Te Titanic​—“Te Pai Rongonui Roa Atu i te Tuatua Enua”

 APERIRA 10, 1912: Kua akaruke te pai Titanic ia Southampton, i Engarani, e kua tere atu ki New York, i Marike.

 APERIRA 11: Muri ake te tapae anga ki Cherbourg i Varani e i Queenstown i Airerani (kapikiia i teianei ko Cobh) i te tiki patete, kua akatika atu te Titanic ki roto i te Moana Atiranatiki.

 APERIRA 14: Mei te rua ngauru miniti ki te tuaero i te po, kua u te Titanic ki runga i tetai aka aiti maatamaata.

APERIRA 15: I te rua ngauru miniti i pati i te ora rua i te popongi, kua tomo te Titanic, e kua mate mei tetai 1,500 tangata.

MEI teaa rai te tu o te pai Titanic? Eaa i tomo ei? Ka kite koe i te pauanga me aere koe i te tutaka i te Ulster Folk and Transport Museum, vaitata atu ki Belfast i te tua Tokerau o Airerani.

Te Titanic​—Eaa ra i Rongonui Ei?

Kia tau kia Michael McCaughan, te tangata nana i akono ana i te Folk and Transport Museum i mua ana, ko te Titanic “te pai rongonui roa atu i te tuatua enua.” Inara, kare te Titanic i tuke. Ko tera te rua o te toru o te pai maatamaata tei angaia i roto i te ngai maani pai o Harland and Wolf i Belfast. * Ko te pai Titanic tetai o te au pai maatamaata i tona tuatau, e 269 mita te roaroa e e 28 mita te atea.

Kua tuku te kamupani o te White Star i taua au pai maatamaata ra ki te tua Tokerau o te Atiranatiki, te ngai e maata te puapinga ka rauka kia riro na ratou e akaaere. E viviki atu te Cunard Line i te White Star Line. No reira kua maani ua ratou i te au pai mamaata e te manea atu kia inangaro te aronga ona mirioni e te rongonui i te aere na runga.

Inara, e akakoroanga ke katoa atu to te Titanic. “Mei tetai 900,000 aronga tuitarere tei aere atu ki Marike i te au mataiti 1900 e te 1914,” i karanga ai a William Blair, te tangata maata o te National Museums Northern Ireland. Te apai ia ratou mei Europa ki Marike, ka riro ei ravenga kimi moni maata roa atu no te au kamupani pai, e ka taangaangaia te Titanic no taua akakoroanga ra.

Te Tumatetenga

Kua kite te rangatira o te Titanic a E. J. Smith i te au kino te ka tupu mai no te aiti i te tua Tokerau o te Atiranatiki. E na reira ua ana aia na runga i te Olympic. Maata te au akamatakiteanga ta tetai au pai ke atu i tuku atu no te au aiti toka maatamaata, kua kopaeia ra me kore kare rai i tae ana.

Poitirere ua ake, tae mai te akamatakiteanga a te aronga kati o te Titanic e e aka aiti maatamaata tetai i mua—inara, kua tureiti! Kua rauka i te opita e angaanga ra i te tanga i te pai, kia kore e u tika atu ki runga, kare ra i rauka ana iaia i te arai i te Titanic kia kore e uki ki runga i te aiti toka maatamaata. Na te reira i takino i te takere o te pai—e kua ki te au pia i te tai. Kua kite rai i reira te Rangatira ko Smith e ka tomo te pai. Kua kapiki aia i tetai tauturu ki tetai ua atu pai, e kua akakite aia ki tona au mataro kia tukutuku i te au poti tari tangata ki roto i te tai.

E 16 poti i runga i te Titanic e e a poti rapa. E 1,170 tangata te ka o ki roto. Inara e 2,200 patete e te aronga angaanga i runga i te pai! Te mea kino roa atu, e maata te au poti tei akaatea i mua ake ka ki ei i te tangata. E kare te maataanga ia ratou i tauta ana i te kimi i te aronga tei rere ki roto i te tai. I te openga iora, e 705 rai tangata tei ora mai!

Tei Tupu i Muri Mai

Muri ake i te tomo anga te Titanic, kua tuku te aronga mana o te angaanga teretere pai i tetai au ture ei akameitaki atu i te turanga o te tere anga pai kia kore e tupu akaou te tumatetenga. Akapapu tetai o taua ture ra e kia rava te au poti tari tangata no te katoatoa a te tuatau ki mua.

Manganui te au mataiti te irinaki anga te tangata e ko te tumu i tomo viviki ei te Titanic, no tei ngaa te takere i te taime i u ei. Inara, i te mataiti 1985, muri ake te kiteaia anga te Titanic i raro i te moana, tuke rai ta te aronga kimikimi i kite mai—e no te anu toketoke o te vai i akatoka vave i te auri o te pai, e i viviki ei te ngaa. Kare i pou te toru ora i muri ake te u anga, kua ngaa te pai i rotopu e kua tomo, no reira i rauka mai ei tona rongo e ko tetai o te tumatetenga maata roa atu i roto i te tuatua enua o te teretere anga pai. *

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Mapu i te kapi 20]

(No runga i teia, akara i te puka)

Southampton

↓

Cherbourg

↓

Queenstown (Cobh)

↓

Te ngai i u ei te Titanic

New York

MOANA ATIRANATIKI

[Tutu i te kapi 18, 19]

Te maani anga i te “Titanic”

[Tutu i te kapi 19]

Te pera o te “Titanic”

[Tutu i te kapi 19]

Aronga angaanga te akaruke ra i te ngai maani pai o Harland and Wolff i Belfast, i Airerani

[Tutu i te kapi 20]

E. J. Smith, rangatira o te “Titanic” (katau), e te tangata mou moni ko Herbert McElroy

[Akameitakianga]

© Courtesy CSU Archive/age fotostock

[Au Akameitakianga no te Tutu i te kapi 18]

Kapi 18 e te 19: Akaruke ra ia Southampton, maaniia anga, e te ngai maani pai: © National Museums Northern Ireland; pera: © The Bridgeman Art Library

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 21]

© SZ Photo/Knorr & Hirth/Bridgeman Art Library