Kare i te mea māmā i te akamanako i te apinga aroa meitaki tikai na tetai tangata. Mei tera te tu, na tei āriki ra e akara i te puapinga o te apinga aroa. Penei na te akaraanga a tetai ke e akariro i te reira ei mea puapinga rava e me kare.

Ei akaraanga, ka manako tetai mapu e ko te apinga electronic ou te apinga aroa meitaki rava atu. Ko te aronga mamaata ra, penei ka akaperepere ratou i te apinga aroa tei inangaroia e te ngutuare tangata. I roto i tetai au peu enua, te apinga aroa rekaia e te mapu e te ruaine ko te moni, te ka rauka i tei āriki ra i te taangaanga i te reira no tana i inangaro.

Noatu te akaaoanga, e manganui te tangata manako meitaki te kimi nei i te apinga aroa tau meitaki no tetai tei akaperepereia. Penei e ngata i te kimi i te apinga aroa tei tau, na te akamanako anga i tetai au apinga e manuia ai te kimi anga. Ka akara tatou e ā apinga te ka tauturu kia mataora te tangata tei āriki i te reira.

Ta tetai e inangaro tikai ra. Karanga tetai tangata i Belfast, Northern Ireland, ko te patikara taemoemo tana i āriki i tona 10 me kore 11 mataiti, te apinga aroa meitaki rava atu. Eaa ra? “No te mea kua inangaro tikai au i te reira,” i karanga ai aia. Teia tuatua, ka akaari i te inangaro o teia tangata me ka akaperepere aia i tetai apinga aroa e me kare. No reira e akamanako i te tangata taau ka oronga i te apinga aroa. E tauta i te akataka i tana i manako ei mea puapinga, no te mea ka akakeu te reira i tana i inangaro. Ei akaraanga, e mea puapinga ki te nga metua ruau te akapou i te tuatau ki te ngutuare tangata. Penei ka anoano ratou i te kite putuputu i ta ratou tamariki e te au mokopuna. Penei ka āriki maataia te orote a te ngutuare tangata kapiti mai te nga metua ruau ei apinga aroa maata rava atu kia ratou.

Tetai apinga puapinga kia kite i ta tetai ka inangaro, e akarongo meitaki. Te akamaroiroi maira te Pipiria “kia rapurapu ua te tangata ravarai i te akarongo, kia tavarevare i te tuatua.” (Iakobo 1:19) Ia koe i roto i te au pukapuka anga a toou au oa e te kopu tangata, e akarongo meitaki kia kite i ta ratou e reka ana e kare e reka ana. I reira  koe e kite meitaki ei i te apinga aroa ta ratou ka reka.

Ta tetai e anoano tikai ra. Penei ka akaperepere tei āriki ra i te apinga aroa meangiti tei anoano tikaiia. Inara akapeea koe e kite ei eaa ta tetai ka anoano?

Penei e māmā ake i te ui eaa ta tera tangata e anoano ra​—me kore, eaa tana e inangaro ra. Inara, te maata anga o te aronga tei oronga i te apinga aroa, ka akangaro teia i te rekareka o te oronga anga, e reka atu ratou i te akapoitirere i tera tangata ma te apinga aroa tau. Te maata anga, penei ka akakite ua tetai tangata i ta ratou i inangaro e kare i inangaro, e putuputu te taime kare ratou e inangaro i te akakite i tei anoanoia.

No reira, e akara matatio e te akamanako i te turanga o tera tangata. E mapu ainei aia, e ruaine ainei, e takaua, kua akaipoipo, kua tatara, kua mate te tokorua, e ngai angaanga tana, me kua akangaroi mei te ngai angaanga? E akamanako meitaki i te au apinga aroa ka anoanoia koe i te oronga ki tera tangata.

E rauka ai te kite i te au anoano o tera tangata, e ui ki tetai ke eaa to ratou manako. Penei ka akakite mai ratou kia koe te au anoano takake kare i kitea e te katoatoa. Mei taau i kite, penei ka rauka ia koe i te oronga i te apinga aroa tei anoano tikai ia kare tetai pae i manako ana.

Te tuatau e tau ei. Akakite te Pipiria: “Te tuatua ra i tuatuaia i te tuatau e tau ei, e meitaki roa ïa.” (Maseli 15:23) Te akaari maira teia irava e mea meitaki roa te tuatua i te tuatau tau. E aiteite katoa ki ta tatou ka rave. Mei te au tuatua i tuatuaia i te tuatau e tau ei ka mareka tikaiia te reira e te tangata tei akarongo mai, ka riro te apinga aroa i te tuatau tau me kore i te atianga tau ei rekareka anga maata ki tera tangata.

Ka akaipoipo tetai oa. Kare e roa, ka akamutu te apii a tetai mapu. Ka anau te pepe a tetai tokorua akaipoipo. Ko teia tetai au mea ka tau te au apinga aroa kia orongaia. Penei ka akono tetai pae i te akapapa anga o te au tuatau mataora te ka tupu i te tuatau ki mua. Na teia tu, ka rauka ia ratou i te parani i te apinga aroa tau meitaki no te atianga tatakitai. *

E tika, kare taau oronga apinga aroa e kotingaia ki te au atianga mataora. Ka tupu te rekareka o te tu oronga ua i tetai ua atu taime. Inara, ka anoanoia te akamatakite anga. Ei akaraanga, me ka oronga tetai tangata i te apinga aroa na tetai vaine e kare e tumu no te reira, penei ka manako te vaine e ka riro tana apinga aroa ei akakite anga i tona inangaro kia kite maata atu iaia. Me e tika e e tau tona manako, ka riro teia apinga aroa ei mea mārama koreia me kore ei ekoko anga. Te akaari maira teia i te anoano kia akamanako i tetai akaou mea puapinga​—te manako o tei oronga ra.

Te manako o tei oronga ra. Mei te akaraanga i mua akenei, e mea meitaki i te akamanako me ka mārama kore rai tei āriki i te manako o tei oronga ra. I tetai tua, e mea tau kia kimikimi meitaki tei oronga ra i tona uaorai manako. Koi manako ei te maata anga o te tangata e e manako meitaki ta ratou oronga anga apinga aroa, e manganui te oronga ra i te apinga aroa i tetai au taime o te mataiti, no te mea kua māroia ratou kia rave i te reira. Noatu ra, kua oronga tetai pae kia rauka te akaperepere anga a tetai ke me kore kia oakeia mai tetai apinga na ratou.

Eaa taau ka rave no te akapapu e kua oronga koe i te apinga aroa ma te manako meitaki? Karanga te Pipiria: “Kia raveia te au mea ravarai i roto ia kotou na, ma te aroa.” (1 Korinetia 16:14) Me kua akakeuia taau oronga anga e te aroa ngakau tae e te manako i te aronga tei āriki mai, ka ārikiia taau apinga aroa ma te rekareka e ka kite koe i te mataora maata o te tu oronga ua. Me oronga koe ma te ngakau tae, ka akamareka koe i to tatou Metua i te rangi. Kua akameitaki te apotetoro ko Paulo i te au Kerititiano i Korinetia taito no tei oronga ma te turu mataora i to ratou au taeake Kerititiano i Iudea. “Ko te tangata oronga ma  te rekareka ta te Atua e inangaro,” i na Paulo ei kia ratou.​—2 Korinetia 9:7.

Na te akamanako anga i te au mea ta tatou i uriuri akenei, ka akamaata atu i ta tatou oronga anga apinga aroa te ka riro ei mea mataora ki tetai ke. Ka riro teia au mea​—e manganui—​ei tuanga i roto i ta te Atua akanoonooanga no te tangata kia rauka te apinga aroa maata rava atu. Ka pati matou ia koe kia akara eaa teia apinga aroa maata rava atu ka tatau tatou i te atikara ka aru mai.