Turoriia Au e te Kakau e te Akamanea Anga

AKAKITEIA E EILEEN BRUMBAUGH

KUA utuutuia mai au ki roto i te akonoanga Old Order German Baptist Brethren, aiteite te reira ki te akonoanga Amish e te Mennonite. Kua akamata te akonoanga Brethren i Tiamani i te 1708 ei akaora anga pae vaerua tei kapikiia ko te Pietism. Karanga The Encyclopedia of Religion e kua kiteaia te Pietism ei “orama no te tangata tei anoano i te evangelia a Karaiti.” Kua akamata te reira ki tetai akaaereanga tei apai i te au akakitekiteanga mitinari ki te au enua ke.

I te 1719 kua arataki a Alexander Mack i tetai manga pupu ki tei kiteaia i teianei ko Pennsylvania, i Marike. Mei te reira taime mai, kua akatupuia tetai au pupu ke e kua akatakake atu mei tetai. Kua aru teia au pupu i ta ratou uaorai akamārama anga mei te au apiianga a Alexander Mack. E 50 mema i ta matou akonoanga meangiti. Kua akamou matou ki runga i te tatauanga i te Pipiria e kia aru meitaki i te au tuatua a te au mema o te akonoanga.

E toru uki toku kopu tangata i teianei i roto i teia akonoanga e te oraanga. Kua o au ki teia akonoanga e kua papetitoia i toku 13 mataiti. Kua utuutuia mai au kia irinaki e tarevake i te akono e te akaoro i tetai patikara matini, te tractor, te tereponi, pera te ratio e tetai ua atu apinga uira. Ka aao te au vaine i te kakau tau ua, e kare matou e tipu i to matou rouru e ka tapoki i te reira. E uruuru vaa to te au tane. Kua manako matou, e kare matou no teianei ao, kare e aao i te kakau o teia tuatau, kare e parai i te mata, kare e poe, no te mea e tu ara te reira.

Kua apiiia matou kia akangateitei i te Pipiria, e kai pae vaerua te reira na matou. I mua ake i te au kaikai popongi ka akaputuputu matou ki roto i te pia akangaroi e ka akarongo kia Papa e tatau ra i te Pipiria e ka akakite mai aia i tana e tatau ra. E oti ka tuturi pouroa matou ia Papa e pure ra. I muri mai ka ripiti a Mama i te Pure a te Atu. E reka ana au i te au akamorianga popongi, no te mea kua taokotai te ngutuare, te akarongo anga i te au mea pae vaerua.

Kua noo matou i runga i tetai pama i Delphi, Indiana, te ngai i akono ei matou i te au tu kai e te au manu tukeke. Kua tari matou i te reira na runga i te oroenua e te pereoo, e kua oko i te reira i runga i te mataara e tera are e tera are. Kua manako matou i te angaanga pakari ei tavini anga i te Atua. No reira kua akamou matou ki runga i te reira, kare i te Tapati, no te mea kare matou e rave i te “angaanga puapinga kore.” I tetai au taime ra, kua angaanga pakari to matou ngutuare tangata e kua ngata i te akamou ki to matou akakoroanga pae vaerua.

Akaipoipo e te Ngutuare Tangata

I te 1963, i toku 17 mataiti, kua akaipoipo au ia James, e mema aia no te Old Brethren. No roto mai aia i te akonoanga Old Brethren mei tona nga tupuna tane e te vaine. Kua inangaro tikai maua i te tavini i te Atua e kua irinaki e na maua anake ua te akonoanga tika.

Tae anga ki te 1975 e ono a maua tamariki, i te 1983 kua anauia mai ta maua itu e te openga tamaiti. I muri ake i te mataiapo, ko Rebecca ua ta maua tamaine. Kua angaanga pakari matou, kua akapou meangiti i te moni e kua noo i te oraanga māmā. Kua tauta maua i te apii i te au kaveinga Pipiria ki ta maua tamariki tei apiiia mai kia maua e to maua nga metua e tetai pae o te Old Brethren.

E mea puapinga te akaraanga o tetai ki te Old Brethren. Mei te mea kare tetai i kite i te ngakau o tetai, kua manako matou e na te tu akamanea e akaari mai i te tu o tetai tane e te vaine. Me akamanea tetai i tona rouru, e tu parau te reira. Me e maata roa te akamanea i runga i te pona, e tu parau katoa te reira. I tetai au taime, kua kopae te reira i te au Tuatua Tapu.

I Roto i te Areauri

I te openga o te 1960 kua tukuia te tuakana o taku tane ki roto i te areauri no te mea kua patoi aia i te angaanga vaeau, e kua utuutuia mai aia ki roto i te akonoanga Old Brethren. Iaia i reira, kua aravei aia i te Au Kite o Iehova, tei irinaki katoa e kare te Pipiria e mareka ana i te angaanga tamaki. (Isaia 2:4; Mataio 26:52) Kua reka a Jesse i tana au uriurianga Pipiria ki te Au Kite e kua kite tikai i to ratou tu. I muri ake i tana apii Pipiria, kua papetitoia aia ei Au Kite no Iehova​—kua poitirere matou.

Kua tuatua a Jesse ki taku tane no tana i apii mai. Kua akapapu aia e kia tae ua te au makatini Punanga Tiaki e te E Ara! kia James. Kua akamaroiroi teia ia James no te Pipiria. Mei te mea e inangaro ua ana a James i te tavini i te Atua inara kua manako e e mamao aia mei te Atua, kua inangaro tikai aia i te tauturu kia akavaitata ki te Atua.

Kua akamaroiroiia matou e te aronga pakari kia tatau i te au makatini akonoanga a te Amish, te au Mennonite, e tetai au akonoanga Old Brethren, noatu e kua manako matou e no teianei ao ratou. E tu papakitai to toku papa ki te Au Kite. Karanga mai aia auraka matou e tatau i Te Punanga Tiaki e te E Ara! No reira kua rū au te kite anga ia James e tatau ra i te reira. Mataku au te openga e aru aia i te au apiianga pikikaa.

Inara, kua roa to James akaapa anga i tetai au irinakianga a te Old Brethren e kare te reira e rotai ana ki te Pipiria​—te apiianga me raveia tetai “angaanga puapinga kore” i te Tapati. Ei akaraanga kua apii te Old Brethren, e ka akatikaia te akainu i te manu ki te vai i te Tapati inara kare e akatikaia te uuti i te ngangaere. Kare e rauka i to matou aronga pakari i te oronga i tetai pauanga tau mei te Pipiria. Aere ua rai, kua ekoko rai au i teia au apiianga.

No te mea kua irinaki matou e na matou te akonoanga a te Atua e kua kite mai matou eaa te ka tupu me akaruke matou, kua ngata ia matou i te akaruke i te Old Brethren. Inara, kare to matou akava ngakau i akatika ana ia matou kia noo ua ki roto i tetai akonoanga kare e aru ana i te Pipiria. No reira i te 1983 kua tata matou i tetai reta te akamārama i te tumu i akaruke ei matou e kua pati kia tatauia te reira ki te putuputuanga. Kua akaateaia matou ki vao i te pupu.

Kimianga i te Akonoanga Tika

I muri mai, kua akamata matou i te kimi i te akonoanga tika. Kua kimi matou i te akonoanga te aru ra, e tei akaari i te au tu tei apiiia tatou kia aru. Te mea mua, kua kopae maua i tetai ua atu akonoanga tei piri ki te tamaki. Kua akakeuia rai maua e te au akonoanga “tau ua” no te mea kua manako maua i te aronga tei aao i te kakau tau ua ma te oraanga māmā, tei akaari mai e kare te reira e no teianei ao. Mei te 1983 ki te 1985, kua aere maua i te tutaka aere i te enua, te akara anga i te au akonoanga​—te au Mennonite, te au Quaker, e tetai atu au pupu “tau ua.”

I te tuatau i atoro mai ei te Au Kite o Iehova i to matou pama, i te pae ia Camden, Indiana. Ka akarongo matou, kua pati matou kia taangaanga ua ratou i te Pipiria King James. Kua akangateitei au i te Au Kite no te mea kare ratou e aere ana ki te tamaki. Inara e ngata iaku i te akarongo kia ratou no te mea me kare ratou e kite ana kia akatakake mai mei teianei ao na te aao anga i te kakau tau ua, manako mai au kare e na ratou te akonoanga tika. Manako mai au e na te tu parau e akakeu ana i te tangata kia aao i te kakau kare e aite ana ki to matou. Irinaki au e na te au apinga e akariro ana i tetai kia akaparau.

Kua akamata a James i te aere ki te Are Uipaanga Patireia o te Au Kite o Iehova, e kua apai i tetai o ta maua au tamaroa. Kua riri tikai au. Kua raurau mai taku tane kia aru au iaia, inara kare au i inangaro. E oti i tetai ra karanga mai aia, “Noatu kare koe e reka ana i ta ratou au apiianga, e aru ua mai koe kia kite akapeea ratou me akono i tetai e tetai.” Kua umere tikai aia i teia.

I te openga, kua aere au ma te tarotokaka. Kua takai au ki roto i te Are Uipaanga ma toku kakau tau ua e te pare. Kua aere vaevae ua tetai o ta maua au tamaroa, ma te kakau tau ua. Inara, kua aravei mai te Au Kite ia matou ma te aroa. Kua manako au, ‘E tuke matou, inara kua āriki ua mai ratou ia matou.’

Kua umere tikai au i to ratou aroa, inara kua inangaro au i te akara ua. Kare au i inangaro i te tu ki runga pera te imene i ta ratou imene. I muri ake i te uipaanga kua ui au i taku au uianga, te akakite anga i te au mea, i toku manako, kare ratou e rave ana i tei tau e eaa te aiteanga o tetai au irava. Noatu e kare au i tuatua maru ana, kua akarongo ua mai ratou iaku. Kua umere tikai au e me ui i taua uianga ki tetai ia ratou kua aiteite pouroa ta ratou pauanga. Tetai taime ka tata mai ratou i te pauanga, ei tauturu iaku, e kua rauka iaku i te apii i te reira ko au anake ua.

I te tuatau maana o te 1985, kua aere to matou ngutuare tangata ki tetai uruoaanga a te Au Kite o Iehova i Memphis, Tennessee​—no te akara ua. E uruuru vaa rai to James, e kua aao rai matou i to matou kakau. I rotopu i te au ako anga, kua atoro ua mai tetai ia matou. Kua akakeuia matou e te aroa, te tu takinga meitaki, e te tu āriki ua. Kua umere katoa matou i te tu taokotai, noatu eaa te uipaanga ta matou ka aere, aiteite ua te au apiianga.

Kua āriki a James i tetai apii Pipiria no te mea kua akakeuia aia e te tu aroa o te Au Kite. Kua kimikimi matatio aia i te au mea ravarai, kia akapapu i tana e apii ra. (Angaanga 17:11; 1 Tesalonia 5:21) Kare i roa, kite mai a James kua kitea e ïa te tuatua mou. Inara, kua tupu te ngakau rua kiaku. Kua inangaro au i te rave i te tika, inara kare au e inangaro i te aao i te kakau o “teia tuatau” e “kia riro mei to “teianei ao.” I toku apii mua anga i te Pipiria, kua tuku au i te King James Version ki runga i toku turi e te New World Translation ki runga i tetai. Kua akara au i te au irava i roto i teia nga urianga Pipiria ei akapapu kare au i akavareia.

Te Taime i Irinaki ei Au

Ia matou e apii ra ki te Au Kite, kua apii matou i te Metua i te rangi, okotai oki Atua, kare i te toru tai, e ko tatou uaorai te au soul e kare o tatou soul mate kore. (Genese 2:7; Deuteronomi 6:4; Ezekiela 18:4; 1 Korinetia 8:5, 6) Kua apii katoa mai matou i te hell e vaarua tanu mate te reira o te tangata, e kare i te ngai tamamae anga aʼi. (Iobu 14:13; Salamo 16:10; Koheleta 9:5, 10; Angaanga 2:31) Rekareka tikai au te kite anga i te tuatua mou no runga i te hell, no te mea kare te Old Brethren e mareka ana i te aiteanga o te reira.

Noatu ra, kua manako rai au akapeea te Au Kite e riro mai ei ei akonoanga tika, mei te mea, i toku manako, no teianei ao rai ratou. Kare ratou e akono ana i te oraanga “tau ua,” i toku manako, te anoanoia ra te reira. Inara, i taua taime rai, kua kite au e te akatupu ra ratou i te akaueanga a Iesu kia tutu aere i te nuti meitaki o te Patireia ki te katoatoa. Kua akamata au i te ekoko!​—Mataio 24:14; 28:19, 20.

I teia tuatau, kua tauturu te Au Kite iaku kia rave ua atu i taku kimikimi anga. Kua akono te putuputuanga i to matou ngutuare tangata. I te au mema o te putuputuanga e atoro maira​—tetai taime kua atoro mai ratou no te oko i ta matou ū e te uamoa—​kua kite mai matou e iti tangata meitaki tikai ratou. Kare to matou are i kopaeia ana noatu e Kite tetai te apii ra ia matou. Mari ra, e atoro ua mai ana te putuputuanga ia matou i te kainga. Kua anoano tikai matou i teia tuatau kia kite meitaki i te Au Kite, e kua āriki matou i to ratou tu takinga meitaki e te aroa.

Kare teia tu takinga meitaki no roto ua mai i ta matou putuputuanga. Iaku e manata ra i te tu kakau e te akamanea anga, kua atoro mai a Kay Briggs iaku, e Kite no te putuputuanga i te pae mai, tei aao i te kakau tau ua e kare i parai ana i tona mata. Kua reka tikai au iaia e kua pukapuka meitaki ua maua. E oti i tetai rā, kua atoro katoa mai a Lewis Flora iaku, tei utuutu katoaia i roto i te akonoanga “tau ua.” Kite maira aia i toku taitaia e kua tuku mai i tetai reta e tai ngauru kapi te roa, no te akamaru i toku manako taitaia. No tona tu takinga meitaki kua taʼe ua toku roimata, e kua tatau taokioki ua au i tana reta.

Kua pati au i te akaaere tutaka, Taeake O’Dell, kia akamārama mai ia Isaia 3:18-23 e 1 Petero 3:3, 4 kiaku. “Kare ainei te akaari maira teia au irava e ka anoanoia te kakau tau ua ei akamareka i te Atua?” i ui ei au. Kua akamārama mai aia: “E tarevake ainei te aao i te pare tapeka? E tarevake ainei te iri i te rouru?” I roto i te Old Brethren, e iri ana matou i te rouru o te tamariki tamaine, e aao ana te au vaine i te pare tapeka. Kua kite mai au i te au tuke, e kua umere tikai au i te tu akakoromaki e te meitaki o te akaaere tutaka.

Aere ua rai, kua irinaki tikai au, inara okotai apinga tei manata au​—ka tipu te vaine i to ratou rouru. Kua akamārama mai te aronga pakari Kerititiano e e tupu ana te rouru o te vaine, tetai pae e tupu roaroa ana te reira. E meitaki atu ainei to tetai vaine rouru i to tetai? Kua tauturu katoa ratou iaku kia kite i te tuanga a te akava ngakau no te kakau e te akamanea anga e kua oake mai i tetai au puka kia tatau au i te kainga.

Taangaangaia ta Matou i Apii Mai

Kua kimi matou i te au ua memeitaki, e kua kitea te reira. Karanga a Iesu: “Ko te mea teia e kite ei te tangata katoa e e pipi kotou naku, kia aroa kotou ia kotou uaorai.” (Ioane 13:35) Irinaki tikai matou e iti tangata aroa mou te Au Kite o Iehova. Noatu ra, e tuatau ekoko teia no ta maua nga tamariki mataiapo e te rua, ko Nathan e Rebecca, mei te mea kua āriki raua i te akonoanga Old Brethren e kua papetitoia ki reira. I muri mai, kua mareka raua i te au tuatua mou Pipiria ta maua i akakite kia raua, pera te aroa o te Au Kite.

Ei akaraanga, kua inangaro ua ana a Rebecca, i tetai pirianga vaitata ki te Atua. Kua māmā mai iaia kia pure kia Iehova te kite anga e kare te Atua e akakoro ana i mua ake ana akapeea tetai me rave e akapeea to tetai tuatau ki mua e tupu ei. Kua piri vaitata katoa aia ki te Atua, te kite anga aia e ka rauka i tetai i te aru i tona tu, ei peretana tika tikai, e kare i tetai apinga Toru Tai. (Ephesia 5:1) E kua mataora aia te kite anga e kare aia e anoanoia kia taangaanga i te tuatua “thee” e te “thou” me tuatua aia kiaia. I tona apii anga i ta te Atua umuumu anga no te pure, pera tona akakoroanga maata no te tangata kia noo i te enua parataito e tuatau ua atu, kua piri vaitata atu aia ki Tei Anga iaia.​—Salamo 37:29; Apokalupo 21:3, 4.

Reka Pouroa Matou i te au Akameitakianga

Kua papetitoia maua ko James e ta maua tamariki mamaata e rima​—ko Nathan, Rebecca, George, Daniel, e John—​ei Au Kite no Iehova i te tuatau maana o te 1987. Kua papetitoia a Harley i te 1989, e Simon i te 1994. Te rave nei to matou ngutuare tangata i te angaanga ta Iesu Karaiti i akaue mai i tana au pipi kia rave, koia oki te tutu aere i te nuti meitaki o te Patireia o te Atua.

Kua tavini ana ta maua tamaroa mamaata e rima​—ko Nathan, George, Daniel, John, e Harley—​pera ta maua tamaine ko Rebecca​—i ko i te opati Betela o te Au Kite o Iehova i Marike. Tei reira rai a George e 14 mataiti i teianei, e ko Simon tetai mema o te ngutuare Betela i teianei, te oti anga tana apii i te 2001. Pouroa ta maua tamaroa e aronga pakari ratou e e au tavini tauturu i roto i te au putuputuanga a te Au Kite o Iehova. Te tavini nei taku tane ei tangata pakari i roto i te Putuputuanga Thayer, i Missouri, e te rave maroiroi nei au i te angaanga tutu aere.

E toru a maua mokopuna i teianei​—ko Jessica, Latisha, e Caleb—​e te mataora i te kite i to ratou nga metua e apii ra ia ratou kia akaperepere ia Iehova. Ei ngutuare tangata, te rekareka nei matou e kua akavaitata a Iehova ia matou kiaia e kua tauturu ia matou kia kite i tona iti tangata ma tona ingoa na roto i to ratou aroa tu atua.

Te manakonako atu nei matou i te aronga te anoano pakari ra i te akamareka i te Atua inara penei kua tereniia to ratou akava ngakau e te ngai no reira mai ratou e kare no roto mai i te Pipiria. Te manakonako atu nei matou kia kitea e ratou te rekareka mei ia matou e aere nei mei tera ngutupa ki tera ngutupa, kare no ta matou kai tanutanu, mari ra no te karere Patireia o te Atua e te au mea manea ta te reira ka akatupu. Maringi ua mai toku roimata ma te akameitaki me akamanako au i te tu akakoromaki e te aroa o te iti tangata tei apai i te ingoa o Iehova!

[Tutu]

E itu oki mataiti, e i muri mai ei aronga mamaata

[Tutu]

Ko James, George, Harley, e Simon, e aao ra i te kakau tau ua

[Tutu]

Ko au teia e apai ra i te kai tanutanu ki te makete i roto i te nutipepa

[Credit Line]

Journal and Courier, Lafayette, Indiana

[Tutu]

To matou ngutuare tangata i teia rā