Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Akapeea e Rauka ai Iaku te Noo au ua e Toku au Tungane e te Tuaine?

Akapeea e Rauka ai Iaku te Noo au ua e Toku au Tungane e te Tuaine?

Ui te au Mapu E

Akapeea e Rauka ai Iaku te Noo au ua e Toku au Tungane e te Tuaine?

Eaa toou manako no runga i toou pirianga ki toou au tungane e te tuaine?

․․․․․ Au oa meitaki rava atu

․․․․․ Noo au ua te maataanga o te taime

․․․․․ Akakoromaki i tetai e tetai

․․․․․ Taumaro i te au taime pouroa

TETAI au tamariki e pirianga piri tikai to ratou. Ei akaraanga, ko Felicia, e 19 mataiti, karanga aia e, “Toku teina a Irena, e 16 mataiti, koia tetai o toku au oa meitaki rava atu.” * Ko Carly, e 17 mataiti, tona tungane ko Eric e 20 mataiti, karanga aia e: “E noo au ua ana maua. Kare rava maua e taumaro ana.”

I tetai tua, e manganui tei aite to ratou pirianga ki to Lauren e Marla. “E taumaro ua ana maua no runga i te au mea ravarai.” Karanga a Lauren, “Noatu e e apinga meangiti ua.” Me kore penei ka marama koe te turanga o Alice, e 12 mataiti, karanga aia no runga ia Dennis, tona tungane e 14 mataiti e: “E riri ua atu ana rai au iaia! Tomo ua mai aia ki roto i toku pia, ‘apai’ taku au apinga kare e pati mai. A te tamariki ua a Dennis!”

E tungane me kore e tuaine rai toou e akariri mai ana ia koe? E tika rai e na toou nga metua te apainga no te akamako i te ngutuare tangata. Inara, te vai nei te taime ka anoanoia koe kia kite e akapeea me noo au ua ma etai ke. Ka rauka ia koe te apii e ka akapeea me rave i te reira, ia koe e noo ra ki te kainga.

Akamanako ana i te au taime e karo ana kotou ko toou tungane e te tuaine. Eaa ta kotou mea maata e taumaro ana? Akara i te papaanga i raro, tuku i tetai ✔ i roto i te au pia taau ka inangaro, me kore tata ki raro e eaa tei tupu, e tei riro ei akariri ia koe!

Au apinga. E “apai” ana toku tungane me kore tuaine i taku au apinga kare e pati mai.

Tu taumaro. Toku tungane me kore tuaine koia ua tana i kite, kare e kea mai, maani aia e nana e akaaere i toku oraanga.

Akangateitei toku turanga. Tomo ua mai toku tungane me kore tuaine ki roto i toku pia kare e topapa, tatau i taku imere me kore i taku au karere tereponi apaipai rima, kare e pati tika.

Tetai atu. ․․․․․

Me akariri ua mai rai toou tungane me kore tuaine ia koe​—te ota aere ia koe me kore te tamanamanata mai⁠—​penei ka ngata i te kore e akamou riri. Inara te karanga ra te Pipiria e: “Te putaiu kia romiia ra e taʼe ei te toto; koia katoa kia māro i te akakoko atu ka tupu ei te karo.” (Maseli 30:33) Me akamoupuku koe, penei ka taopenga mai te reira ki te karo, mei te toto rai e tae ana me roromiia toou putangiu. Ka kino roa atu i reira te manamanata. (Maseli 26:21) Akapeea koe te kopae anga eiaa tetai manamanata e riro mai ei karoanga maata? Takainga mua, akataka e eaa tikai te manamanata.

E Mea Tei Tupu ua Mai me e Manamanata Tikai?

Te manamanata i rotopu i te au tungane e te tuaine kua aite rai ki te uauakava. Te akairo papu o te uauakava koia oki e une, kareka ko te tumu tikai, e tiemu. Mei te reira rai te taumaroanga i rotopu i te au tungane e te tuaine, maataanga i te taime e akairo ua te reira no tetai manamanata tikai e akatupu ra i te karo.

Ka rauka ia koe te rapakau i te uauakava na te roromi anga i te reira. Tera ra, ko te kopupu vai ua taau e takore ra, e penei ka natinati te pakiri me kore ka akakai roa atu te reira. Meitaki atu kia rapakau i te tumu tikai o te maki, kare i reira e totoa. Mei te reira rai me tupu te manamanata i rotopu i te tungane e te tuaine. Akataka kia kite e na teaa i akatupu, i reira ka kite koe e eaa tikai te tumu o te manamanata. Ka rauka katoa ia koe i te aru i te ako a te ariki pakari ko Solomona, ko tei tata e: “Na te akono o te tangata i kore ei i riri vave.”​—Maseli 19:11.

Ei akaraanga, ko Alice, tei taikuia atu ana i mua ake, kua karanga aia no runga i tona tungane ia Dennis e, “Tomo ua mai aia ki roto i toku pia, ‘apai’ taku au apinga kare e pati mai.” Ko te mea tera ka tupu mai. Ina, eaa ra i toou manako te manamanata tikai? Kare e kore e, no te tu akangateitei. *

Ka rauka ua ia Alice i te akakite kia Dennis e auraka rava e oki akaou mai ki roto i tona pia me kore, e rave akaou i tana apinga. Inara ko te mea ua tei tupu tana e takore ra, e ka tupu akaou mai rai te karo. Kareka ra, me ka rauka ia Alice i te oake i tetai tumuanga tau no Dennis kia akangateitei i tona turanga e tana apinga, kare e ekoko e ka meitaki atu to raua pirianga.

Apii Akapeea me Akaau me Kore me Kopae i te Karo

Ko te akataka anga i te tumu tikai o te manamanata i rotopu ia korua, e tika rai e ko tetai tuanga ua te reira o te rapakau. Eaa taau ka rave kia akaau i te taumaro e te kopae i te karo? Tamata i te aru i teia au takainga e ono.

1. Akatikatika e eaa te au kaveinga tau. “Kare e uruoaanga tuatua ra, kare tei akakoroia e tupu,” i tata ai te Ariki ko Solomona. (Maseli 15:22) Ei tauturu kia kore e tupu te riri, oki e akara e eaa te tumu i karo ei korua. Akamanako e me ka rauka ia korua te akanoo i tetai au kaveinga ta korua roa ai i akatika, e te ka rapakau i te tumu tikai o te manamanata. Ei akaraanga, me karo korua no runga i te apinga, penei ko te Kaveinga 1: “E pati ua rai i mua ake ka apai ei i te apinga a tetai ke.” Kaveinga 2 penei e: “Akangateitei i te tikaanga o tetai kia karanga atu e, ‘Kare, kare koe e apai i tena apinga.’ ” Me akanoo i teia au kaveinga, e akamanako i te akauenga a Iesu e ko: “Te au mea katoa ta kotou i anoano ia etai ke ra, na reira katoa kotou ia ratou.” (Mataio 7:12) Na te reira mataara ka rauka ia koe te akanoo i tetai au kaveinga te ka rauka ia korua roa ai te aru. E oti tuatua ki to korua nga metua i te akapapu e ka ariki raua i ta korua i akatika.​—Ephesia 6:⁠1.

2. Aru rai koe i te au kaveinga. Kua tata te apotetoro ko Paulo e: “Ko koe oki ko tei apii atu i tetai ke ra, kare koe e apii ia koe uaorai? ko koe oki tei ako ua e, auraka e keia, te keia na oki koe?” (Roma 2:21) Ka akapeea koe me aru i taua kaveinga ra? Ei akatauanga, me ka inangaro koe i toou tungane me kore tuaine kia akangateitei i toou turanga, ina ka anoanoia rai koe i reira kia topapa i mua ake ka tomo ei ki roto i tona pia me kore, kia pati i mua ake ka tatau ei i tana imere me kore i tana karere tereponi apaipai rima.

3. Eiaa e riri vave ua. Eaa tera i riro ei ei ako meitaki? No te mea, mei ta te materi Pipiria rai i akakite e, “e neneva ua te ka riri vave e te ka akamoupuku.” (Koheleta 7:9, Contemporary English Version) Me e riri vave ua ana koe, ka taitaia toou oraanga. Ae, ka rave me kore ka tuatua toou tungane me kore tuaine i tetai mea te ka akariri ia koe. E ui ra kia koe uaorai e, ‘I rave ana rai au i tetai mea mei te reira rai kiaia?’ (Mataio 7:​1-5) “Tae anga toku mataiti ki te 13,” i karanga ai a Jenny, “manako tikai au e noku ua te manako puapinga roa atu e kia akarongoia mai. Te na roto nei rai toku teina i taua turanga ra. E tauta ana au eiaa e riri atu i tana au tuatua.”

4. Akakore, akangaropoina. Ka anoanoia kia uriuri e kia akaau i te au manamanata kino. Inara ka anoanoia ainei koe kia karo iaia i te au taime pouroa ka tarevake aia? Te mareka maira te Atua ko Iehova me puareinga ua koe te “akakore i te ara.” (Maseli 19:11) Ko Alison e 19 mataiti, karanga aia e: “E rauka ua ana ia maua ko toku teina ko Rachel te akaau i to maua au manamanata. E akakite vave ana maua e kua apa maua, e oti kua akamarama i to maua manako no runga i te tumu i tupu ei te manamanata. Tetai taime e vaoo ana no tera mai ra, kia rauka tetai atianga i te akamanako atu i te manamanata. Tera mai popongi kua ngaro te riri, ngoie ua te akakore i te apa, kare aku apinga e tuatua.”

5. Kapiti mai toou nga metua ei akaau. Me kare e rauka ia korua te akaau i tetai manamanata puapinga, ka rauka i to korua nga metua te tauturu mai kia akaau. (Roma 14:19) Akamaara ra, e ko te tu kite i te akaau pekapeka ma te kore e pati tauturu ki nga metua, te akaari maira e te tere ra koe ki mua​—e akairo te reira no te tu pakari mou tikai.

6. Akameitaki i te tu memeitaki o toou au tungane e te tuaine. Kare kore e, e au tu to toou au tungane e te tuaine e mareka ana koe. Tata ki raro e tai apinga e mareka ana koe no runga ia ratou tataki tai.

Ingoa Taku mea mareka

․․․․․ ․․․․․

I to te akara tamou ua ki te apa o toou au tungane e te tuaine, kore koe akakite kia ratou e eaa taau mea reka no runga ia ratou?​—Salamo 130:3; Maseli 15:⁠23.

Te tu ia o te oraanga: Me akaruke koe i te ngutuare, e maata te au tangata ka akariri mai ia koe​—te au oa angaanga e etai atu au aronga akangateitei kore, manako kore, e te manako ua ia ratou uaorai. Ko te ngutuare te ngai no te apii kia kite e eaa taau ka rave na roto i te tu au ua, me rokoia e taua au tu ngata ra. Me te ngata ra i te noo au ua e toou tungane me kore tuaine, tauta i te akara i tona tu meitaki. Te tauturu ra aia ia koe te akatupu i te au apiianga puapinga no te tuatau ki mua!

Te akakite ra te Pipiria e penei kare te tungane me kore te tuaine e riro ua rai ei oa piri noou. (Maseli 18:24) Inara ka rauka ia koe te akaketaketa i toou pirianga oa kia raua me “tauturu atu tetai ki tetai,” noatu me “e tapepeanga” tau ta ratou ia koe. (Kolosa 3:13) Me akapera koe, kare e kore, ka iti mai ta raua akariri ia koe. E penei ka iti mai rai taau akariri atu ia raua!

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

^ para. 8 Kua tauiia tetai au ingoa.

^ para. 20 No tetai tauturu, akara i te  pia i raro nei.

KIA AKAMANAKO

● Eaa i puapinga ai kia kite i te tuke i rotopu i tetai mea tei tupu ua e te manamanata tikai?

● Ko teea i te au takainga e ono ka anoanoia koe kia akameitaki atu?

[Pia i te kapi 25]

AKATAKA E EAA TIKAI TE MANAMANATA

  Inangaro koe te akameitaki atu i toou kite i te akataka i te tumu tikai o te manamanata i rotopu i te au tungane e te tuaine? Me koia ia, tatau i te parapore a Iesu no te tamaiti i akaruke i tona kainga e kua kaimoumou i tana tuanga apinga.​—Luka 15:11-32.

Akamanako meitaki i te tu o te tuakana i te oki mai anga tona teina ki te kainga. E oti pau i teau uianga ka aru mai.

Eaa ra te mea tei akatupu i te riri o te tuakana?

Eaa i toou manako te tumu tikai o te manamanata?

Akapeea te metua i te akaau anga i te manamanata?

Eaa tei anoanoia kia rave te tuakana kia akaau i te manamanata?

Teianei, e akamanako ana i tetai taumaroanga tei tupu ua akenei rotopu ia korua. E oti tata i taau au pauanga ki te pae i teia au uianga.

Eaa ra tei akamata mai i te mea tei tupu?

Eaa ra i toou manako te tumu tikai o te manamanata?

Eaa te au kaveinga tau ka rauka ia koruai te akatikatika, e te ka riro ei akaau i teiamanamanata, e te tauturu eiaa e tupu akaou?

[Pia/​Tutu i te kapi 26, 27]

TA TOOU AU OA E KARANGA RA

“Inangaro au kia riro ei oa no toku nga teina no te toenga o toku oraanga, no reira, ngari ake au e akamata i teianei.”

“E rave kapiti ana matou te pamiri i te au mea ravarai, e na te reira i tauturu i te taokotai ia matou. Kare matou e taumaro akaou ana mei ta matou i matau.”

“I roto i tetai au tu e tuke rai matou. Noatu ra, e tuke ake rai toku teina. E akaperepere ana au iaia!”

“Me kare toku au teina, ka ngaro takiri toku au manakonakoanga akaperepere. Ki te aronga e au tungane e te au tuaine to ratou, taku tuatua kia ratou, ‘Akaperepere i to kotou au taeake!’”

[Au Tutu]

Tia

Bianca

Samantha

Marilyn

[Tutu i te kapi 25]

Te au manamanata i rotopu i te au tungane e te tuaine aite rai ki te uauakava​—ei akameitaki i te reira ka anoanoia koe kia rapakau i te tumu tikai i akamaki ei, eiaa e takore ua i te kopupu vai