ao. Muri mai i te aravei anga i tetai, karanga aia e: “Eaa toou manako no to tatou manakonakoanga a te tuatau ki mua? Ka akatupu ainei te aronga poritiki, te aronga taieni, e tetai ke i te reira?” Ka akarongo meitaki aia, ka tatau e ka taiku i tetai irava no tetai oraanga meitaki a te tuatau ki mua. E reka ana tetai pae i te akarongo i ta te Pipiria taputou, e ka vai te enua e tuatau ua atu e ka noo tamou te aronga meitaki ki reira.—Sala. 37:29; Kohe. 1:4.

11. Eaa tatou ka tamata ai i te au ravenga tukeke me tuatua ki tetai ke, e akapeea tatou me aru i to Paulo akaraanga ia Roma 1:14-16?

¹¹ E taangaanga i te au ravenga tukeke me tuatua ki tetai ke. Eaa te tumu? No te mea e tuke tuke te tu o te tangata. Ka mataora tetai pae i te uriuri manako e kare tetai pae e reka ana. Ka reka tetai pae i te uriuri no runga i te Atua e te Pipiria, e tetai pae ka mataora i te pukapuka i te au manako ke. Noatu eaa te tu, ka tuatua ua tatou ki te au tu tangata katoatoa. (E tatau ia Roma 1:14-16.) E akamaara ra tatou e na Iehova e akatupu i te tuatua mou ki roto i te ngakau o te aronga e inangaro maira i te tu tika.—1 Kori. 3:6, 7.

12. Eaa ta tatou ka rave no te tauturu i te au tangata no Asia mai, tei kore i kite no runga i Tei Anga?

¹² I teianei ao, e maata te au papuritia te aravei ra i te au tangata no Asia mai, kapiti mai te aronga mei te au enua kua arai te kavamani i te au angaanga akonoanga. Roto i tetai o teia au enua i Asia, e maata te au tangata kare ratou i akamanako ana no runga i Tei Anga i te au mea ravarai. Ka inangaro tetai pae i te kite e kua āriki i te apii Pipiria, e tetai pae i te akamata anga, kare ratou e inangaro kia kite i te au manako ou. Eaa ta tatou ka rave ei akakeu i to ratou ngakau? Kua puapinga tetai au papuritia tukatau na te tuatua anga ma te oaoa, na te akaari anga i te inangaro, e i te taime tau, na te akakite anga akapeea to ratou oraanga i puapinga ai, na te taangaanga anga i te au kaveinga Pipiria.

13. Eaa te ka tauturu i tetai aronga kia inangaro i te uriuri manako no runga i te Pipiria? (Akara i te tutu i te kapi mua.)

¹³ E reka ana tetai aronga i te taangaanga i te au kaveinga Pipiria i roto i to ratou oraanga. (Kohe. 7:12) I New York, kua akakite tetai tuaine e aravei ana i te au tangata reo Tinito e: “E tauta ana au i te akaari e te inangaro ra au i te tangata e ka akarongo i to ratou manako. Me kite mai au e aronga ou ratou no tetai enua ke, ka ui au: ‘Te peea nei koe i konei? Te angaanga nei koe? Te akono ainei te iti tangata ia koe?’” Tetai taime, ka riro teia ei akakite i tetai apiianga Pipiria. Me ka rauka, ka tuatua te tuaine: “Eaa toou manako te ravenga puapinga kia rauka te au pirianga meitaki ki te tangata? Ka akaari atu au i teia maseli i roto i te Pipiria? Karanga nei: ‘E tau te akamataanga karo ki te ngaa anga vai ra: e akaruke ra i te karo ra, ka tupu aea te riri.’ Toou manako ka tauturu ainei teia kaveinga i to tatou pirianga ki tetai ke?” (Mase. 17:14) Ka tauturu teia uriurianga ia tatou kia kite i te aronga te ka inangaro i te apii maata atu.

14. Akapeea tetai taeake i te Tua Itinga te tauturu anga i te tangata kare e irinaki ana i te Atua?

¹⁴ Akapeea te aronga te ka karanga mai e kare ratou e irinaki ana i te Atua? Akamārama mai tetai taeake tukatau i te tutu aere ki te au tangata kare e akonoanga i te Tua Itinga: “Me tuatua mai tetai tangata i konei, ‘Kare au e irinaki ana i te Atua,’ te aiteanga kare aia e irinaki ana i te au atua te akamoriia e te tangata. No reira, ka āriki au i tona manako no  te mea e au atua maaniia te reira e te tangata. Ka tatau au ia Ieremia 16:20: ‘Ei tangata ainei te anga i te atua, e kare i te atua ratou uaorai?’ E ka ui au: ‘Akapeea tatou e kite ei i te Atua mou e te atua maaniia?’ Ka akarongo au i to ratou manako, e oti ka tatau ia Isaia 41:23: ‘E akakite mai i te au mea te ka tupu a muri nei, e kite ei matou e, e atua kotou.’ E ka akaari au i tetai akaraanga e kua totou a Iehova eaa te ka tupu a te tuatau ki mua.”

15. Eaa ta tatou ka kite mai mei te akaraanga o te taeake i Asia Itinga?

¹⁵ Taangaanga tetai taeake i Asia Itinga i teia ravenga me oki aia i te atoro akaou i te tangata. Karanga aia: “Ka akaari au i te au kaveinga Pipiria kia ratou, te au totou Pipiria i akatupuia, e te au ture e akatere nei i teia ao katoa e pini ua ake. E oti ka akamārama au akapeea teia i te akapapu anga mai e te vai nei Tei Anga i te au mea ravarai. Me āriki tetai tangata e te ora ra te Atua, ka akaari au e eaa ta te Pipiria e akakite ra no runga ia Iehova.”

16. Ia Ebera 11:6, eaa ra i anoanoia ai te aronga apii kia rauka te akarongo i te Atua e te Pipiria, e akapeea tatou me tauturu ia ratou?

¹⁶ Me apii tatou i te Pipiria ki te au tangata kare a ratou akonoanga, ka tauturu ua rai tatou ia ratou kia akaketaketa i to ratou akarongo e te vai nei te Atua. (E tatau ia Ebera 11:6.) Ka tauturu tatou ia ratou kia akaketaketa ua atu i to ratou irinakianga i te Pipiria. Penei ka tuatua taokioki ua tatou i tetai au apiianga. I te au taime me apii kia ratou, ka uriuri tatou i te au akapapu anga e e Tuatua te Pipiria na te Atua. Ka kapiti mai te uriuri anga no runga i te au totou Pipiria tei akatupuia, te au kite taieni e te tuatua enua, e akapeea te kaveinga Pipiria me tauturu ia tatou i te au rā.

17. Eaa te ka tupu me akaari ua rai tatou i te aroa ki te tangata?

¹⁷ Ka tauturu tatou i tetai kia riro mai ei pipi na te Mesia me akaari tatou i te aroa kia ratou, noatu me e akonoanga ta ratou e me kare. (1 Kori. 13:1) Ia tatou e apii ra ia ratou, to tatou akakoroanga ko te akaari e te inangaro maira te Atua ia tatou e kia inangaro katoa tatou iaia. I te au mataiti ravarai, e tauatini ua atu tei papetitoia noatu kare a ratou akonoanga no te mea kua kite mai ratou akapeea me aroa i te Atua. No reira e akaari ua rai i te tu papu e te inangaro i te au tu tangata. E akarongo i to ratou manako. E tauta kia mārama i to ratou manako. Na roto i toou akaraanga, e apii ia ratou kia riro mai ei au pipi na te Mesia.