Au Manumanu Tau no te Kai​—Kare Rava e Ngaropoina ia Maua

E MAATA te au oa tei pati mai ia maua ko taku vaine kia kaikai kapiti i ko i tetai ngai i Bangui, te oire maata o te Repapuriki o Aperika Rotopu.

“Aere mai ki roto! Irinaki nei au e te matepongi ra korua!” i na ratou ei te tae atu anga maua. I mua ake ka tomo atu ei maua, kua ongi ke ana maua i te kakara reka o te oniani, te kariki, e te au apinga akaveravera kai, e te rongo atura maua i te au taeake e komakoma ra. Kua pukapuka reka mai a Ella, te pu ngutuare kia maua no runga i ta matou ka kai.

“E mea puapinga tikai te au manumanu no te porotini i roto, ki te tangata e manganui i Aperika Rotopu,” i na Ella ai. “Kare ra oki matou e kai ana i te reira no te mea te anoanoia ra; e kai ana ra matou no te mea e reka tona tongi anga.” Karanga katoa mai aia e, “Ta tatou kai i teia ra, e makongo​—e anue koia oki e caterpillar.”

Kua poitirere maua. Noatu oki e kare te katoatoa e reka ana i te reira, inara e kai reka roaia atu te reira i roto i tetai anere tuma au enua.

Umukai Roto i te Vaorakau

E maata te au manumanu tukeke e kaiia ana i te enua Repapuriki o Aperika Rotopu. Te tuatau ua, e putunga mai ana te uu tei karangaia e e bobo takapini i te au koanga uu me kore, ki roto i te au oire maata, i raro i te au poupou ai. Me ua i te aiai, e oro aere ana te tamariki i te koikoi i te uu ki roto i ta ratou kete​—e kai ei ratou ma te maeva i te rekareka. E kaingaia ana te uu tamaro, tamiti e oti tau karakara, parai ki te oporo, tiopu me kore maani popo.

Ko te kindagozo e kereteki kara matie teia e aere mai ana ki taua ngai ra i te tuatau maro. E tau karakara ana te au tangata Aperika Rotopu i te kereteki me kore, e tunu vai ana ratou me oti i te akaatea i te vaevae e te peau.

 E maata katoa te au katiri anue e kaiia ana e te enua tangata. Tei orongaia mai kia kai maua, koia oki ko te anue o te Imbrasia. E pepe kurakura maatamaata teia e tuku ana i tana ua ki roto i te au tumu rakau sapelli. Me ngaa mai te anue, e aere mai ana te oire tangata i te koi, e oti tama i te reira. I reira ratou e tunu ei i te anue ki roto i te tomati, te oniani, e tetai atu au apinga akareka kai a te pamiri. E tamaroia ana tetai papaki me kore e ta auaiia ana kia kore e kino. Ka taeria katoa te toru marama te vai meitaki anga.

Meitaki ua e te Tau no te Iti Tangata

Noatu kare te au manumanu katoatoa e tau no te kai, e maata ra te ka tau me no roto mai i te au ngai kare e kemikara e te maniva, e me akapapa meitakiia. Tera ra, ei paruru i te aronga e kino ana me kai i te kai moana mei te paua, pipi e te vai atura, e mea tau eiaa ratou e kai. Tuke rai mei te maataanga o te kai moana i roto i te anga, e kai ana ratou i te au apinga pe, te maataanga ra i te au manumanu tau no te kai, e kai ua ana ratou i te rau ma, e e kai ana i te au ngangaere kare e tau na te tangata.

Noatu e rikiriki ua te anue e maata ra te au mea meitaki i roto ia ratou. Akakite te Food and Agriculture Organization o te United Nations, e e rua taime maata atu te porotini i roto i te anue i to roto i te kiko manu. Te kitea mai nei e te aronga kite no runga i te kai e e mea puapinga tikai te au manumanu i roto i te au enua putaua, no te mea e maata te porotini i roto.

Tei runga ua i te au tu katiri anue e kaiia ana, e maata te au miti mei te calcium, iron, magnesium, phosphorus, potassium, te zinc e tetai atu au vitamina, e rauka mai ana i roto i te 100 karama anue. Tetai katoa, e ukiia ana te anue, riro mai mei te varaoa mata e oti e kairoia ana ei pia mei te pia tavai rai, ei kai na te tamariki makimaki no te rava kore o te kai.

Kapiti mai ki to ratou puapinga i te pae o te kai, e au puapinga ke atu rai to te kai i te au manumanu. Te kai i te manumanu, e mea meitaki te reira no te enua. No te mea kare e maata te vai ka inangaroia e e iti ua te gas kino ka aere ki roto i te mareva. Kapiti mai ki tera, e ravenga natura ua te koikoi anga i te manumanu.

Te Kai Tikai

Ia maua e tiaki atura i teia kai reka, maara ia maua te Ture koreromotu tei orongaia ki te iti tangata o Iseraela i taito, e kua tikaia e te ture kia kai i te tapaki. Te au tavini o te Atua mou, mei ia Ioane Papetito, e kai ana i te reira. (Levitiku 11:22; Mataio 3:4; Mareko 1:6) Tera ra, penei i te akamataanga ka emiemi tatou i te kai i tetai apinga kare tatou i matau.

Oki mai a Ella mei te pia tunu kai, rekareka matou i te kite i teia kai manea. Kapiti mai kia matou e varu aronga mata katakata no Aperika Rotopu, e i mua ia matou e rua nga kakapu anue maatamaata. Ei nga manuiri, ko maua a mua tei orongaia mai te kai, e e aka kai tikai.

Ka tau rai kia karanga maua e: “Me rauka ia koe tetai tikaanga kia kai i tetai kai tau ua, reka, e te meitaki, auraka e emiemi! Kare rava e ngaropoina ia koe tera kai.”

[Tutu i te kapi 13]

Au “makongo”​—kare i tunuia

[Tutu i te kapi 13]

Kereteki​—“kindagozo” kua tunuia