TUMU MANAKO I TE KAPI MUA | TE PIPIRIA—KA VAI UA RA
Ora Mai te Pipiria i te Turanga pe Ua
TE NGAI KINO: Ko te pepa raupo e te pakiri manu te apinga mua tei taangaangaia e te aronga tata Pipiria e te au tata tuatua. (2 Timoteo 4:13) Akapeea taua au apinga te riro anga ei manamanata ki te vai ua anga o te Pipiria?
Ka ngaae ua te pepa raupo, ka kino tona kara, e ka paruparu te reira. “Kare e roa ka pueurikiriki teia pepa e ka ungaunga mei te one rai,” i karanga ai a Richard Parkinson e Stephen Quirke, e nga tangata taki turoto i Aiphiti. “Me tukuia ki roto i tetai vairanga apinga, ka tataramoa te pokaikai me kore ka pe no te mauu e ka kaingaia e te kiore toka e te au manumanu, te ro teatea tikai me tanuia te reira.” Tetai au pepa raupo tei kiteaia mai, kua takinoia e te rā me kore te vera e kua viviki i te pe.
Te pakiri manu ka roa atu tona vai ua anga i to te pepa raupo, inara ka pe katoa te reira me kare e akonoia e me tukuia ki te ngai vera, te mauu, me kore i roto i te rā. * E kaingaia ana te pepa pakiri manu e te au manumanu. No reira, no runga i te tataanga taito te karanga ra te puka Everyday Writing in the Graeco-Roman East, “kare i te mea matau kia vai ua rai te reira.” No reira naringa te Pipiria i pe, ka kore katoa tana karere.
ORA MAI TE PIPIRIA: I roto i te ture a te ngati Iuda kua akaueia te au ariki ravarai kia ‘tata i teianei ture nana uaorai ki roto i tetai buka,’ koia oki te puka mua e rima o te Pipiria. (Deuteronomi 17:18) Pera katoa, kua kopi te au tata tuatua i te au tataanga taito e manganui e tae ua atu ki te anere mataiti mua T.N., e kua kitea te au Tuatua Tapu i roto i te au sunago i Iseraela e i Makedonia katoa! (Luka 4:16, 17; Angaanga 17:11) Akapeea tetai au tataanga taito tikai te vai ua anga e nei?
I vai ana te au tataanga taito ko te Dead Sea Scrolls e anere mataiti tuma i roto i te au moina karakaraea i roto i te au ana i te ngai marō
Akakite te tangata kite o te New Testament ko Philip W. Comfort: “Kua tuku te ngati Iuda i te au pokaikai Tuatua Tapu ki roto i te au moina kia vai ua te reira.” I te akaraanga kua aru katoa te au Kerititiano i teia peu. No reira, kua kitea mai tetai au tataanga taito o te Pipiria i roto i te au moina karakaraea, e i roto i te au ngai poiri, te au ana, e te au ngai marō.
TEI TUPU MAI: E tauatini tuma tataanga taito o te Pipiria—tetai pae tere atu i te 2,000 mataiti te roa—te vai ua nei rai i teia tuatau. Kare atu e tataanga taito tei vai ana no tetai tuatau roa.
^ para. 5 Ei akaraanga, kua tataia te pepa akamanaia o te U.S. Declaration of Independence ki runga i te pepa pakiri manu. I teianei, i raro ake i te 250 mataiti i muri mai, kare e taka meitaki ana te tataanga e e ngata i te tatau.
