Akaraanga i te Ao

Te maata anga o te tangata e akonoia ra e te taote tataki tai i Tanatania, e 64,000.​—THE CITIZEN, TANZANIA.

‘E 1 pirioni au tangata putaua e noo nei i roto i te turanga kino o te rava kore o te kai, e kare e rauka i te [tipatimani] United Nations Millennium Development Goal i te akaiti rava mai te numero o te aronga onge o teianei ao me tae ki te mataiti 2015.’​—SCIENCE, U.S.A.

“Te au kamupani mamaata rava atu e 100 o teianei ao no te maani apinga tamaki,” kua ripoti mai e $385 pirioni [U.S.] no te au mea i okoia i te mataiti 2008, e $39 pirioni i runga atu i to te mataiti 2007.​—STOCKHOLM INTERNATIONAL PEACE RESEARCH INSTITUTE, SWEDEN.

E Meitaki Ainei me Kare e Maata te Tiemu?

“Te akakite maira ta matou kimikimianga e me maata rava te tama e te turanga ma i te ou anga te tamariki, penei ka akamaata atu i te tu kino o te maki akakai me tangata mamaata mai, e ka riro i te akamaata atu i te kino no te au tu maki tuketuke,” i akakite ei a Thomas McDade, e tauturu poropeta i te Northwestern University, i Illinois, Marike. I roto i tetai apiianga tei akaaite i te tamariki Piripine ki te tamariki Marike, kitea mai e e maata atu te au maki piri tei tuia ana te tamariki Piripine i to ratou tamarikianga. Tera ra, te mea umere kua topa roa te vaito o te porotini C-reactive i roto i te toto o te au mapu Piripine, ka kake teia me tuia e te maki akakai. Eaa i reira tei kitea mai? Me akamatauia te oraanga o te tamariki ki te au tiemu noa ua nei, penei ka paruruia ratou mei te au maki mate me maata mai.

Kare e Kaveinga Tau no te Angaanga

Manganui te au pu angaanga Vinirani e umere ana i te uki ou o te aronga kimi angaanga, kare tikai i kite i te au kaveinga e anoanoia ra kia mou ki te ngai angaanga. “Teia aronga angaanga ou, te manako ra e kare e turanga i akanooia no te au ora angaanga, e te manako katoa ra e ka rauka ua ia ratou te akamata e te akamutu kia tau ki to ratou inangaro,” i karanga ai a Anne Mikkola, e ona no tetai ngai kaikai, i te uiui angaia e te kamupani ratio o Vinirani. Tetai au mea ngata katoa ko te tu o te tangata e to ratou akamanea. I roto tikai i te ngai angaanga no te papuriki, e akakite putuputu ua ana te au pu angaanga e eaa te au tu kakau kare e tau ana. Te kitea katoaia ra e kare te aronga angaanga e kite ana i te tuke i rotopu i te angaanga na te pu e na ratou uaorai, me aere ua mai to ratou au oa ki te ngai angaanga i te atoro ia ratou.

“Akaotiia” te Pekapeka Enua

Kua akaotiia tetai pekapeka enua roa i rotopu ia Pangaratete e Initia no runga i tetai manga enua ua i roto i te Bay of Bengal—i te teitei mai anga te tai. Kare e tangata e noo ana i teia ngai, ta to Initia i kite e ko te Airani New Moore, e ki to Pangaratete ko te Airani South Talpatti, kare i teitei atu i te ono tapuae (1.9 mita) i runga ake i te teitei o te tai. Tera ra, te akaari maira te au tutu satellite e kua ngaro te reira ki raro i te tai. “Tei kore i rauka i teia nga enua i te akatikatika i te au mataiti i aereia, kua riro na te reva maana o te ao katoa i akaoti,” i karanga ai te Poropeta Sugata Hazra, o te Apii no Runga i te Moana i te Apii Teitei o Jadavpur i Calcutta.