E Mea Maaniia Ainei?

Te Pamu Pititi a te Pitoro

▪ Noatu e tei raro ua ake i te rua tene mita te roangarere o te pitoro bombardier, kua kitea mai e e umere tikai te apinga paruru iaia. Me tamatakuia aia, ka pamu te pitoro i tetai vai vera aunga kino e te kou vai no muri i tona toe, kia paruru iaia mei te tukutukuraonui, te au manu, e te au rana.

Akamanako Ana: “E rua o [teia pitoro] nga uaua e amama ua ra i te ope o [tona] kopu.” E vairanga vai rikiriki to roto i te uaua tataki tai, e vairanga apinga kavangu e te hydrogen peroxide pera katoa te ngai e tupu ana te au kemikara kua kiia e te vai kairoia ki te enzyme. Ei paruru iaia uaorai, e roromi ana te pitoro i teia apinga mei roto mai nga vairanga, ki roto i te ngai e akatupu ra i te taui anga kemikara. Eaa te ka tupu mai? Ka pamu pititiia te au kemikara aunga kino, te vai, e te kou vai​—⁠e 100 tikiri te vera​—⁠ki runga i te enemi. I raro ua ake i te okotai miri mita te roangerere o te au vairanga, inara ka rauka i te pitoro i te taui i te viviki, te aerenga, e te pakari o te poitini ka pamuia.

Kua apii ana te aronga kimikimi i te pitoro bombardier e akapeea ratou i te maani anga i tetai pamu kia kore e akakino i te aorangi. Kua kite mai ratou e e taangaanga ana te pitoro i te au puta kia tae ua mai te vai, okotai ua ara no te tuku anga i te au kemikara ki roto i te au vairanga, pera katoa e puta katoa tetai no te akapititi mai ia ratou. Te inangaro nei te enitinia i te taangaanga i te tekinoroti o te pamu a te pitoro i roto i te au matini motoka e te au apinga tamate ai e pera katoa te apinga pamu vairakau, mei te pamu vairakau potopoto ao rai. Kua karanga te poropeta ko Andy McIntosh o te apii teitei o Leeds, i Engarani, e: “Kare rava e tangata i apii ana i te pitoro mei te apiianga taieni natura e te angaanga enitinia mei ia matou rai​—⁠e kare matou i kite ana i te maata o ta matou i kite mai mei te reira.”

Eaa toou manako? E mea tupu ua mai ainei te au aerenga pakari o te putaputa, te akavera anga matini, e te akaaruru anga? Me kore, e mea maaniia ainei?

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 26]

Oxford Scientific/photolibrary