Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Akatereanga i te Rere Anga Pairere—Akapeea i te Akonoanga Kia Meitaki Koe?

Akatereanga i te Rere Anga Pairere—Akapeea i te Akonoanga Kia Meitaki Koe?

Akatereanga i te Rere Anga Pairere​—Akapeea i te Akonoanga Kia Meitaki Koe?

NA TE TANGATA TATA MAKATINI E ARA! I PIRIPINE

IA KOE e rere ra, i manako ana ainei koe e akapeea te tangata akarere pairere i te kite anga e te aere ra aia kiea? Penei e manamanata ana koe ia koe e manako ra i te au tatini me kore i te au anere ua atu au pairere e tikoti aere ra i roto i te mareva i te taime okotai. Akapeea ratou i kore ei e u aere?

E au uianga manako matauia te reira ki te aronga teretere. Inara, te akaari maira te au tareanga e ko te teretere na runga i te pairere tutakiia e meitaki tikai, * te tikaanga, e meitaki atuia i te teretere na runga i te patikara matini me kore i te motoka. Te apinga puapinga e oronga maira i te tu meitaki koia oki ko te akatereanga i te rere anga pairere.

Aratakiia Toou Rereanga Kia Meitaki

Na te rangatira, me kore te tangata akarere e akaaere ra, e rave ana i te apainga maata i te akarere i te pairere ma te tu meitaki. Inara, e manganui te atianga e kare aia e kite atu ana i te au pairere ke e rere ra takapini iaia e kare katoa aia i kite e tei reira tetai atu au pairere. No teia tumu, e akatereanga rere anga pairere ta te maata anga o te au enua. Na te aronga e angaanga i runga nei i te enua e akara mai ana i te au turanga ravarai o te au rereanga te taangaangaia ra i raro ake i te tauturu a te akatereanga rere anga pairere.

Ko Samuel, e tangata akaaere i te akatere i te rere anga pairere i California no tetai 13 mataiti, te karanga ra e “Ko te aronga kite karape i te akatereanga i te rere anga pairere e tuanga puapinga ta ratou i roto i te tu meitaki o te rere anga pairere. Te mea mua tikai koia oki kia rauka te akatakake anga i rotopu i te pairere.” Ko Melba, e akaaere maata no te rere anga pairere, kua akamarama mai e, “Te mea mua e te puapinga ko te tu meitaki, inara i te pae i te tu meitaki, e oronga katoa ana matou i te tu viviki e te tu tau tikai no te au rere anga.” No reira, i te pae mai i te kopaeanga i te au u anga, e tauturu ana te au tangata akatere i te rere anga kia rere ua rai te au pairere.

Ko te aiteanga o teia au mea katoatoa koia oki i te tangata akarere e rave ra i tana au angaanga i roto i tona pia, e manganui te au tangata i te enua nei e riro ra ei au mata me kore ei au taringa i te aru aere i te rere anga o te pairere. E tuatua putuputu ua ana te tangata akarere na roto i te ratio kare e ki te aronga akatere ua i te au ngai akarukeanga e te au ngai toanga inara ki te aronga katoa ra i tetai atu au ngai i rotopu aere.

E puapinga maata tikai i te akarakara i ta te tangata akarere kare i kite ake i roto i teia tuatau rereanga pairere viviki tikai. E akamanako ana i tetai nga pairere tere viviki e rere ra akatika meitaki atu tetai ki ko i tetai. Me tae te taime e kite mata atu ei nga tangata akarere tetai i tetai , penei e mea tekoni ua te toe i te arai i tetai u anga! Na te aronga o te akatereanga i te rere anga pairere te apainga i te paruru i taua tu ra i te tupuanga. I mua roa atu ka kite ei nga tangata akarere tetai i tetai, kua tuku takereia atu kia raua te au ikuikuanga kia rauka i te akaatea meitaki i to raua rereanga.

Aru Anga i Toou Rereanga

Na te au matini akau tikinara ratio (transmitter) no te aratakianga i runga nei i te enua e oronga mai ana i te au tikinara i te arataki i te rere anga o te pairere. E au apinga ta te tangata akarere i te kite mai i teia au akairo mei ko mai i te au matini akau tikinara e te akakite kiaia e teiea tikai aia. No te mea e kua akanooia teia au matini akau tikinara ki te au ngai taka meitaki tikai, e rere ana te au pairere mei tetai ngai taka meitaki ki tetai ngai taka meitaki e tae rava atu ki to ratou toanga. Ko te tika, ko teia au tauturuanga no te arataki anga, kua anga i te au ara rereanga taka meitaki i roto i te mareva.

E aru ana te au tangata akatereanga i te rere anga o te au pairere na runga i taua au ara rereanga i roto i te mareva ra. I mua ake ka akaruke ei, e umuumuia ana te aronga akarere pairere kia retita i tetai papaanga no te rere anga te akaari ra i te ara ka aru ratou. Tei te tangata akatereanga tetai kopi o te tataanga tei karangaia e e aenga pepa no te tereanga o te rereanga. Ko Salvador Rafael, e pu no te akatereanga o te rere anga pairere, te akamarama maira e akapeea teia i puapinga ai: “E au ara tikoti aere tetai i runga i te ara rere anga i roto i te mareva. Me rere ake tetai tangata akarere na runga ake ia ratou, ka anoanoia aia kia ripoti i taua akakiteanga ra ki te tangata akatereanga. I reira ka maka te tangata akatereanga i te reira ki runga i tana aenga pepa no te rereanga.” Ka rauka i reira ta te tangata akatereanga tutu manakoia no te ara o tera pairere.

E rauka mai ei taua au ripoti ra, e apinga ke atu ta te tangata akatereanga​—⁠te ratio. Ka kite aia e teiea te pairere, e ka ariki mai te tangata akarere i te au ikuikuanga i te tauturu iaia kia akamamao meitaki iaia mei tetai atu pairere ke. Tei matauia e au ikianga tukeke ta te aronga akatereanga e te aronga akarere ka rauka no te au ratio e te au frequency. Me kino mai tetai, ka taangaanga ratou i tetai mai.

Ka akapeea i reira te au rereanga o te au pa enua e taangaanga ra i te au reo keke? Ei kopaeanga i te au kino te ka tupu no te tarevake o te komunikeitianga, kua ikiia e te International Civil Aviation Organization te reo Papaa ei reo taangaangaia i roto i te ngai akaaerenga o te pairere. Pera katoa, no te mea ko tetai au kupu, te au reta, e te au numero te aiteite atura te tangianga me tuatuaia i runga i te ratio, e apiiia ana te au tangata akatereanga i te rere anga i te taangaanga i te au tuatua tinamou e te akatangi anga me oronga i te au ikuikuanga ki te aronga akarere. Ei akapapu tikai i te revera o te tu meitaki kia teitei atu, e patiia ana te aronga akarere kia “tatau akaou mai,” me kore kia ripiti, i tetai au ikuikuanga tei orongaia atu e te aronga akatereanga.

E reita (radar) tetai apinga e taangaangaia ana e te aronga akatereanga rere anga. Te au reva ratio e pana ana mei runga mai i te au pairere e opuia mai ana e te antenna o te reita. Ka akaariia mai i reira te au pairere ei au apinga, me kore ei au takete, i runga i te pia akaata reita a te tangata akatereanga. E manganui te au pairere e transponder to ratou, koia oki e apinga akaoki i te tikinara akatakaia ki ko i te reita. Me kapitiia teia akairo ki te akakiteanga a te komupiuta, ka kitea te pairere i runga i te pia akaata o te reita, ma te au akakiteanga o te numero o te rereanga, te viviki, te teitei, e te tu o te pairere.

Me kite te tangata akatereanga e ka anoanoia te pairere kia nekeia ei paruru i tetai u anga, e maata tana au ikianga. Penei ka akaue aia i te tangata akarere kia taui i te (1) kaveinga, me kore i te rereanga. E karangaia ana teia e e vectoring. Me kore penei ka akakite aia kia taui i te tu (2) viviki me, ei akaraanga, te rere atura tetai pairere kia pati mai i tetai. Ko tetai mataara matauia i te akaatea i te pairere koia oki ko te akaueanga kia tauiia te (3) teitei.

Ei akameitaki atu i te tu meitaki, e manganui te au akatereanga reita ka rauka i te akamatakite i te tangata akatereanga me ka tupu tetai au turanga kino. Ei akaraanga, ka mate te akamatakiteanga no te tu akaraia e te tu akarongoia me te nakiro ra te akatereanga e ka rere e rua nga pairere kia vaitata roa ki te pae i tetai e tetai. Ka mate katoa tetai akamatakiteanga ke atu me e akaraanga akaaka roa tetai pairere ki runga i te enua.

Te Akakoroanga​—⁠Kia Meitaki Koe

Kua akanoo takereia te au parani i te akameitaki atu i te akatereanga rere anga pairere. Te au akatereanga aratakianga i runga nei i te enua, e putuputu ana i te kotinga i te au pairere te ka rere i tetai au ara akatakaia e te teitei i to ratou rereanga. Ko te openga ka kaimoumou i te au va o te mareva e ka roa atu te au ara ka aruia. Ko te au rereanga no te tuatau ki mua ka irinaki maata atu ki runga i te au akatereanga satellite, mei te Global Positioning System, te ka akatupu kia maata atu te tu tauianga ngoie ua i te aratakianga i te au pairere e ka akatupu i te akatereanga mama ua i te au rereanga na runga i te moana.

Mei tei akaariia mai e ta tatou akaraanga poto ua i te akatereanga rere anga pairere, kare e ko toou tangata akarere pairere ua tei kite e teiea toou pairere i tetai ua atu taime e inangaroia maira. Te tikaanga, e maata ua atu tetai ke i runga nei i te enua e akarakara ra i te tereanga o toou rereanga. Kua maaniia te akatereanga kia akameangiti i te au tu kino e kia akamaata i te tu meitaki. No reira rai e te au u anga o te pairere tutakiia e iti roa te reira!

No reira me e patete koe, e meangiti rava te tumu no te tu matakutaku. Me rere akaou koe na runga i tetai rereanga pairere roa tikai, e akamaara e, te au mata e te au taringa o te akatereanga no te rere anga pairere te vai araara ua maira kia meitaki koe. Noo marie, akangaroi, e kia rekareka i te rereanga tu meitaki tikai!

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 4 I roto ua akenei i te mataiti okotai i Marike, kua rere te au pairere e 11 pirioni kiro mita, e ko te avereti e okotai ua rai u anga i te au 334,448 ravarai ora rereanga.

[Tutu i te kapi 24, 25]

(No runga i teia, akara i te puka)

ARUANGA I TOOU REREANGA

Global Positioning System

Akatereanga akarere pairere

Matini akau tikinara ratio aratakianga i runga i te enua

Ratio

Antenna no te reita

[Tutu i te kapi 25]

Are o te akatereanga i te rere anga pairere

[Tutu i te kapi 25]

Aronga akatere i te rere anga pairere

[Tutu i te kapi 25]

Ngai akatereanga o te rere anga pairere

[Au Akameitakianga no te Tutu i te kapi 25]

Tower and controllers: NASA Ames Research Center; control center: U. S. Federal Aviation Administration