Neke ki te tumu manako rikiriki

TE MANAKO O TE PIPIRIA

Pere Moni

Pere Moni

Karanga tetai pae e tarekareka meitaki ua te pere moni, kareka tetai pae karanga ratou e peu kino te reira.

E tarevake ainei te pere moni?

TA TE TANGATA E KARANGA RA

Karanga te manganui e angaanga tarekareka meitaki ua te pere moni, tera ua kia tau te reira ki te ture o te enua. Tetai au angaanga pere moni tei akatikaia e te ture, mei te lottery ta te kavamani e turuturu ra, ka riro ei akaputu i te moni no te au akakoroanga ei tauturu i te iti tangata.

TA TE PIPIRIA E KARANGA RA

Kare te Pipiria i taiku tika mai i te pere moni. Inara, te akakite maira te reira i te au kaveinga tei akaari mai i to te Atua manako no te pere moni.

Ko te akakoroanga o te pere moni​—kia rē i te moni ta tetai ke i ruti​—te patoi ra i te akoanga a te Pipiria “e matakite ia kotou i te morimori apinga.” (Luka 12:15) Te tika, na te pere moni e akatupu i te morimori apinga koia oki te tu noinoi. Ka akakite te au akaaerenga pere moni i te moni maata taau ka rē, kare ra e akakite mai e iti ua te aronga ka peke ia ratou te rē no te mea kua kite ratou e ka riro te moemoea i te apinganui ei akakeu i tetai tangata kia akapou i tana moni i ko i te au ngai pere moni. Kare te pere moni e tauturu i tetai tangata kia matakite i te morimori apinga e te tu noinoi mari ra, ka akatupu te reira i te anoano kia rauka viviki te moni.

Kua akatumuia te pere moni ki runga i tetai akakoroanga noinoi: kia rē i te moni ta tetai ke i ruti. Inara, akamaroiroi te Pipiria “auraka rava e tangata e kimi i tona uaorai meitaki, e kimi ra te tangata ravarai i to etai ke ra.” (1 Korinetia 10:24) E te karanga ra tetai ture o te Ture Ngauru: “Auraka rava koe e morimori . . . i te au mea ravarai a to tangata tupu.” (Exodo 20:17) Me akakoro tetai tangata pere moni kia rē, tera te aiteanga, ka inangaro aia kia puapingaia mei te moni ta tetai ke i ruti.

Akamatakite katoa te Pipiria e auraka kia irinaki e na tetai ravenga manamana e apai mai i te manuia e te akameitakianga ki tetai tangata. I Iseraela i taito, kua ngere tetai pae i to ratou akarongo i te Atua e kua akamata i te “ārikiriki i te kaingakai na Gada,” te atua no te Manuia. Kua āriki ainei te Atua i ta ratou akamori anga i te atua Manuia? Kare, akakite aia kia ratou: “Kua rave ra kotou i te kino ki mua i toku mata nei, e kua iki ra kotou i tei inangaro koreia e au ra.”​—Isaia 65:11, 12.

Tika, i tetai au enua, ka akapouia te moni tei rauka mai no te pere moni ei tutaki i te apii, te akameitaki i te turanga pae moni, e tetai au akakoroanga no te tauturu i te iti tangata. Noatu te tu ka akapouia te moni tei akaputuia, kare te reira e taui i te mataara i rauka mai ei te reira​—na roto i te au angaanga tei akamaroiroi i te tu noinoi e te karapii e tei turu i te irinakianga e ka rauka viviki te moni.

“Auraka rava koe e morimori . . . i te au mea ravarai a to tangata tupu.”​Exodo 20:17.

Eaa te kino ta te pere moni ka akatupu ki te tangata?

TA TE PIPIRIA E KARANGA RA

Akamatakite te Pipiria e “te aronga e māro e kia maata te apinga, e rokoia ïa e te timataanga, e te ereere, e te anoano neneva e manganui, e kino ei ra, e maremo takiri atu ei te tangata ki roto i te pou e te mate.” (1 Timoteo 6:9) Kua akaia te pere moni ki roto i te tu noinoi, e te akakite ra te Pipiria e ko “te noinoi apinga” tetai tu kino tikai ka anoanoia tatou kia tauta pakari i te kopae.​—Ephesia 5:3.

I te mea kua akatumuia te pere moni ki runga i te rauka viviki i te apinganui, ka akatupu te reira i te inangaro no te moni​—ta te Pipiria e akataka ra e ko “te tumu o te au kino katoa nei.” Ka riro te anoano maata i te moni ei akakeuanga ririnui i roto i te oraanga o tetai tangata e ka taki atu kia taitaia maata e kia paruparu tona akarongo i te Atua. Te akatutu ra te Pipiria no te aronga tei varenga ki te inangaro no te moni e “kua ko mama rava ia ratou uaorai i te iriea e manganui.”—1 Timoteo 6:​10.

Ka akatupu te noinoi i te tu mareka kore, koia oki kare te tangata e mataora akaou i to ratou turanga pae moni e ka ngere i te rekareka. “Ko tei inangaro i te ario ra, kare ïa e mareka i te ario; e tei inangaro i te apinga nui ra, kare ia e mareka i te apinga e kia maata ra.”—Koheleta 5:​10.

E mirioni ua atu tei akavareia e teia peu ngata i te akakore. Kua totoa teia manamanata takapini i teianei ao, ei akaraanga kia tau ki tetai kimikimianga i Marike, e mirioni ua atu aronga pere moni kare i rauka i te akaruke i teia peu.

Te na ko ra te maseli: “E rauka viviki ua mai ta etai tuanga i te muatangana ra; kare ra te openga e akameitakiia.” (Maseli 20:21) Kua taii te aronga e manamanata to ratou no te pere moni ki roto i te kaiou, kua pou takiri te moni, kua akanooia mei te angaanga e kua akarukeia e to ratou tokorua akaipoipo e te au oa. Me aru tetai tangata i te au kaveinga Pipiria, ka tauturu iaia kia kopae i te au kino ka tupu no te pere moni e kia rauka te oraanga mataora.

“Kareka te aronga e māro e kia maata te apinga, e rokoia ïa e te timataanga, e te ereere, e te anoano neneva e manganui, e kino ei ra, e maremo takiri atu ei te tangata ki roto i te pou e te mate.”​1 Timoteo 6:9.