I te tuatau Pipiria, kua mataku tikai te ngati Iuda i te maki lepera tei matauia i tera tuatau. Ka takino teia maki kino i te kopapa e penei ka kino takiri e ka viivii te kopapa e te au mero. Kare e rapakau anga no te reira. Mari ra, kua anoanoia te aronga lepera kia vai takake mei te tangata e kia akamatakite ia ratou i to ratou maki.​—Levitiku 13:45, 46.

Kua akanoo te au arataki akonoanga ngati Iuda i te au ture no te maki lepera tei maata atu i te au ture tei taikuia i roto i te au Tuatua Tapu, e kua ngata roa atu te oraanga o te aronga lepera. Ei akaraanga, kia tau ki te au ture a te rabi, kua araiia tetai ua atu kia kore aia e tu mei te rua mita ki te lepera. Inara me aangi mai te matangi, kua araiia tetai ua atu kia kore aia e tu mei te 45 mita. Kua akamārama tetai aronga Talmud e ko te aiteanga o te umuumu anga a te Irava “ei vao mai i te puakapa aia noo ei” koia oki kare te aronga lepera e noo i roto i te au oire tei auaia ki te patu. No reira, me kite tetai rabi i te tangata lepera i roto i te oire, ka peʼi aia i te au toka ki runga iaia e ka karanga e: “Akaatea atu ki toou ngai, auraka e akaviivii i te tangata.”

E tuke takiri to Iesu tu! Kare aia i tuaru i te aronga lepera, mari ra kua puareinga ua aia i te amiri ia ratou​—e te akaora i to ratou maki.​—Mataio 8:3.

I te anere mataiti mua, kua tauetono te au arataki akonoanga no runga i te kopae. No reira, i tetai atianga, kua timata te au Pharisea ia Iesu ma teia uianga: “E tau aina i te ture kia kopae atu te tane i tana vaine i te au apa katoa nei?”​—Mataio 19:3.

Kua akatika te Ture a Mose i tetai tangata kia kopae i tana vaine me “kitea iora e ia tetai kino i rungao iaia.” (Deuteronomi 24:1) I to Iesu tuatau, e rua apii a te rabi e tuke ta raua akamārama anga i te aiteanga i teia ture. Ko Shammai, e apii pakari ia, kua akamārama ratou e ko te tumu tau anake no te kopae, me “moeaana,” koia oki, te akaturi. I tetai tua ko te Apii Hillel, kua akamārama ratou e ka akatikaia tetai tane kia kopae i tana vaine no tetai ua atu manamanata i roto i te akaipoipo, noatu e mea rikiriki ua. Kia tau ki teia apii, ka kopae tetai tane i tana vaine me kare aia e reka ana i tana manga me kore me kite aia i tetai vaine manea atu.

Akapeea a Iesu i te pau anga i te uianga a te au Pharisea? Kua akakite taka meitaki aia: “Tei kopae i tana vaine, auraka ra no te akaturi, ka akaipoipo ei i tetai, kua akaturi ïa: e ko tei akaipoipo i taua vaine i kopaeia ra, kua akaturi ïa.”​—Mataio 19:6, 9.