Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

E mea umere tikai te teera akaopue. E nucleus akaaereia e te DNA tona e te au matini rikiriki tei akapae, apai e te akaou i te au molecule—e puapinga teia kia ora ua te teera.

Ta te au Mea Ora e Apii Maira

Ta te au Mea Ora e Apii Maira

Tupu ruperupe ua te au mea ora takapini ia tatou. Akamanea tikai te reira i to tatou paraneta. I teia tuatau e maata atu ta te tangata i kite mai no runga i te au mea ora. Eaa ta te au mea ora e apii maira no runga i tona akamata anga? Akamanako i te ka aru mai.

Te akara anga kua maaniia te au mea ora. Tei roto i te au teera te au mea tei akatupu i te ora. Kua aite ratou mei te ngai maani anga rikiriki, e tauatini ua atu ta ratou angaanga ka rave kia ora e kia uanga te au mea ora. Ka kitea katoaia teia angaanga karape i roto i te au mea ora katoatoa. Ei akaraanga, akamanako i te akaopue no te tunu varaoa, okotai rai ona teera. Me akaaiteia ki te teera o te tangata, ka akara anga meangiti ua te puapinga o te teera akaopue. Inara, e mea umere e te karape te reira. E nucleus akaaere meitakiia e te DNA to te au teera akaopue. Kua akapapaia te reira ma te “au matini” rikiriki tei akapae, apai e te akaou i te au molecule—e au takainga puapinga teia kia ora ua te au mea ora. Me pou te kai a te teera akaopue, ka akamata te reira i tetai angaanga kemikara karape ei akamarie mai i tana angaanga. Ka vai ua te akaopue a te tangata tunu varaoa, inara te ora ua ra te reira i roto i te kaparata e tae ua atu ki te taime me taangaangaia te reira no te tunu varaoa.

Kua apii ana te aronga taieni i te au teera akaopue no tetai tuatau roa kia mārama meitaki atu i te au teera o te tangata. Inara e maata ta ratou kare i mārama. “Kare e rava ana te aronga kimikimi no te rave i teia au kimikimi anga kia kite tatou akapeea te akaopue me angaanga,” ma te mii i na Ross King ei, e professor no te matini kite o te Chalmers University of Technology i Sweden.

Eaa toou manako? Te akaari maira ainei te tu karape e te mako o te teera akaopue i te tika e kua maaniia te reira? Kua maaniia ainei e tetai tei maani i te reira?

No roto mai te ora i tetai mea ora. I roto i te DNA te vaira te au molecule tei kapikiia ko te au nucleotide. E 3.2 pirioni nucleotide i roto i te teera o te tangata. Kua akapapa meitakiia te reira ma tona au tu taka meitaki kia rauka i te teera i te maani i te au enzyme e te au protein.

Kia tupu ua mai tetai nucleotide ma te taka meitaki kua tareia e 1 ki te 10150 (e 150 kare i muri ake i te 1). Te akara anga kare rava teia e tupu.

Te tika kare e kimikimi anga taieni tei akapapu e ka tupu ua mai tetai mea ora mei tetai apinga ora kore.

E mea umere tikai te oraanga tangata. E au tu to tatou ei tangata kia noo mataora i te oraanga—e kare i roto i te au mea ora ke. Ka kite tatou i te maani i te au apinga karape, te karangaranga ki te tangata, e te akakite i to tatou manako ngakau. E reka ana tatou i te au kai reka, te aunga kakara, te tangi anga reka, te au kara e te au ngai manea. E parani ana tatou no te tuatau ki mua e te kimi i te aiteanga o te oraanga.

Eaa toou manako? E mea tupu ua ainei teia au tu i roto ia tatou no te mea kua anoanoia te reira kia ora e kia uangaia tatou? Me e apinga aroa te oraanga no ko mai i Tei Anga?