Akairo Tumatetenga?

“Kare a Veu Lesa, e 73 ona mataiti, tei noo ana i roto i tetai tapere i Tuvaru, e inangaro i tetai ripoti taineti kia akakite mai kiaia e te kake maira te tai,” i karanga ai The New Zealand Herald. “Te ngaro atura te tapa taatai o tona tamarikianga. Te au kai tanu tei angai ana i tona ngutuare tangata, kua tamateia e te tai. I roto ia Aperira [2007], kua akaruke aia i tona kainga no te mea kua kiia e te tai, e kua tariia mai e te ngaru te toka e te tita ki roto i te are.”

NO TE iti tangata o Tuvaru, ei pupu airani kare i taea te a mita i runga ake i te revera o te tai, kare te maanaanga o te ao katoa e apinga tuatua ua na te taieni, inara “e mea tika tikai teia e tupu nei i te au ra katoatoa,” i karanga ai te Herald. * E tauatini ua atu tei akaruke ke ana i to ratou airani, e e manganui te akapapa katoa ra i te akaruke.

I taua taime rai, ka akatikaia a Robert, e noo ana aia ki Brisbane, Autireria, i te pipi i tana tanutanu i tetai ua au ra, na te taangaanga anga i te pakete​—⁠kare i te kiri vai. E me kare aia e aere ki te ngai tama motoka te ka akaouia te vai, ka tama ua aia i tetai tuanga o tona motoka​—⁠te io, te maramarama, e te numero retita o te motoka. Eaa i tureia ai te taangaanga i te vai? E noo ana a Robert i roto i tetai tuanga o te enua kua maro i tetai maroanga kino rava atu i roto i te anere mataiti. E kino pakari tikai te maro i tetai atu au ngai. E akapapuanga ainei te au manamanata i Autireria e Tuvaru e te tupu nei te maanaanga o te ao katoa?

Ta Etai i Totou

E manganui te irinaki ra e ko te angaanga a te tangata te tumu maataia o te maanaanga o te ao katoa, te ka akatupu i te kino pakari ki te reva e te aorangi. Ei akaraanga, no te taeanga maata o te aiti toka o te enua e te atea anga o te moana i te tai e maana maira, i kake pakari ei te revera o te tai. Ka ngaro te au enua akaaka mei ia Tuvaru rai, e pera katoa tetai au ngai mamaata o Neterani e Florida, kia taiku ua atu e rua ua ngai ke. E mirioni ua atu au tangata ka ngaro to ratou kainga e ka nekeia ratou mei te au ngai ko Shanghai e Calcutta, pera katoa tetai au ngai o Pangaratete.

I taua taime rai, i te kake anga te vaito vera, ka akapakari atu i te tupuanga o te uriia, te vaipuke, e te maro. I te Himalaya, i te ngaro anga o te aiti toka mamaata​—⁠mei te au ngai e akaki ra i te au ara kauvai e itu​—⁠penei e 40 patene tangata i teianei ao kare e rava ana to ratou vai. Pera katoa ka kino e tauatini ua atu au katiri animara, kapiti mai te au pea teatea, e to ratou ngai kimi anga kai i runga i te aiti. E tika rai, kua akakite takere mai te au ripoti e e manganui te au pea kua topa to ratou kopapa e kua mate i te pongi.

Ka akatupu katoa te kake anga o te vaito vera i te akatotoa atea aere anga i te maki na roto i te au namu, i te au manumanu, e te au apinga ora e apai aere ra i te maki, kapitiia mai te remuremu. “Te au kino ka akatupuia e te tauianga o te reva, vaitata rai e ka aite ki te kino o te au apinga tamaki nukiria,” i karanga ai te Bulletin of the Atomic Scientists. “Penei kare te kino e kitea vaveia i roto i tetai tuatau poto ua . . . , inara i roto i te 30 ki te 40 mataiti, penei ka akatupu te tauianga o te reva i tetai kino maata kare ra e rauka i te akaouia i te au ngai e irinaki ra te au taiate tangata no te ora.” Ei manako taitaia, te irinaki nei tetai au taineti e te tupu viviki atura te au tauianga tei akatupuia e te maanaanga o te ao katoa, i ta ratou i tapapa atu.

Eaa ta tatou e manako ra no runga i teia au totouanga? E kino pakari ainei te oraanga i runga i te enua? Te karanga ra te aronga ekoko e kare e tumuanga o teia au totouanga no runga i te maanaanga o te ao katoa. Kare tetai pae i papu. No reira, eaa te tikaanga? Te tuatau ki mua no te enua​—⁠e tatou⁠—​tei roto ainei i te kino?

[Tataanga Rikiriki i Raro]