Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Akapeea Au i te Akaaere Meitakianga i te Moni?

Akapeea Au i te Akaaere Meitakianga i te Moni?

Te Manako o te Pipiria

Akapeea Au i te Akaaere Meitakianga i te Moni?

“Te pou atura taku moni te maata maira taku pira. E ara ua ana au i te po i te akamanako e akapeea au i te akono anga i toku ngutuare.”​—James.

“Mei te mea rai e te piritia nei au e kare aku ravenga ke atu.”​—Sheri.

I TE tuatau kare e tinamou ana te turanga pae moni, e kitea putuputuia ana taua au turanga ra. Te tuatua anga e te kino ua atura te turanga pae moni i te ao katoa, kua akakite mai te arataki maata o te Opati Angaanga i te Pa Enua, ko Juan Somavia, e: “Kare teia tumatetenga e tupu ua ana ki te Wall Street,” te tuatua katoa anga e: “Te tupu katoa nei teia ki te katoatoa.”

No te mea e kare e angaanga e kare e rava ana te moni no te akono anga i te anoano o te ngutuare, ka akatupu mai te reira i te taitaia maata e te manako puapinga kore. I tetai tuatau i roto i tona oraanga, kua manako akapera rai te tangata tata Pipiria ko Davida. Kua pure aia e: “Kua maata io nei te mamae o toku ngakau: e akaora koe iaku i toku au tumatetenga nei.” (Salamo 25:17) Eaa ta te Pipiria e tuatua ra no runga i to tatou tuatau, e ka rauka ainei i te pakari akauruia i te akameitaki mai i to tatou turanga tinamou e te oronga maata mai anga i te au kia tatou?

Kia Pakari i te Tuatau Kino Maata

Kua totou mai te Pipiria e ka akairoia te “tuatau openga” o teia ao ki te “au mea nei no te mate” e “ka tupu te kino maata.” (2 Timoteo 3:1; Mataio 24:8) Te tupu tikai nei taua au tuatua ra! Noatu e te noo nei tatou i te tuatau kino maata, e manakonakoanga to tatou. Na roto i tana Tuatua te Pipiria, kua oronga mai te Atua i te pakari kia tatou kia puapingaia tatou i roto i teia au tuatau papu kore i te pae moni.

Ei akatauanga, ka tauturu mai te Pipiria ia tatou kia akamanako tau no runga i te moni. Te tatau ra a Koheleta 7:12 e: “E akapuanga oki tei te pakari, e akapuanga tei te moni; teia ra te meitaki o te pakari, na taua pakari oki e oronga mai i te ora i te aronga pu ra.” Ae, ka rauka i te moni i te oronga mai i tetai paruruanga, e ka rauka i te oronga mai i te tinamou tika tikai i te au taime ravarai na roto anake ua i te pakari o te Atua, tei kiteaia i roto i te au kapi o te Pipiria. E akamanako ana i tetai au akaraanga.

Akakoromaki Anga i te au Tuatau Ngata i te Pae Moni

Kia maroiroi. “Te inangaro ua ra te vaerua o te tangata moe ua, kare ra ana: kareka ko te vaerua o te akamaroiroi ra, ka akamatuia ïa.” (Maseli 13:4) Eaa ta tatou ka kite mai no roto mai i teia irava? E akaari e e tangata angaanga tika koe e te angaanga pakari. E akaperepere maataia ana te aronga angaanga meitaki e to ratou pu, penei ko ratou te aronga mua te ka patiia e ko ratou te aronga openga te ka akarukeia mei te angaanga.​—Ephesia 4:28.

Akamanako i te moni ka pou i mua ake ka oko ei. Kua tuatua a Iesu e: “Koai ïa tangata i o kotou na, kia akakoro i te are e akatu, kare e timata ana i te noo ki raro, ka tatau ei i te apinga ei ou e oti ei, i te rava anga tona apinga?” (Luka 14:28) Noatu e te akatutu maira a Iesu i te anoano kia tare eaa te ka pou kia riro mai ei pipi nana, i roto i tetai manako tika tikai, e tika rai tana au tuatua. No reira e akapapa eia aau moni, e e tata ki raro i toou au anoano tikai e te moni ka pou.

Auraka e kaimoumou i te moni ki runga i te au peu kino. Te au peu mei te pere moni, te kai avaava, e te apinga akakona e te kava e kino pouroa te reira i roto i nga mata o te Atua.​—Maseli 23:20, 21; Isaia 65:11; 2 Korinetia 7:1.

Kopae i te ‘anoano maata i te moni.’ (Ebera 13:5) Ka tupu te mataora kore e te maromaroa ki te aronga te anoano maata ra i te moni, na te ‘ko mama rava anga ia ratou uaorai i te iriea e manganui.’ (1 Timoteo 6:9, 10) Tei maata atu, kua riro mai ratou ei tuikaa ki tetai anoano akamerengo koreia, noatu e maata ta ratou moni, kare rai te reira e rava ana.​—Koheleta 5:10.

Apii kia mareka ua. “Kare ua oki a tatou apinga i apai mai ki teianei ao; e kua kitea tikaia e kare takiri e apinga e tika kia apai katoa kia aere ke tatou nei. E teianei, e kai ta tatou, e te kakau, kia mareka tatou i te reira.” (1 Timoteo 6:7, 8) Ko te au tangata e mareka ua ra e kare e maata ana ta ratou apinga penei kare ratou e taitaia maata ana me kino mai te turanga pae moni. No reira e apii kia mareka ua i te akaravarava i taau moni.​—Akara i te pia i te tua katau.

Kare tatou i kite e eaa te ka tupu mai apopo. “E tuatau ra, e te manuia ua, to [tatou] katoa ra,” i karanga ai a Koheleta 9:11. No reira, “eiaa oki [tei pakari ra] e irinaki i te apinga maata mou kore, ei te Atua ora ra” to ratou irinaki anga, tei taputou mai ki tona aronga tiratiratu e: “Kare rava au e akaruke atu ia koe, kare oki au e taka ke ia koe, kare, kare rava atu.”​—1 Timoteo 6:17; Ebera 13:5.

I MANAKO ANA AINEI KOE?

● Akapeea te Pipiria i te akataka mai anga i to tatou tuatau?​—2 Timoteo 3:1-5.

● Ka kiteaia te aratakianga irinakiia kiea i teia tuatau?​—Salamo 19:7.

● Akapeea au i te oronga anga i tetai oraanga tinamou no toku ngutuare no te tuatau ki mua?​—Koheleta 7:12.

[Pia/​Tutu i te kapi 21]

AU MATAARA NO TE AKAPUTUANGA

Okookoanga: Maani i tetai papaanga. Kopae i te apinga kare koe i parani i te oko. Kimi i te apinga oko mama. Taangaanga i te kuponi e te moni tei akaokiia mai kia koe. Oko i te au apinga kua mama mai. Me ka rauka, oko pia i te kai.

Moni ka pou no te kainga: Tutaki vave i te au pira kia kore e tiati maataia mai. Akapapa i te au kai e te vai ka inu i te kainga, kia tau ua te kai e te kava ka inu. Tamate i te mori e te au apinga i runga i te uira kare e taangaangaia ana. Me ka rauka, e taangaanga i te au apinga kare e kaimoumou i te uira. Auvaro aere i toou are. Akamanako i te noo ki roto i tetai manga are.

Apinga akaoro: Me ka inangaro koe i tetai apinga akaoro, oko i te apinga akaoro tau e kare e kaimoumou penitini. Kare e anoanoia te mea ou. Me ka rauka e rave i te au angaanga i te taime okotai, e e na runga e tai motoka. Me kare, e na runga i te apinga akaoro o te papuriki, e aere na raro, me kore e na runga i te patikara. E aere e orote me mama te patete, vaitata ua ki toou ngai nooanga.

Terepaoni e te tamataoraanga: Ka anoano ainei koe i tetai terepaoni i te kainga e tetai terepaoni apaipai aere? Me e terepaoni apaipai aere ta taau tamariki, ka rauka ainei ia ratou i te taangaanga i tetai taime me kore ka anoano ainei ratou i tetai? Me te tutaki ra koe i tetai au porokaramu tivi, ka rauka ainei ia koe i te akaiti mai i te tutaki anga i tetai au porokaramu tivi? * E tiki i te au puka e te au teata i ko i te runanga puka i to te oko mai anga i te reira.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 26 No tetai atu akakiteanga, akara i te atikara “Akaaere Meitaki i Taau Moni,” i roto i te itiu o te makatini E Ara! o Aperira-Tiunu 2009.