Ui te au Mapu E

Eaa Toku Nga Metua i Kore ei e Irinaki Mai Iaku?

“E inangaro ua atu ana au e kia akatika toku nga metua iaku kia aere au ki vao ko au anake ua. Kare e ka aere au ka turoto i teianei ao. Ei akaraanga, ka inangaro ua au i te atoro atu i toku aniti ma te kore toku mama e taitaia, e te manako nei au i te akaruke i te kainga.”​—⁠Sarah, 18. *

“E ui ua ana au ki toku nga metua i te tumu e kare raua e irinaki iaku me inangaro au i te aere ki vao e tetai pupu oa. Ka karanga ua mai rai raua kiaku e: ‘E irinaki ana maua ia koe. Kare ra maua e irinaki ana i toou au oa.’ E riri ua atu ana au me akapera mai raua!”​—⁠Christine, 18.

TE IRINAKIANGA te aite maata atura ki te moni. E ngata e rauka mai ei, mama ua ra e ngaro ei, e noatu te maata i te ka oronga ia atu naau, kare takiri e rava anga te reira. “Me inangaro au i te aere ki vao,” i karanga ai a Iliana e 16 ona mataiti, “ka uiui ua mai rai toku nga metua e ka aere au kiea, koai ma taku ka aru, eaa taku ka rave, e aea au e oki mai ei. Kua kite au e ko raua toku nga metua, inara e riri ua atu ana au me uiui mai raua akapera!”

E manako ana ainei koe e ka tau toou nga metua kia irinaki maata atu ia koe i tetai au taime? Me koia ia, eaa taau ka rave no te reira? Te mea mua, ka akara ana tatou e, eaa te irinakianga i riro ei ei tumu tuatua maroia i rotopu i te au metua e te au mapu.

Au Tupuanga Mamae

Te akakite pu ua maira te Pipiria e “e akaruke ei te tangata i tona metua tane e tona metua vaine.” (Genese 2:24) E tika rai, ka tau katoa teia no te vaine. Noatu e e tamaiti koe me kore e tamaine, ko te akakoroanga puapinga o te mapuanga koia oki ko te teateamamao ia koe no te tangata mamaataanga​—⁠te tuatau e tukatau ei koe i te akaruke i te kainga e penei i te akamata i toou uaorai pamiri.

Inara, ko te taui anga ki te tangata mamaataanga kare e mei te ngutupa e ka aere ua koe na roto me tae koe ki tetai mataiti akatakaia. Te akaaiteia atura ki te ara kakekake ka kake koe, okotai takainga i te taime, i roto i toou mapuanga katoa. E tika katoa, e ka tuke pakari toou au manako ki te au manako o toou nga metua no runga i te mamao taau i kake ki runga i taua ara kakekake ra. “E 20 oku mataiti, e e manamanata rai teia,” i karanga ai a Maria, te manako ra e kare aia e irinakiia i te iki i tona uaorai au oa. “Te manako ra toku nga metua e kare e rauka iaku i te aere ke mai mei tetai turanga kino. Kua akakite takere au kia raua e kua aere takere ana au mei tetai au turanga kino, inara kare te reira e meitaki roa ana no raua!”

Mei te au tuatua a Maria e akaari maira, ko te manamanata no te irinakianga ka riro ua rai ei tauetono anga pakari i rotopu i te au mapu e  te au metua. E tika ainei tera i roto i toou pamiri? Me koia ia, eaa taau ka rave kia rauka i toou nga metua te irinaki maata atu ia koe? E me kare raua e irinaki akaou ana ia koe no tetai au ravenga manako kore taau i akatupu, akapeea e rauka akaou mai ei te irinaki ia koe?

Akapapu i Toou tu Irinakiia

Kua tata te apotetoro ko Paulo ki te au Kerititiano o te anere mataiti mua e: “E akara matariki ia kotou uaorai.” (2 Korinetia 13:⁠5) E tika, kare aia e tuatua tika ra ki te au mapu. Inara, te tau ra rai te kaveinga. Te turanga e orongaia ra kia irinakiia koe e aite putuputu atu ana ki te turanga e akapapu ra koe e ka rauka koe kia irinakiia. Kare e ka inangaroia koe kia apakore. No te mea, e tarevake pouroa ana te katoatoa. (Koheleta 7:20) Te mea maata ra, te oronga ainei toou au tu ki toou nga metua i te tumu kia kore raua e irinaki ia koe?

Ei akaraanga, kua tata a Paulo e: “Ei akono meitaki ta matou i te au mea katoa nei.” (Ebera 13:18) E ui kia koe uaorai e, ‘Eaa te tu i toku rekoti me uiia mai au e toku nga metua e noea au e eaa taku au angaanga i rave ana?’ E akamanako ana i te au tuatua a tetai au mapu tei riro ana kia akamanako pakari ia ratou uaorai i teia turanga.

Lori: “E e-mail muna ua ana au i tetai tamaiti e reka ana au. Kua kitea au e toku nga metua e kua akakite mai kia akamutu au i te reira. Kua taputou au e ka akamutu au, inara kare au i akamutu ana. Kua tupu ua rai teia no tetai mataiti. Ka e-mail au i te tamaiti, ka kitea au e toku nga metua, ka tataraara au e ka taputou i te akamutu, inara ka rave akaou au i te reira. Kua taea te kotinga e kare toku nga metua e irinaki akaou mai iaku no tetai ua atu apinga!”

Eaa toou manako, i kore ei to Lori nga metua e irinaki iaia, e ka akapeea a Lori i te rave anga i te tu irinakiia i muri ake i te tuatua mua anga tona nga metua kiaia no te manamanata? Tata i taau pauanga ki raro ake.

․․․․․

Beverly: “Kare toku nga metua e irinaki ana iaku me te kapiti atura au ki te au tamariki tamaroa, i teianei ra kua marama au i te tumu. Kua akameamea ia e au tetai nga tamaroa, e rua o raua mataiti i mua ake iaku. Te akapou katoa ra au i tetai au ora roa tikai i runga i te terepaoni kia raua, e i te au ngai akaputuputu aere anga ka tuatua ua au kia raua e vaitata rai e kare ki tetai ke atu. Kua raveia e taku nga metua taku terepaoni no tetai marama, e kare au e akatikaia kia aere ki tetai au ngai e te reira taua nga tamariki tamaroa ra.”

Eaa, i toou manako i kore ei te nga metua o Beverly e irinaki iaia no tetai taime, e eaa tana ka tau i te rave kia rauka te irinaki akaou iaia?

․․․․․

Annette: “Iaku i roto i te apii rotopu, kua apai maua ko toku oa takitai punu pia ki te kainga mei tetai ngai akaputuputu anga​—⁠noatu e kua kite maua e kare to maua au metua e akatika i te reira​—⁠e kua iki i te inu i te reira i muri mai ei mea kanga ua. Kua kitea te punu pia a toku oa e tona mama. I reira i kitea mai ei e e punu pia rai taku. Te tuanga kino roa atu ra oki ko te akaraanga maromaroa i te mata o toku mama!”

Naringa a Annette e e teina noou, eaa te akoanga taau ka oronga kiaia kia rauka akaou i to korua mama i te irinaki iaia?

․․․․․

 Rauka Akaou Kia Irinakiia

Eaa i reira e, mei te au mapu i tuatuaia i runga akenei, kua riro taau au ravenga i te akakore i toou nga metua i te irinaki ia koe? Noatu e ko te tu ia, kia papu e ka rauka akaou kia irinakiia koe. Inara ka akapeea?

Kare e kore ka oronga atu toou nga metua kia koe te irinakianga maata atu, ia koe e akatupu ra i tetai rekoti no te au tu mako. Ei akatutuanga: E akamanako ana i tetai tangata tei kaiou moni mei te pangika. Me tutaki putuputu aia i tana kaiou, ka irinakiia aia e te pangika e penei ka oronga maata atu te pangika i te kaiou nana i te tuatau ki mua. Aiteite rai ki to te kainga. Me akapapu koe i toou tu kia irinakiia​—⁠i roto tikai i te au apinga rikiriki⁠—​penei ka irinaki maataia atu koe e toou nga metua i te tuatau ki mua.

Kua marama meitaki a Annette i tera tikaanga. “Me te tamariki ra rai koe,” i karanga ai aia, “kare koe e kite pu tikai i te puapinga o te tu kia irinakiia. I teianei e manako irinaki maata atu toku, e e manako akakeu tikai toku kia rave i te au tu te ka tauturu iaku kia akatinamou i te irinakianga a toku nga metua iaku.” Te apiianga noou? Auraka e kopekope e kare toou nga metua e irinaki ana ia koe, inara e tamou i te rave i te au angaanga kia rauka te rekoti no te tu irinakiia.

Ei akaraanga, ka rauka ainei te irinaki ia koe i roto i teia au ngai tei akapapaia i raro akenei? E maka i te pia i te pae i te au tu taau ka anoano kia akameitaki atu.

□ Akono i toku au ora kotingaia

□ Auraka e tureti

□ Akaotiia te au angaanga

□ Akonoia toku pia moe kia ma

□ Taangaanga i te terepaoni

□ Rave meitaki anga i taku au taputou

□ Akono meitakiia te turanga o te moni

□ Ara vave auraka kia akaaraia

□ Tuatua i te tika

□ Akakite i te au tarevake, e tataraara

□ Tetai atu ․․․․․

Eaa i reira kore koe e akatupu kia koe uaorai i te akapapu e ka rauka i te irinaki ia koe i roto i te au ngai tei makaia e koe ? E aru i te akoanga ka kitea i roto i te Pipiria e: “Kia kopae kotou i ta kotou tuatua i muatangana ra, i te tangata taito.” (Ephesia 4:22) “E au taputou koia, ei koia.” (Iakobo 5:12) “Ei tuatua-mou ta te tangata ravarai kia tuatua atu ki tetai.” (Ephesia 4:25) “E akarongo i to kotou au metua i te au mea katoa nei.” (Kolosa 3:20) I te taime tau, ka kite mai te tangata i toou tupuanga meitaki, pera katoa toou nga metua.​—⁠1 Timoteo 4:⁠15.

Inara ka akapeea me te manako ra koe e noatu taau au tautaanga pakari, kare toou nga metua e oronga atu ana i te irinakianga tau kia koe? Eaa ra koe e kore ei e uriuri tuatua atu kia raua? Auraka e kopekope ua e kia maata mai to raua tu irinakianga, e ui ngateitei atu kia raua e eaa ta raua e anoano ra ia koe kia rave kia rauka ia raua te irinaki ia koe. E akamarama i taau au akakoroanga kia taka meitaki no teia tu.

Auraka e tapapa atu i toou nga metua kia taui vave i ta raua au tukuanga tika. Kare e ekoko e ka inangaro raua i te akapapu e ka tauta koe i te akono i taau au taputou. Taangaangaia teia atianga i te akapapu e ka rauka te irinaki ia koe. I te taime tau, penei ka irinaki maata atu toou nga metua ia koe. Ko tei tupu ia kia Beverly, tei taikuia atu i mua akenei. “E pakari atu e rauka mai ei te tu irinakiia i te tu akangereia i te reira,” i karanga ai aia, ma te tuatua atu e, “Te rauka nei iaku te tu irinakiia i teia taime tikai, e e manako meitaki tikai!”

[Tataanga Rikiriki i Raro]

KIA AKAMANAKO

▪ Eaa toou nga metua ka emiemi ei i te irinaki maata atu ia koe noatu e te angaanga maata ra koe i te akapapu e ka rauka te irinaki ia koe?

▪ Eaa te komunikeitianga ki toou nga metua i puapinga ai me te anoano ra koe kia rauka maata atu te irinakianga?

[Tataanga i te kapi 22]

Tamou i te rave i te au angaanga kia rauka ia koe te rekoti no te tu irinakiia

[Au Tutu i te kapi 21]

Te tauianga kia riro mai ei tangata mamaata irinakiia te akaaiteia atura ki te ara kakekake ka kake koe, okotai takainga i te taime, i roto i te tuatau mapuanga katoa

[Tutu]

(No runga i teia, akara i te puka)

TE TANGATA MAMAATA ANGA

TE MAPUANGA

TE TAMARIKIANGA